Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid

Transcriptie

1 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid Jaarverslag 2010 bedoeld in artikel 15 Voorbeeldregeling Melding Vermoeden Misstand Instelling commissie In 2001 hebben het College voor Arbeidszaken van de VNG en de vakorganisaties verenigd in het Landelijk Overleg Gemeentelijke Arbeidsvoorwaarden (LOGA) vooruitlopend op de inwerkingtreding van het wetsvoorstel Wijziging van de Ambtenarenwet in verband met integriteit besloten tot het opnemen van een beschermingsbepaling (artikel 15:2) in de Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling voor de sector Gemeenten (CAR). Tevens heeft het LOGA een voorbeeldregeling ontworpen voor het omgaan met een melding van misstanden. Het College voor Arbeidszaken heeft in 2001 vervolgens besloten tot het instellen van een landelijk meldpunt waar misstanden kunnen worden gemeld wanneer binnen de organisatie naar de opvatting van de melder geen adequate afhandeling van zijn melding heeft plaatsgevonden. In het LOGA is overeenstemming bereikt over de werkwijze van de commissie die is neergelegd in het Besluit Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid. Voor de gemeenten en instellingen die zich aan willen sluiten is in 2001 een voorbeeldregeling vastgesteld. In 2010 is deze voorbeeldregeling gewijzigd en heet sindsdien Regeling Melding Vermoeden Misstand. De regeling is door middel van een brief aan alle gemeenten (LOGA-brief) d.d. 15 december, kenmerk ECCVA/U , Lbr: 10/115 CvA/LOGA 10/24, bekend gemaakt. De nieuwe voorbeeldregeling biedt op een aantal essentiële punten meer ondersteuning voor melders van misstanden. Wijzigingen in de voorbeeldregeling - De regeling heeft een nieuwe benaming, die beter weergeeft wat de regeling behelst: een procedure voor het melden van een vermoeden van een misstand. De procedure is in de kern niet gewijzigd. Er is eerst een interne procedure en daarna eventueel een externe procedure. Uit het onderzoek 'Evaluatie klokkenluidersregelingen publieke sector' van het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht (april 2008) blijkt dat een van de redenen waarom relatief weinig meldingen van een misstand worden ontvangen, gelegen is in de ogenschijnlijke beperking die het begrip klokkenluider oproept. - De kring van melders is uitgebreid: een melding kan nu ook worden gedaan door andere medewerkers bij de gemeente dan sec ambtenaren. Denk aan uitzendkrachten of gedetacheerden. - Melding kan nu plaatsvinden tot een jaar na beëindiging van het dienstverband. -De vertrouwelijkheid is beter geborgd door uit te gaan van vertrouwelijkheid van de melding: de melding is altijd vertrouwelijk van aard, tenzij de melder geen bezwaar heeft tegen bekendmaking van zijn identiteit. CKGO Postbus 30435, 2500 GK Den Haag Tel

2 -De termijn voor het bepalen van een standpunt door college (interne procedure) en meldpunt (externe procedure) is verruimd tot 12 weken. Deze termijn kan worden verlengd, maar dan moet worden aangegeven tot welk moment. Met deze afspraak wordt tegemoetgekomen aan enerzijds zorgvuldigheid in de besluitvorming en anderzijds rechtszekerheid voor de melder. - In de nieuwe regeling wordt ook geregeld dat van het aantal interne meldingen een jaarverslag wordt opgesteld. Dat gold tot nu toe alleen voor meldingen bij het meldpunt. De vertrouwenspersoon is aangewezen om dit verslag op te stellen. De organisatie moet er dan wel in voorzien dat de vertrouwenspersoon in staat wordt gesteld over alle gegevens te beschikken. Het college zal hierop moeten toezien. - Tot slot is de bescherming voor de melder concreet uitgewerkt. Deze uitwerking geldt ook voor de vertrouwenspersoon. Het gaat om een niet-limitatieve opsomming van mogelijke manieren waarop een melder zou kunnen worden benadeeld. - Mocht de ambtenaar die van mening is dat hij wordt benadeeld wegens zijn melding tegen deze besluiten bezwaar of beroep willen aantekenen, dan kan hij gebruik maken van rechtsbijstand. Daartoe kan gebruik worden gemaakt van de al bestaande rechtsbijstandverzekering die de genmeenten veelal via VNG Verzekeringen hebben gesloten. Met deze wijzigingen sluit de regeling beter aan bij de wettelijke voorschriften uit de Ambtenarenwet (artikel 125 quinquies, lid 1 en 3) waarin naast de verplichting dat er een procedure moet zijn voor het melden van misstanden, in het derde lid is vastgelegd dat de ambtenaar die te goeder trouw de bij hem levende vermoedens van misstanden meldt volgens de procedure als gevolg van het melden van die vermoedens geen nadelige gevolgen voor zijn rechtspositie zal ondervinden tijdens en na het volgen van die procedure. Rechtskracht Regelingen en wijzigingen daarin hebben bij de gemeenten en overige bij de Commissie Klokkenluiders aangesloten organisaties pas rechtskracht, nadat de lokale regeling dienovereenkomstig is gewijzigd. Informatie Informatie over de commissie, de voorbeeldregeling en de aanmelding bij de commissie is te vinden op Samenstelling commissie De commissie was op 31 december 2010 als volgt samengesteld: Voorzitter: drs. J. van Lidth de Jeude Plv. voorzitter: dr. G.J. Fleers Leden: prof. mr. J.A. Peters drs. J.Th.J. Janssen Onderwerp jaarverslag 2010 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid 02/05

