1. Missie - Visie. 4 van 13

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013

2 Inhoud 1. Missie - Visie Organisatie Bestuur - Expertgroep Bureau en huisvesting Financiën Communicatie Verslag van de activiteiten Structurele activiteiten Projecten Conferenties Publicaties van 13

3 Voor u ligt het Jaarverslag 2013 van de Stichting Maatschappij en Veiligheid. Met dit jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de activiteiten in het voorbije jaar 2013, waarbij hier en daar ook wordt vooruitgeblikt op van 13

4 1. Missie - Visie Vanuit de Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) richten we ons op het bevorderen van veiligheid in de breedste zin van het woord. Dit doen we zowel gevraagd als ongevraagd, altijd vanuit een onafhankelijke positie. De stichting is er voor mensen die mogen rekenen op een veilige situatie en voor de mensen die zich hiervoor inzetten. Hierbij kan het gaan om een breed scala aan veiligheidsthema s zoals patiëntveiligheid, voedselveiligheid en de bescherming van klokkenluiders, maar ook om thema s als de politiefunctie en de positie van iedereen die zich inzet voor de veiligheid in de maatschappij. We bevorderen de veiligheid door op kritische wijze de ontwikkelingen op het gebied van veiligheid en veiligheidszorg te volgen, aandacht te vragen voor situaties waarbij de veiligheid in het geding is en gevraagd en ongevraagd te adviseren over het verbeteren daarvan. Onze adviezen gaan vaak over de verantwoordelijkheid voor veiligheid. Over deze verantwoordelijkheid bestaat namelijk veel onduidelijkheid: in hoeverre is de overheid verantwoordelijk en in hoeverre zijn mensen, organisaties en ondernemingen zelf verantwoordelijk voor veiligheid? Omdat de onderwerpen waarmee de stichting zich bezighoudt heel verschillend zijn, maken we als SMV gebruik van de kennis en ervaringen van een grote, diverse groep van personen. Samen werken aan veiligheid is dan ook ons motto. 4 van 13

5 2. Organisatie 2.1 Bestuur - Expertgroep Bestuur De Stichting kent een bestuur met een brede maatschappelijke vertegenwoordiging. In 2013 is het bestuur van de SMV uitgebreid met de heer G. van de Kamp, voorzitter van de politiebond ACP ( ) en de heer mr. Y. Buruma, raadsheer bij de Hoge Raad der Nederlanden (15 november 2013). Het bestuur komt maximaal vier maal per jaar bijeen. In 2013 is het bestuur drie keer bijeengeweest, op 14 februari, op 13 juni en op 7 november. Expertgroep Veiligheidsverkenningen Om het debat op gang te brengen en een zo goed mogelijk beeld te verkrijgen van de ontwikkelingen aangaande maatschappelijke veiligheidsvraagstukken, is er in 2011 een Expertgroep Veiligheidsverkenningen in het leven geroepen, bestaande uit personen met kennis van zaken over (segmenten van) sociale en/of fysieke veiligheid. In 2013 is de Expertgroep niet bijeengekomen; we beraden ons op een andere opzet voor de toekomst. 2.2 Bureau en huisvesting Als gevolg van de reorganisatie van het bureau in 2011/12 is afscheid genomen van twee administratief medewerkers. Voor het specifieke taakgebied Erkenning en waardering voor een ieder die zich inzet voor veiligheid is voor de eerste helft van 2013 een externe parttime medewerker (ZZP-er) aangetrokken. Op dit moment bestaat de organisatie uit een directeur (FTE 0,9) en een facilitair medewerkster (FTE 0,08). De directeur wordt ondersteund door een secretaresse / projectmedewerker (zzp er) en kan daarnaast op afroep beschikken over de expertise van twee bestuursleden. De SMV is gehuisvest aan het Louis Couperusplein 2 in Den Haag. Het huurcontract loopt tot en met 31 december Financiën In 2013 heeft de SMV subsidies ontvangen van haar vaste subsidiegevers: het ministerie van Veiligheid en Justitie, het Korps Nationale Politie (voorheen de Raad van Korpschefs), de Koninklijke Marechaussee en Politiebond ACP. Daarnaast mocht de SMV zich verheugen in een bijdrage van het vfonds ten gunste van diverse projecten op het gebied van Erkenning en waardering voor een ieder die zich inzet voor veiligheid in de maatschappij. Meer

