LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID

Transcriptie

1 LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID Gemeente Lopik Versie

2 Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1. De basis voor gezondheidsbeleid Landelijk beleid, lokaal beleid, gemeentelijke verantwoordelijkheden en de GGDrU. Hoofdstuk 2. Hoe staan we er voor? Epidemiologisch onderzoek GGDrU, terugblik op de afgelopen jaren. Hoofdstuk 3. Wat gaan we doen in ? Gezond gewicht bij kinderen, matiging alcoholgebruik bij jongeren en eenzaamheid bij ouderen. Hoofdstuk 4. Financiën Bijlagen: Lokale Verkenning, Gemeente Lopik 2011 Samenvattingen gezondheidsmonitoring GGDrU 1

3 Inleiding Voor u ligt de nota Lokaal gezondheidsbeleid Gemeente Lopik Gemeenten zijn verplicht om elke vier jaar een gemeentelijke gezondheidsnota uit te brengen. Dit is voor ons een gelegenheid om duidelijk te maken wat de rol van de gemeente is bij gezondheid, lokaal maar ook regionaal vanuit de GGD regio Utrecht (GGDrU). Volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) is de overheid verantwoordelijk voor een goed functionerende gezondheidszorg en het bieden van een veilige en gezonde leefomgeving. De rijksoverheid heeft als taak de curatieve 1 zorg vorm te geven. Een specifieke taak voor gemeenten is inzet op collectieve preventie. Hiermee dragen we bij aan de bescherming, bewaking en bevordering van de gezondheid van onze inwoners. Gezondheid raakt ons allemaal. Het is een onderdeel van ons dagelijks leven en welbevinden. De meeste mensen zijn goed in staat om voor zichzelf te zorgen. U leest in deze nota daarom ook geen voorschriften van hoe mensen in Lopik moeten leven. Wat we wel doen is mensen bewust maken van de risico s en hun eigen verantwoordelijkheid hierbij. Deze nota heeft een duidelijke samenhang met het Wmo beleid, dat in februari 2013 is vastgesteld. Vanuit het lokale gezondheidbeleid bevorderen we de gezondheid, vanuit de Wmo bevorderen we de participatie van inwoners. Vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) leveren we een bijdrage aan de gezondheid van onze jonge inwoners. 1 Curatieve zorg is op genezing gerichte zorg. 2

4 Hoofdstuk 1 De basis voor gezondheidsbeleid De gemeente is op grond van verschillende wetten verantwoordelijk voor de collectieve preventie van de lichamelijk en geestelijke gezondheid van haar burgers. Dat uit zich onder meer in de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het bevorderen van gezondheid is een integrale taak van de gemeente, die ze uitvoert binnen verschillende beleidsterreinen. Het betreft niet de medische gezondheidszorg maar het voorkomen van ziekten door collectieve, preventieve maatregelen. Aan welke basis het gezondheidsbeleid ten grondslag ligt wordt hieronder kort beschreven Het wettelijk kader De publieke gezondheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het rijk en de gemeenten. De wederzijdse verantwoordelijkheden op het gebied van de publieke gezondheid zijn vastgelegd in de Wpg. Op grond van de Wpg is de gemeente onder andere verantwoordelijk voor: Verwerven en analyseren van de gezondheidssituatie van de bevolking, het bijdragen aan opzet, uitvoering en afstemming van preventieprogramma s, het bevorderen van medische milieukundige zorg, het verlenen van technische hygiënezorg en psychosociale hulp bij rampen; Uitvoering geven aan de jeugdgezondheidszorg; Algemene infectieziektebestrijding. In de Wpg is vastgelegd dat het college van burgemeester en wethouders, ter uitvoering van deze wettelijke taken, zorg draagt voor de instelling en instandhouding van een gemeentelijke gezondheidsdienst. De gemeente Lopik voldoet hieraan door met 25 gemeenten deel te nemen aan de Gemeenschappelijke Regeling GGD regio Utrecht 2. De GGDrU is een belangrijke uitvoerder van het lokale gezondheidsbeleid maar uiteraard niet de enige speler. Andere instellingen zoals de 1 e lijnszorg (huisartsen, fysiotherapeuten, maatschappelijk werk e.a.), de welzijnsorganisatie, het CJG en de scholen zijn belangrijke partners. Ook de inrichting van de openbare ruimte en de inrichting van een veilige leefomgeving en de daarmee samenhangende handhaving, zijn van belang voor het gezondheidsbeleid. GGD taken: Infectieziektenbestrijding, hygienezorg, JGZ, preventieve ouderenzorg 1e lijnsvoorzieningen CJG Gezonde inwoners Openbare ruimte Sport en bewegen: Buurtsportcoaches Jeugdsportfonds 2 In verband met de territoriale congruentie met de Veiligheidsregio Utrecht is de GGD Midden Nederland per 1 januari 2014 opgegaan in de GGD regio Utrecht 3

