Implementatie van de Kaderrichtlijn Water in het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen

Transcriptie

1

2 Implementatie van de Kaderrichtlijn Water in het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen Adviesrapport voor de gemeente Hulst waarin een visie met streefbeelden en mogelijke maatregelen wordt gepresenteerd voor het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen, met als uitgangspunt de doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. HOOFDRAPPORT S.R.C. Millenaar Hulst, 10 februari 2005

3 Verantwoording Titel : Implementatie van de Kaderrichtlijn Water in het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen Status : Definitief Versie : V1.0 File Id. : KRW_Definitief.doc Auteur : S.R.C. Millenaar s.r.c.millenaar@student.utwente.nl Opleiding : Civiele Techniek aan de Universiteit Twente (UT) Begeleiding : Dr. ir. D.C.M. Augustijn (UT) Dr. M.S. Krol (UT) Ing. H. Raanhuis (Gemeente Hulst) Datum : 10 februari 2005 Dit adviesrapport is het resultaat van een onderzoek dat in opdracht van de Gemeente Hulst is uitgevoerd en als afstudeeropdracht geldt ter afronding van mijn studie Civiele Techniek aan de Universiteit Twente.

4 Voorwoord Voor u ligt het rapport Implementatie van de Kaderrichtlijn Water in het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen, het resultaat van een onderzoek naar de gevolgen van de Kaderrichtlijn Water voor het stedelijk waterbeheer. Op basis van een verkenning van de huidige situatie, het bestuderen van de beschikbare literatuur met betrekking tot de KRW en het raadplegen van deskundigen is een visie ontwikkld die met de huidige ontwikkelingen in het waterbeheer, en die van de KRW in het bijzonder, rekening houdt. Het onderzoek is beperkt tot het watersysteem in de kern Hulst. Op deze manier kon, in relatief korte tijd, een diepgaand studie worden verricht naar de toestand van de huidige situatie, de toetsing aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water en streefbeelden voor het toekomstige waterbeheer. De resultaten van het onderzoek kunnen vervolgens geprojecteerd worden op alle kernen in Zeeuws-Vlaanderen tijdens de ontwikkeling van het stedelijk waterplan. De afronding van de visie van dat waterplan staat gepland voor december Dit onderzoek moet in die zin dus ook als casestudie worden beschouwd. De oorspronkelijke insteek van dit onderzoek was om als basis voor de huidige situatie een globale toestand van de huidige situatie te schetsen met als uitgangspunt de pilotstudie van Martin de Jonge (2004) Stedelijke Waterplannen Zeeuws- Vlaanderen, Pilotstudie Philippine en gedeelte van stad Terneuzen [9]. Gaandeweg het onderzoek is gekozen voor een gerichte inventarisatie van de huidige situatie in de kern Hulst en een daadwerkelijke toetsing hiervan aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water. Op deze manier zijn veel specifieker knelpunten aan te wijzen en maatregelen te formuleren. Dit rapport hoopt ertoe bij te dragen dat bij de ontwikkeling van het stedelijk waterplan de kaderrichtlijn Water een prominente rol gaat spelen. Ik wil ten slotte nog enkele mensen bedanken voor hun medewerking bij het tot stand komen van dit rapport. Op de eerste plaats Hans Raanhuis van de gemeente Hulst voor de dagelijkse begeleiding van mijn onderzoek. Daarnaast wil ik ook bedanken Yvonne van Scheppingen en Karel van Goethem van het waterschap Zeeuws- Vlaanderen, Loes de Jong van IKS en niet op de laatste plaats mijn afstudeerbegeleiders van de Universiteit Twente Denie Augustijn en Maarten Krol. S.R.C. Millenaar Hulst, februari 2005

5 Samenvatting De verschillende beleidssporen in het huidige waterbeheer zijn niet meer als afzonderlijk te beschouwen. Het is zaak om de verschillende beleidslijnen die uitgezet zijn door het Rijk, de provincie en de EU te integreren. Daarnaast dienen alle waarden van water te worden benut. Het benutten van de waarden van water wordt contextueel waterbeheer genoemd. Richtlijnen met betrekking tot de waterkwaliteit en waterkwantiteit, wensen met betrekking tot de beleving en het gebruik van water en de ruimtelijke ordening worden in dit rapport geïntegreerd in één plan. De verschillende onderdelen worden als afzonderlijke thema s opgenomen in de visie. De Kaderrichtlijn Water geeft in het bijzonder doelen voor de waterkwaliteit. Hierbij wordt naast de chemische waterkwaliteit de ecologische waterkwaliteit onderscheiden. Dit zijn twee thema s in de visie. De Kaderrichtlijn Water krijgt zo een belangrijke rol in het waterplan. De andere thema s zijn waterkwantiteit, belevingwaarde, gebruikswaarde en ruimtelijke ordening. De huidige situatie van het stedelijk waterbeheer in de kern Hulst is er één waarbij het rioolbeheer centraal staat. Het draait voornamelijk om de waterkwantiteitsaspecten, het voorkomen van wateroverlast en het beperken van de emissie uit het rioolsysteem. In de huidige situatie blijkt dit goed onder controle. Er wordt echter weinig ingespeeld op de belevingswaarde en gebruikswaarde van water en water heeft bij de ontwikkeling van een gebied geen (mede)ordenende functie. Hier liggen dus kansen voor de toekomst. Bij de analyse van de waterkwaliteit, blijkt dat de huidige toestand van het oppervlaktewater niet voldoet aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water. De verwachting is dat ook in 2015 niet aan deze doelstellingen voor de waterkwaliteit voldaan kan worden. Dit komt voornamelijk door de uitspoeling van decennia lang vervuilde gronden, het brakke watersysteem in Zeeuws-Vlaanderen en de groeiende bevolking. Bij een strikte uitvoering van maatregelen is mogelijk wel een stand still van de huidige toestand haalbaar. Dit is een minimale vereiste van de Kaderrichtlijn Water. De Kaderrichtlijn Water gaat in eerste instantie uit van waterbeheer op het niveau van stroomgebieden. De rapportage aan de EU vindt plaats op basis van afzonderlijk getoetste waterlichamen in dit stroomgebied. Dit wordt gedaan door de provincie want het gaat hierbij nog om relatief grote deelstroomgebieden. Waarom dan toch deze aandacht voor de Kaderrichtlijn Water in het stedelijk waterplan? Ten eerste moeten veel maatregelen om aan de doelstellingen van de KRW te voldoen op regionaal niveau genomen worden. Hierbij speelt de gemeente dus een belangrijke rol. Stedelijk water is actueel en ook de interacties tussen stedelijk water en water in het landelijk gebeid krijgen steeds meer aandacht. Ten tweede hebben het waterschap en de gemeente een belangrijke rol bij het bepalen van de ecologische doelen voor de Kaderrichtlijn Water. Deze mogen namelijk voor een groot deel door de lidstaten zelf worden ingevuld en in Nederland is deze taak gedelegeerd naar het regionale niveau. De ontwikkeling van het stedelijk waterplan biedt de Zeeuws-Vlaamse gemeenten een uitstekend kader om de ambities met betrekking tot de Kaderrichtlijn Water op regionaal niveau duidelijk te maken. De KRW dient in dit rapport heel duidelijk als instrument, om te beschrijven wat de gemeente Hulst wil met het stedelijk water.

