periode tot 23 jaar 24 tot 27 jaar mei t/m 30 juni juli t/m 23 augustus aug t/m 22 sept 1 1 4

Transcriptie

1 MEMO Datum : 10 oktober 2016 Aan Van : Fractiewoordvoerders integratie en asiel : P. Welman Onderwerp : Statushouders en de Voedselbank Deze zomer ontving ik het bericht van D66-raadslid Vic van Dijk dat in een korte periode veel statushouders zich voor een voedselpakket melden bij de Voedselbank Enschede. In dit memo geef ik een korte analyse van de oorzaken van deze stijging van statushouders dat een beroep doet op de Voedselbank Enschede en wat onze gemeente kan doen om te voorkomen dat statushouders zich vanwege onvoldoende inkomen moeten melden voor een voedselpakket bij de Voedselbank Enschede. Om hoeveel mensen gaat het? Bij de Voedselbank Enschede hebben wij gevraagd hoe veel statushouders zich bij de Voedselbank hebben gemeld. Deze informatie is hieronder weergegeven: statushouders periode tot 23 jaar 24 tot 27 jaar mei t/m 30 juni juli t/m 23 augustus stop vanwege 2 gezinshereniging 23 aug t/m 22 sept Conclusie: in de periode 23 augustus t/m 22 september neemt het aantal statushouders substantieel af. 1

2 Oorzaken Er zijn globaal 4 oorzaken voor het melden van statushouders bij de Voedselbank Enschede voor een voedselpakket. 1. Blokkeren/stoppen van de uitkering bij gezinshereniging of medebewoning van de statushouder. Als iemand met een uitkering een huisgenoot krijgt, dan moet opnieuw worden bekeken of iemand recht heeft op een uitkering en wat de hoogte van die uitkering is. Dit heeft te maken met het feit dat de gemeente de zogenaamde kostendelersnorm moet beoordelen bij personen vanaf 21 jaar. Ook kan er sprake zijn van een gezamenlijke huishouding. Om de hoogte van en het recht op een uitkering te kunnen vaststellen moet er informatie worden aangeleverd. Als de informatie over de persoon die komt inwonen bij de uitkeringsgerechtigde (statushouder) op tijd wordt aangeleverd, dan loopt de uitkering gewoon door. Als de informatie niet tijdig wordt aangeleverd, wordt de uitkering geblokkeerd. Dat houdt in dat er geen uitbetaling van de uitkering plaatsvindt. Als een uitkering onterecht wordt uitbetaald, dan moet de uitkering worden teruggevorderd. Een terugvordering leidt tot een schuld. Met dit beleid wil ik zo veel mogelijk schulden voorkomen. In de afgelopen periode is het twee keer voorgekomen dat een statushouder in het kader van gezinshereniging niet op tijd de gevraagde informatie heeft aangeleverd. Hierdoor kon de uitkering niet op tijd worden uitbetaald en moest tijdelijk een beroep worden gedaan op de Voedselbank. Om te voorkomen dat een statushouder tijdelijk een beroep moet doen op een voedselpakket van de Voedselbank, is in overleg met de Voedselbank en Alifa de volgende procedure afgesproken: op verzoek van de statushouder, of de medewerker van Alifa die verantwoordelijk is voor de maatschappelijke begeleiding van de statushouder, wordt een voorschot verstrekt ten hoogte van de uitkeringsnorm van de statushouder, en bij het Gemeentelijk Contact Centrum wordt de statushouder of de medewerker van Alifa doorverboden met de contactpersoon van de statushouder, zodat er direct overlegd kan worden over het voorschot. 2

3 Hiermee wordt voorkomen dat de statushouder in het kader van gezinshereniging gebruik moet maken van de Voedselbank Enschede. 2. Statushouders onder de 21 jaar hebben hoge huurlasten in verhouding tot de hoogte van de uitkering. De hoogte van de uitkering wordt door het Rijk bepaald. Jongeren tussen de 18 en 21 jaar krijgen een veel lagere uitkering dan boven de 21 jaar. Reden hiervan is dat de ouders financieel onderhoudsplichtig zijn. De ouders worden geacht bij te dragen in het levensonderhoud van het kind, waardoor de lage norm voldoende wordt geacht voor het kind om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. Jonge statushouders hebben over het algemeen geen ouders die financieel een bijdrage kunnen leveren aan het levensonderhoud. Omdat de uitkering van jonge statushouders (onder de 21 jaar) veel lager is dan de standaard norm voor boven de 21 jaar, komen deze jonge statushouders vaak in de problemen met hun vaste lasten: de maandelijkse huur voor zelfstandig wonen is relatief hoog ten opzichte van de maandelijkse inkomsten (de wettelijke uitkering). Hierdoor moet een beroep worden gedaan op een voedselpakket van de Voedselbank. Door (meer) jonge statushouders gezamenlijk te huisvesten (niet zelfstandige bewoning) kunnen de maandelijkse lasten voor de huur aanzienlijk worden verlaagd. Hierdoor blijft er meer geld over voor de dagelijkse boodschappen. Het College gaat overleg met de woningcorporaties om te onderzoeken of er meer statushouders gezamenlijk kunnen worden gehuisvest. Voorwaarde voor gezamenlijke huisvesting is dat er adequate woonbegeleiding is van statushouders onder de 21 jaar. 3. Geen of te laat een toeslag van de Belastingdienst. Om van een minimum uitkering rond te kunnen komen is aanvulling van toeslagen (zorg-/huur- alleenstaande ouder toeslag) van de Belastingdienst nodig. Als de toeslagen niet, of niet tijdig binnenkomen, dan ontstaan financiële problemen. Hierdoor wordt het nodig om een aanvraag voor een voedselpakket te doen bij de Voedselbank Enschede. Als bij de Belastingdienst een toeslag wordt aangevraagd en er bestaat bij de Belastingdienst onduidelijkheid over het recht op een toeslag, dan kan pas na 13 weken contact worden opgenomen met de Belastingdienst. Dit geldt voor alle particuliere aanvragers, dus ook voor statushouders. Het COA en een aantal andere organisaties in Nederland, kunnen al eerder (binnen 13 weken) contact opnemen met de Belastingdienst als de toeslag niet (snel) komt. In onze gemeente wordt de maatschappelijke begeleiding van statushouders door Alifa verzorgd. Alifa helpt statushouders onder andere bij het aanvragen 3