5 De preventieve ouderenzorg is een nieuw onderwerp binnen de Wpg. Hierbij is vergelijkbaar met de Jeugdgezondheidszorg, aan gemeenten opgedragen oa. te zorgen voor het systematisch volgen van de gezondheidsontwikkelingen van ouderen, het ramen van de behoefte aan zorg, vroegsignalering en het geven van voorlichting en advies. Het Rijk heeft hier geen extra middelen voor beschikbaar gesteld. Met de gezondheidsonderzoeken van de GGDrU bij senioren, en de inzet vanuit het Wmo beleid geven we invulling aan deze preventieve taak bij ouderen Landelijk beleid Gemeenten maken deel uit van de landelijke preventiecyclus die normaliter vier jaar in beslag neemt. Deze preventiecyclus ziet er in het kort als volgt uit: Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en milieu (RIVM) presenteert om de vier jaar een rapport waarin de gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking wordt geschetst. Deze Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) bevat oa. epidemiologische analyses en geeft zo input voor het landelijke volksgezondheidsbeleid. Mede op basis daarvan stelt de minister van VWS haar eigen beleid met de speerpunten voor de beleidsperiode vast. Deze landelijke nota 3 dient als inspiratiebron voor het lokaal beleid om samen, vanuit ieders eigen verantwoordelijkheid, te investeren in het behouden en verbeteren van de volksgezondheid. De inspectie tenslotte, controleert de uitvoering van het gezondheidsbeleid en brengt daarover een landelijk rapport uit, de Staat voor de gezondheidszorg. Vervolgens is het resultaat van het beleid weer te lezen in de volgende VTV van het RIVM. Het zal duidelijk zijn dat beleid effectiever wordt als de daarin gekozen prioriteiten van de verschillende overheden op elkaar aansluiten. Gemeenten zijn niet verplicht om de landelijke prioriteiten over te nemen, maar dienen in de eigen nota wel te motiveren voor welke thema s gekozen is. Naast de vierjaarlijkse landelijke nota, heeft het ministerie van VWS in 2013 het Nationaal Programma Preventie aangekondigd. Hierin zijn de landelijke ambities op algemene leefstijlthema s opgenomen. Deze zijn niet veranderd ten opzichte van de voorgaande landelijke nota s en liggen op het terrein van overgewicht, diabetes, depressie, roken, seksuele gezondheid en schadelijk alcoholgebruik. Daarnaast is het accent gelegd op bewegen. Leefstijl, sport en bewegen in de buurt en de verantwoordelijkheid hierbij, worden nadrukkelijk bij de inwoners zelf neergelegd. De minister ziet voordelen in een wijkgerichte aanpak als middel om gezondheidsbeleid te implementeren. Het Nationaal Programma Preventie is in oktober 2013 door de Ministerraad vastgesteld. 4 De inzet hierbij is preventie in de gezondheidszorg (niet alleen behandelen maar ook voorkomen), integrale aanpak bij chronische ziekten (gezond leven, gezond werken en gezondheid bevorderen) en gezondheidsbescherming (vaccinaties en voedselbescherming). Voor gemeenten heeft dit tot gevolg dat er weer meer aandacht voor preventie komt en de samenwerking met de 1 e lijn (huisartsen, wijkverpleging) en zorgverzekeraars landelijke aandacht heeft Lokaal beleid In januari 2008 is het lokale gezondheids beleidsplan vastgesteld. Dit was een gezamenlijke nota maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en lokaal preventief gezondheidsbeleid. 3 Nota gezondheid dichtbij, VWS mei Alles is gezondheid

