Sensibilisering van jongeren omtrent ondernemerschap. Stand van zaken van de actieve actoren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Transcriptie

1 Sensibilisering van jongeren omtrent ondernemerschap Stand van zaken van de actieve actoren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Maart 216

2 Contents 1. Inleiding Methodologie Analyse De spelers en hun acties Doelgroepen van de acties Penetratiegraad binnen het secundair onderwijs Sectorale acties en prioriteiten/transversale thema's Aanbevelingen Netwerk en samenwerkingen Ondernemersparcours Kwalificerend onderwijs Monitoring Transversale thema's en sectorale prioriteiten Omkadering Verband tussen sensibilisering en creatie... 9 Bijlage: Spelers... 1

3 1. Inleiding Brussel is een ware kweekvijver voor jongeren. In januari 215 telde het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest 382. jongeren tussen 5 en 29 jaar oud. Het gewest huisvest 555 schoolinstellingen die samen meer dan 3. leerlingen herbergen. Niettemin kent het Brusselse Gewest ook een graad van jeugdwerkloosheid die, hoewel hij daalt, nog altijd hoger is dan het Belgisch gemiddelde. Het NEET-cijfer ligt eveneens hoger dan in de andere twee gewesten, en scholen ervaren een hoge graad van schooluitval. Het aantal schoolverlaters ligt nog hoger bij de leerlingen van het kwalificerende onderwijs. In het kader van een bespiegeling over sensibilisering voor ondernemerschap bij Brusselse jongeren, wil impulse.brussels via 'Boost Your Talent', haar cel in het EFRO-project, alle spelers die in dit domein actief zijn en hun initiatieven en doelpubliek in kaart brengen. Vermits deze initiatieven grotendeels autonoom functioneren, is een dergelijk overzicht in eerste instantie nuttig om de overheden een klare kijk te geven op het bestaande aanbod in het Brusselse Gewest. Door dit allemaal in kaart te brengen, kan men de betrokken doelgroepen evalueren en zien of er nood is aan bepaalde diensten, dan wel of bepaalde acties elkaar overlappen. Dit overzicht was interssant om de goede praktijken bij de verschillende partners te detecteren en diende als basis voor het uitwerken van de gewestelijke strategie voor het sensibiliseren van jongeren voor ondernemerschap. In het licht van de gewenste evolutie binnen de context van de sensibilisering van jongeren voor ondernemerschap, zal ook dit overzicht in de loop van de tijd mee evolueren. Het overzicht zal dus om de twee jaar bijgewerkt worden om zo dicht mogelijk bij de realiteit te blijven aanleunen. 2. Methodologie Op basis van haar ervaring inzake het sensibiliseren van jongeren omtrent ondernemerschap, heeft de cel «Boost Your Talent» de verschillende actoren actief in Brussel in 215 opgelijst. Wij kunnen niet garanderen dat deze lijst exhaustief is. De actoren werden uitgenodigd om hun sensibiliseringsprogramma s voor te stellen in fiches. Deze werden niet systematisch volledig ingevuld. De analyse is dus gebeurd op basis van de informatie die ter onzer beschikking was. De spelers We hebben 33 spelers opgelijst die actief zijn op het vlak van de sensibilisering van jongeren voor ondernemerschap. Vier van hen hebben het formulier niet ingevuld, maar werden toch in het onderzoek opgenomen op basis van de beschikbare informatie. In het onderzoek wordt geen enkele speler expliciet geciteerd. U vindt in bijlage evenwel een lijst van alle spelers en hun acties. De acties Er werd een onderscheid gemaakt tussen drie soorten sensibiliseringsacties voor ondernemerschap: - Informatie: acties gericht op het ontdekken van het ondernemerschap verkenning van de ondernemerswaarden en van de socio-economische context (evenementen, netwerken, infobeurzen en - sites, interviews en getuigenissen) - Initiatie: acties die de jongere niet alleen met ondernemerschap laten kennismaken, maar hem of haar ook bepaalde attitudes en vaardigheden bijbrengen die met ondernemen samenhangen transversale & technische vaardigheden voor het oprichten en beheren van een onderneming (animaties, spelletjes ) - Uitvoering: acties die aanzetten tot het uitvoeren van projecten met behulp van de ondernemingspedagogie (projectbeheer) en die zin doen krijgen om een ondernemingsproject gestalte te geven (wedstrijden en beurzen, projectvoorstelling, fictieve of reële onderneming )