6 concreet gaat het hierbij om de projecten Burgermoed en Agressie tegen publieke dienstverleners, maar ook het toekennen van de Prof Mr Pieter van Vollenhoven Penning en het monitoren van de politie-functie in het algemeen en de wijkagent in het bijzonder. Ook heeft de SMV in 2013 projectsubsidies ontvangen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van de Nederlandse Spoorwegen. Het Korps Nationale Politie heeft medio 2013 te kennen gegeven haar subsidierelatie met de SMV per 2014 te beëindigen. 2.4 Communicatie Gedurende 2013 is veel gebruik gemaakt van de eind 2012 in werking getreden nieuwe SMV-website en het SMV- Twitteraccount. In 2013 heeft de SMV dertien elektronische nieuwsbrieven verstuurd. 6 van 13

7 3. Verslag van de activiteiten 3.1 Structurele activiteiten Leerstoel Politiestudies en Veiligheidsvraagstukken De leerstoel Politiestudies en Veiligheidsvraagstukken is in 1988 door de toenmalige SMVP in het leven geroepen en ondergebracht bij de Vrije Universiteit te Amsterdam, faculteit Sociale Wetenschappen, afdeling Bestuur & Organisatie, sectie Bestuurskunde. Bij de oprichting van de leerstoel hebben twee motieven een rol gespeeld: 1. versterking van de wetenschappelijke onderbouwing van het politievak; 2. bijdragen aan de vermaatschappelijking van het thema veiligheid. Met ingang van 1 oktober 2008 bekleedt prof. dr. A.B. (Bob) Hoogenboom deze bijzondere leerstoel. In verband met een verlenging van de leerstoel heeft in 2013 een evaluatie plaatsgevonden. Naar aanleiding hiervan heeft het curatorium het voorstel gedaan om de leerstoel binnen de VU te verplaatsen naar de Rechtenfaculteit. Hiermee heeft het SMV bestuur ingestemd. In de loop van 2014 zullen verdere afspraken met het faculteitsbestuur en de Universiteit Nyenrode worden gemaakt over de verdere invulling. De samenstelling van het curatorium is als volgt: prof. dr. Jan Naeyé (voorzitter), Pieter-Jaap Aalbersberg (namens de Nationale Politie), drs. Lodewijk Gunther Moor, prof. dr. Piet van Reenen en prof. dr. Kees van der Vijver. Het ambtelijk secretariaat wordt gevoerd door de directeur van de SMV. Met de verplaatsing van de leerstoel zal ook naar de samenstelling van het curatorium worden gekeken. Met regelmaat verzorgt de leerstoelhouder een column op de website van de SMV. Op zijn eigen scherpe wijze becommentarieert hij daarin een actueel thema en roept hij op tot discussie. Deze columns kunnen rekenen op een grote belangstelling en lokken veel reacties uit. Publicatieprijs SMV Iedere twee jaar reikt de SMV de Publicatieprijs SMV uit voor een publicatie die wetenschappelijk en maatschappelijk relevant is, gedegen onderbouwd, origineel, innoverend, kritisch en qua taalgebruik toegankelijk voor professionals in de veiligheidszorg. De Publicatieprijs, die bestaat uit een geldbedrag en een oorkonde, kan bogen op een ruime traditie en heeft in het veld de kwalificatie prestigieus. Ook in 2013 is de prijs uitgereikt. Een voorbereidingscomité, bestaande uit mevr. dr. A. Verhage, dhr. T. Broeckaert, dhr. drs. H. Huisjes, drs. J.J. van der Kemp, dhr. dr. J.B. Lammers, dhr. P. Versteegh en dhr. drs. C. Wiebrens, heeft uit een longlist vijf titels geselecteerd en voorgelegd aan de jury, bestaande uit prof. mr. Y. Buruma (voorzitter), prof. mr. G.J. Knigge, prof. dr. H. Boutellier, prof. dr. Em. P. Ponsaers en mevr. dr. J.L.H.J. Janssen (voorzitter van het voorbereidingscomité en secretaris van de jury). De jury heeft besloten de prijs toe te kennen aan UvA-sociologe M.L.E.M. Teeuwen voor haar boek Verraderlijk gewoon. Licht verstandelijk gehandicapte jongeren en hun plaats in het strafrecht.