6 De eisen en wensen voor de toekomst worden beschreven in de visie op basis van streefbeelden. In het onderzoek worden hierbij twee ambitieniveau s geïntroduceerd, minimaal en hoog, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen de Kaderrichtlijn Water gerelateerde thema s en de overige thema s. Geconcludeerd wordt dat bij de streefbeelden voor de Kaderrichtlijn Water gericht dient te worden op het minimale ambitieniveau. Dit betekent dat in 2015 een stand still van de waterkwaliteit bereikt moet zijn. Bij de overige thema s wordt gericht op een hoog ambitieniveau. De doelen zijn ambitieus maar haalbaar. De waarden van water worden zoveel mogelijk benut. Niet alleen wordt aan de normen voldaan maar de waardering voor water wordt vergroot. Dat gericht wordt op het minimale ambitieniveau voor de Kaderrichtlijn Water doelen heeft niets te maken met een gebrek aan ambitie, maar alles met realisme en een pragmatische invulling. De feitelijke doelstellingen van de KRW zijn naar verwachting niet haalbaar in Op de langere termijn dient echter gericht te worden op het hoge ambitieniveau voor alle thema s in het rapport. Het rapport schetst, naar aanleiding van de streefbeelden, mogelijke maatregelen om de streefbeelden te bereiken. De maatregelen zijn gericht op alle thema s. De belangrijkste maatregelen hebben betrekking op het afvalwatersysteem. Daarnaast worden maatregelen gegeven om de belevingswaarde te vergroten en de gebruikswaarde te benutten. De maatregelen zijn middels een pioritering ook ingedeeld naar urgentie. Zo ontstaat, op grond van het onderzoek in Hulst, een selectie van maatregelen voor een eerste maatregelenplan. De belangrijkste maatregelen die uit het rapport naar voren komen zijn aanpassingen aan het rioolsysteem, afkoppelen, opheffen van overstorten en de aanleg van bergbezinkbassins, de aanleg van natuurvriendelijke oevers, maaibeheer en de herintroductie van vis -en plantensoorten. Daarnaast worden maatregelen gegeven om de belevingswaarde te vergroten, zoals de uitvoering van actief biologisch beheer, het opnieuw vorm geven van de inrichting rond water, het herstel van de Bierkaai in de binnenstad, en de introductie van een nieuwsbrief en een website over water in de stad. De gebruikswaarde kan worden benut door meer fiets, wandel en vooral kanoroutes te creëren met goede faciliteiten. Er moet ook meer woningbouw en horeca aan het water worden gerealiseerd. In de conclusie wordt ten slotte ingegaan op de bevindingen in het rapport. De Kaderrichtlijn blijkt van grote invloed te zijn op het regionale waterbeheer en de ontwikkeling van het stedelijk waterplan in het bijzonder. Toch is er mede door het verschil in schaalniveau tussen de rapportage van de Kaderrichtlijn en de implementatie ervan op regionaal niveau ook wat bewegingsvrijheid. Zo geldt de resultaatsverplichting van de Kaderrichtlijn niet in directe zin voor de doelstellingen in het stedelijk waterplan. De ecologische doelstellingen van de Kaderrichtlijn zijn op zeer kleine schaal niet realistisch en niet uitvoerbaar. Voor kunstmatige en sterk veranderde waterlichamen moeten bovendien nog landelijke referenties worden bepaald. Hierbij wordt zeker rekening gehouden met de huidige natuurlijke gesteldheid van de wateren.

7 Inhoudsopgave 1 INLEIDING ALGEMEEN Projectkader Onderzoeksgebied Veranderend waterbeheer DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN De doelstelling van het onderzoek Onderzoeksvragen LEESWIJZER HET STEDELIJK WATERPLAN INLEIDING BELEIDSLIJNEN, TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN PARTIJEN Algemeen Europa Het rijk Provincie Zeeland Waterschap Zeeuws-Vlaanderen Gemeente Hulst Structuur betrokken partijen INHOUD EN AFBAKENING VAN HET STEDELIJK WATERPLAN Algemeen Doelstelling en afbakening Richtlijnen provincie, waterschap Zeeuws-Vlaanderen en gemeenten Thema s van het stedelijk waterplan HUIDIGE SITUATIE VAN HET STEDELIJKE WATER IN HULST Algemeen Onderzoeksgebied Klimaat Bodem en watersysteem Belastingen Beschrijving van de waterlichamen Thema 1: Waterkwantiteit Thema 2: Waterkwaliteit Thema 3: Ecologie Thema 4: Belevingswaarde Thema 5: Gebruikswaarde Thema 6: Ruimtelijke ordening BEVINDINGEN... 26

8 3 DE KADERRICHTLIJN WATER INLEIDING IMPLEMENTATIE KADERRICHTLIJN WATER IN NEDERLAND Algemeen Economische analyse van het watergebruik Wateropgave Kaderrichtlijn Water Derogatie en vaststellen van lagere doelen Doelstellingen algemeen Indeling in waterlichamen en typologie AANDACHTSPUNTEN VAN DE KRW MET HET BELEID IN HULST Algemeen Implementatie Communautaire aanpak One out, all out De richtlijn met het strengste regime is leidend Voorkom afwenteling Minimaal Stand still Haalbare doelen binnen de randvoorwaarden van de KRW Fasering Kostenterugwinning CONCRETE DOELSTELLINGEN VAN DE KRW Algemeen Stoffen en normen Prioritaire stoffen Eutrofiërende stoffen Zware metalen en PCB s Gewasbeschermings- en bestrijdingsmiddelen Ecologische doelen KADERRICHTLIJN WATER IN NEDERLAND EN HET BUITENLAND Algemeen Scaldit Samenwerking op regionaal niveau BEVINDINGEN Algemeen Kaderrichtlijn Water op regionaal niveau: Kans of bedreiging? IMPLEMENTATIE KRW IN HET STEDELIJK WATERPLAN INLEIDING ANALYSE CHEMISCHE EN ECOLOGISCHE TOESTAND AAN DE KRW DOELEN Algemeen Begrenzing waterlichamen Toestand algemeen Chemische toestand (prioritaire en 76/464/EG stoffen) Ecologische toestand Grondwater Resultaten van de analyse STREEFBEELDEN VAN HET STEDELIJK WATERPLAN Algemeen Thema 1: Waterkwantiteit Thema 2: Waterkwaliteit Thema 3: Ecologie Thema 4: Belevingswaarde Thema 5: Gebruikswaarde Thema 6: Ruimtelijke ordening OPLOSSINGSRICHTINGEN EN MOGELIJKE MAATREGELEN Algemeen Thema 2: Waterkwaliteit Thema 3: Ecologie MAATREGELEN Prioritering van maatregelen De maatregelen Naar het maatregelenplan Ambitieniveau KOSTEN...61