4 Doelgroepen - Brusselse jongeren, Frans- of Nederlandstalig, tussen 6 en 3 jaar oud: Ingeschreven in een onderwijsinstelling (lager, middelbaar of hoger onderwijs) Buiten het schooltraject - Tussenpersonen De socio-educatieve gemeenschap: leerkrachten en andere begeleiders van jongeren (leerkrachten, toekomstige leerkrachten, schooldirecteurs...) Spelers binnen de niet-formele educatie en/of de professionele transitie: animatoren en opleiders 3. Analyse 3.1. De spelers en hun acties Er is een brede waaier aan spelers en voorgestelde acties. Tot nog toe werden binnen het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest 33 spelers geteld, goed voor 73 acties, openbaar of privé. De spelers werden in de volgende categorieën opgedeeld: 9 verenigingen voor sensibilisering voor ondernemerschap (3 acties) 6 spelers uit het Brusselse socio-economische weefsel (2 acties) 9 overige organisaties (9 acties) 6 gemeenschappen - netwerken (11 acties) 2 ondernemers (2 acties) 1 Bestuur van de Federatie Wallonië-Brussel (1 actie) We stellen vast dat het merendeel van de acties (5/73) wordt gedragen door structuren die willen sensibiliseren en die ondernemerschap willen ondersteunen. Slechts 16 van de 73 acties zijn het product van samenwerking tussen verschillende spelers. Aangezien de acties nog niet geïnventariseerd werden, is het voor gebruikers niet makkelijk de weg te vinden in het aanbod van de verschillende spelers. Er is geen enkele informatiedienst voorhanden om hen de weg te wijzen binnen het bestaande aanbod Doelgroepen Acties en groepdoelen In het schooltraject Buiten het schooltraject In het schooltraject Buiten het schooltraject Jongeren (67 acties) Tussenpersonen (6 acties) De jongeren De grote meerderheid van de acties (67/73) richt zich rechtstreeks tot jongeren. Slechts 6 acties hebben de tussenpersonen als onmiddellijke doelgroep. Voor de tussenpersonen die zich buiten het schooltraject bevinden, is er geen enkele actie gevonden.

5 Baccalaureaat Master 6-12 jaar jaar 18 + Van de 67 acties voor jongeren zijn er 48 tot hen gericht via het onderwijs, tegenover 32 acties gericht op jongeren die zich buiten het schooltraject bevinden. Acties gericht op beide jongerendoelgroepen worden zowel bij het schoolse als het buitenschoolse circuit gerekend. De tussenpersonen De tussenpersonen worden vaak indirect bij een actie betrokken, maar er zijn weinig acties rechtstreeks op hen gericht. Er zijn met name 6 acties die zich rechtstreeks op leraars richten, terwijl geen enkele de niet-formele opleidingen viseert. Deze hebben nochtans een belangrijke rol in de ontwikkeling van de ondernemingsgeest en kunnen sterk bijdragen tot de uitbreiding en de bestendiging van de geleverde inspanningen. Voor 6 acties voorzien de initiatiefnemers een opleiding die tussenpersonen toelaat de activiteit zelfstandig op te nemen. Bij veel acties kan de tussenpersoon zich de actie eigen maken via een pedagogische handleiding. Overige doelgroepen Er is geen enkele actie gevonden die op ouders is gericht. Ouders hebben echter een belangrijke invloed op de schoolloopbaan en de keuzes die de jongeren maken Acties gericht op jongeren 18 op de 33 spelers deelden mee hoeveel Brusselse jongeren met hun acties werden bereikt. De opgelijste acties bestrijken het hele traject van de jongere, van de basisschool tot de eerste kennismaking met de arbeidsmarkt. De acties hebben verschillende pedagogische doelstellingen. Het totaalpakket aan programma's (die deel uitmaken van een loopbaan) is van essentieel belang voor het ontwikkelen van de ondernemersvaardigheden en -attitudes die nuttig zijn voor een job of voor het beheer van een onderneming. Deze programma's kunnen jongeren ook aanmoedigen om een zelfstandige activiteit te overwegen als mogelijke carrière. Acties en jongeren Lager onderwijs (7 acties) Middelbaar onderwijs (35 acties) In het schooltraject (48 acties) Hoger onderwijs (16 acties) Buiten het schooltraject (32 acties) Het aanbod bestrijkt alle niveaus binnen de doelgroep van de 'jongeren'. Voor de eerste graden van het basisonderwijs (2/7) en secundair onderwijs (6/35) is het aanbod minder uitgebreid. Daartegenover zien we een groot aantal acties voor de 3 de graad van het secundair onderwijs (18/35) en voor jongeren van 18 of ouder die zich niet in een schools traject bevinden (27/32).