6 De beleidsperiode liep in 2010 af. In 2010 is de nieuwe nota van het Rijk afgewacht, zodat ingespeeld kon worden op eventuele nieuwe thema s. Door de val van het kabinet Rutte 1 werd de landelijke nota pas in 2012 vastgesteld. In 2012 is door VWS vastgesteld dat gezondheidsmonitoren voortaan gelijktijdig plaats moeten vinden, dit om vergelijk in verschillende regio s beter mogelijk te maken. De GGDrU heeft in 2012 de monitor jeugd (0 4 jaar), het Schoolkrachtonderzoek klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs, het volwassenonderzoek (19 64 jaar) en seniorenonderzoek (65+) uitgevoerd. De resultaten van deze onderzoeken zijn in 2013 gepubliceerd. Om deze uitkomsten optimaal te kunnen gebruiken, is in 2012 de gemeenteraad meegedeeld dat de lokale nota in het 3 e kwartaal van 2013 opgesteld wordt, los van het Wmo beleidsplan. De reden hiervoor is praktisch van aard, een nieuwe Wmo nota kon door allerlei ontwikkelingen niet langer wachten en is inmiddels in februari 2013 vastgesteld. Veel gemeenten in de Lekstroom stellen nu pas nieuw gezondheidsbeleid op. Deze gezondheidsnota is ambtelijk voorbereid met de gemeenten IJsselstein en Montfoort, met ondersteuning van de GGDrU Gemeentelijke verantwoordelijkheden Naast het vaststellen van een vierjaarlijkse nota gezondheidsbeleid, is een nieuwe wettelijke verplichting binnen de Drank en Horecawet, dat gemeenten een preventie en handhavingplan op stellen voor alcoholmatiging in de gemeente. Dit plan moet op 1 juli 2014 zijn vastgesteld door het college en de raad. Het plan moet nadrukkelijk twee sporen bevatten, preventie en handhaving. Vanaf 2018 is landelijk bepaald dat gezien de grote overlap, de nota volksgezondheidsbeleid en het preventie en handhavingplan tegelijk worden vastgesteld. Door de drie transities in het sociale domein (Participatiewet, Jeugdzorg, en begeleiding AWBZ naar Wmo) krijgen gemeenten een steeds grotere verantwoordelijkheid voor de ondersteuning van inwoners. Preventief werken aan een goede gezondheid, kan ondersteunend zijn aan de uitvoering van deze nieuwe taken. Preventief werken aan een goede gezondheid is een verantwoordelijkheid van de inwoners zelf, de welzijnsstichting, professionals in de 1 e lijn en het CJG. Iedereen vervult een andere rol en met elkaar wordt er bijgedragen aan een gezond woon en leefklimaat. De gemeente ziet het als haar taak de uitvoering van het gezondheidsbeleid te coördineren, door partijen in het veld samen te brengen, samenwerking te bevorderen en waar nodig uitvoeringsorganisaties aan te sturen. De samenwerking met de huisartsen wordt voor onze gemeente steeds belangrijker. Dit heeft niet alleen te maken met gezondheidsbeleid maar ook met de komst van de drie transities. In mei 2013 heeft de VNG samen met de Landelijke Huisartsenvereniging de publicatie Samenwerken in de wijk opgeleverd. Hierin wordt heel duidelijk aangegeven dat deze samenwerking plaats kan vinden bij ouderenzorg, jeugdzorg, leefstijl en bewegen GGDrU, partner bij de uitvoering van taken op het terrein van publieke gezondheid De GGDrU speelt een belangrijke rol in de uitvoering en advisering van het lokaal gezondheidsbeleid. Zij voert een groot deel van de wettelijk verplichte taken uit, die niet altijd zichtbaar zijn, maar in geval van een acuut gezondheidsrisico, onmisbaar. De GGDrU voert publieke gezondheidstaken uit zoals de infectieziektebestrijding, uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma, TBC bestrijding en advisering bij milieu incidenten. In de wet op de Veiligheidsregio s is opgenomen dat de GGD regio s territoriaal congruent moeten worden met de Veiligheidsregio s. Vanaf 1 januari 2014 voldoen we hieraan. 5

