AZLPEN SIOEN ITEMS 4. Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL juli/augustus 2017

Transcriptie

1 AZLPEN SIOEN ITEMS 4 Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL juli/augustus 2017

2 IN HO UD 4 3 Voortgang onderzoek btw-lasten 8 Kort nieuws Raad van State over afschaffing doorsneesystematiek bij pensioenopbouw 6 Niet opgevraagde pensioenen 7 Waardeoverdracht kleine pensioenen 2 / AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier

3 Voortgang onderzoek btw-lasten Staatssecretaris Wiebes heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitvoering van de motie Omtzigt inzake de btw-behandeling van beheersdiensten aan pensioenfondsen. Over deze motie heeft u eerder dit jaar kunnen lezen in Pensioenitems nr. 2. De Europese Commissie heeft bevestigd dat zij op basis van Unierecht geen andere uitleg ziet dan de lijn die de Hoge Raad in zijn arrest van 9 december 2016 heeft gevolgd. Uit het arrest volgt dat een DB-regeling geen gemeenschappelijk beleggingsfonds in de zin van de btw is. De staatsecretaris handhaaft daarom zijn standpunt dat hij Europeesrechtelijk geen ruimte ziet om zijn conclusie te heroverwegen en de Nederlandse pensioenfondsen met een DB-regeling te ontheffen van de btw-plicht. In zijn brief geeft de staatssecretaris ook aan dat hij geen gevalideerde conclusie kan trekken over de juistheid van de btw-behandeling van de beheerdiensten aan pensioenfondsen in de verschillende lidstaten van de Europese Unie. De btw is een in de Europese Unie geharmoniseerde belasting. Het toezicht op de correcte implementatie van de btw-richtlijn is een taak die tot de bevoegdheden van de Europese Commissie behoort. De Europese Commissie meldt echter niet te beschikken over een overzicht van de wijze waarop de bepalingen in de btw-richtlijn systematisch door de lidstaten worden toegepast, noch op de hoogte te zijn van problemen met de toepassing van btw-vrijstelling met betrekking tot de dienstverlening aan pensioenfondsen. De Europese Commissie heeft toegezegd het onderwerp op verzoek van Nederland te agenderen in het btw-comité. De door bedrijfs- en branchevertegenwoordigers op verzoek van de staatssecretaris aangeleverde informatie levert geen concreet voorbeeld op van een situatie waarin sprake is van ongelijke behandeling van de lidstaten. Niettemin geeft de staatssecretaris aan de informatie zeer bruikbaar te vinden en bij de Europese Commissie aan te dringen op bespreking van de btwbehandeling van pensioenfondsen in de eerstvolgende vergadering van het btw-comité die zal plaatsvinden in december AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier / 3

4 Raad van State over afschaffing doorsneesystematiek bij pensioenopbouw 4 / AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier

5 Op verzoek van het kabinet heeft de Raad van State op 3 juli 2017 voorlichting gegeven over de juridische consequenties van de afschaffing van de doorsneesystematiek van de pensioenopbouw en meer in het bijzonder een eventuele overstap op degressieve pensioenopbouw in een nieuw pensioenstelsel. Tegen de achtergrond van de discussie over een nieuw pensioenstelsel is niet duidelijk hoe deze overstap zich verhoudt tot het Europeesrechterlijk verbod op leeftijdsdiscriminatie. Daarnaast is onduidelijk welke betekenis het afschaffen van de doorsneesystematiek heeft voor de houdbaarheid van de verplichtstelling, gelet op het Europees mededingingsrecht. Degressieve pensioenopbouw De Raad van State stelt vast dat de vraag of sprake is van een ongelijke behandeling tussen werknemers met een verschillende leeftijd ingewikkeld is. Indien slechts de premie en opbouw van verschillende werknemers wordt vergeleken, kan worden geconstateerd dat bij de bestaande doorsneesystematiek gelijkheid bestaat in die zin dat gelijk loon een gelijke ingelegde pensioenpremie genereert en in beginsel leidt tot een gelijke pensioenaanspraak. De actuariële waarde in ogenschouw genomen, is er juist bij de doorsneesystematiek geen sprake van een logische verhouding tussen de ingelegde premie en de gerealiseerde opbouw. Er wordt immers geen rekening gehouden met de periode waarin de ingelegde premies renderen en de dekkingsgraad van het pensioenfonds. De Raad van State oordeelt dat het van de inrichting van het pensioenstelsel als geheel, de overwegingen die daarbij een rol spelen en de verdere uitwerking afhangt, of het met de degressieve opbouw gemaakte leeftijdsonderscheid kan worden gerechtvaardigd. Met name zal gemotiveerd moeten worden dat een eventuele inbreuk op het verbod van leeftijdsonderscheid door de keuze voor degressieve opbouw, is ingegeven door een legitieme doelstelling alsmede dat deze keuze in het licht van het nieuwe stelsel als geheel passend en noodzakelijk is. Omdat de Raad niet weet hoe het nieuwe pensioenstelsel vormgegeven gaat worden, kan op dit moment nog niet worden beoordeeld of het uiteindelijke voorstel de toetsing aan het verbod op leeftijdsonderscheid zal kunnen doorstaan. Houdbaarheid verplichtstelling Voor wat betreft de houdbaarheid van de verplichtstelling merkt de Raad van State op dat vanwege de verschillende solidariteitskenmerken die kenmerkend zijn voor het stelsel van verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen een inbreuk op het mededingingsrecht is gerechtvaardigd. De in de doorsneesystematiek gehanteerde combinatie van gelijke premies en gelijke opbouw kan worden gezien als een vorm van solidariteit tussen jongeren en ouderen. De jongere werknemer subsidieert met de doorsneesystematiek immers de oudere werknemer. Het vervangen van de doorsneesystematiek door een meer actuarieel neutrale pensioenopbouw betekent dat in de premiestelling dit solidariteitselement minder prominent wordt. Er zal opnieuw beoordeeld moeten worden welke solidariteitskenmerken het nieuwe stelsel zal hebben en of de sociale functie van het pensioenstelsel voldoende tot uitdrukking komt om de verplichtstelling te rechtvaardigen. Herverdelingseffecten De Raad van State wijst tot slot op de noodzaak van een adequate regeling van (her)verdelingsvraagstukken en overgangsrecht voor een overgang naar een pensioenstelsel met degressieve opbouw. De herverdelingseffecten waarmee deze overgang noodzakelijkerwijs gepaard gaat, mag volgens de Raad niet onevenredig uitpakken voor bepaalde groepen werknemers in het stelsel. AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier / 5

6 Niet opgevraagde pensioenen De Pensioenfederatie roept de pensioensector op om niet opgevraagde pensioenen op verzoek uit te keren aan de nabestaanden. Het gaat om de situatie dat degene aan wie het pensioen toekomt al is overleden op het moment dat door de nabestaanden ontdekt wordt dat het ouderdomspensioen niet tot uitkering is gekomen. Aanleiding tot de oproep is de publieke belangstelling voor het onderwerp. De Pensioenwet noch de rechtspraak bevat een duidelijke rechtsregel op basis waarvan het niet opgevraagd pensioen aan erfgenamen zou moeten worden uitbetaald. In de praktijk worden hierover twee standpunten ingenomen die beide juridisch zijn te onderbouwen: 1. het niet opgevraagd pensioen komt niet toe aan de erfgenamen. Pensioen is in deze opvatting een hoogstpersoonlijk recht en vererft niet. Bij overlijden van de rechthebbende valt de reservering vrij ten behoeve van het collectief, en komt daarmee ten goede aan alle deelnemers en pensioengerechtigden; 2. het niet opgevraagd pensioen komt toe aan de erfgenamen. Een ingegaan pensioen dat niet tot uitbetaling is gekomen, is een opeisbare vordering tot betaling van achterstallige pensioenuitkeringen. Deze vordering tot betaling valt bij overlijden van de rechthebbende in de nalatenschap en gaat onder algemene titel over naar de erfgenaam, net als alle andere vorderingen. Eigen afweging pensioenfonds Het pensioenfonds zal zelf zijn keuze moeten bepalen. Bij deze keuze kunnen behalve juridische ook andere overwegingen een rol spelen. Zo kan een weigering om het ouderdomspensioen uit te betalen aan nabestaanden bij veel mensen indruisen tegen het rechtsgevoel en leiden tot imagoschade van het pensioenfonds en de sector. Doordat verzoeken om uitbetaling van pensioen door nabestaanden zelden voorkomen is het effect op de dekkingsgraad verwaarloosbaar. Overwegingen in het kader van evenwichtige belangenbehartiging spelen dan ook nauwelijks een rol. Oproep Pensioenfederatie De Pensioenfederatie vindt het wenselijk dat de pensioensector kiest voor de beleidslijn dat niet opgevraagde pensioenen op verzoek alsnog zullen worden uitgekeerd. Daaraan worden de volgende voorwaarden verbonden: uitbetaling geschiedt in beginsel alleen op verzoek van (en aan) de partner en/of kinderen van de gewezen deelnemer, niet aan andere erfgenamen. Het doel van pensioenfondsen is immers te zorgen voor inkomensvoorzieningen voor deelnemers, hun partners en kinderen. het verzoek moet binnen vijf jaar na het overlijden van de deelnemer zijn gedaan. Deze termijn sluit aan bij de reguliere wettelijke verjaringstermijn, zodat de voorziening daarna ook kan vrijvallen. De Pensioenfederatie benadrukt dat er geen wettelijke verplichting is tot uitbetaling, maar dat de pensioenfondsen hier coulance-halve voor kiezen. 6 / AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier

7 Waardeoverdracht kleine pensioenen Pensioenuitvoerders krijgen het recht om kleine pensioenen over te dragen naar een nieuwe pensioenuitvoerder, zonder betrokkenheid van de gewezen deelnemer. U heeft daarover kunnen lezen in Pensioenitems nr. 6, Het wetsvoorstel is op 30 augustus jl. aan de Tweede Kamer gestuurd. Na het concept wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen is in augustus ook de bijbehorende AMvB ter consultatie aangeboden. Het besluit bevat bepalingen met betrekking tot: 1. het proces van zo automatisch mogelijke waardeoverdracht van kleine pensioenen; 2. de voorwaarden die zijn verbonden aan waardeoverdracht van bestaande kleine pensioenen; 3. de communicatieverplichtingen richting de gewezen deelnemers wiens klein pensioen automatisch wordt overgedragen bij einde deelneming. Opvallend en nieuw is het voornemen om ook waardeoverdracht van bestaande kleine pensioenen vanaf de inwerkingtreding van de Wet waardeoverdracht kleine pensioenen gefaseerd mogelijk te maken. Bevoegdheid tot collectieve waardeoverdracht Een andere belangrijke aanvulling ten opzichte van het eerder ter consultatie aangeboden concept wetsvoorstel heeft betrekking op de bevoegdheid tot collectieve waardeoverdracht na het verhogen van de pensioenrichtleeftijd. In het concept wetsvoorstel werd nog als voorwaarde voor de collectieve waardeoverdracht zonder instemming van de deelnemer gesteld, dat de nieuwe pensioenrichtleeftijd gelijk moest zijn aan de actuele pensioenrichtleeftijd in de Wet op de loonbelasting. Die pen sioenrichtleeftijd wordt per 1 januari 2018 verhoogd naar 68 jaar. In het wetsvoorstel is toegevoegd dat de nieuwe pensioenrichtleeftijd ook lager kan zijn dan deze actuele pensioenrichtleeftijd. Dat betekent dat collectieve waardeoverdracht zonder instemming van de deelnemer ook mogelijk wordt indien de pensioenregeling per 1 januari 2018 binnen het nieuwe fiscale kader wordt gebracht door een aanpassing van het opbouwpercentage en/of de franchise. AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier / 7

8 K O RT Waarschuwingstekst variabele pensioenuitkering Staatssecretaris Klijnsma heeft na afstemming met de toezichthouders een waarschuwingstekst vastgesteld die door een pensioenuitvoerder moet worden opgenomen in de informatie over een variabele pensioenuitkering. Met de tekst worden deelnemers geïnformeerd over risico s bij een spreidingsperiode van langer dan 5 jaar. Die wordt verstrekt op het moment dat een deelnemer een offerte aanvraagt omdat hij overweegt een variabele uitkering aan te kopen, dan wel op het moment dat de deelnemer de (definitieve) keuze tussen een vaste en variabele uitkering krijgt voorgelegd. De verplichting wordt ter uitvoering van het amendement van de Kamerleden Omtzigt en Lodders opgenomen in een algemene maat regel van bestuur en zal per 2018 van kracht worden. Standaard informatiemodel voor kapitaal- en premieovereenkomsten vastgesteld Staatssecretaris Klijnsma heeft na een positief advies van de AFM een standaard informatiemodel vastgesteld waarmee pensioendeelnemers aan kapitaal- en premieovereenkomsten vanaf 1 januari 2018 eenduidig informatie ontvangen. Het Verbond van Verzekeraars heeft het model ontwikkeld voor verzekeraars en premiepensioeninstellingen (PPI s). Deelnemers met een premie- of kapitaalovereenkomst hebben bij hun pensionering de keuze tussen een vast en variabel pensioen. Bij het bieden van deze mogelijkheden moeten pensioenuitvoerders aan hun deelnemers relevante informatie geven over de gevolgen en risico s. De Pensioenfederatie ontwikkelt een apart model voor pensioenfondsen, dat binnenkort wordt verwacht. Servicedocument btw De Pensioenfederatie heeft het Servicedocument btw voor functionarissen van pensioenfondsen gepubliceerd. Met dit servicedocument beoogt de Pensioenfederatie een handreiking te geven aan functionarissen van pensioenfondsen rond hun btw-positie. Met de inwerkingtreding van de Code pensioenfondsen en de Wet versterking bestuur pensioenfondsen is de diversiteit daarvan toege nomen. Waar in het verleden door de Belastingdienst duidelijkheid vooraf werd gegeven over de btw-positie is dat steeds minder het geval. Het document geeft dan ook de zienswijze van de Pensioenfederatie weer. Attestatie de vitae Vanaf 1 januari 2018 zullen geen attestatie de vitae meer worden afgegeven door Nederlandse ambassades en consulaten ten behoeve van pensioenfondsen. Dit is het gevolg van een terugtredende overheid. Het ministerie van Buitenlandse Zaken vraagt de pensioenfondsen dezelfde lijn te volgen als de Sociale Verzekeringsbank. De Sociale Verzekeringsbank vraagt voor controle op de AOWuitkering al enige tijd niet meer via een ambassade of een consulaat om een attestatie de vitae van gepensioneerden in het buitenland. AOW-gerechtigden kunnen daarvoor naar de lokale gemeenteambtenaar, politie of notaris. 8 / AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier

9 Central clearing Sinds 2012 geldt er een tijdelijke uitzondering voor Nederlandse pensioenfondsen waardoor zij niet hoeven te voldoen aan de central clearing verplichting die is opgenomen in de EMIR-verordening. Deze uitzondering zal in augustus 2018 verlopen. Europees Persoonlijk Pensioen Product De Europese Commissie heeft een voorstel gedaan voor de ontwikkeling van een pan-europees raamwerk voor 3e pijler producten. De Europese Commissie ziet het als een mogelijkheid voor burgers in de EU om meer te sparen voor hun oudedagsvoorziening. Een andere reden voor de introductie van een persoonlijk pensioenproduct is een succesvolle implementatie van de Kapitaalmarkt Unie. De Kapitaalmarkt Unie heeft tot doel om kapitaal in Europa te mobiliseren. Investeringen uit een persoonlijk pensioenproduct zouden de reële economie in kunnen vloeien. Het voorstel van de commissie veronderstelt dat de lidstaten belastingfaciliteiten gaan bieden voor het Persoonlijk Pensioen Product in de vorm van een vrijstelling. Beleid op dit terrein is echter aan de lidstaten zelf voorbehouden. Het voorstel van de Europese Commissie van mei 2017 is om deze tijdelijke uitzondering te verlengen. Op termijn zullen Nederlandse pensioenfondsen echter ook hun derivatencontracten centraal moeten laten clearen. De minister van Financiën, Dijsselbloem, heeft op Kamervragen geantwoord dat hij van mening is dat een permanente uitzondering het draagvlak voor de centrale clearingverplichting zou kunnen uithollen gegeven de aanzienlijke positie van pensioenfondsen op financiële markten als gebruikers van derivaten. Dijsselbloem merkt daarbij op dat het goed zou zijn wanneer pensioenfondsen de tijd die door het Commissievoorstel wordt geboden, gebruiken om door te gaan met de voorbereidingen voor het centraal clearen van hun derivatenportefeuille en zich samen met andere sectorpartijen, zoals central clearing parties en clearing members, inspannen om te komen tot een acceptabele kostenefficiënte en technische oplossing waartoe het Commissievoorstel hen de tijd wil bieden. Wetsvoorstel fusie Bpf-en Het door staatssecretaris Klijnsma aangekondigde wetsvoorstel dat de consolidatie van verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen beter moet faciliteren is door de ministerraad geaccordeerd. Het concept wetsvoorstel kan nu ter advies worden voorgelegd aan de Raad van State. Het wetsvoorstel moet een fusie tussen verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen met tijdelijk afgescheiden vermogens mogelijk maken. Colofon Uitgever AZL N.V. / Postbus 4471 / 6401 CZ Heerlen T / I Redactie Chi Man Chan en Jos Maarschalkerweerd. Vormgeving/opmaak Marion Kramer. Fotografie Shutterstock.com. Oude(re) uitgaven van de Pensioenitems en andere publicaties kunt u raadplegen via: AZL Pensioenitems juli-augustus 2017 # vier / 9