6 Evenementen/Netwerken Fictieve of reële Evenementen/Netwerken Fictieve of reële Evenementen/Netwerken Fictieve of reële Dit totaalaanbod aan acties biedt elke Brusselse jongere de kans om minstens één ervaring als ondernemer op te doen in het kader van zijn loopbaan. Wel zijn er weinig samenwerkingen tussen de spelers om een volledig en geïntegreerd parcours aan te bieden De verschillende soorten sensibiliseringsacties Indeling volgens type van actie informatie initiatie Uitvoering De acties werden onderverdeeld in subacties naargelang van hun doelstellingen op het vlak van sensibilisering. We onderscheiden 36 informatieacties 1, 35 initiatieacties en 5 uitvoeringsacties Types van acties volgens onderwijsniveau InformatieInitiatieUitvoering InformatieInitiatieUitvoering InformatieInitiatieUitvoering Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs 1 Het totaal aan subacties is dus hoger dan 73.

7 Evenementen/Netwerken Fictieve of reële ondernemingen Evenementen/Netwerken Fictieve of reële ondernemingen Evenementen/Netwerken Fictieve of reële ondernemingen Types van buitenschoolse acties per leeftijd Informatie Initiatie Uitvoering Informatie Initiatie Uitvoering Informatie Initiatie Uitvoering 6-12 jaar jaar 18+ Bekijken we de types van acties volgens niveau, dan stellen we een grote verscheidenheid vast, in het bijzonder voor het secundair en hoger onderwijs in de schoolse context, en voor de jongeren ouder dan 12 in de buitenschoolse context. Voor het basisonderwijs zijn de initiatie- en uitvoeringsacties minder sterk vertegenwoordigd. Al zijn er in verhouding minder buitenschoolse acties, toch zijn deze bij jongeren ouder dan 12 goed vertegenwoordigd. Het aanbod schoolse sensibiliseringsacties voor jongeren tussen 6 en 12 jaar oud is beperkt Penetratiegraad binnen het secundair onderwijs Van de 14 spelers die binnen het secundair onderwijs actief zijn, hebben er 6 het aantal bereikte jongeren meegedeeld, evenals de penetratiegraad in de verschillende onderwijsrichtingen (algemeen, technisch, beroeps, kunstonderwijs en alternerend onderwijs (CEFA)). Op basis hiervan kunnen we vaststellen dat meer dan de helft (53 %) van de gesensibiliseerde jongeren bereikt worden via acties in het algemeen onderwijs. De onderverdeling tussen de overige onderwijstypes is als volgt: 24 % in het technisch onderwijs, 16 % in het beroepsonderwijs, 4,5 % in het alternerend onderwijs (CEFA) en 2,5 % in het kunstonderwijs Sectorale acties en prioriteiten/transversale thema's Veel acties hebben betrekking tot een specifieke sector en/of integreren noties van ICT, sociale economie, duurzame ontwikkeling en innovatie. Toch vormen deze sectoren en benaderingen slechts bij enkele spelers de kern van hun sensibiliseringsacties: Wat de sectoren betreft, zijn twee spelers gericht op de creatieve industrie. Wat de transversale thema's betreft: 3 spelers organiseren specifieke acties met de nadruk op duurzame ontwikkeling 2 spelers organiseren specifieke acties met de nadruk op sociale innovatie en sociaal ondernemerschap 2 spelers organiseren acties gericht op innovatie