7 De deelnemende gemeenten willen daarnaast meer lokale sturingsmogelijkheden en een GGD die lokaal samenwerkt. De GGDrU heeft mede hierdoor de afgelopen jaren haar werkwijze sterk veranderd. Zo zijn de collectieve, subregionale en lokale taken ondergebracht in een GGD Huis. In de onderstaande afbeelding is het GGD Huis overzichtelijk weergegeven. Collectieve taken Infectieziektebestrijding, epidemiologisch onderzoek, hygiënezorg, advisering Subregionale taken Jeugdgezondheidszorg, Ouickscan Jeugd en Alcohol, advisering gezondheidsbeleid Lokale taken Deelname meldpunt Zorg en Overlast, inspectie kindercentra, extra aandacht overgewicht kinderen, organisatie van het netwerk 12 CJG Jeugdgezondheidszorg De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) waar het consultatiebureau onder valt, is onderdeel van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Hier werken jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen samen om de groei en ontwikkeling van jonge kinderen te volgen. Dit krijgt een vervolg met preventieve onderzoeken op de scholen. Recent is een extra contactmoment voor jarigen opgenomen in het basistakenpakket. Inspectie kinderopvang Als onderdeel van de lokale taken bezoekt de GGDrU jaarlijks, onaangekondigd kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Hierbij wordt getoetst of er volgens wettelijke normen en kwaliteitseisen gewerkt wordt. De GGDrU brengt hierover rapport uit aan de gemeente waarbij mogelijk een handhavingprocedure volgt. Meldpunt Zorg en Overlast In het regionale Meldpunt Zorg en Overlast werken 19 gemeenten samen. Meldingen uit onze gemeente worden integraal besproken, waarbij gekeken wordt welke organisatie passende hulp kan bieden. Er is een directe samenwerking met de werkgroep Lopikse Overlast en Sociaal Team (LOST) in onze gemeente, waar casussen worden besproken. Netwerk 12 Hier wordt op casusniveau meldingen van scholen besproken met verschillende professionals. Doel is om informatie over ( jonge) kinderen te delen en adequate hulp en zorg in te zetten. In voorbereiding is een netwerk voor de leeftijd