3 Plaatsvervangende leden: E.W.P. van Boven L. de Jongh Secretaris: mr. W.J. Voorzaat De registratie, archivering en overige administratieve ondersteuning is ondergebracht bij het College voor Arbeidszaken van de VNG. Aansluiting bij de Commissie Klokkenluiders Op 1 januari 2010 waren 287 gemeenten, 29 aan de gemeente gelieerde instellingen en 6 waterschappen en 3 overige organisaties bij de commissie aangesloten, totaal 325. Op 31 december 2010 waren 291 gemeenten, 31 aan de gemeente gelieerde instellingen en 6 waterschappen en 4 overige organisaties bij de commissie aangesloten, totaal 332. Behandelde meldingen De Commissie heeft in het jaar 2010 vijf meldingen van een vermoeden van een misstand ontvangen Dit betrof informatie over misstanden waarvan de melder aangaf dat dit ter informatie was. De meldingen zijn niet in behandeling genomen Deze melding was afkomstig van een medewerker van een gemeente die niet is aangesloten bij de CKGO. De melder is schriftelijk hierover geïnformeerd. Geadviseerd is contact op te nemen met de Nationale Ombudsman Deze melding had betrekking op een vermeend gebrek aan beveiliging van (privacygevoelige) informatie. Hierdoor zou de betreffende gemeente niet voldoen aan de Wet bescherming persoonsgegevens en mogelijk niet aan andere wet- of regelgeving. De commissie heeft onderzoek verricht. Daarbij zijn diverse stukken bestudeerd en op 10 september 2010 zijn verschillende betrokkenen gehoord. Op 3 november 2010 heeft de Commissie een advies uitgebracht. De Commissie kwam tot de overtuiging dat de informatiebeveiliging van de betreffende gemeente ten tijde van de interne meldingen (inderdaad) niet adequaat was. Dat is overigens ook erkend door het college van burgemeester en wethouders. De Commissie oordeelde vervolgens dat de betreffende gemeente zich inspande om de gesignaleerde problemen met betrekking tot informatiebeveiliging te verhelpen. Daarbij nam de Commissie ook kennis van het jaarverslag 2009 van de Functionaris voor de gegevensbescherming (FG) van de betreffende gemeente. De FG nam een groeiend privacybewustzijn in de organisatie waar. Gelet op de ingezette lijn en het draagvlak binnen de sectoren en bij de directie waren volgens de FG de verbeteracties in algemene zin Onderwerp jaarverslag 2010 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid 03/05

4 voldoende in zicht. Ook had het college van burgemeester en wethouders wat betreft de naleving van de Wet bescherming persoonsgegevens volgens de FG de zaken onder controle. Op basis van het bovenstaande kwam de Commissie tot het oordeel dat de betreffende gemeente serieuze pogingen ondernam de eerder gesignaleerde misstand met betrekking tot de informatiebeveiliging te ondervangen. De gemeente maakte voor de Commissie aannemelijk dat zij voldoende voortgang boekte. De melding werd ongegrond verklaard Deze melding was afkomstig van een anonieme persoon. Wel was vermeld in welke gemeente het vermoeden van een misstand bestond. De Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid kwam tot de conclusie dat deze niet ontvankelijk moest worden verklaard omdat niet kon worden vastgesteld of de melder behoort tot de categorie ambtenaar zoals die is gedefinieerd in de voorbeeldregeling Klokkenluiders De commissie was echter van mening dat hetgeen aan de orde werd gesteld dermate ernstig was dat het wenselijk was de melding in handen van de burgemeester te stellen. De commissie heeft daarbij aangegeven dat hij het van belang vond dat de burgemeester kennis zou nemen van de inhoud en op basis daarvan desgewenst maatregelen te treffen. Gelet op het feit dat de commissie heeft besloten de melding niet ontvankelijk te verklaren, kwam de commissie ook niet toe aan het uitbrengen van een advies aan het college als bedoeld in artikel 8 van regeling. De burgemeester heeft in reactie daarop laten weten dat hij de betreffende anonieme melding ook rechtstreeks had ontvangen. Het college heeft besloten een extern bureau een onderzoek te laten doen naar het waarheidsgehalte van hetgeen de briefschrijver aan de orde stelde. Het externe bureau heeft vastgesteld dat geen tot de genoemde personen herleidbare misstanden zijn gevonden. Wel heeft het bureau aangegeven dat een aantal interne procedures een betere naleving behoeven en aangepast zouden moeten worden. Het college heeft dat inmiddels opgepakt en uitgevoerd Deze melding had betrekking op de nieuwe huisvesting van het stadskantoor en is in 2011 afgerond. De betreffende gemeente zou volgens de melder reële risico s lopen in de relatie met de projectontwikkelaar. Het college van burgemeester en wethouders zou door de betrokken ambtenaren niet adequaat geïnformeerd zijn omtrent allerhande (risicovolle) ontwikkelingen rondom het project en op zijn beurt zou het college de raad niet goed hebben geïnformeerd. De commissie kwam tot het oordeel dat het in deze kwestie voor een groot deel draaide om de relatie tussen het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad, in het bijzonder om de controlerende taak van de gemeenteraad ten opzichte van het college. Om deze controlerende taak goed uit te kunnen oefenen, was het in de ogen van de commissie van belang dat de gemeenteraad kennis zou hebben van relevante informatie. Onderwerp jaarverslag 2010 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid 04/05

5 De commissie verzocht het college bepaalde relevante informatie ter kennis van de gemeenteraad te brengen. Toen (in 2011) bleek dat het college gehoor had gegeven aan dit verzoek, was het in de ogen van de commissie aan de gemeenteraad om te besluiten wat hij verder met deze informatie doet. De commissie zag, na overleg met de melder, geen reden meer zich nog inhoudelijk in deze kwestie te mengen. Den Haag, 17 november 2011 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid, drs. J. van Lidth de Jeude voorzitter Onderwerp jaarverslag 2010 Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid 05/05