8 4. Aanbevelingen 4.1. Netwerk en samenwerkingen Momenteel zijn slechts 16 van de 73 acties het resultaat van samenwerkingen tussen verschillende spelers. Rekening houdend met het specifieke karakter van de spelers zijn er echter tal van samenwerkingen mogelijk. Deze zouden tot een betere structurering van het aanbod leiden, het toegankelijker maken en een groter hefboomeffect creëren, via complementaire acties op geregelde tijdstippen voor de jongeren. Als men weet dat de sensibilisering van jongeren voor ondernemerschap een essentieel deel uitmaakt van de levenscyclus van een bedrijf, moeten synergieën tussen de verschillende initiatiefnemers van sensibiliseringsacties en de economische spelers in het Brusselse absoluut worden aangemoedigd. Onder meer het creëren van ontmoetingsplaatsen voor de deelnemende partijen kan aanzetten tot samenwerkingsverbanden. Op dit moment bestaat er een brede waaier aan acties die door verschillende instellingen worden aangeboden. Het zou dus nuttig zijn mogelijke gebruikers een toegankelijk instrument aan te bieden dat hen een duidelijk totaalbeeld geeft Ondernemersparcours Via samenwerkingen tussen initiatiefnemers zou men moeten evolueren naar een ondernemersparcours waarbij de jongere een minimumaantal contacten met de ondernemerswereld in zijn parcours kan opnemen. Daarvoor worden programma's van verschillende duur en vorm aangemoedigd, zowel gericht op schoolgaande jongeren als op het buitenschoolse circuit Kwalificerend onderwijs Momenteel zijn er weinig acties voor het technische onderwijs, beroepsonderwijs, kunstonderwijs of alternerend onderwijs (zij het georganiseerd door de CEFA- of CDO-onderwijsinstelling of door de opleidingscentra EFP/SFPME-Syntra). Deze onderwijstypes leiden nochtans naar beroepen waarvoor het zelfstandigenstatuut een reële optie is. Binnen de specifieke Brusselse context krijgen de technische en beroepsscholen meer leerlingen uit kansarme gemeenten over de vloer. En leerlingen die het moeilijk hebben, verdienen speciale aandacht (Het onderwijs in Brussel: een complex crisisbeheer - Brussels Studies, nr. 7, 29 augustus 213) Monitoring Momenteel bestaat er binnen het Brusselse Gewest nog geen globaal monitoringsysteem voor sensibilisering op het vlak van ondernemingszin. Elke speler werkt op zijn manier. We beschikken dus niet over voldoende cijfers om een goede analyse van de verschillende acties te kunnen maken. Bij wijze van voorbeeld: 18 op de 33 initiatiefnemers weten hoeveel jongeren ze in het afgelopen jaar hebben bereikt. Slechts 6 van hen kennen hun penetratiegraad binnen het secundair onderwijs. Het lijkt ons belangrijk bijzondere aandacht te besteden aan het opvolgen van de cijfers om het werk en de impact op jongeren en op het gewest beter te kunnen evalueren. Niet alleen het aantal jongeren dat door de sensibiliseringsacties wordt bereikt, maar ook de kwaliteit en impact op lange termijn zijn interessante gegevens Transversale thema's en sectorale prioriteiten In overeenstemming met de Gewestelijke Beleidsverklaring en het strategisch plan voor 225, zouden de sensibiliseringsprogramma's de prioritaire sectoren voor Brussel bij hun acties moeten betrekken en rekening houden met de socio-economische uitdagingen van het gewest (innovatie, maatschappelijk ondernemerschap, duurzaamheid...) 4.6. Omkadering Slechts 6 acties hebben de tussenpersonen als onmiddellijke doelgroep. Voor de tussenpersonen die zich buiten het schooltraject bevinden, is er geen enkele actie gevonden. De tussenpersonen kunnen nochtans een belangrijke schakel zijn bij het sensibiliseren van jongeren voor ondernemerschap. Een aangepaste sensibilisering van deze doelgroep zou meer effect hebben op langere termijn.

9 4.7. Verband tussen sensibilisering en creatie Het lijkt ons belangrijk sensibilisering en try-out op elkaar aan te sluiten en een specifieke omkadering en begeleiding voor jongeren te voorzien door het opleidingsaanbod voor jonge projectontwikkelaars te vergroten en door de bestaande adviesorganen te sensibiliseren en op te leiden voor een doelgerichte begeleiding van jongeren. Andere middelen om de band tussen sensibilisering en creatie te versterken: - Infrastructuur voorzien voor het onthaal van jonge projectontwikkelaars (co-workingruimtes, ruimte in bedrijvencentra...); - Een persoonlijke begeleiding aanbieden aan jonge projectontwikkelaars; - Partnerships uitbouwen tussen de structuren voor maatschappelijke en professionele integratie en de opgelijste spelers; - De toegang tot netwerken vergemakkelijken voor de jongeren die aan een programma hebben deelgenomen.

10 Bijlage: Spelers in het Brussels Hoofsdstedelijk Gewest Soort speler Verenigingen voor sensibilisering voor ondernemerschap Spelers 1. ENTREPRENEURS 1 COFEP vzw 1 Groupe One 5 Les Jeunes Entreprises 5 R-EACH OUT 1 Step2You 4 TOEKOMST ATELIER DE L'AVENIR 1 VLAJO 11 YOUTHSTART 1 Subtotaal 3 Economische spelers in het Brusselse BECI 1 Cascade vzw 1 ILES 2 INDUTEC 2 MICROSTART 1 UNIZO Stichting Onderwijs en Ondernemen 13 Subtotaal 2 Organisaties ART 2 WORK - Bellevue 4 Starters 1 ASMAE 1 ASSOCIATION BELGE DES PROFESSIONNELS MUSULMANS 1 Fondation pour l'enseignement 1 OXFAM Magasin du Monde 1 OXFAM Wereldwinkel 1 PROMOJEUNES 1 SCHOLA ULB 1 TALENTED YOUTH NETWORK 1 Subtotaal 9 Gemeenschappen - Netwerken ASHOKA 1 Cercle dynamique 1 JCI Bruxelles 1 JCI Brussel 1 Makesense 4 U START - CLUBS ETUDIANTS ENTREPRENEURS 3 Subtotaal 11 Ondernemers Financial Intuitive Liberty 1 LITTLE FOOD 1 Subtotaal 2 Bestuur Bureau International Jeunesse (BIJ) 1 Subtotaal 1 Totaal 73 Aantal acties