8 Hoofdstuk 2 Hoe staan we ervoor? 2.1. Epidemiologische informatie GGDrU In 2012 is door de GGD MN epidemiologisch onderzoek 5 gehouden onder jeugd (0 4 en voortgezet onderwijs klas 2 en 4), volwassenen (19 64 jarige) en senioren (65 plussers). De uitkomsten zijn vergeleken met de Lekstroom gemeenten, het werkgebied van de GGDrU en soms met landelijke gegevens. Belangrijkste uitkomsten over de inwoners van Lopik Senioren en volwassenen Schadelijk alcoholgebruik Overgewicht en beweging Psychische gezondheid De bevolking van Lopik vergrijst, in 2040 is 28% van de inwoners 65 jaar of ouder De inwoners van Lopik voelen zich over het algemeen gezond. Slechts 14% van de volwassenen ervaart zijn gezondheid matig tot slecht, in tegenstelling tot 19% in de Lekstroom. Senioren in Lopik voelen zich ook gezonder dan elders. Toch ervaart 35% van de senioren een matige tot slechte gezondheid. In 2012 heeft 85% van de senioren de huisarts bezocht, ook volwassenen doen dat met 76% relatief vaak. De meest voorkomende chronische aandoening is hoge bloeddruk. Het alcoholgebruik onder jongeren en de acceptatie hiervan door ouders behoeft de komende jaren toch nog extra aandacht. Het overmatig alcoholgebruik van de Lopikse volwassen ligt met 9% boven het landelijke percentage, bij senioren ligt dit met 8% lager. 81% van de volwassenen geeft aan onvoldoende kennis te hebben over het alcoholgebruik van hun kinderen. In de Lekstroom keurt 51 % van de ouders het alcoholgebruik tussen de jaar niet af. De cijfers uit de Lekstroom geven wel aan dat kinderen op latere leeftijd gaan drinken. In 2008 had 56% van de kinderen onder de 16 jaar ooit alcohol gebruikt, in 2012 is dat 37%. Het percentage kinderen in Lopik tussen de 5 en 10 jaar met overgewicht (inclusief obesitas) is hoger dan de percentages in de Lekstroom. 6% van de 2 jarigen, 15% van de jongeren tussen 5 en 6 jaar en 18% tussen de 9 en 10 jaar heeft overgewicht. Gelukkig ontbijten bijna alle peuters meer dan vijf dagen per week waardoor een goede start van de dag gemaakt wordt. Daar tegenover eet slechts 35% van de peuters dagelijks fruit en 54 % eet dagelijks groente. 47% van de volwassenen in Lopik en 59% van de senioren in Lopik heeft overgewicht. In de Lekstroom ligt dit percentage voor volwassenen op 49 %, voor senioren ligt dit op 61%. Uit de onderzoeken blijkt dat eenzaamheid onder volwassenen nog steeds stijgt van 33% naar 35%, dit percentage is niet hoger dan in de Lekstroom. De percentages bij senioren stijgen van 43% naar 50% in Lopik, en zijn gelijk met de percentages in de Lekstroom. Bij de verschillende typen eenzaamheid scoort sociaal weerbaar (50%) en eenzaam/niet geïsoleerd (40%) iets hoger dan de cijfers in de Lekstroom. 5 Door het relatief klein aantal inwoners van de Gemeente Lopik kunnen afwijkingen ontstaan in de uitkomsten van epidemiologisch onderzoek. Hierdoor lijken er in de genoemde percentages afwijkingen op te treden, maar door de vaak kleine aantallen respondenten, is dit niet significant afwijkend. 7

9 2.2. Terugblik op de afgelopen jaren De thema s in het beleidsplan zijn weergegeven in onderstaande tabel. Thema Extra aandacht en het niet verder laten toenemen van overgewicht 0 12 jaar. Als basis dient de jeugdgezondheidsmonitor GGDrU, schooljaar Plan van aanpak maken ter bestrijding van eenzaamheid onder ouderen, dit om een verdere stijging te voorkomen. Het percentage mag in ieder geval niet hoger zijn dan 43% in de metingen van de GGDrU uit Als basis voor de meting dient de seniorenmonitor Inzet Er is in het CJG, tijdens de bezoeken van ouders aan het consultatiebureau extra inzet geweest bij de signalering van het eet drink en beweeggedrag van kinderen. Met ouders is het gesprek aangegaan bij signalen en zijn tips gegeven hoe het ook anders kan. Dat er een keuze is bij gezonde voeding. Drie scholen hebben meegedaan met Lekkerfit!. Lekker Fit! is een lespakket waarbij kinderen op verschillende manieren leren over gezonde voeding en bewegen. Spelenderwijs maken kinderen zo kennis met sport, bewegen en gezonde voeding. De SSL heeft van de gemeente extra mogelijkheden gekregen voor de aanpak van eenzaamheid. Zo is er een apart eenzaamheidsproject gestart waarin de signalering van eenzaamheid centraal staat, huisbezoeken worden gedaan, vrijwilligers zijn getraind en speciale activiteiten worden georganiseerd. Een voorbeeld hiervan is de combinatie van een bridgecursus en ontmoeting, een landelijk project van de Nederlandse Bridgebond. Er is ook inzet bij de ondersteuning van ontmoetingsgroepjes in de kernen. Reguliere activiteiten zoals de telefooncirkel, het netwerk Vrijwilligers in de Zorg en de ontmoetingsactiviteiten dragen ook bij aan het verminderen van eenzaamheid. 8