8 Hoewel het traditie is dat de SMV een conferentie organiseert rondom het thema van het winnende boek, heeft de SMV vanwege het geringe aantal aanmeldingen hiervan afgezien. Tijdens een feestelijk besloten diner in Amsterdam is de prijs aan mevrouw Teeuwen uitgereikt. Samenwerking met partners Met het Centrum voor Politiestudies (CPS) uit België bestaat een lange samenwerkings-traditie. Gezamenlijk zijn vele belangwekkende studies verricht en congressen georganiseerd. Begin 2009 is begonnen met het gezamenlijk uitgeven van het zogenoemde Cahier Politiestudies. Vier maal per jaar verschijnt deze publicatie. In deze uitgaven worden bijdragen gebundeld van hoge kwaliteit, gericht op thema s en fenomenen binnen het politie- en veiligheidsdomein. Hoewel het criminologische perspectief domineert, kennen de bijdragen een multidisciplinair karakter. De artikelen zijn van de hand van zowel wetenschappers als deskundigen uit de veiligheidspraktijk. Alle bijdragen worden voor publicatie beoordeeld door een groep internationale, voor de auteurs anonieme reviewers uit de wetenschap en politiepraktijk. In de loop van 2012 is begonnen met het organiseren van seminars over de onderwerpen van de Cahiers. De onderwerpen van de publicaties lenen zich niet altijd voor een conferentie. In 2013 is een conferentie georganiseerd naar aanleiding van het verschijnen van de uitgave Vernieuwing in de opsporing. Deze conferentie, met de titel Tunnelvisie en tegenspraak, werd goed bezocht. 3.2 Projecten Burgermoed Veiligheid is kerntaak van de overheid, maar burgers (en ook ondernemingen en organisaties) hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. Maar waar bestaat die eigen verantwoordelijkheid van burgers uit? In 2013 heeft de SMV zich op verschillende manieren verdiept in burgermoed: wat kan en mag je van burgers verwachten als zij slachtoffer en/of getuige zijn van een ongeval of een misdrijf/geweldsincident? En dan vooral in de eerste periode, voordat de professionele hulpverleners aanwezig zijn. In de praktijk blijkt in ieder geval dat veel omstanders niets doen, of een foto of filmpje maken in plaats van een helpende hand uit te steken. Uit onderzoek is gebleken dat verschillende factoren hierbij een rol spelen en medebepalen of iemand wel of niet ingrijpt. Gebrek aan kennis en vaardigheden is daar één van, maar ook de angst om zelf slachtoffer te worden of bij schade op te moeten draaien voor de kosten spelen een rol. Op basis van 112-meldingen heeft de SMV in 2013 een inventarisatie gemaakt van verschillende soorten / categorieën van ongevallen en incidenten, bijvoorbeeld ongevallen in en om het huis, agressie in het openbaar vervoer etc. De vraag naar wat burgers zelf in dit soort situaties kunnen doen, is niet gemakkelijk te beantwoorden. Allereerst is er de vraag of het wel realistisch is om van omstanders/burgers te verwachten dat zij spontaan een helpende hand uitsteken. Of moeten zij hiervoor eerst opgeleid/getraind worden (wat te doen en hoe te handelen?). Of moet je het overlaten aan iemand met ervaring op dat gebied? Andere vragen die hiermee samenhangen, zijn bijvoorbeeld: Wat te doen met de mogelijke schade die wordt veroorzaakt wanneer burgers wel ingrijpen/helpen? Is er een verzekering voor die mogelijke schade? Allemaal vragen waarop de SMV in 2014 een antwoord zal proberen te geven. 8 van 13