9 5 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN CONCLUSIE Het stedelijk waterplan Kaderrichtlijn Water Implementatie van de KRW in het stedelijk waterplan Ten slotte AANBEVELINGEN REFERENTIES Inhoudsopgave bijlage op pagina 71 Lijst met figuren: Figuur 2-1: Projectstructuur ontwikkeling stedelijk waterplan...10 Figuur 2-2: Activiteiten van het stedelijk waterplan...13 Figuur 3-1: Beleidsthema s gesorteerd op haalbaarheid...29 Figuur 3-2: Oppervlaktewaterlichamen en typenindeling [23]...32 Figuur 3-3: Beoordeling ecologische toestand volgens de KRW [25]...33 Figuur 4-1: Overschrijdingen van de norm in percentages van de gemeten punten (chemie)...46 Figuur 4-2: Overschrijdingen van de norm in percentages van de gemeten punten (ecologie)...47 Figuur 4-3: Beoordeling biologische kwaliteitselementen...48 Figuur 4-4: De "NIDO sprong"...52 Lijst met tabellen: Tabel 2-1: Taken en verantwoordelijkheden in Zeeland...9 Tabel 2-2: Verhard oppervlak en open water...25 Tabel 4-1: Typologie oppervlaktewaterlichamen in Hulst...44 Tabel 4-2: Analyse meetpunten en normen...45

10 1 1 Inleiding 1.1 Algemeen Projectkader Steeds meer gemeenten nemen, veelal in samenwerking met het waterschap, het initiatief tot het opstellen van een gemeentelijk of stedelijk waterplan. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is gesteld dat gemeenten voor 2006 een stedelijk waterplan moeten hebben. Waterschap Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Sluis, gemeente Terneuzen en gemeente Hulst hebben de intentie om gezamenlijk een stedelijk waterplan op te stellen. Het waterplan zal bestaan uit een gezamenlijke inventarisatie nota en een visie nota en een afzonderlijk maatregelenplan per gemeente. De startnotitie hiervan vond plaats in mei De afronding van de laatste fase staat gepland voor december Bij de ontwikkeling van het stedelijk waterplan zal worden aangesloten bij de visie en doelstellingen van de diverse deelnemende organisaties en de huidige richtlijnen vanuit de overheid en Europa. Een belangrijke nieuwe richtlijn hierbij is de Europese Kaderrichtlijn Water. Om de watervoorraden en de kwaliteit van het water in Europa veilig te stellen heeft het Europese parlement en de Raad op 23 oktober 2000 deze richtlijn goedgekeurd. Het voorziet in een kader voor Europese actie op het gebied van waterbeheer. Op regionaal niveau is er echter nog weinig ervaring met de Kaderrichtlijn Water. De stand van zaken van de Kaderrichtlijn Water en de invloed hiervan op de ontwikkeling van het stedelijk waterplan is het uitgangspunt van dit onderzoek. Hoofdrapport Hoofdstuk1: Inleiding

11 Onderzoeksgebied Het projectgebied van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen betreft het bebouwde gebied in heel deze streek. Voor dit onderzoek is gericht op de waterproblematiek in Hulst. De kern Hulst is het onderzoeksgebied, waarbij incidenteel wordt uitgeweken naar de in de directe omgeving van Hulst gelegen kernen St. Jansteen/Kapellebrug en Clinge. Voor de topografische overzichtskaart van het onderzoeksgebied wordt verwezen naar bijlage 1. 2 De gemeente Hulst ligt in het meest zuidoostelijke deel van Zeeland, nabij de Belgische grens. Ze wordt begrensd door de Westerschelde in het noorden, België in het zuiden en oosten en de gemeente Terneuzen in het westen. De gemeente Hulst telt in inwoners en beslaat het overgrote deel van Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Centraal hierin ligt de vestingstad Hulst. In het uitgestrekte poldergebied er omheen liggen 14 dorpskernen. De totale oppervlakte van de gemeente Hulst bedraagt ca ha. Hiervan is ha land, 276 ha binnenwater en ha buitenwater. De kustlijn van de gemeente Hulst bedraagt zo'n 31 km Veranderend waterbeheer Er is de laatste jaren veel veranderd in het waterbeheer. Naast de aloude taken als het voorkomen van wateroverlast en het bewaken van de waterkwaliteit is er steeds meer aandacht voor nevenfuncties van waterbeheer zoals natuur, recreatie en de economisch waarde van water. Deze nieuwe functies vragen ten eerste om een andere inrichting van de omgeving maar stellen ook weer hogere eisen aan de waterkwaliteit. Op het gebied van het omgaan met regenwater is ook een verschuiving merkbaar. In plaats van al het regenwater af te voeren met het gemengde riool wordt steeds vaker regenwater geïnfiltreerd in de bodem of doormiddel van een gescheiden stelsel afgevoerd naar oppervlaktewater. Ten slotte zien we dat water een steeds grotere rol krijgt bij de inrichting van gebieden. Dit komt de kwaliteit van de leefomgeving ten goede. In al deze verschuivingen moet de Kaderrichtlijn Water een plaats zien te krijgen. De Kaderrichtlijn Water is in eerste instantie gericht op waterkwaliteit maar kan eigenlijk niet afzonderlijk worden beschouwd. De verschillende beleidsterreinen dienen op elkaar afgestemd te worden om tot goede afwegingen in de waterplannen te komen. Het zou een gemiste kans zijn als bij de ontwikkeling van het stedelijk waterplan primair gericht wordt op alleen het realiseren en onderhouden van een goed watersysteem, die voldoet aan de wettelijke normen. Daarom wordt in dit rapport verder gekeken dan de directe invloed van de doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water. Het veranderende waterbeheer moet worden meegenomen in het onderzoek om te bepalen wat voor rol de Kaderrichtlijn Water speelt in dit geheel, en wat voor invloed de verschillende beleidsvelden uitoefenen op elkaar. Hoofdrapport Hoofdstuk1: Inleiding

