AZLPEN SIOEN ITEMS 6. Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL

Transcriptie

1 AZLPEN SIOEN ITEMS 6 Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL november/ december 2016

2 IN HO UD 3 De toekomst van het pensioenstelsel, een vervolgverhaal 5 Nederlandse reacties op Europees Persoonlijk Pensioen Product 5 Nederland neemt kennis van adviezen EIOPA 8 Pensioenleeftijd en AOW-leeftijd verder omhoog 6 IORP II-richtlijn aangenomen 9 Tijdelijke verlenging hersteltermijn? 12 Wet pensioencommunicatie, de laatste fase 12 Toetsing pensioenfondsbestuurders 10 Automatische waardeoverdracht kleine pensioenen aangekondigd 13 DNB geeft inzicht in toezichtsonderwerpen voor Wetsvoorstel implementatie MiFID II ingediend 14 Kort nieuws 2 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

3 De toekomst van het pensioenstelsel, een vervolgverhaal In de vorige twee nummers van Pensioenitems is bericht over de verkenning van de Sociaal Economische Raad (SER) over pensioencontract IV-C, het persoonlijk pensioenpotje met collectieve risicodeling, en over de plannen van het huidige kabinet in de uitgebrachte Perspectiefnota Toekomst pensioenstelsel. Inmiddels is er al weer veel onderzocht en geschreven. Zo hebben verschillende politieke partijen hun (concept)verkiezingsprogramma s gepresenteerd, heeft De Nederlandsche Bank (DNB) zijn visie gepubliceerd en hebben Netspar en Centraal Plan Bureau (CPB) weer rapporten uitgegeven. En ook de Pensioenfederatie bleef niet achter, met maar liefst vier rapporten. In dit artikel praten we u weer bij. Verkiezingsprogramma s Op 15 maart 2017 zijn er in Nederland weer Tweede Kamerverkiezingen. Dit betekent dat alle politieke partijen op dit moment hun verkiezingsprogramma s vaststellen. In de nu bekende (concept)programma s lijkt er brede overeenstemming over een vorm van verplicht pensioensparen, in persoonlijke potjes en met behoud van risicodeling. Ook het afschaffen van de doorsneepremie en de mogelijkheid om een deel van het pensioen in een keer uit te keren voor bijvoorbeeld aflossing van de hypotheek komt in meerdere programma s aan de orde. Maar er zijn ook verschillen. Het CDA pleit voor behoud van de verplichtstelling voor bedrijven en bedrijfstakken, terwijl D 66, ChristenUnie en VVD pleiten voor keuzevrijheid van pensioenuitvoerder. De PVDA pleit dan weer voor beperking van de verplichte pensioenopbouw tot twee keer modaal en Groen Links wil de fiscale subsidiëring van de pensioenen van hogere inkomens beperken. PVV, SP en 50plus zijn voor het grotendeels handhaven van het huidige systeem met verruiming van de indexatiemogelijkheden. En de PvdD ten slotte wil het beleid van pensioenfondsen om te investeren in sectoren als de veeindustrie, fossiele brandstoffen en de wapenindustrie aanpakken en geen nieuwe investeringen daarin toestaan zonder een voorafgaand bindend ledenreferendum. CPB Het nut van risicodeling wordt onderstreept door de recente onderzoeksrapporten van CPB en Netspar. Het CPB heeft een publicatie uitgebracht Welvaartswinst van risicodeling en renteafdekking bij pensioen, waarin het belang van collectieve risicodeling wordt onderstreept. Pensioencontracten met een collectief vermogen leveren meer welvaart op dan contracten met een individueel vermogen, ze leiden tot een hoger of stabieler pensioen. Pensioencontracten met een collectief vermogen en een open spreidingsmechanisme voor schokken delen risico en rendement met toekomstige opbouw, aldus CPB. De welvaartswinst verschilt per variant van de SER voor het nieuwe pensioencontract, maar de welvaartswinst is in alle contracten duidelijk aanwezig en loopt op tot 7%. Netspar Ook Netspar wijst in een nieuw onderzoek, De meerwaarde van risicodeling met toekomstige generaties nader bezien, op de mogelijke winst van collectieve risicodeling. Volgens Netspar kan de risicodeling met toekomstige generaties economische meerwaarde hebben, doordat risico s over een groter aantal leeftijdsgroepen kan worden gespreid, waardoor iedere groep een kleiner deel van het risico draagt. Overigens wijst Netspar in deze studie ook op de nadelen van risicospreiding tussen huidige en toekomstige deelnemers. Er is namelijk ook sprake van een discontinuïteitsrisico. Toekomstige generaties kunnen bij feitelijke toetreding worden geconfronteerd met tekorten of overschotten. Bestaande deelnemers willen overschotten mogelijk niet delen met toekomstige deelnemers. En bij tekorten kan de premie hoger zijn dan de marktwaarde van de eigen pensioenopbouw. Dit kan aanleiding zijn om de pensioenregeling te verlaten. De continuïteit is in het geding. AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes / 3