9 Agressie tegen publieke dienstverleners Dezelfde soort vragen spelen bij agressie tegen publieke dienstverleners. Onder publieke dienstverleners verstaan wij hulpverleners zoals ambulancepersoneel, de brandweer en de politie, maar ook treinconducteurs, leraren, de wegenwacht etc. In 2013 heeft de SMV hiernaar onderzoek laten doen, waarbij het probleem vanuit verschillende perspectieven is belicht: niet alleen vanuit het perspectief van de dienstverleners, maar ook vanuit het perspectief van de dader. Drie journalisten, Eliza Bergman, Henk Valk en Marco de Vries, hebben zich in opdracht van de SMV verdiept in een aantal waar gebeurde cases waarbij sprake was van agressie tegen publieke dienstverleners. Met hun analyses proberen zij een antwoord te geven op de vraag: Hoe ontstaan de situaties waarin publieke dienstverleners met agressie te maken krijgen? Meer in het bijzonder wordt agressie onderzocht tegen politie, ambulancepersoneel, agressie rond de jaarwisseling en agressie in het onderwijs, het openbaar vervoer en het verkeer. De resultaten van het onderzoek zijn uitgegeven bij Maklu-Uitgevers. Rond één van de beschreven casus van de drie journalisten heeft journalist en documentaire maker Geertjan Lassche een indringende documentaire gemaakt. Deze documentaire, die Lassche geheel onafhankelijk, maar wel in samenspraak met de SMV heeft gemaakt, is in januari 2014 op televisie uitgezonden. Tijdens de SMV conferentie rond agressie tegen publieke dienstverleners (18 december 2013 in De Balie, Amsterdam) heeft Lassche een toelichting gegeven en een vooruitblik getoond. Socioloog en filosoof Bas van Stokkom heeft, eveneens in opdracht van de SMV, een studie gedaan naar agressie tegen publieke dienstverleners. Deze studie richt zich op aard en achtergronden van deze vorm van agressie en geweld. In zijn essay Met gezag! wijst Van Stokkom enerzijds op het tanende gezag en vermijdingsgedrag bij publieke dienstverleners, anderzijds op steeds mondiger burgers. Ook schetst hij de geringe effecten van de maatregelen die zijn genomen in het kader van het programma de Veilige Publieke Taak van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De maatregelen van het programma de VPT zijn vooral gericht op zero tolerance, strenger straffen en lik-op-stuk-beleid. Van Stokkom gelooft meer in een andere aanpak, die primair een maatschappelijke opdracht is. Daartoe behoren het versterken van de mentale weerbaarheid en een herwaardering van gezag. 18 december 2013: debat over agressie tegen publieke dienstverleners in De Balie De resultaten van deze studies (en van verschillende gesprekken van de SMV met publieke dienstverleners over hun ervaringen) kwamen uitgebreid aan de orde tijdens een debat dat de SMV op 18 december 2013 heeft georganiseerd in De Balie te Amsterdam. Concluderend stelt de SMV voorop: handen af van de dienstverleners!. Zij moeten hun werk kunnen doen, anders groeien we naar een ongeordende, anarchistische maatschappij toe. Maar de SMV vindt het ook van belang om de oorzaken van de agressie te kennen. Uit de analyses van de cases blijkt dat in veel situaties drank en drugs, en het al bekend zijn met geweldsdelicten, maar ook ontactisch optreden en fouten bij dienstverleners een rol spelen. Dienstverleners zouden dan ook beter getraind moeten worden om met agressie om te gaan, en te voorkomen dat incidenten verder escaleren. Ook hierbij vindt de SMV de inzet van burgers van belang: hoe kunnen we bewerkstelligen dat zij gaan meehelpen in plaats van mee schelden en meevechten? En ook hier kan het niet zo zijn dat burgers die de hulpverleners helpen zélf voor mogelijke schade moeten opdraaien. 9 van 13