12 1.2 Doelstelling en onderzoeksvragen De doelstelling van het onderzoek 3 Het doel van het onderzoek is een adviesrapport voor de ontwikkeling van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen, waarin een visie met kansen wordt gepresenteerd en voor een aantal belangrijke knelpunten in het waterbeheer maatregelen en verwachte effecten worden bepaald, met als uitgangspunt de doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. De implementatie van de Kaderrichtlijn Water in het regionale waterbeheer staat dus centraal in het onderzoek. Wat betekent de Kaderrichtlijn Water voor het huidige regionale waterbeheer in Zeeuws-Vlaanderen, voor de streefbeelden en doelstellingen, en welke maatregelen moeten genomen worden om aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water te voldoen? Bij de beschouwing van de stedelijke waterplannen en het ontwerp van de aanbevelingen wordt gericht op de plannen van de gemeente Hulst. De feitelijke ontwikkeling van het waterplan wordt uitbesteed aan ingenieursbureau Witteveen + Bos. De gemeente heeft in het ontwikkelingsproces een sturende taak. Dit onderzoek dient als advies voor de gemeente Hulst. De resultaten van het rapport zijn aanbevelingen op de visie en het maatregelenplan bij de ontwikkeling van het stedelijk waterplan en de keuzes die daarbij gemaakt moeten worden. Het rapport kan gebruikt worden naast de werkzaamheden van het ingenieursbureau dat het feitelijke waterplan zal opstellen. Het rapport is voor de gemeente zowel een sturend als controlerend instrument in het ontwikkelingsproces van het stedelijk waterplan. Voor het ingenieursbureau kan het rapport na de inventarisatiefase als basis dienen en richtinggevend zijn voor de ontwikkeling van de visie en het maatregelenplan. Hiernaast kan dit rapport nuttig zijn voor alle waterbeheerders die op regionaal niveau werkzaam zijn met stedelijk water of de Kaderrichtlijn Water Onderzoeksvragen Om de doelstelling te bereiken moeten de volgende onderzoeksvragen worden beantwoord: Welke partijen spelen een rol in de ontwikkeling van een regionaal waterplan en hoe zijn de taken en verantwoordelijkheden verdeeld? Welke kenmerken en afbakeningen worden er aan het stedelijk waterplan gesteld? Hoe zien bestaande vergelijkbare stedelijke waterplannen eruit? Wat is de huidige toestand van het watersysteem en welke knelpunten komen hierin naar voren? Wat zijn de streefbeelden en waar liggen kansen voor de gemeente Hulst, hoe moet dit worden vertaald naar een visie voor het stedelijk waterplan? Welke problemen of knelpunten komen we tegen in de richtlijnen van de Kaderrichtlijn Water met het huidige beleid en het beleid dat de gemeente Hulst zou willen voeren? Is de Kaderrichtlijn Water een kans of een bedreiging voor de gemeente Hulst? Wat zijn mogelijke concrete waterkwaliteits- en kwantiteitsdoelstellingen en wat zijn hiervoor de oplossingsrichtingen? Welke maatregelen kunnen worden genomen voor specifieke knelpunten in het waterbeheer in Hulst en wat zijn hiervan de verwachte effecten? Hoe moeten maatregelen beoordeeld worden naar urgentie (prioriteit) en welke maatregelen moeten vervolgens worden opgenomen in het maatregelenplan? Deze vragen zullen in het rapport worden beantwoord. Hoofdrapport Hoofdstuk1: Inleiding

13 1.3 Leeswijzer Dit rapport is ingedeeld in 5 hoofdstukken, met elk een aantal paragrafen en subparagrafen. Na een korte inleiding in dit hoofdstuk volgt in hoofdstuk 2 Het stedelijk waterplan een uiteenzetting van de belangrijkste voorwaarden en kenmerken waaraan het stedelijk waterplan zou moeten voldoen. Centraal staat hierin de visie voor het stedelijk waterplan. Een zestal thema s vormen de basis voor de indeling hiervan. In de laatste paragraaf van hoofdstuk 2 wordt op basis van deze thema s een verkenning uitgevoerd van de huidige situatie van het stedelijk water. De belangrijkste knelpunten en kansen komen hierbij naar voren. De kern Hulst wordt als case studie beschouwd. 4 Hoofdstuk 3 De Kaderrichtlijn Water beschrijft de actuele status van de Kaderrichtlijn Water, de doelen die gesteld worden en hoe hiermee moet worden omgegaan. Centraal staat de scheiding tussen de chemische waterkwaliteit en de ecologische waterkwaliteit en de doelstellingen die hieraan gesteld worden. Aan het eind van hoofdstuk 2 en 3 worden de bevindingen van deze hoofdstukken geformuleerd. In Hoofdstuk 4 worden de bevindingen van hoofdstuk 2 en 3 gebruikt voor de Implementatie van de KRW in het stedelijk waterplan. In dit hoofdstuk wordt de huidige toestand van de waterkwaliteit in de kern Hulst getoetst aan de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water. Dit is de basis voor de streefbeelden voor de desbetreffende thema s in de visie voor het stedelijk waterplan. Samen met de overige geanalyseerde knelpunten en kansen worden op basis hiervan de streefbeelden en kansen beschreven. In de daarop volgende paragraaf worden vervolgens mogelijke maatregelen gepresenteerd. Een prioritering hiervan maakt het mogelijk de belangrijkste maatregelen te selecteren voor het maatregelenplan. Enkele specifieke maatregelen in stedelijk gebied worden hierna nader onderzocht. De laatste paragraaf van hoofdstuk 4 gaat nog kort in op de financiering van maatregelen door de gemeente. In Hoofdstuk 5 Conclusie en aanbevelingen staan de bevindingen van hoofdstuk 4 en de belangrijkste conclusies naar aanleiding van het hele onderzoek. Het rapport wordt afgesloten met een aantal aanbevelingen naar aanleiding van de conclusies. Hoofdrapport Hoofdstuk1: Inleiding