4 Pensioenfederatie In mei 2016 had de SER gerapporteerd over een nadere bestudering van de varianten IV-C en, in mindere mate, I-B. Staatssecretaris Klijnsma schreef vervolgens in haar perspectiefnota dat zij deze varianten kansrijk vond. Dit was aanleiding voor de Pensioenfederatie om praktijkonderzoek te doen: zijn de ambitieovereenkomst zonder zekerheidsmaat (variant I-B) en het persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling (variant IV-C) in de praktijk uitvoerbaar? Het levert vier rapporten gericht op vier aspecten op: communicatie, financieel pensioenresultaat, uitvoerbaarheid en juridisch-fiscale aspecten. Conclusie van de Pensioenfederatie is dat I-B en IV-C beide uitvoerbaar zijn. Wel kennen beide prototypen voor een nieuw pensioencontract naast voordelen ook aandachtspunten. Die aandachtspunten richten zich op aspecten als juridische houdbaarheid, het delen van risico s en de communiceerbaarheid. Uit de onderzoeksrapporten blijkt dat de twee varianten op deze belangrijke aspecten verschillend scoren. De ene keer in positieve zin en de andere keer in negatieve zin ten opzichte van elkaar. De Pensioenfederatie heeft bij de publicatie van de rapporten laten weten de rapporten van het CPB en Netspar als en steun in de rug te zien voor het pleidooi om ook in het nieuwe pensioenstelsel een hoge mate van risicodeling te behouden. De vier rapporten van de federatie zijn aangeboden aan de SER, die hopelijk in het vroege voorjaar van 2017 komt met een alternatief contract. Naast de al in de Pensioenwet opgenomen uitkeringsovereenkomst, premieovereenkomst en kapitaalovereenkomst. DNB-visie op het nieuwe pensioencontract De toezichthouder laat in deze tsunami aan rapporten ook van zich horen. In de eigen uitgave Toezicht Vooruitblik 2017 geeft DNB zijn visie op wat van belang is voor een nieuw pensioencontract. DNB onderscheidt twee belangrijke bouwstenen: een persoonlijk pensioenvermogen zonder doorsneesystematiek, desgewenst aan te vullen met een beperkt strikt positieve collectieve buffer. een individueel leeftijdsafhankelijk beleggingsbeleid. Een persoonlijk pensioenpotje geeft volgens DNB duidelijkheid over het opgebouwde pensioen en voorkomt discussies tussen generaties over wie recht heeft op welk deel van het pensioenvermogen. Het pensioen is bovendien gemakkelijker overdraagbaar van het ene pensioenfonds naar het andere. En door het beleggingsbeleid individueel leeftijdsafhankelijk te maken worden ouderen beter beschermd tegen kortingen en krijgen jongeren uitzicht op een hoger verwacht pensioen. Het laatste woord is, voorlopig, aan de staatssecretaris Die heeft in aanloop naar de verkiezingen aangegeven dat sociale partners, lees de SER, nog voor de Tweede Kamerverkiezingen besluiten moeten nemen over een nieuw pensioencontract. Zij geeft aan dat als politieke partijen bezig zijn een regeerakkoord op te stellen, het lastig is daarin een goede uitkomst te krijgen als sociale partners het niet eens zijn over een richting. Klijnsma roept de sociale partners dan ook op nu hun verantwoordelijkheid te nemen. 4 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