10 Prof Mr Pieter van Vollenhoven Penning Gelukkig zijn er ook nu al moedige burgers, die wél ingrijpen en helpen bij gevaarlijke situaties. In 2012 heeft de SMV de bronzen en zilveren Prof Mr Pieter van Vollenhoven Penning in het leven geroepen. Deze penning is bedoeld als blijk van waardering voor mensen die op een bijzondere wijze hebben bijgedragen aan de veiligheid in onze samenleving. Burgers en professionals die zich naast hun reguliere werk en/of zorgtaken met veel toewijding in het publieke domein inzetten voor openbare orde en veiligheid, kunnen worden voorgedragen. In 2013 zijn alle Nederlandse gemeenten aangeschreven met het verzoek geschikte kandidaten aan te melden. Ook zijn burgers via de SMV website én vele gemeentelijke websites geattendeerd op het bestaan van de penning. Dit resulteerde in een groot aantal aanmeldingen. Een jury, bestaande uit mw. mr. drs. M.C.C. van de Schepop, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak; de heer mr. Y. Buruma, raadsheer bij de Hoge Raad der Nederlanden; prof. dr. I. Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit; prof. dr. A.B. Hoogenboom, bijzonder hoogleraar Politie- en Veiligheidsstudies aan de Vrije Universiteit; dhr. A.H. Westerman, adviseur criminaliteitsbeheersing & publiek-private samenwerking van het Verbond van Verzekeraars en prof. mr. Pieter van Vollenhoven (vz), heeft de voordrachten beoordeeld en bepaald wie een bronzen en wie een zilveren penning verdient. Voor de feestelijke uitreiking was de SMV te gast bij de gemeente Rotterdam. In de Trouwzaal van het stadhuis reikte prof. mr. Pieter van Vollenhoven in aanwezigheid van Burgemeester Aboutaleb de penningen uit. De heer Franken uit Arnhem werd beloond met een zilveren penning voor het redden van een invalide man van een spoorwegovergang. Politiefunctie Ons land maakt de laatste tijd grote veranderingen mee in de veiligheidszorg. In de eerste plaats is met ingang van 1 januari 2013 de Nationale Politie een feit; 26 regionale korpsen zijn per 1 januari 2013 samengevoegd tot één groot nationaal korps. Dat nieuwe nationale korps moet in de toekomst de veiligheid beter garanderen dan de oude organisatie en het moet leiden tot meer tevreden burgers. In de tweede plaats is er de afgelopen jaren sprake geweest van een forse toename van nieuwe typen politie: bijzondere opsporingsambtenaren, toezichthouders, verkeersregelaars, stadswachten, noem maar op. Zij doen veel taken die voorheen door de politie werden gedaan. In de derde plaats wordt er steeds vaker een beroep op de bevolking zelf gedaan. Burgers zijn niet meer alleen (zoals vroeger) de ogen en de oren van de politie van hen wordt in toenemende mate verwacht dat zij zelf (mede) verantwoordelijkheid nemen voor veiligheid. Natuurlijk binnen grenzen, maar steeds vaker wordt gewezen op de noodzaak om zelfredzaam te zijn en burgermoed te tonen. De SMV is geïnteresseerd in wat de mensen/burgers vinden van al deze veranderingen. Vinden ze dat de veiligheidszorg beter is gaan functioneren of juist niet? Voelen ze zich veiliger? Is men tevreden over de nieuwe typen politie? Mogen zij nog meer taken gaan doen? Spelen politie en andere veiligheidsorganisaties voldoende in op de veranderingen? Denken burgers en (bijvoorbeeld) politie ongeveer gelijk over wat belangrijk is en wat niet? Om die vragen te beantwoorden, heeft de SMV het onderzoeksbureau Motivaction gevraagd om een onderzoek in te stellen. Het is de bedoeling om dit onderzoek over een aantal jaren te herhalen om de ontwikkelingen te kunnen volgen. De resultaten van het eerste deel van het onderzoek, gericht op het imago van de politie, zijn in september 2013 door de SMV gepubliceerd. Het imago van de Nederlandse politie onder de bevolking is op verschillende 10 van 13