14 5 2 Het stedelijk waterplan 2.1 Inleiding Water in de bebouwde omgeving vormt een integraal onderdeel van regionale watersystemen en is dan ook niet als afzonderlijk watersysteem te beschouwen. Belangrijke aspecten van het water in alle steden zijn waterkwaliteit (water in relatie tot riooloverstorten, bestrijdingsmiddelen enz.), ecologische potenties van het stedelijk water en de rol van water in de ruimtelijke ordening (aantrekkelijk water voor beleving en gebruik en voorkomen van wateroverlast). Wateroverlast in het stedelijk gebied kan ontstaan vanuit oppervlaktewater dat buiten de oevers treedt, alsook door een te beperkte afvoer van regenwater van verharde oppervlakten en vanuit het grondwater. Partijen onderkennen de noodzaak om dit in beeld te brengen. Steeds meer gemeenten nemen, veelal in samenwerking met het waterschap, het initiatief tot het opstellen van een gemeentelijk of stedelijk waterplan. Omdat zowel de gemeente als het waterschap (beheer)taken hebben met betrekking tot het stedelijk waterbeheer (ontwatering, afwatering, rioleringsbeheer, afvalwaterzuivering) en beide over delen van de oplossingen beschikken is het eerste vereiste dat dit plan een gezamenlijke visie beschrijft en dat beide partijen de ambities in het plan onderschrijven. Bij het opstellen van de plannen zal tevens overleg met de provincie worden gevoerd. Het stedelijk waterplan wordt opgesteld om op gemeentelijk niveau te komen tot een integrale visie op de plaats en functie van het watersysteem in de bebouwde omgeving en het buitengebied. De planvorm komt niet voort uit regelgeving, maar is een initiatief vanuit de praktijk. Er is dan ook geen officiële leidraad voor het opstellen van een stedelijk waterplan maar slechts een handreiking. Een waterplan bevat primair de kwalitatieve en kwantitatieve stedelijke wateropgave. Hierbij is uiteraard wel een relatie met de regionale context aanwezig. Relaties met buiten stedelijke functies (natuur, landbouw en drinkwaterwinning) moeten duidelijk beschreven worden omdat hier aangepaste maatregelen gelden. Het is van belang om de oriëntatie binnen het stroomgebied goed uit te werken, omdat kansen en problemen daarmee sterk kunnen samenhangen (basisafvoer in de zomer, inlaat water, invloed grote rivieren of grondwatersysteem, kwel, de relaties met het riool, grondwater en oppervlaktewater, etc.). Elk stedelijk waterplan is uniek en gericht op de regionale waterproblematiek. Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

15 2.2 Beleidslijnen, taken en verantwoordelijkheden partijen Algemeen Europa, het Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten hebben ieder hun eigen taken en verantwoordelijkheden in het op orde brengen en houden van watersystemen. De regionale verantwoordelijkheid voor de te treffen waterhuishoudkundige maatregelen gericht op vasthouden, bergen en afvoeren van water ligt bij het waterschap. Provincies en gemeenten zorgen voor een integrale afweging en leggen deze vast in provinciale beleidsplannen en streekplannen, respectievelijk structuur- en bestemmingsplannen. Beleidslijnen van de één betekenen taken voor de ander. In ruimtelijke plannen van gemeenten, provincies, Rijk, waterschappen en ook bedrijven en particulieren moet standaard een waterparagraaf worden opgenomen. Hierin staat beschreven welke effecten de ruimtelijke veranderingen op de waterhuishouding hebben, de watertoets, en een advies aan de waterbeheerder en de reactie daarop van de initiatiefnemer. 6 Intermezzo Watertoets De watertoets vormt een van de eerste producten die zijn afgesproken in de startovereenkomst Waterbeleid 21 e eeuw. Het is een procesinstrument en stroomlijnt bestaande wet- en regelgeving op het gebied van ruimtelijk ordening met als doel het belang van water expliciet te laten meewegen in de besluitvorming van alle, waterhuishoudkundig relevante, ruimtelijke plannen en besluiten. De waterhuishoudkundige aspecten omvatten veiligheid water, wateroverlast, waterkwaliteit en verdroging. De grootste winst van de watertoets ligt bij de vroegtijdige, wederzijdse betrokkenheid en het opstellen en meenemen van een wateradvies in de besluitvorming. In lijn met het nieuwe waterbeleid gaat de watertoets ervan uit dat de gevolgen van ruimtelijke besluiten geen belemmering vormen voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water in het deelstroomgebied. Daarnaast is van belang dat bij de inpassing van ruimtelijke ontwikkelingen wordt voorkomen dat afwenteling op andere delen van het deelstroomgebied plaatsvindt. Als na een integrale afweging toch een besluit wordt genomen met negatieve gevolgen voor de waterhuishouding, moet aangegeven worden welke aanvullende maatregelen dan nodig zijn om het watersysteem op orde te houden en op welke wijze dat wordt gerealiseerd Europa Het beheer van regionale watersystemen is in Zeeland door de provincie aan de waterschappen gedelegeerd. In Zeeuws-Vlaanderen is dit het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen. Een deel van het oppervlaktewater ligt in stedelijk gebied, waar de gemeente verantwoordelijk is voor de verschillende gebruiksfuncties van het water en het beheer van het stedelijk water. Taken en verantwoordelijkheden dienen dus op elkaar afgestemd te zijn. Rijkswaterstaat, provincies en waterschappen zorgen ervoor dat de samenhang tussen hoofd- en regionaal systeem gewaarborgd blijft om niet tot afwenteling van problemen te leiden. Zo is er in Zeeland de Commissie Regionaal Waterbeheer Zeeland. Deze vormt het bestuurlijk overleg- en adviesplatform op het gebied van het waterbeleid en -beheer in heel Zeeland. In de commissie zitten Rijkswaterstaat, provincie, waterschappen én de gemeenten. Europese regelgeving speelt een steeds grotere rol in het waterbeheer. Het Europese waterbeleid wordt voortaan integraal benaderd. Dit is geregeld in de Europese Kaderrichtlijn Water. Hierin staat de stroomgebiedbenadering centraal. In 2015 dienen alle wateren in een goede toestand te verkeren. Dit betreft zowel chemische als ecologische kenmerken. Daarnaast geeft de Kaderrichtlijn Water richtlijnen voor de emissieaanpak, de monitoring en de manier van samenwerken binnen het waterbeheer. De landelijke acties op het gebied van waterbeheer dienen afgestemd te worden op dit Europese kader. De Kaderrichtlijn Water staat in dit onderzoeksrapport centraal. Maar alvorens dieper op de Kaderrichtlijn in te gaan moet duidelijk zijn welke partijen betrokken zijn bij het proces, wat de inhoud is van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen en welke factoren er nog meer spelen bij de ontwikkeling van het stedelijk waterplan. Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