5 Nederlandse reacties op Europees Persoonlijk Pensioen Product De Pensioenfederatie heeft, net als de Nederlandse overheid samen met DNB en AFM, eind oktober ook gereageerd op de consultatie van de Europese Commissie over een raamwerk voor een Europees persoonlijk pensioenproduct (PPP). Eerder dit jaar reageerden ze ook op een consultatie van EIOPA (de Europese toezichthouder voor verzekeringen en aanvullende pensioenen) over dit onderwerp (zie Pensioenitems 2016 nr. 4). Het idee voor zo n Europees persoonlijk pensioenproduct bestaat namelijk al langer. De Europese Commissie ziet het als een mogelijkheid voor burgers in de EU om meer te sparen voor hun oudedagsvoorziening. Een andere reden voor de introductie van een persoonlijk pensioenproduct is de Kapitaalmarkt Unie. De Kapitaalmarkt Unie heeft tot doel om kapitaal in Europa te mobiliseren. Investeringen uit een persoonlijk pensioenproduct zouden de reële economie in kunnen vloeien. De Nederlandse reacties wijzen erop dat meer nodig is dan introductie van een persoonlijk pensioenproduct in de derde pijler om het tekort aan aanvullend pensioen in landen waar nauwelijks of geen tweede pijler bestaat, aan te vullen. Voor Nederland, met een omvangrijke eerste en tweede pijler en een goed werkende derde pijler, heeft een persoonlijk pensioen product geen toegevoegde waarde. Introductie van zo n product mag bovendien niet te koste gaan van goed functionerende al bestaande pensioensystemen. De Pensioenfederatie spreekt een voorkeur uit voor bevordering van met name Europese tweede pijler pensioenen, vanwege de schaalvoordelen en lage kosten voor de deel nemers. Bij invoering van een persoonlijk pensioen product zijn standaardisatie, lage kosten, een gunstig fiscaal kader en heldere regels voor de uitkeringsfase van groot belang. Anders is de invoering ervan weinig kansrijk, aldus de Pensioenfederatie. Nederland neemt kennis van adviezen EIOPA Staatssecretaris Klijnsma heeft in antwoord op vragen van de VVD over EIOPA aan de Tweede Kamer bevestigd dat het kabinet nog altijd geen voorstander is van gedetailleerde geharmoniseerde regels op Europees niveau. Lidstaten moeten de ruimte hebben om hun pensioenstelsels af te stemmen op nationale voorkeuren en de rol van sociale partners. Klijnsma geeft aan dat de bevoegdheid van EIOPA zich beperkt tot het uitbrengen van advies aan lidstaten. De Europese toezichthouder voor verzekeringen en aanvullende pensioenen kan geen regels opleggen. Dit is bij de recente onderhandelingen over de herziening van de IORP-richtlijn (Institutions for Occupational Retirement Provision) ook nog eens bevestigd, doordat in het uiteindelijke akkoord geen gedelegeerde bevoegdheden zijn opgenomen. Het recente advies van EIOPA over de vormgeving van informatie aan deelnemers bij pensioenfondsen kan behulpzaam zijn voor lidstaten met minder ontwikkelde pensioenstelsels en past binnen die adviserende bevoegdheid. Voor landen als Nederland met een goed ontwikkeld pensioenstelsel heeft dit minder toegevoegde waarde en weinig betekenis, aldus Klijnsma. AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes / 5

6 IORP II-richtlijn aangenomen 6 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

7 Met de IORP II-richtlijn wordt de IORP-richtlijn (2003) aangepast. In 2014 heeft de Europese Commissie een voorstel tot herziening gedaan, omdat de Europese Commissie internationale activiteiten van pensioenfondsen verder wil bevorderen en meer toezicht wil hebben op de risico s die pensioenfondsen lopen. Na twee jaar onderhandelen tussen de Europese Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement is het compromis over de herziening op 24 november 2016 in het Europees Parlement aangenomen. De lidstaten krijgen, nadat de richtlijn in werking is getreden (datum nog niet bekend), twee jaar de tijd om de nieuwe richtlijn door te voeren in de nationale wetgeving. Dit leidt tot beperkte wijzigingen voor Nederlandse pensioenfondsen in De belangrijkste veranderingen door IORP II hebben betrekking op de verhuizing van de pensioenregeling naar een andere lidstaat en wijzigingen in communicatieregels. Verhuizing pensioenregeling aan regels gebonden De Europese pensioenrichtlijn bevat voorschriften waaraan pensioenfondsen in de Europese Unie, dus ook de Nederlandse pensioenfondsen, moeten voldoen. De IORP-richtlijn ligt sinds 2006 vast in de Nederlandse pensioenwetgeving. Op grond van de IORP-richtlijn is het al mogelijk dat een Nederlandse pensioenregeling in een andere lidstaat wordt uitgevoerd. De afgelopen jaren zijn er enkele Nederlandse werkgevers geweest die hebben besloten om hun pensioenregeling te laten uitvoeren door een pensioeninstelling uit een andere lidstaat. Voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen is dit niet mogelijk, omdat de verplichtstelling dan zou komen te vervallen. Het belangrijkste onderwerp in IORP II zijn regels bij verhuizing van een pensioenregeling naar een andere lidstaat. De nationale toezichthouder (in Nederland DNB) kan op grond van IORP II een uitgaande waardeoverdracht naar een andere lidstaat tegenhouden als de rechten van overgaande of achterblijvende deelnemers worden aangetast of niet voldoende worden beschermd, of als er sprake is van onderdekking op basis van het nftk. Tegelijkertijd heeft ook de toezichthouder in de ontvangende lidstaat instemmingsrecht. Daarnaast moet een meerderheid van de deelnemers en pensioengerechtigden instemmen met een waardeoverdracht van de pensioenregeling naar een andere lidstaat. Wijzigingen in communicatieregels Daarnaast bevat IORP II ook regels met betrekking tot de informatieverstrekking door pensioenfondsen. Volgens IORP II moet in het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) het verwachte pensioen in een slecht weer-scenario worden opgenomen. Ook moet in het UPO de dekkingsgraad en een uitsplitsing van de kosten worden gemeld en moet worden aangegeven in hoeverre het pensioen is gegarandeerd. En als een pensioenfonds moet korten, dan moeten betrokkenen drie maanden voorafgaand aan de korting worden geïnformeerd (in de huidige Pensioenwet is dat één maand van tevoren). Vervolg Het kabinet heeft aangegeven uiterlijk drie maanden na de inwerkingtreding van de richtlijn het implementatieplan naar de Tweede Kamer te sturen. Dan wordt duidelijk welke artikelen van de Pensioenwet gewijzigd moeten worden. Daarna volgt het gebruikelijk traject voor behandeling van het wetsvoorstel tot implementatie van de richtlijn. Er is nog discussie over hoe de richtlijn vertaald en geïnterpreteerd moet worden. Dit richt zich vooral op de informatiebepalingen. De Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars vinden het wenselijk dat de bepalingen van de richtlijn zo worden geïmplementeerd dat deze aansluiten op de Wet pensioencommunicatie. Daarin is gekozen voor gelaagde informatieverstrekking. Zij overleggen hierover met het ministerie van SZW en de AFM. AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes / 7