11 belangrijke onderwerpen positief, men vindt de politie fatsoenlijk, behulpzaam, betrouwbaar, professioneel en deskundig. De Nederlandse bevolking is echter ontevreden over de bereikbaarheid van de politie. En ook objectiviteit, onpartijdigheid en gezag vindt men belangrijk, maar minder sterk aanwezig bij de politie. Men vindt dat de politie onvoldoende gezag uitstraalt. In samenhang daarmee vinden veel burgers de politie ook onvoldoende daadkrachtig, te soft. En een meerderheid van de bevolking vindt dat de politie te weinig wordt gerespecteerd. Wijkagent Eén van de mogelijkheden die de politie heeft om de visie van de bevolking te beïnvloeden, is tijdens contacten die burgers en politie hebben. Een positief oordeel over het contact met de politie hangt vooral samen met de manier waarop burgers door de politie zijn behandeld. Als zij serieus werden genomen in het contact, als er sprake was van een correcte en vriendelijke behandeling, als er behulpzaam werd optreden, dan leidt dat tot een positiever oordeel. Contacten met de wijkagent worden gewoonlijk als positief ervaren. De SMV heeft al eerder in positieve zin geschreven over de wijkagent. Zij hebben een rol die met de huisarts is te vergelijken. Zoals de huisarts de brug vormt van de burger naar het ziekenhuis, zo vormt de wijkagent de brug voor de burger naar de rest van de politieorganisatie. Wijkagenten kunnen de Nationale Politie een stevige basis voor vertrouwen verschaffen. Voor het vertrouwen van burgers is het van belang dat de politie niet te ver van de burgers af komt te staan. Echter, wie de ontwikkelingen in gemeenten in ogenschouw neemt, kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de politie in buurten en wijken een terugtrekkende beweging maakt en daarmee het noodzakelijke vertrouwen van burgers op de tocht zet. De SMV is van mening dat wijkagenten een uiterst nuttige rol kunnen vervullen. Wijkagenten zijn niet anoniem, zij vormen het gezicht van de politie in de wijk. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor burgers bij veiligheid- en leefbaarheidsproblemen. Zij zijn een rots in de branding van woelingen in buurten en wijken. Bij de start van de Nationale Politie (begin januari 2013) werd benadrukt dat de Nationale Politie kiest voor lokale verankering van de politie. Dat strookt volledig met ervaringen dat effectief politiewerk aan de voet van de samenleving begint, dichtbij burgers in buurten en wijken. De SMV kijkt dan ook verwachtingsvol naar de toekomst, maar zal de ontwikkelingen rond wijkagenten binnen de Nationale Politie blijven volgen. De leidende vraag daarbij is steeds hoe de rol van wijkagenten bij de Nationale Politie kan worden verstevigd. Sociale veiligheid op het spoor Op verzoek van de Nederlandse Spoorwegen doet de SMV onderzoek naar wat de komst van de Nationale Politie voor consequenties heeft voor de veiligheid op het spoor. In 2014 zal de SMV de onderzoeksresultaten presenteren. Eigen verantwoordelijkheid bij ondernemingen en organisaties De SMV wil in 2014 met een antwoord komen op de vraag wat je van burgers mag verwachten van de eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid, maar dezelfde vraag geldt ook voor ondernemingen en organisaties. Zeker in het tijdperk van zelfregulering, waarbij veel (ook veiligheid) aan de sector zelf wordt overgelaten, is de samenleving voor haar veiligheid in grote mate afhankelijk geworden van het veiligheidsbeleid van een bepaalde organisatie. 11 van 13

12 Naar aanleiding van een Volkskrant debat in de Rode Hoed aan het begin van 2013 en een discussienota van de SMV over de balans van verantwoordelijkheid voor veiligheid (zomer 2013), hebben verschillende vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven zich bereid getoond over dit vraagstuk mee te denken. In juni 2013 heeft de SMV samen met Siemens een bijeenkomst georganiseerd met vertegenwoordigers uit bedrijfsleven en wetenschap, om te discussiëren over de haalbaarheid en wenselijkheid van een Veiligheidsbeginselenwet, die helderheid brengt over de eigen verantwoordelijkheid van ondernemingen/ organisaties en over wat je van het in- en extern toezicht mag verwachten. In 2014 zal er een vervolgbijeenkomst plaatsvinden om te discussiëren over het toezicht. Ook RoyalHaskoning DHV heeft zich bereid verklaard mee te denken over een zogenaamde Veiligheidsbeginselenwet. In 2014 zal hier verder aan gewerkt worden. In oktober 2013 heeft prof mr. Pieter van Vollenhoven als voorzitter van de SMV een lezing gehouden tijdens de VU Meet bijeenkomst. Deze VU Meet was in zijn geheel gewijd aan de eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid van ondernemingen en organisaties en het belang van een Veiligheidsbeginselenwet. Klokkenluiders De Stichting Maatschappij en Veiligheid hecht grote waarde aan het belang van klokkenluiders voor onze maatschappij in het algemeen en de veiligheid in het bijzonder. Klokkenluiders zijn veelal de laatsten (na het toezicht) die aan de bel trekken wanneer er iets mis is. De SMV vindt dan ook dat er een goede klokkenluidersregeling moet komen en heeft geadviseerd bij de totstandkoming van een initiatief wetsvoorstel voor een Huis voor Klokkenluiders. Iedereen kan bij dit Huis melding doen van een misstand of gevaarlijke situatie, waarna eerst een vooronderzoek en indien er sprake is van een klokkenluider een uitgebreid onderzoek kan worden gedaan. Op 17 december jl. is de Wet Huis voor Klokkenluiders door de Tweede Kamer aangenomen en moet nu nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. Toezicht De SMV richt zich ook op de vraag wat wij van het in- en extern toezicht mogen verwachten. De zelfregulering betekent dat wij ook voor onze veiligheid wel zeer afhankelijk zijn geworden van het veiligheidsbeleid van een onderneming en het toezicht. Enerzijds is er het extern toezicht (overheidstoezicht/inspectie), dat is vanwege de geringe omvang/bezuinigingen - al beperkt tot de meest risicovolle sectoren. Door de zelfregulering is het toezicht op onder meer het uitvoeren van veiligheidsmaatregelen verder afgenomen. Het extern toezicht richt zich immers op datgene wat in wetgeving vastligt en hoeft niet te kijken naar de normen en richtlijnen van de sector of van het bedrijf zelf. Anderzijds is er het interne toezicht. Maar de vraag is in hoeverre wij in economisch moeilijke tijden ervan kunnen uitgaan dat een onderneming een goed veiligheidsbeleid naleeft en dat het interne toezicht daarop goed geregeld is? De SMV is van mening dat: - het duidelijk moet zijn wat we van in- en extern toezicht mogen verwachten, inclusief hoe in- en extern toezicht zich onderling verhouden; en - de inspecties meer eenduidig te werk moeten gaan dan nu het geval is. 12 van 13