16 2.2.3 Het rijk Het rijk beheert de wateren die een landelijke functie vervullen, de zogenaamde hoofdwateren of rijkswateren. De rol van het rijk beperkt zich echter niet tot het beheer van deze hoofdwateren. Als wetgever geeft de overheid op hoofdlijnen richting aan de waterhuishouding van Nederland en de bestuursorganen. De afgelopen jaren zijn door de overheid verschillende strategische beleidsstukken met betrekking tot waterbeheer opgesteld. Belangrijke beleidsstukken zijn de 4 e nota waterhuishouding (NW4), Waterbeheer 21 e eeuw (WB21) en de Nota Ruimte 1. Uitgangspunt daarbij is te komen tot stedelijke watersystemen die duurzaam, gezond en veerkrachtig zijn. De algemene waterkwaliteits- en kwantiteitsdoelstellingen zijn opgenomen in NW4. Voor de kwaliteit van water en waterbodem zijn normen geformuleerd. Dit zijn het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR) voor de korte termijn en de streefwaarde (SW) voor de lange termijn. In het rapport Waterbeheer 21 e eeuw worden de mogelijkheden aangegeven om ook in de toekomst de veiligheid ten opzichte van water te waarborgen. WB21 berust op de principes anticiperen en niet-afwentelen, te bereiken door [1]: Water als ordenend principe; Ruimte voor water; De trits vasthouden-bergen-afvoeren en Schoonhouden-scheiden-zuiveren 7 De principes uit WB21 spelen een belangrijke rol in het waterbeheer van deze tijd. Op 2 juli 2003 werden in het Bestuursakkoord Water (NBW) [3] afspraken vastgelegd die er op gericht zijn voortgang te boeken in het WB21-proces. Hierin is ook gesteld dat gemeenten en waterschappen stedelijke waterplannen moeten opstellen. Een belangrijk onderdeel van het stedelijk waterbeheer betreft de riolering. Hiervoor is op landelijk niveau de Leidraad Riolering opgesteld. Door de STOWA is verder een beoordelingmethode ontwikkeld voor de ecologische waterkwaliteit in de stad. Hierin speelt de belevingswaarde van water in de stad een grote rol Provincie Zeeland De provincie speelt in het waterbeheer een belangrijke strategische rol. De provincie Zeeland heeft de door het Rijk opgestelde 4 e nota waterhuishouding vertaald naar de Zeeuwse situatie door het opstellen van het provinciaal Waterhuishoudingsplan Samen Slim met Water (WHP2) voor de periode van 2001 tot en met In dit plan is het beleid op het gebied van waterbeheer afgestemd op het beleid op het gebied van ruimtelijke ordening (het streekplan) en andere taakvelden (zoals het milieubeleidsplan). Vooral de relatie tussen ruimte en water is erg belangrijk, dit komt vooral ten uitdrukking in de waterkansenkaarten. Door de positie van de provincie en door het feit dat samenwerking tussen beleidsvelden en verschillende overheden belangrijk is om tot een duurzame waterhuishouding te komen, ziet de provincie een regierol voor zich weggelegd. Met betrekking tot duurzaam stedelijk waterbeheer wil de Provincie het volgende bereiken [4]: Het stadswater gaat geleidelijk over in het netwerk van ecologische verbindingszones en natuurgebieden. De natuurwaarde moet versterkt worden. Bronnen van verontreiniging moeten tot een minimum worden teruggebracht. Water moet meer ruimte krijgen: waar mogelijk moet dat gebeuren door meer oppervlaktewater, opslag van water in de bodem en door gebruik van water voor bijzondere doeleinden. Minder (schoon) water via het riool afvoeren naar de rwzi. Duurzaam bouwen (bijvoorbeeld het gebruik van regenwater voor was en toiletspoeling), Aanleggen van natuurvriendelijke oevers enz. Op basis van WB21 heeft de provincie Zeeland de deelstroomgebiedsvisie Zeeland opgesteld. Deze handelt in de eerste plaats over wateroverlast maar er komen ook andere knelpunten aan de orde. Het stedelijk waterplan is in feite de invulling van de deelstroomgebiedsvisie voor het stedelijk gebied. Omdat de provincie het opstellen van stedelijke waterplannen wil stimuleren heeft de provincie Zeeland richtlijnen voor de ontwikkeling van het stedelijk waterplan opgesteld en wordt voor elk waterplan een financiële bijdrage beschikbaar gesteld. 1 Kamerbehandeling van de 5 de Nota RO heeft nooit plaatsgevonden. Na enkele kabinetswisselingen is uiteindelijk in het Hoofdlijnenakkoord besloten tot het opstellen van de Nota Ruimte, waarin naast de Vijfde Nota van VROM ook de nota's van de departementen van LNV en V&W werden geïntegreerd. We spreken dus van de Nota Ruimte. Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