10 Hoofdstuk 3 Wat gaan we doen in ? In dit hoofdstuk leest u over de drie speerpunten en de uitvoering in de periode Met enerzijds beperkte financiële middelen voor gezondheidsbeleid en anderzijds de wens en ambitie om naar vermogen bij te dragen aan de gezondheid van onze inwoners, maken we keuzes. We willen de collectieve preventie invullen door te kiezen voor de volgende speerpunten: Gezond gewicht bij kinderen, Matiging alcoholgebruik bij jongeren en Eenzaamheid bij ouderen. De keuze is gemaakt omdat: Het speerpunt aansluit bij de inzet vanuit de voorliggende beleidsperiode, waardoor continuïteit in beleid ontstaat; Het speerpunt aansluit op het landelijke thema, waardoor de inzet versterkt wordt; Er een verbinding mogelijk is met de inzet vanuit andere beleidsterreinen. Door te kiezen voor de speerpunten gezond gewicht en eenzaamheid is er sprake van voortzetting van het oude beleid. Het speerpunt matiging alcoholgebruik is nieuw. Voor dit speerpunt is gekozen omdat er wettelijke ontwikkelingen zijn die kansen bieden en het alcohol drinken op jonge leeftijd, grote gezondheidsgevolgen kan hebben. 3.1 Speerpunt 1: Gezond gewicht bij kinderen Er is landelijk een toename van overgewicht en obesitas (vetzucht). Dit manifesteert zich bij zowel volwassenen als ook bij kinderen. Actie is geboden omdat overgewicht vaak samen gaat met lichamelijke beperkingen en geeft een grotere kans op kanker, hart en vaatziekten en diabetes type2. Mensen beseffen niet altijd wat de gevaren zijn bij overgewicht, daardoor kiezen we enerzijds voor bewustwording bij volwassenen en een gecoördineerde preventieve aanpak bij jonge kinderen. Zonder extra aandacht is de verachting dat het aantal inwoners met overgewicht toeneemt. De cijfers 6 van overgewicht zijn als volgt: 6% van de kinderen van 2 jaar, 15% van de kinderen tussen de 5 6 jaar en 18% van de 9 10 jarigen heeft overgewicht. Rol gemeente Lopik Gezonde voeding en de mate waarin ouders zich hiervan bewust zijn, speelt zich in het persoonlijke leven van burgers af. Een preventieve inzet werkt het beste als de bewustwording door meerdere organisaties wordt opgepakt. Het speerpunt heeft een duidelijke relatie met de inzet van het CJG bij het consultatiebureau. Hier worden jonge kinderen gezien, onderzocht en is een direct gesprek met de ouders mogelijk. Met de samenwerking binnen het netwerk van het CJG met de peuterspeelzalen, de scholen, het maatschappelijk werk en de sportverenigingen kunnen acties gericht op gezonde voeding en bewegen makkelijk afgestemd worden. Doel Het bestrijden van overgewicht door bewustwording en het vergroten van kennis bij ouders en kinderen, bij het belang van bewegen en gezonde voeding. Jong geleerd is oud gedaan. Het percentage kinderen in de leeftijd van 2 10 jaar in de Gemeente Lopik dat overgewicht (inclusief obesitas) heeft, is in 2017 niet gestegen ten opzichte van Bron: monitor 0-4 jarigen 2012, GGD MN 9