8 Pensioenleeftijd en AOW-leeftijd verder omhoog Door een stijging van de levensverwachting gaat de fiscale pensioenleeftijd en de AOW-leeftijd verder omhoog. De pensioenleeftijd stijgt naar 68 jaar in De AOW-leeftijd gaat omhoog naar 67 jaar en 3 maanden in Met ingang van 1 januari 2018 gaat de pensioenrichtleeftijd naar 68 jaar. De pensioenrichtleeftijd is een rekenleeftijd die wordt gebruikt voor de berekening van de jaarlijkse maximaal toegestane fiscale pensioenopbouw. Nu zijn de maximum opbouwpercentages en franchises in de Wet op de Loonbelasting 1964 nog gekoppeld aan een pensioenleeftijd van 67 jaar. Pensioenaanspraken die vóór 1 januari 2018 zijn opgebouwd, worden door de verhoging van de pensioenrichtleeftijd niet aangetast. Ook is bekend gemaakt dat de AOWleeftijd in 2022 verder zal stijgen, naar 67 jaar en drie maanden. De AOWleeftijd wordt vanaf 2022 automatisch aangepast aan de stijging van de levensverwachting. En dat gebeurt in stappen van drie maanden per jaar. De verhoging van de AOW-leeftijd moet volgens de wet vijf jaar voor de inwerkingtreding bekend worden gemaakt. Daarom is de verhoging die op 2022 plaatsvindt, nu al bekendgemaakt. Beide verhogingen zijn bekendgemaakt, nadat het Centraal Bureau voor de Statistiek op 31 oktober 2016 een geactualiseerde raming van de ontwikkeling van de macro-economische levensverwachting heeft afgegeven. De gemiddelde resterende levensverwachting blijkt opnieuw verder te stijgen. In zowel de Algemene Ouderdomswet (AOW) als in de fiscale wetgeving (Wet LB 1964) is vastgelegd dat de AOWleeftijd respectievelijk de pensioenrichtleeftijd bij een bepaalde stijging van de gemiddelde resterende levensverwachting op 65 jaar automatisch worden verhoogd. Vanaf 2018 moet de nieuwe fiscaal toegestane pensioenopbouw gebaseerd worden op de hogere pensioenrichtleeftijd van 68 jaar. In 2017 zullen sociale partners moeten praten over de pensioenregeling, als zij fiscale bovenmatigheid willen voorkomen. 8 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