4 van toeslagen bij de Belastingdienst. Alifa heeft (nog) geen mogelijkheid om binnen 13 weken contact op te nemen met de Belastingdienst als er problemen zijn met de toeslagen. Als de toeslagen van de Belastingdienst tijdig worden toegekend, dan is een beroep op de Voedselbank door statushouders niet nodig. 4. Problemen met het aanvragen van een uitkering. Allereerst moet worden opgemerkt dat er over het algemeen geen problemen zijn met de zogenaamde aan de gemeente Enschede gekoppelde statushouders. Wij weten vooraf wie er naar de gemeente Enschede komt en de meeste van hun gegevens zijn bij ons bekend. Over het algemeen huurt de gekoppelde statushouder een woning van een woningcorporatie in onze gemeente. Van de zogenaamde niet aan de gemeente Enschede gekoppelde statushouder (is aan een andere gemeente gekoppeld maar deze gemeente heeft niet de voorkeur van de statushouder) zijn geen gegevens en is niet bekend wie dit zijn. Deze groep kiest er zelf voor om naar Enschede te komen en meldt zich op eigen initiatief voor een uitkering in onze gemeente. Dit terwijl de voorzieningen, hierbij valt te denken aan een woning, begeleiding, taallessen ect, van de gekoppelde gemeente al vaak aanwezig zijn. De niet aan de gemeente Enschede gekoppelde statushouder regelt zelf een huurwoning (vaak) in de particuliere verhuursector. Over het algemeen tegen een huurprijs die in verhouding tot de uitkering hoog is. Waardoor er minder inkomen overblijft voor boodschappen en dus vaker een beroep op de voedselbank wordt gedaan. Conclusie: een statushouder heeft zelf de keuze in welke gemeente hij zich vestigt. Kiest een statushouder er zelf voor om naar een andere gemeente te gaan dan waaraan hij is gekoppeld, dan is de kans groter dat er een beroep moet worden gedaan op de Voedselbank. Twee groepen statushouder, te weten: - statushouders onder de 27 jaar, en - statushouders boven de 27 jaar. Statushouders onder de 27 jaar Voor jongeren onder de 27 jaar geldt dat binnen de zoekperiode in principe geen recht bestaat op een voorschot. Slechts in uitzonderingssituaties verstrekt de gemeente een voorschot binnen de zoekperiode. Deze uitzondering geldt onder andere voor de statushouder onder de 27 jaar die in Nederland mag 4

5 blijven. Voor deze groep is het mogelijk om voor levensonderhoud een voorschot te verstrekken. Voor hen geldt dat zij niet de mogelijkheid hebben gehad een financieel buffer op te bouwen om zelf in de kosten van levensonderhoud te voorzien. Statushouders boven de 27 jaar Voor statushouders boven de 27 jaar geldt geen zogenaamde zoekperiode en kan een voorschot worden verstrekt voor levensonderhoud. Dit in afwachting van de definitieve toekenning van de uitkering. In opdracht van onze gemeente voert Alifa de maatschappelijke begeleiding uit van statushouders in Enschede. Onder maatschappelijke begeleiding van de statushouder valt onder andere het aanvragen van toeslagen bij de Belastingdienst en het helpen met het aanvragen van een uitkering. Om Alifa de tijd te geven om het aanvraagformulier samen met de statushouder in te vullen, wordt het aanvraagformulier voor de uitkering gelijktijdig met het melden voor de uitkering meegeven. Aan de statushouder wordt het advies meegegeven zich voor maatschappelijke ondersteuning te melden bij Alifa. Oplossingen en acties - met Alifa worden sluitende afspraken gemaakt over het verstrekken van voorschotten op de uitkering; - deze afspraken gaan over de hoogte, frequentie en de procedure van het voorschot; - overwogen wordt om standaard een voorschot op de uitkering te verstrekken voor de kosten van levensonderhoud aan de statushouder die in Nederland mag blijven, mits de rechtmatigheid van de uitkering niet in gevaar komt. Door deze acties verwacht ik dat er minder statushouders - vooral voor de niet aan onze gemeente gekoppelde statushouders - een beroep moeten doen op een voedselpakket van de Voedselbank. Begin volgend jaar zal ik uw raad informeren of er daadwerkelijk een substantiële afname heeft plaatsgevonden van statushouders die gebruik moeten maken van een voedselpakket van de Voedselbank. 5

6 6