13 Piraterij en de inzet van particuliere beveiligers In een kamerdebat in april 2013, kondigde de Minister van Defensie aan om de mogelijkheid van het inzetten van particuliere beveiligers als bescherming tegen piraten te onderzoeken. In de discussie over dit onderwerp is het uitgangspunt van de SMV altijd geweest dat het de taak van de overheid is om zijn burgers tegen geweld te beschermen en de veiligheid van zijn burgers te waarborgen én dat het geweldsmonopolie voorbehouden is aan de Staat. Dit uitgangspunt betekent volgens de SMV en prof. mr. Knoops (die wij hebben geraadpleegd) echter niet dat de overheid bij het inhoud geven aan haar verantwoordelijkheid geen derden zou mogen inschakelen, zo lang de overheid de regie maar houdt. De SMV stelt zich op het standpunt dat onder regie van de overheid particuliere bedrijven voor de beveiliging moeten kunnen worden geselecteerd die, mits gecertificeerd, deze taak kunnen uitvoeren. Indien het geweld bij de piraterij-aanvallen zodanig toeneemt dat de verdediging naar redelijk inzicht niet meer aan particuliere beveiligers kan worden overgelaten, dient de overheid deze taak over te nemen. Illegale markten en Onveiligheid Eind 2011 is er een begin gemaakt met het project Illegale markten en Onveiligheid. Het project richt zich op de illegale drugsmarkt en de vraag hoe de negatieve werking van illegale markten op de maatschappelijke veiligheid kan worden beperkt. Er is een projectgroep samengesteld onder voorzitterschap van prof. dr. J.A. van Manen. In 2013 heeft de projectgroep een achtergrondstudie uitgebracht. In 2014 zal worden bepaald welke rol de SMV in deze problematiek kan en wil spelen. De SMV zal zich vooral richten op alternatieve mogelijkheden voor het Nederlandse cannabisbeleid. Voedselveiligheid De SMV heeft de onderzoeksjournalist Marcel van Silfhout gevraagd of hij zich eens kritisch zou willen verdiepen in het onderwerp voedselveiligheid. Regelmatig wordt onze samenleving immers geconfronteerd met ernstige gebeurtenissen in deze sector, waarbij wij ons zelfs kunnen gaan afvragen of je de veiligheid in deze sector nog wel serieus kunt nemen. Ook hierbij speelt de vraag naar de verantwoordelijkheid voor veiligheid: in hoeverre is de overheid verantwoordelijk en in hoeverre de voedselsector? In het voorjaar van 2014 is de publicatie van Van Silfhout verschenen, onder de titel Uitgebeend Hoe veilig is ons voedsel nog? 3.3 Conferenties In 2013 werden door de SMV twee conferenties georganiseerd: - Tunnelvisie en Tegenspraak (19 september 2013), n.a.v. Cahier Politiestudies Vernieuwing in de opsporing ; - Agressie tegen mensen met een publieke taak (18 december 2013) zie eerder in dit verslag Publicaties Naast verschillende projectgerelateerde publicaties zijn in 2013, in samenwerking met het Centrum voor Politiestudies (CPS) uit België, de volgende Cahiers Politiestudies verschenen: - Schaalveranderingen bij de politie; - Mensenrechten en politie; - Vernieuwing in de opsporing; - Illegale en informele economie. 13 van 13