9 Tijdelijke verlenging hersteltermijn? In de kabinetsreactie op de najaarsrapportage van DNB gaat Klijnsma in op de analyses van DNB en CPB naar de effecten van een tijdelijke verlenging van de hersteltermijn op de kortingen. Het kabinet heeft de mogelijkheid om eenmalig de hersteltermijnen aan te passen wanneer er sprake is van bijzondere economische omstandigheden. In dat kader heeft DNB op verzoek van het kabinet in kaart gebracht wat het effect voor 2017 zou zijn als de hersteltermijn voor één jaar op 11 jaar wordt gehouden en voor één jaar wordt verhoogd naar 12 jaar. CPB heeft gekeken naar de generatie-effecten van het voor één jaar verlengen van de hersteltermijn naar 11 of 12 jaar. Volgens DNB is het effect van het handhaven van de hersteltermijn van 11 jaar beperkt. Dan krijgen nog steeds 2 miljoen deelnemers waarvan gepensioneerden te maken met een gemiddelde korting van 0,4%. Wanneer de hersteltermijn op 11 jaar wordt gehandhaafd in combinatie met de veronderstelling dat pensioenfondsen hun premiedekkingsgraad in 2017 op hetzelfde niveau houden als in 2016, dan krijgen deelnemers waaronder gepensioneerden met een gemiddelde korting van 0,4% te maken. Voor de verlenging van de hersteltermijn naar 12 jaar geldt een vergelijkbaar verhaal. Dan krijgen ongeveer 1 miljoen deelnemers en gepensioneerden te maken met een gemiddelde korting van 0,4%. Wanneer de premiedekkingsgraad op hetzelfde niveau blijft, daalt het aantal deelnemers naar en het aantal gepensioneerden naar met een gemiddelde korting van 0,3%. Het CPB heeft becijferd dat een verlenging van de hersteltermijn naar 11 of 12 jaar bij dekkingsgraden van minder dan 100% licht in het voordeel is van gepensioneerden. De omvang van de generatie-effecten is beperkt en bedraagt minder dan 0,5%. De staatssecretaris concludeert dat nu nog niet valt te zeggen of het verlengen van de hersteltermijn noodzakelijk en gewenst is. Dit hangt af van de financiële ontwikkelingen en het beleid van sociale partner en de pensioenfondsen. Zij vindt het van belang om eerst de dekkingsgraden van 31 december af te wachten, voordat een besluit kan worden genomen over een eventuele verlenging van de hersteltermijn. Of pensioenfondsen daadwerkelijk moeten korten, hangt namelijk af van de feitelijke dekkingsgraad op 31 december Daar is medio januari 2017 meer duidelijkheid over. Het kabinet zal dan ook een besluit nemen dat pensioenfondsen kunnen meenemen in hun herstelplannen voor AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes / 9

10 Automatische waardeoverdracht kleine pensioenen aangekondigd 10 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

11 Pensioenuitvoerders krijgen het recht om kleine pensioenen over te dragen naar een nieuwe pensioenuitvoerder, zonder betrokkenheid van de gewezen deelnemer. Dit recht voor pensioenuitvoerders komt in de plaats van het recht op afkoop van kleine pensioenen bij beëindiging van de actieve deelneming. Afkoop op pensioendatum blijft overigens wel mogelijk. Klijnsma heeft dit voornemen aan de Tweede Kamer gemeld in een brief van 22 november De staatssecretaris komt met dit voorstel, omdat zij het belangrijk vindt dat ook kleine pensioenaanspraken hun pensioenbestemming behouden. Voor werknemers die vanwege kortlopende dienstverbanden steeds weer te maken hebben met afkoop van hun klein pensioen kan het uiteindelijke pensioen fors verbeteren. De hoofdlijn van het aangekondigde wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen wijkt af van het eerdere idee om het huidige afkooprecht van pensioenuitvoerders om te zetten in de plicht om kleine pensioenen over te dragen aan een nieuwe pensioenuitvoerder. De staatssecretaris van SZW vindt het bij nader inzien niet nodig om een plicht voor uitvoerders in te voeren, omdat er nu uitvoerders zijn die bewust kiezen voor niet afkopen. De kleine pensioenen houden in dat geval de pensioenbestemming. Een plicht tot waardeoverdracht zou voor deze uitvoerders tot onnodige extra kosten leiden. Het wetsvoorstel zal naast het recht op uitgaande waardeoverdracht van kleine pensioenaanspraken een plicht voor de pensioenuitvoerders bevatten om inkomende waardeoverdrachten van kleine pensioenen te accepteren. Uitwerking in nog in te dienen wetsvoorstel Om het systeem van waardeoverdracht van kleine pensioenen goed te laten werken is het nodig dat het zo eenvoudig mogelijk is. Klijnsma denkt daarom aan geen opschorting van waardeoverdracht bij onderdekking, en geen bezwaarmogelijkheid voor de gewezen deelnemers van wie de kleine pensioenen automatisch worden overgedragen. Voor de informatieuitwisseling tussen pensioenuitvoerders voor deze automatische waardeoverdrachten (zonder dat de deelnemer daarom verzoekt) ziet de staatssecretaris een rol voor het Pensioenregister. Het register zal daarvoor naast de raadpleegfunctie voor individuele deelnemers ook een taak krijgen als centrale gegevensuitwisselaar. De overdragende pensioen uitvoerder kan checken waar de gewezen deelnemer pensioen opbouwt. Als er geen nieuwe pensioenuitvoerder is en waardeoverdracht van het kleine pensioen dus niet meteen mogelijk is, moet de overdragende pensioenuitvoerder vervolgens jaarlijks checken of er inmiddels wel pensioenopbouw plaatsvindt. De verdere uitwerking van dit proces zal in het wetsvoorstel worden opgenomen. Klijnsma geeft aan dat deze wijziging van het waardeoverdrachtsysteem ook aanpassing van de communicatie naar de gewezen deelnemers vereist. Pensioenuitvoerders moeten, bijvoorbeeld in de stopbrief, de deelnemers erop wijzen dat automatische waardeoverdracht van een klein pensioen kan plaatsvinden. Er zal na drie jaar worden geëvalueerd hoe het nieuwe systeem werkt. Hele kleine pensioenen vervallen? Naast dit systeem voor kleine pensioenen wil de staatssecretaris ook nog altijd een oplossing vinden voor hele kleine pensioenen. Deze hele kleine pensioenen zijn voor de uitvoering heel duur, maar verzoeken aan de gewezen deelnemer tot afkoop leveren meestal niets op. Daarom wil Klijnsma deze pensioenen gewoon laten vervallen. Bij de afbakening van deze hele kleine pensioenen denkt zij aan pensioenen die bij een premieovereenkomst een afkoopwaarde hebben van maximaal 14 en bij uitkeringsovereenkomst een levenslange uitkering van maximaal 2 per jaar hebben. Deze grenzen zijn verelijkbaar met de grens die de Belastingdienst hanteert om te veel betaalde loonbelasting terug te storten. Dit voornemen vraagt nog wel nader onderzoek, onder meer in verband met het eigendomsvraagstuk en gelijke behandeling. AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes / 11