17 2.2.5 Waterschap Zeeuws-Vlaanderen Het waterschap is verantwoordelijk voor het beheer van de kwaliteit en kwantiteit van oppervlaktewater en waterbodem, alsmede voor inrichting en ecologie. Het waterschap stelt het waterbeheersplan op. Het waterbeheersplan is een omvangrijk plan dat richtinggevend is voor het integraal waterbeheer in het beheersgebied. Het waterbeheersplan Zeeuws-Vlaanderen 2002 tot en met 2007 gaat in op de vertaling van de beleidslijnen uit WB21 en de Kaderrichtlijn Water. Uiteraard gaat het beheersplan ook over continuïteit in het beleid en het dagelijks te voeren beheer en onderhoud. De belangrijkste richtpunten van het waterschap Zeeuws-Vlaanderen bij het waterbeheer in de periode zijn [a]: Ruimte voor water: meer oppervlakte open water (gecombineerd met de aanleg van natuurvriendelijke oevers), mogelijkheden voor peilvariatie, extra bemaling en eventueel noodopvanggebieden met multifunctioneel gebruik. Het watersysteem dient zodanig te worden ingericht dat ook in de toekomst wateroverlast wordt voorkomen, zonder andere aspecten, zoals veiligheid, ecologie en maatschappelijk draagvlak, uit het oog te verliezen. Functiegericht waterbeheer: Invulling geven aan het gewenst grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR). De GGOR zal als basis dienen voor het herzien van peilbesluiten. Explicieter rekening houden met verschillende functies die in een afwateringsgebied verweven zijn. Verbetering kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem: Aanpak van puntbronnen van vervuiling, zoals ongezuiverde industriële lozingen, overstorten uit de riolering en het verbeteren van het effluent van zuiveringsinstallaties. De aanpak van diffuse bronnen heeft echter prioriteit in de planperiode. Dit is momenteel de belangrijkste bron van vervuiling. Zuiveringsbeheer: zuivering van het rioolwater. De rwzi s zijn in beheer van het waterschap. Verdrogingbestrijding natuur en bestrijding watertekort in de landbouw: Op peil houden van het (grond)water. Stedelijk waterbeheer: in samenwerking met de gemeente Sluis, Terneuzen en Hulst wordt het stedelijk waterplan voor Zeeuws-Vlaanderen ontwikkeld. Nieuwe lozingen met milieubelastende stoffen worden in principe niet toegestaan (standstill-principe) Gemeente Hulst Gemeenten ten slotte zijn verantwoordelijk voor de inrichting van hun grondgebied. Dit komt tot uitdrukking in het bestemmingsplan, waarbij inhoud wordt gegeven aan het provinciaal ruimtelijke ordeningsbeleid. Aan het actuele uitgangspunt dat water een ordenend principe is, wordt ook in het bestemmingsplan via de waterparagraaf inhoud gegeven. De gemeente geeft als beheerder ook inhoud aan de gebruiksfuncties van water. Voor de beoordeling van de ecologische kwaliteit van het water in de stad wordt gebruik gemaakt van de STOWA-beoordeling. Dit beoordelingssysteem bestaat uit drie stappen of deeltoetsen. In de eerste toets wordt de belevingswaarde bepaald, in de tweede de ecologische kwaliteit. De derde toets kan gebruikt worden om een globale diagnose te stellen en maatregelen voor te stellen bij problemen in een stadswater. Gemeenten zorgen ook voor een doelmatige inzameling van afvalwater en zij reguleren de lozingen op het riool. Het rioleringsbeleid is vastgelegd in het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) volgens de methodiek van de Leidraad Riolering. Hydraulische en milieutechnische berekeningen vormen de basis voor de maatregelen welke noodzakelijk zijn voor het behalen van de basisinspanning. Het GRP wordt vastgelegd voor een periode van 5 jaar. Er wordt gewerkt aan het aan het GRP voor de planperiode Het beleid wordt tevens jaarlijks vertaald in het Operationeel Plan (OP). Het accent van het te voeren beleid ligt op het terugdringen van de vuiluitworp (emissiespoor). Waar nodig zal door het waterschap aangegeven worden waar andere maatregelen noodzakelijk zijn. Hierbij is het kwaliteitsspoor in relatie tot de functiewens van het water maatgevend. De voorkeur gaat uit naar bronmaatregelen zoals afkoppelen. Het geformuleerde landelijk beleid inzake het jaarlijks 1 % afkoppelen van bestaande verharde oppervlakken wordt in de gemeente Hulst voorlopig niet als doel op zich onderschreven. Op basis van het huidige GRP wordt slechts op ad-hoc basis invulling gegeven aan afkoppelen. Dit heeft ook te maken met het pas vanaf 2008 structureel gaan vervangen van de riolering in de gemeente Hulst. De gemeente is verantwoordelijk voor de inzameling en transport van afvalwater. Het waterschap is verantwoordelijk voor transport (in het landelijk gebied) en zuivering van het afvalwater. Dit is één systeem en vraagt om een gezamenlijke aanpak van gemeente en waterschap. Dit is direct één van de belangrijkste uitgangspunten voor het gezamenlijk opstellen van het stedelijk waterplan. In bijlage 2 wordt de samenhang aangegeven tussen de verschillende (regionale) plannen en beleid welke een relatie hebben met het stedelijk waterbeheer. Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

18 2.2.7 Structuur betrokken partijen Taken, verantwoordelijkheden en kostenverdeling In tabel 2-1 zijn de verschillende taken en verantwoordelijkheden op het gebied van regionaal waterbeheer weergegeven zoals dit in Zeeland van toepassing is [6]. Voor het stedelijk waterplan zijn hiervoor direct betrokken de provincie, het waterschap en de gemeenten. Tabel 2-1: Taken en verantwoordelijkheden in Zeeland 9 Taken en verantwoordelijkheden Provincie Waterschap Gemeente Grondwaterbeer Waterkwantiteitsbeheer Toezicht -Afwatering -Ontwatering Waterkwaliteitsbeheer Toezicht Zuiveringsbeheer Toezicht Rioleringsbeheer Toezicht Toezicht Taak/verantwoordelijk De in de tabel aangegeven verantwoordelijkheid van de provincie voor wat betreft het grondwater betreft het diep grondwater, strategisch grondwaterbeheer en de vergunningverlening voor grondwateronttrekking. Voor wat betreft het ondiep grondwater wordt in het kader van het stedelijk waterplan de aanpak gevolgd die geadviseerd wordt in het rapport Samen leven met grondwater van CIW [7]. Dit komt neer op een intensieve samenwerking tussen vooral gemeente en waterschap als actieve beheerders van respectievelijk de stedelijke leefomgeving en het regionale watersysteem. Op eigen terrein heeft de burger ook zelf een verantwoordelijkheid om grondwaterproblemen op te lossen en te voorkomen. De gemeente maakt het verder mogelijk dat de drainage op percelen en die van de openbare terreinen worden aangesloten op het afwateringssysteem. Het waterschap is vervolgens verantwoordelijk voor het afwateringssysteem en de zuivering. Een duidelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden is ook van belang bij de kostenverdeling bij het op orde brengen van het watersysteem. In de notitie Water is overal van de Unie van Waterschappen [8] staat ten aanzien van de taakverdeling die in waterplannen moet worden vastgelegd het volgende: In eerste instantie moet worden nagegaan of een kostenveroorzaker 2 is aan te wijzen. Bij het ontbreken van een kostenveroorzaker kan worden aangesloten bij mogelijk bestaande (financiële) afspraken tussen waterschap en gemeente. Als dergelijke afspraken niet bestaan wordt, teneinde langdurige discussies te vermijden, een pragmatische 50/50 verdeling aanbevolen. Deze verdeling was in Zeeland tot op heden gebruikelijk. In het NBW [3] stelt men echter het volgende: Ten eerste uitgaan van het kostenveroorzakersbeginsel. Indien geen sprake is van een wijziging van het bestemmingsplan is een tekort aan regulier waterbergend vermogen voor rekening van het waterschap. Indien bij herstructureringsplannen het oppervlak aan verharding niet toeneemt, en het waterschap in het verleden tegen de mate van verharding geen bezwaar heeft gemaakt, zijn de kosten in principe voor het waterschap. Dit komt in feite dus neer op een 100/0 verdeling. Op dit moment is er veel discussie omtrent de kostenverdeling en vind er landelijk overleg plaats. 2 Kostenveroorzakingsbeginsel: Dit houdt in dat bij nieuwe ontwikkelingen de kosten met betrekking tot reguliere waterbergende vermogen van het gebied voor rekening komen van de planexploitatie, tenzij het waterbergend vermogen in de uitgangssituatie niet op orde was. Deze laatstgenoemde kosten zijn voor rekening van de betreffende waterbeheerder(s). Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