11 Acties 1. Oprichting per 1 januari 2014 van een lokale werkgroep 7 Fitte Kinderen in Lopik die bewustwording creëert, kennis vergroot en acties rondom overgewicht uitvoert. 2. Vanaf het schooljaar uitvoeren van activiteiten gericht op bewegen en gezonde voeding op de basisscholen, dit in afstemming met de schooldirecteuren. 3. Vanaf 2014 op de peuterspeelzalen activiteiten voor kinderen en ouders rondom gezonde voeding en bewegen. Een supermarktbezoek voor ouders maakt hier onderdeel vanuit. 3.2 Speerpunt 2: Matiging alcoholgebruik bij jongeren Het teveel drinken van alcohol heeft schadelijke gevolgen. Aangetoond is dat vooral bij jongeren onder de 18 jaar het gebruik van alcohol structurele beschadigingen aan de hersenen en het zenuwstelsel veroorzaakt. Vanaf 1 januari 2014 is de verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar strafbaar en mogen jongeren onder de 18 jaar in openbare gelegenheden geen alcohol meer bij zich hebben. Overmatig alcoholgebruik leidt tot maatschappelijke problemen, ongevallen en overlast. Niet voor niets is de relatie in de nieuwe Drank en Horecawet gelegd tussen handhaving en preventie. In een ronde tafel gesprek in oktober 2013 met politie, horeca, CJG en de GGDrU rondom dit thema, is naar voren gekomen dat het geaccepteerd lijkt in de gemeente om veel alcohol te drinken. Daarnaast zijn ouders over het algemeen slecht op de hoogte van het drinkgedrag van hun kinderen en geven hierop weinig sturing. Er spelen veel aspecten mee waarom jongeren (gaan) drinken. Naast experimenteren is dat ook beïnvloeding door leeftijdsgenoten, groepsdruk en voorbeeldgedrag. Rol gemeente Lopik De gemeente heeft een rol bij de handhaving, voorlichting en bewustwording. Bij de uitvoering van de Drank en Horecawet komen handhaving, preventie en controle samen. Bekend is dat er een preventieve werking uitgaat van handhaven. In het reguliere overleg met de directeuren van de basisscholen wordt de voorlichting aan ouders besproken en gestimuleerd. De gemeente biedt voorlichtingsactiviteiten aan op de scholen. Met de sportverenigingen kan bewustwording worden gecreëerd over bv. de momenten waarop er alcohol geschonken wordt in de sportkantine en over de verkoop van zoete alcoholdrankjes die zo aantrekkelijk zijn bij jongeren. Doel Het terugdringen en voorkomen van alcoholgebruik in de leeftijd van jaar. Het percentage jongeren in de leeftijd van jaar in de Gemeente Lopik dat alcohol drinkt is in 2017 niet gestegen ten opzichte van Acties 1. Een vastgesteld preventie en handhavingplan, inclusief verordening, gereed op Uitbreiding van de voorlichting op de basisscholen gericht op ouders; start in het schooljaar Vanaf 2014 voorlichting aan ouders over alcoholgebruik bij examenfeesten op de scholen in Schoonhoven. 4. Aansluiting vanaf 2014 bij het regionaal actieprogramma Nuchter Verstand om het gebruik van alcohol bij jongeren terug te dringen. 7 Hierin werken samen: CJG, peuterspeelzalen en scholen, Sportdorp Lopik en Sportservice Midden Nederland, plaatselijke diëtiste, kinderfysiotherapeut en mogelijk nog anderen. 10