12 Wet pensioencommunicatie, de laatste fase Staatsecretaris Klijnsma heeft de Tweede Kamer op 22 november 2016 geïnformeerd over de implementatie van de Wet Pensioencommunicatie. Volgens haar is de derde en laatste fase aangebroken. Deze fase houdt in dat in de loop van 2017: 1) het bedrag van het te bereiken pensioen in het pensioenregister wordt weergegeven op basis van drie scenario s: een optimistisch, een pessimistisch en een verwacht scenario; en 2) pensioengerechtigden toegang krijgen tot het pensioenregister. Over beide zaken had ze nieuws te melden. De bedoeling van de scenario s is dat door de communicatie van drie bedragen voor het te bereiken pensioen, de deelnemer meer inzicht krijgt in de koopkrachteffecten en risico s van pensioen. Het streven om dit in de loop van 2017 in te voeren loopt echter (opnieuw) vertraging op. De uitwerking van de, inmiddels twee, rekenmethoden heeft meer tijd gekost dan was gedacht. En er is meer tijd nodig is om te kijken hoe de drie bedragen (een optimistisch, een pessimistisch en een verwacht pensioenbedrag) het best kunnen worden gecommuniceerd naar de pensioendeelnemers. De invoering schuift daarom op naar Het bestuur van de Stichting Pensioenregister wil in tegenstelling tot wat met de Wet pensioencommunicatie werd geregeld, ook de huidige pensioengerechtigden toegang geven tot het register. Het is volgens het bestuur goedkoper om bestaande pensioengerechtigden wel toegang te geven, dan ze daarvan uit te sluiten. Pensioenuitvoerders kunnen de gegevens van de bestaande pensioengerechtigden op vrij willige basis en op een voor hen passend moment aanleveren. Toetsing pensioenfondsbestuurders Staatssecretaris Klijnsma heeft enkele Kamervragen beantwoord over de toetsing van pensioenfondsbestuurders door DNB. Hieronder volgen de belangrijkste bevindingen uit de antwoorden van de staatssecretaris. Daarnaast is DNB met een verduidelijking van het normenkader gekomen op het onderdeel minimaal verwachte beleggingskennis van pensioenfondsbestuurders. Zittende pensioenfondsbestuurders hoeven in beginsel geen toets af te leggen bij DNB. Wetgeving hierover bepaalt dat DNB de geschiktheid en de betrouwbaarheid van een persoon die het beleid van een pensioenfonds bepaalt of mede bepaalt op twee momenten toetst. Het eerste moment is voorafgaand aan de benoeming en het andere moment is als daar naar het oordeel van DNB aanleiding voor is. Een pensioenfondsbestuurder die reeds getoetst is, wordt bij een herbenoeming niet opnieuw getoetst tenzij sprake is van een functiewijziging of een nieuwe functie. DNB heeft wel de mogelijkheid om tussentijds een hertoets af te leggen als daar een redelijke aanleiding voor is. De toezichthouder heeft over de vraag of sprake is van een redelijke aanleiding een ruime beoordelingsvrijheid. Verder heeft de staatssecretaris desgevraagd aangegeven dat er geen onderzoek is verricht naar de relatie tussen prestaties van een pensioenfonds en de door toetsing bewezen geschiktheid van zijn bestuurders. Wel leren themaonderzoeken van DNB dat zwakke beheerorganisaties voor wat betreft beleggingen en pensioenadministraties vaak zijn terug te voeren op de kwaliteit van bestuurders. Hier is wel de nodige progressie in geboekt. DNB heeft zich daarom de afgelopen jaren bij herbenoemingen gefocust op de belangrijkste functies binnen een pensioenfondsbestuur, te weten de voorzitters en leden van beleggingscommissies. Ten aanzien van de minimaal verwachte beleggingskennis maakt DNB onderscheid tussen drie rollen in het bestuur: algemeen bestuurslid, lid van de beleggingscommissie en voorzitter van de beleggingscommissie. Bij pensioenfondsen die geen beleggingscommissie hebben, worden van de bestuursleden verwacht dat hun kennis minimaal op het niveau ligt van lid van de beleggingscommissie. Volgens DNB is het verwachte niveau van beleggingskennis niet verzwaard, maar is het nu explicieter beschreven. 12 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