19 Projectstructuur De taken en verantwoordelijkheden voor de ontwikkeling van het waterplan zelf zijn ook geregeld. De ontwikkeling van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen is een complex project waarvoor een goede werkstructuur moet worden opgezet. Hieronder wordt aangegeven hoe de betrokken partijen voornemens zijn met elkaar samen te werken (figuur 2-2) en wat de taken zijn binnen dit project [2]. 10 Finale besluitvorming Bestuur Gemeente waterschap raden Vertegenwoordiger colege gemeenten stuurgroep Vertegenwoordiger bestuur waterschap Projectgroep Klankbord- Werkgroep Werkgroep Deskundige Advies groep waterschap per provincie bureau per (incl. Vzt) gemeente gemeente Figuur 2-1: Projectstructuur ontwikkeling stedelijk waterplan De projectstructuur bestaat uit twee hoofdlijnen, de besluitvorming en de inhoudelijke uitwerking. De voorbereiding van de besluitvorming zal plaats vinden in de stuurgroep, de besluitvorming zelf in het bestuur van het waterschap en in de gemeenteraden van de drie gemeenten. De inhoudelijke uitwerking wordt op aangeven van de medewerkers van de organisaties in de projectgroep verzorgd door een adviesbureau. Ook de provincie Zeeland neemt zitting in de projectgroep. De projectleider van het ingenieursbureau zal zitting nemen in de projectgroep. Het waterschap Zeeuws-Vlaanderen zal de coördinerende rol vervullen. Verder zal namens provincie, waterschap en de drie gemeenten (Sluis, Terneuzen en Hulst), de gemeente Terneuzen optreden als opdrachtgever en financieel beheerder in de verschillende fasen van het project Het voorzitterschap van de stuurgroep wordt ingevuld door een vertegenwoordiger van de provincie. Het voorzitterschap van de projectgroep wordt ingevuld door een vertegenwoordiger van het waterschap. De voorzitter van de projectgroep zorgt tevens voor het secretariaat van de stuurgroep. Hierdoor wordt een optimale terugkoppeling tussen de diverse lagen bereikt. Naast de gemeenten en het waterschap worden ook particuliere organisaties als stads- wijk- en dorpsraden, visverenigingen en andere instanties zoals milieuorganisaties en woningbouwverenigingen bij dit project betrokken. Zij krijgen een stem via de klankbordgroep per gemeente en kunnen zo hun wensen kenbaar maken en reageren op de planontwikkelingen. Communicatie is een belangrijk onderdeel van stedelijk waterplan. Onder de verantwoordelijkheid van de projectgroep zal het adviesbureau zorg dragen voor een goede communicatie. Een belangrijk onderdeel van de communicatie is het verzorgen van de communicatie tussen de partijen in de klankbordgroep, projectgroep en de stuurgroep en in een later stadium het verduidelijken van de plannen aan de bevolking. Hier wordt later op teruggekomen. Glabale planning voor de ontwikkeling van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen: Startnotitie mei 2004 Opdrachtverstrekking extern adviesbureau juni 2004 Afronding fase 1 inventarisatie april 2005 Afronding fase 2 visie december 2005 Oriëntatie maatregelen juni 2006 Afronding fase 3 maatregelen december 2006 Uitwerking maatregelen Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan

20 2.3 Inhoud en afbakening van het stedelijk waterplan Algemeen De betrokken partijen hebben zo hun eigen ideeën over de invulling van het stedelijk waterplan. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven waaruit het stedelijk waterplan minimaal moet voldoen. Naast de inbreng van de eerder genoemde partijen wordt om een goede indruk te krijgen gebruik gemaakt van de handreiking stedelijk waterplan van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen (UvW) en stedelijke waterplannen van andere steden. In bijlage 3 staat een samenvatting van de richtlijnen van VNG en UvW, waarin de modules zijn opgenomen die beschrijven waaraan een stedelijk waterplan aan dient te voldoen [10] Doelstelling en afbakening Het doel van het stedelijk waterplan Zeeuws-Vlaanderen wordt in de offerteaanvraag [2] als volgt omschreven: Het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op het stedelijk water en het realiseren van een gezond en veilig functionerend watersysteem, waardoor duurzaam en evenwichtig gebruik mogelijk is. Het stedelijk waterplan moet een gestructureerde, duurzame en kosteneffectieve aanpak ten aanzien van inrichting, beheer en onderhoud van het watersysteem door waterbeheerder en gemeenten bieden. Behalve een beschrijving van de onderdelen die moeten worden opgenomen om het doel te bereiken is het ook van belang dat beschreven is wat niet moet worden uitgevoerd. Dit staat beschreven in de afbakening. Ruimtelijke afbakening Bij het opstellen van een stedelijk waterplan ligt het voor de hand de bebouwdekomgrenzen aan te houden. Een stedelijk waterplan gaat over het waterbeheer in stedelijke gebieden. In de context van het stedelijke waterplan wordt onder stedelijke gebieden daarom verstaan: alle concentraties van verharde gebieden die invloed hebben op het watersysteem. Hieronder vallen: stedelijke kernen; industrieterreinen; recreatieterreinen; Door middel van vooronderzoek zal nagegaan worden welke kernen, industrieterreinen en recreatieterreinen mogelijkerwijs niet interessant zijn en buiten beschouwing gelaten kunnen worden. Van belang hierbij is, welke criteria gesteld gaan worden in de inventarisatiefase. Omdat water niet ophoudt bij de grenzen van de bebouwde kom moeten aspecten van het landelijk gebied ook meegenomen worden (berging, natuurgebieden, zuivering, enz.). De afbakening zal niet in ruimtelijke zin worden meegenomen, maar de mate van de beïnvloeding van het stedelijk water op de omgeving zal bepalend zijn voor de plaats in het waterplan. Globaal inzicht in het watersysteem in het landelijk gebied is daarom belangrijk en dient daarom opgenomen te worden in het stedelijk waterplan. Indien mogelijk dienen de uitkomsten van de watersysteemanalyses meegenomen te worden. Afbakening waterketen en watersysteem Het stedelijk waterbeheer heeft in Zeeuws-Vlaanderen weinig invloed op het drinkwater. De maatregelen en doelstellingen in het kader van het drinkwater vallen derhalve buiten de reikwijdte van het stedelijk waterplan. De meeste transportleidingen en zuiveringen bevinden zich in het landelijke gebied. Het transport van afvalwater, afvalwaterzuivering en lozing van gezuiverd afvalwater op het oppervlaktewater vallen derhalve buiten de reikwijdte van het plan met uitzondering van lozingen waarvan het effluent van invloed is op het stedelijk water. De watersysteembenadering is in een waterplan van groot belang. Een volledige watersysteemanalyse waarbij het totale watersysteem belicht wordt is echter niet een doelstelling van de waterplannen. De rechtstreekse beïnvloeding van het stedelijk water door het landelijk watersysteem maakt wel onderdeel uit van het plan. Hoofdrapport - Hoofdstuk 2: Het stedelijk waterplan