12 3.3 Speerpunt 3: Eenzaamheid bij ouderen Veel ouderen en volwassenen dreigen in een situatie te raken waarbij sociale contacten niet zo vanzelfsprekend meer zijn. Dit kan te maken hebben met een lichamelijke of psychische beperking, of het ontbreken van werk. Ook een verhuizing of de woonsituatie kan van invloed zijn op het wel of niet onderhouden of aangaan van nieuwe contacten. Eenzaamheid is een probleem dat speelt in onze gemeente en waar landelijk ook veel aandacht voor is. Zo is er meer onderzoek gedaan naar de verschillende vormen van eenzaamheid. In het epidemiologisch onderzoek van de GGDrU onder senioren is onderscheid gemaakt tussen sociaal weerbaar, contact arm en geïsoleerd zijn. Bij deze uitkomsten scoort onze gemeente bij sociaal weerbaar ( 50%) en eenzaam/niet geïsoleerd (40%) iets hoger dan de Lekstroom. Rol gemeente Lopik Eenzaamheidsbestrijding heeft een duidelijk relatie met de inzet vanuit het Wmo beleid en bij de uitvoering van de Lokale Sociale Agenda. In 2014 wordt gewerkt aan een Breed Sociaal Loket in de gemeente, waarbij het de bedoeling is om de drempel voor inwoners te verlagen bij vragen om hulp. Ook de signalering van eenzaamheid kan hier beter opgepakt worden. Het ondersteunen van mantelzorgers en het stimuleren van vrijwilligerswerk, het bieden van collectief vervoer (regiotaxi) naar activiteiten en de mogelijkheid tot ontmoeting kunnen eenzaamheid voorkomen. Deze activiteiten zijn opgenomen in de afspraken met de welzijnsstichting. Het welzijnswerk wordt vanaf 1 januari 2014 uitgevoerd door Pulse. In de afspraken met Pulse is opgenomen dat er naast mantelzorg en vrijwilligersondersteuning, netwerken komen die ontmoetingen in de afzonderlijke kernen ondersteunen. Dit is speciaal gericht op het signaleren en bestrijden van eenzaamheid. Doel Het bestrijden en signaleren van eenzaamheid bij ouderen. Het percentage ouderen en volwassenen in de Gemeente Lopik, wat aangeeft gevoelens van eenzaamheid te kennen, is in 2017 gedaald ten opzichte van Acties 1. Door de welzijnsinstelling Pulse, worden in de samenwerking met andere organisaties en vrijwilligers ouderen ondersteund bij het opbouwen, onderhouden en versterken van hun sociale netwerk. 2. Door het Breed Sociaal Loket worden signalen van eenzaamheid opgepakt en doorgegeven aan de welzijnsinstelling Pulse. 3. Een divers aanbod van activiteiten ter bestrijding van eenzaamheid. 11

13 Hoofdstuk 4 Financiën Hier leest u welke budgetten beschikbaar zijn voor de uitvoering. Het financiële kader voor de uitvoering van het lokale gezondheidsbeleid is de gemeentelijke meerjaren begroting. Binnen de gemeentelijke begroting zijn verschillende posten opgenomen die een bijdrage leveren aan de lokale gezondheid. Voor de nieuwe beleidsperiode wordt alleen voor de aansluiting bij het regionale actieprogramma matiging alcoholgebruik extra budget aangevraagd. Hiervoor wordt een apart raadsvoorstel aangeboden. De dekking voor de overige speerpunten is gevonden in: Onderwerp Beschikbaar bedrag Onderdeel van Speerpunt 1 Gezond gewicht bij kinderen 5.000, Regulier werkbudget CJG Speerpunt 2 Matiging alcohol gebruik jongeren Aansluiting regionaal actieplan alcohol matiging Speerpunt 3. Eenzaamheid bij ouderen 5.000, PM Regulier werkbudget CJG Hiervoor wordt een apart raadsvoorstel met financiële onderbouwing ingediend. Budgetten zijn opgenomen over meerdere begrotingsposten binnen het programma Zorg 12

14 Bijlagen 1. Lokale Verkenning Gemeente Lopik Samenvattingen gezondheidsmonitoring GGD MN jarigen, leerlingen voortgezet onderwijs (Schoolkracht), volwassenen (19 64 jaar) en senioren (65 plussers) 13