13 DNB geeft inzicht in toezichtsonderwerpen voor 2017 DNB heeft eind november zijn Toezicht Vooruitblik 2017 gepubliceerd. Daarin geeft DNB aan zich in 2017 te richten op thema s waarin verandering centraal staat. Hieronder wordt kort ingegaan op de toezichtsonderwerpen. DNB zet samen met AFM in op het creëren van duidelijke verwachtingen. Als pensioenfondsen deelnemers niet duidelijk informeren over wat zij redelijkerwijs kunnen verwachten op basis van de financiële opzet van het fonds, dan zet dit het draagvlak voor de transitie naar een nieuw pensioenstelsel onder druk. DNB en de AFM willen bereiken dat pensioenfondsen hun deelnemers en gepensioneerden correct en duidelijk informeren over mogelijke kortingen en het uitblijven van i ndexering. Afgeleide doelstelling is dat fondsen daardoor nog beter naar hun eigen financiële opzet kijken. Een ander thema is de visie en strategie van pensioenfondsen. Doel is dat fondsen wendbaar en weerbaar zijn ten aanzien van de grote veranderingen in hun omgeving en focus hebben op de lange termijn. In 2016 heeft DNB geïnventariseerd waar de grote pensioenfondsen staan. In 2017 zal DNB meten of die fondsen hun strategie uitvoeren. En daarnaast inventariseert DNB in 2017 hoe de kleinere fondsen op dit terrein scoren. nemen van tijdige en adequate ( strategische) beslissingen in het belang van het pensioenfonds en haar deelnemers. Ook gaat DNB in 2017 verder met het beïnvloeden van pensioeninstellingen met een kwetsbaar bedrijfsmodel om tijdig actie ondernemen om de kwetsbaarheden tegen te gaan. Tot slot zal DNB in 2017 bij een aantal pensioenuitvoeringsorganisaties onderzoek doen naar (de beheersing van) de pensioenadministratie en zal DNB een normenkader ontwikkelen voor het beoordelen van een transitie van de pensioenadministratie. Het doel dat DNB wil bereiken is dat pensioenfondsen en -uitvoeringsorganisaties de pensioenadministratie op een beheerste wijze kunnen uitvoeren, zodat zij in staat zijn de transitie naar een ander pensioenstelsel te maken. Wetsvoorstel implementatie MiFID II ingediend Op 24 oktober 2016 heeft de minister van Financiën het wetsvoorstel ter implementatie van MiFid II ingediend. MiFID II en de verordening vervangen de richtlijn markten voor financiële instrumenten (MiFID I) uit MiFID I reguleert beleggingsdiensten en beleggingsactiviteiten van beleggingsondernemingen en stelt regels voor het exploiteren van handelsplatformen waarop financiële instrumenten worden verhandeld. Door MiFID I is er meer concurrentie (met name tussen handelsplatformen) ontstaan, is er sprake van Europese integratie en innovatie en van een betere bescherming van beleggers. De transparantievereisten zijn echter achtergebleven bijvoorbeeld bij de snelle ontwikkelingen van het landschap van handelsplatformen en handelstechnieken. MiFID II heeft als doel de Europese financiële markten efficiënter en transparanter te maken en de bescherming van beleggers te vergroten. De richtlijn bevat onder meer een provisieverbod voor vermogensbeheer en onafhankelijk advies. Ook moeten banken alle kosten die samenhangen met beleggen voor de klant inzichtelijk maken. Daarnaast gaan er allerlei regels gelden die ervoor moeten zorgen dat er alleen producten geadviseerd worden die ook echt bij de klant passen. Uiterlijk op 3 juli 2017 moeten de lidstaten MiFID II hebben omgezet in nationaal recht en het moet vanaf 3 januari 2018 worden toegepast. Na de totstandkoming van de Wet versterking bestuur in 2014 heeft bijna 97% van de destijds onderzochte pensioenfondsen het paritaire bestuursmodel gehandhaafd. DNB zal in 2017 onderzoeken in hoeverre de nu gebruikte governancemodellen passen bij het

14 K O RT Besluit versoepeling regels indexatiedepots gepubliceerd In de Pensioenitems nr. 7 van 2015 zijn we ingegaan op de oplossingsrichting van staatssecretaris Klijnsma voor het gebruik van indexatiedepots. Sinds de invoering van het nieuwe FTK kunnen regels voor toekomstig indexeren knelpunten opleveren bij het gebruik van indexatiedepots. Dit in geval van fusies van fondsen of als het indexatiedepot wordt gebruikt om bepaalde groepen van deelnemers tijdelijk te compenseren voor specifieke wijzigingen in hun pensioenregeling. Om dit te ondervangen, wordt onder strikte voorwaarden toegestaan dat pensioenfondsen tijdelijk extra indexatie uit een depot mogen verlenen. Het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen is hierop aangepast en in werking getreden op 2 november Regeling pensioenknip verlengd tot 1 juli 2017 Op 3 december 2016 is de regeling om gebruik te maken van de pensioenknip verlengd tot 1 juli 2017 in plaats van 1 januari De tijdelijke regeling pensioenknip was in juli 2015 opnieuw open gesteld in de afwachting van de inwerkingtreding van de Wet verbeterde premieregeling. Door gebruik te maken van de pensioenknip kunnen mensen met een premie- of kapitaalovereenkomst ervoor kiezen om in aansluiting op de tijdelijke uitkering uiteindelijk een levenslange variabele uitkering aan te kopen. De verwachting was dat de variabele pensioenproducten vóór 1 januari 2017 gereed zouden zijn, maar daar blijkt meer tijd voor nodig te zijn. Daarom wordt de tijdelijke regeling pensioenknip verlengd tot 1 juli Hogere kosten door vervallen btw-vrijstelling Bijna twee derde van de 232 onderzochte pensioenfondsen rapporteert over 2015 hogere pensioenbeheerkosten per deelnemer. Voor veel fondsen ligt de oorzaak hiervan met name bij hogere btw-lasten door het vervallen van de btwkoepelvrijstelling. Dit is een van de conclusies die het actuarieel adviesbureau Lane Clark & Peacock (LCP) presenteert in het op 27 oktober 2016 verschenen rapport Werk in uitvoering bij pensioenfondsen, de vijfde editie van het jaarlijkse onderzoek naar de uitvoeringskosten bij pensioenfondsen. De Pensioenfederatie is bezorgd over de hogere btw-lasten voor veel pensioenfondsen vanwege het vervallen van de btw-koepelvrijstelling. Pensioenfondsen zijn juist bezig met het beperken van de uitvoeringskosten en dit gaat ten koste van de pensioenen van hun deelnemers. Langverwachte uitspraak van Hoge Raad levert geen oplossing Er was nog enige hoop dat de Hoge Raad voor een oplossing ging zorgen. Maar die heeft op 9 december 2016 de beslissing van het Gerechtshof Den Haag bevestigd: een bedrijfstakpensioenfonds dat een defined-benefit regeling (DB-regeling) uitvoert is geen gemeenschappelijk beleggingsfonds. Het risico dat de pensioendeelnemers dragen bij de beleggingen is te klein. Vermogensbeheerdiensten die worden verricht ten behoeve van een dergelijk pensioenfonds kunnen daarom niet delen in de vrijstelling voor fondsbeheer. Dit arrest betekent het einde van een lang lopende discussie over de btw-behandeling van vermogensbeheer voor pensioenfondsen die DB-regelingen uitvoeren. De uitspraak bevestigt het eerder ingenomen standpunt van de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën. Naar verwachting zullen alle nog lopende bezwaarprocedures tegen de btw-heffing op de vermogensbeheerdiensten nu worden afgewezen. Hoge Raad doet uitspraak over payrollbedrijven Op 4 november 2016 heeft de Hoge Raad een uitspraak gedaan in de zaak tegen het verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfonds voor de uitzendbranche. Door die uitspraak is vastgesteld dat payrollbedrijven en detacheerders ook onder de verplichtstelling van Stipp vallen. De Hoge Raad heeft bepaald dat ook bij payrollbedrijven en detacheerders sprake is van een uitzendconstructie. Eerder bepleitten payrollbedrijven en detacheerders dat dit niet het geval zou zijn, omdat zij de werknemers in dienst hebben en bij een bedrijf plaatsen en niet in opdracht van een bedrijf actief op zoek gaan naar personeel. 14 / AZL Pensioenitems november-december 2016 # zes

15 Colofon Uitgever AZL N.V. / Postbus 4471 / 6401 CZ Heerlen T / I Redactie Chi Man Chan, Jos Maarschalkerweerd en Gaby Schellekens. Vormgeving/opmaak Martin Huijnen Fotografie Shutterstock.com. Oude(re) uitgaven van de Pensioenitems en andere publicaties kunt u raadplegen via: