LEERPLICHT JAARVERSLAG SCHOOLJAAR 2011/2012 Pag. 1 INLEIDING 2

Transcriptie

1 LEERPLICHT JAARVERSLAG SCHOOLJAAR 2011/2012 Pag. 1 INLEIDING 2 2 DE LEERPLICHTFUNCTIE 2.1 En de verantwoordelijke is De basis: de administratie De uitvoering: de leerplichtambtenaar LEERRECHT: VAN 5 TOT 22 JAAR 3.1 De leerplicht De kwalificatieplicht Regionaal Meld- en Coördinatiepunt LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN SCHOOLJAAR 2011/ VISIE - MISSIE & AMBITIE 5.1 De leerplichtambtenaar pakt signalen snel op en handelt adequaat De leerplichtambtenaar initieert een multi-disciplinaire aanpak De leerplichtambtenaar spreekt betrokkenen aan De leerplichtambtenaar levert maatwerk a Absoluut verzuim b Signaalverzuim c Luxe verzuim d Licht verzuim Praktijkervaring team leerplicht & verzuim 13 6 VERZUIM EN VERLOF 6.1 Verzuimmeldingen Extra verlof Project Brugwachter 16 7 AMBITIES SCHOOLJAAR 2011/ Schooljaar 2011/2012: wat is waargemaakt? CONCLUSIE 8.1 Proces verbaal Preventieve interventie Verzuim Ambities schooljaar 2011/ AMBITIES SCHOOLJAAR 2012/ Schooljaar 2012/2013 : wat gaan we er voor doen? 22 JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 1 van 22

2 1 INLEIDING In de samenleving van vandaag is een afgeronde opleiding een belangrijke voorwaarde om een baan te vinden. Werken is één van de manieren om mee te doen in de maatschappij. De inspanningen in Lingewaal zijn erop gericht goed onderwijs te faciliteren, problemen vroegtijdig te signaleren en ze aan te pakken. Geen kind van school zonder startkwalificatie is ook onze stelregel. We zullen nagaan welke inspanningen wij moeten doen om schoolverzuim te voorkomen. Deze tekst uit het collegeprogramma was het startsein voor de ontwikkeling van de leerplichtfunctie in Lingewaal. Een eerste resultaat van de inspanningen heeft u kunnen lezen in het leerplichtjaarverslag 2010/2011, dat in maart 2012 aan u is gepresenteerd. Dit verslag had het karakter van een 0-meting, omdat de Lingewaalse leerplichtfunctie pas dat schooljaar zijn definitieve vorm heeft gekregen. Sinds februari 2011 is de leerplichtformatie op sterkte: dat wil zeggen formatief overeenkomstig de landelijke normen. Dit jaarverslag omvat het schooljaar 2011/2012, het eerste schooljaar waarin zowel de jeugd als ouders en scholen hebben kunnen rekenen op 100% inzet van het bureau leerplicht Lingewaal. Met trots presenteren wij u het Jaarverslag Leerplicht 2011/2012. De kerntaken en kernspelers binnen de leerplicht krijgen hierin de aandacht. Vervolgens worden de missie, de visie en de ambities verantwoord, zoals deze zijn omschreven in het verslag 2010/2011. Dit wordt onderbouwd met kwantitatieve gegevens en waar mogelijk wordt een vergelijk gemaakt met de gegevens uit het vorige schooljaar. Hier en daar is ter verduidelijking een (geanonimiseerd) praktijkvoorbeeld opgenomen of wordt een interventie vanuit het oogpunt van de leerplichtambtenaar geschetst. Tenslotte wordt gekeken naar de gerealiseerde ambities, een conclusie getrokken en worden de ambities voor schooljaar 2012/2013 geformuleerd. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 2 van 22

3 2 DE LEERPLICHTFUNCTIE De leerplichtfunctie kan omschreven worden als een maatschappelijke zorgtaak. Het naleven van de Leerplichtwet heeft tot doel het leerrecht te waarborgen. Op die manier kan er voor gezorgd worden dat iedereen de kans heeft op een goede opleiding en maatschappelijk succes. 2.1 En de verantwoordelijke is. Om dit doel te kunnen realiseren is er een samenwerking tussen verschillende spelers nodig. De leerplichtwet onderscheidt hiervoor 4 verantwoordelijken. Dit zijn de leerplichtambtenaar, de school, de ouders/verzorgers en de leerling zelf. De ouders/verzorgers moeten ervoor zorgen dat hun kind op school staat ingeschreven en de lessen volgt. Als de leerling 12 jaar is, dan is deze zelf medeverantwoordelijk voor het schoolbezoek. De school, om het schoolbezoek te kunnen controleren, heeft de verplichting om een goede verzuimregistratie bij te houden en het recht om verlofverzoeken van maximaal 10 schooldagen af te handelen. Tenslotte is daar de leerplichtambtenaar, voor wie een centrale rol is neergelegd bij het toezicht op de naleving. Het mag dan ook van de leerplichtambtenaar verwacht worden om, indien nodig, de overige spelers op hun verantwoordelijkheid aan te spreken. Anderzijds mag ook van deze partners verwacht worden dat zij de leerplichtambtenaar houden aan de wettelijke verplichtingen en anderszins gemaakte afspraken. Leerplicht functioneert uitsluitend optimaal als alle spelers hun verantwoordelijkheid serieus nemen. 2.2 De basis: de administratie De verantwoordelijkheden zoals boven omschreven kunnen alleen maar worden waar gemaakt als de basis goed is. Deze basis is de leerplichtadministratie. Hierin worden alle gegevens van de leerlingen, tot het moment dat zij een startkwalificatie hebben behaald of de leeftijd van 23 jaar bereiken, geregistreerd. Deze administratie is gekoppeld aan de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Nagenoeg alle schoolgegevens worden geleverd via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en automatisch ingelezen. De administratie is tevens de bron voor de jaarlijkse rapportage aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 3 van 22

4 Leerplichtadministratie In de leerplichtadministratie zijn 2006 leerlingen opgenomen tussen de 5 en 22 jaar, die hetzij nog leerplichtig zijn, hetzij nog geen startkwalificatie hebben. Deze leerlingen bezoeken 133 verschillende scholen. De geregistreerde woongemeente van de leerling is leidend. Dit betekent dat de leerplichtambtenaar voor al deze scholen het eerste aanspreekpunt is als er sprake is van verzuim door een Lingewaalse leerling. 2.3 De uitvoering: de leerplichtambtenaar De leerplichtambtenaar moet actie ondernemen bij alle soorten van verzuim. Maatwerk is hier het kernwoord 1. De leerplichtambtenaar is voorts belast met de opsporing en handhaving van de bij de Leerplichtwet strafbaar gestelde feiten. De feitelijke benoeming tot buitengewoon opsporingsambtenaar vindt echter pas plaats als de leerplichtambtenaar beschikt over een bewijs van bekwaamheid en een akte van beëdiging. De leerplichtambtenaar heeft 7 juni 2012 de training tot buitengewoon opsporingsambtenaar met goed gevolg afgesloten. De aanvraag tot beëdiging van de leerplichtambtenaar tot buitengewoon opsporingsambtenaar is goedgekeurd door Ministerie van OCW. De daadwerkelijke beëdiging heeft plaats gevonden op 15 oktober Proces Verbaal Alle processen verbaal van afgelopen schooljaar zijn opgemaakt door een medewerker van het Regionaal Bureau Leerplicht Rivierenland. In schooljaar 2011/2012 is driemaal een proces verbaal opgemaakt. De input voor het proces verbaal is wel steeds geleverd door de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar is ook op de zitting aanwezig geweest. De rechter heeft tweemaal besloten tot vrijspraak van de leerling en eenmaal is de zaak aangehouden in afwachting van nadere ontwikkelingen. In alle gevallen was signaalverzuim de grondslag tot opmaak van een proces verbaal. Tabel 1: Proces verbaal naar verzuimsoort per schooljaar / / / / / / / /2012 ABSOLUUT VERZUIM SIGNAAL VERZUIM LUXE VERZUIM LICHT VERZUIM 1 De te onderscheiden soorten verzuim en het maatwerkprincipe zijn omschreven in hoofdstuk 5.4. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 4 van 22

5 3 LEERRECHT: VAN 5 TOT 23 JAAR Het waarborgen van het leerrecht is in 3 fases geclusterd, welke tot doel hebben de leerling de startkwalificatie 2 te laten halen. Eerst zijn daar de leerplicht (van 5 tot 16 jaar) en de kwalificatieplicht (van 16 tot 18 jaar), waarbij de leerplichtambtenaar een rol heeft als toezichthouder. Deze taak wordt na het einde van de kwalificatieplicht overgenomen door het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (van 18 tot 23 jaar). 3.1 De leerplicht De leerplicht begint op de eerste schooldag na de maand waarin een kind 5 jaar is geworden. De volledige leerplicht eindigt aan het eind van het schooljaar waarin een jongere 16 jaar is geworden. De omschrijving van de leerplicht is geregeld in de Leerplichtwet. In deze wet wordt de garantie gegeven dat kinderen naar school gaan en goed worden voorbereid op het functioneren in de samenleving. 3.2 De kwalificatieplicht Na de leerplicht volgt de kwalificatieplicht. De leerplicht eindigt aan het einde van het schooljaar waarin de leerling 16 jaar is geworden. Het komt zelden voor dat een leerling dan reeds in het bezit is van een startkwalificatie. Op de leerplicht volgt voor de meeste jongeren de kwalificatieplicht 3. Deze geldt voor jongeren die nog geen 18 jaar zijn en geen startkwalificatie hebben gehaald. De handhaving van de kwalificatieplicht is in handen van de leerplichtambtenaar. De sancties op een overtreding van de kwalificatieplicht zijn gelijk aan sancties op basis van de leerplicht. Er zijn uitzonderingen op de leer- en kwalificatieplicht. Dit is geregeld in artikel 5 van Leerplichtwet, waarin een vrijstellingsregeling is opgenomen voor individuele gevallen. Het komt voor dat jongeren die onder de kwalificatieplicht vallen een verkeerde studiekeuze maken en willen stoppen met hun opleiding. Als alle mogelijkheden bekeken zijn en de conclusie is dat het beter is om te stoppen met de opleiding, biedt de gedoogbeschikking uitkomst. De Leerplichtwet biedt hiertoe echter geen handvatten. Een gedoogbeschikking kan worden 2 Een startkwalificatie is behaald met een diploma op het niveau van Havo, Vwo of Mbo-niveau 2. 3 De kwalificatieplicht geldt niet voor jongeren die zijn geïndiceerd als zeer moeilijk lerend, die meervoudig gehandicapt zijn of zijn aangewezen op praktijkonderwijs. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 5 van 22

6 afgegeven als de jongere een arbeidsovereenkomst heeft voor de rest van het schooljaar en er een inschrijving is bij een onderwijsinstelling voor het volgende schooljaar. Vrijstellingen Er is 3 keer een beroep gedaan op artikel 5 van de LPW. In alle gevallen is dit toegekend. Eén keer had deze vrijstelling een tijdelijk karakter, in de vorm van een gedoogbeschikking. Praktijkvoorbeeld De vrijstelling met een gedoogbeschikking is afgegeven aan een leerling die vertelde een verkeerde opleiding te hebben gekozen. Hij voelde zich niet prettig op school, had er geen zin in en had steeds conflicten met docenten. In een gesprek met de mentor gaf deze ook aan dat de leerling niet thuis hoorde op de opleiding die hij volgde. Daarbij kwam dat het niveau te laag was voor de leerling. De leerling is op zoek gegaan naar werk, heeft tijdelijk contract gehad en is op zoek gegaan naar een andere opleiding. Bij overlegging van het contract en andere opleiding is de gedoogbeschikking afgegeven tot eind van het schooljaar. De leerling volgt nu een opleiding die bij hem past. 3.3 Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig schoolverlaters 4 (VSV), die niet meer leer- en kwalificatieplichtig zijn, worden overgedragen naar een trajectbegeleider van het Regionaal Melden Coördindatiepunt (RMC). Daar waar de taak van de leerplichtambtenaar als toezichthouder stopt, start de taak van het RMC. Het RMC is er om deze VSV-ers op vrijwillige basis terug te begeleiden naar een opleiding of leerwerkplek. Dat doet zij door zorg te dragen voor een regionale samenwerking tussen gemeenten, scholen en instellingen werkzaam op het gebied van arbeidsvoorziening, onderwijs, jeugdhulpverlening en welzijn. De nadruk ligt op de samenwerking tussen de scholen voor voortgezet onderwijs, de instellingen voor beroepsopleiding of volwassenenonderwijs. Het doel van deze samenwerking is jongeren te behoeden voor het voortijdig stoppen met school en jongeren te stimuleren de juiste kwalificatie voor de arbeidsmarkt te behalen. 4 Een VSV-er in deze zin valt niet meer onder de Leerplichtwet (en is dus niet meer leer- en kwalificatieplichtig), maar is nog geen 23 jaar. Hij/zij heeft bovendien gaan startkwalificatie of een getuigenschrift van het praktijkonderwijs en is niet meer bij een school ingeschreven. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 6 van 22

7 VSV-ers Er zijn in schooljaar 2011/ voortijdig schoolverlaters gemeld bij het RMC. Hiervan zijn er 3 succesvol bemiddeld naar werk, 1 naar hulpverlening en 1 bleek vooralsnog niet bemiddelbaar. 2 leerlingen zitten op dit moment nog in een begeleidingstraject door het RMC. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 7 van 22

8 4 LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN SCHOOLJAAR 2011/2012 Op 1 januari 2012 is de Leerplichtwet gewijzigd. Vanaf dat moment heeft de Inspectie van Onderwijs de mogelijkheid om een bestuurlijke boete op te leggen wanneer de school of een instelling de Leerplichtwet overtreedt. Scholen en instellingen melden verzuim bij de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap via het verzuimloket van DUO. Doet een school dit niet over onvoldoende, dan meldt de leerplichtambtenaar dit bij de Inspectie. Deze wetswijziging heeft geen gevolgen voor de ouders en leerlingen. Voor hen blijven de bevoegdheden van de leerplichtambtenaar als toezichthouder onveranderd. Nieuw is dat de leerplichtambtenaar de verzuimregistratie van een school kan controleren en het niet-melden van een school aan de Inspectie kan doorgeven. De werkwijze van de Inspectie is risicogericht en afgestemd op de gemeente. De inspectie neemt het signaal van de leerplichtambtenaar mee in haar regulier toezicht op de school. Bij urgente signalen neemt de inspectie direct contact op met de school. Controle verzuimregistratie Er heeft in schooljaar 2011/2012 geen controle van een verzuimregistratie van een school of instelling plaatsgevonden. De reden is dat hier geen aanleiding toe is geweest. Er is derhalve geen gebruik gemaakt van de meldmogelijkheid aan de Inspectie. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 8 van 22

9 5 VISIE - MISSIE & AMBITIE De missie en ambitie van bureau leerplicht Lingewaal is efficiënt en effectief te werken aan het terugdringen en voorkomen van schoolverzuim. Het maatschappelijk effect is dat alle leerlingen met een startkwalificatie de arbeidsmarkt gaan betreden. Om deze missie en ambitie waar te kunnen maken, is een visie op de werkwijze van de leerplichtambtenaar opgesteld. Deze visie is uitgebreid omschreven in het jaarverslag 2010/2011. Met de visie als leidraad wordt de leerplichttaak ingevuld en verder ontwikkeld. De visie omvat vier kernwaarden: 1. De leerplichtambtenaar pakt signalen snel op en handelt adequaat 2. De leerplichtambtenaar initieert een multi-disciplinaire aanpak 3. De leerplichtambtenaar spreekt betrokkenen aan 4. De leerplichtambtenaar levert maatwerk De kernwaarden worden onderstaand toegelicht. Deze toelichting wordt aangevuld met de werkelijke acties en/of kwantitatieve gegevens. 5.1 De leerplichtambtenaar pakt signalen snel op en handelt adequaat. Ongeoorloofd schoolverzuim wordt zo vroeg mogelijk gesignaleerd, met als doel de schoolloopbaan te herstellen en het verzuim zo kort mogelijk te laten duren. Hier is de medewerking van alle kernpartners (leerling, ouders, school en eventuele hulpverleningsinstanties) voor nodig. De kernpartners kunnen erop rekenen dat signalen binnen 2 werkdagen worden opgepakt. In principe neemt de school bij kortdurend verzuim of veelvuldig te laat komen zelf maatregelen. Bij verzuim dat de wettelijke termijn van 16 lesuren per 4 weken overschrijdt, is de school verplicht de leerplichtambtenaar in te schakelen. Naast bovengenoemde vroegtijdige inschakeling, kan de leerplichtambtenaar ook preventief interveniëren. In dat geval is er sprake van dreigend schoolverzuim. De leerplichtambtenaar heeft hier een adviserende en bemiddelende rol richting de leerling, de ouders en de school. Het doel is te voorkomen dat een leerling thuis komt te zitten, hetzij door schorsing, hetzij door een besluit van de ouders. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 9 van 22

10 Kortdurend verzuim & preventieve interventie Er vindt vanuit de scholen geen terugkoppeling plaats wat betreft de gegevens en maatregelen die worden genomen bij de leerlingen met kortdurend verzuim. Indien van belang komen deze gegevens wel aan het licht als de casus wordt opgeschaald naar de leerplichtambtenaar. Er is geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de leerplichtambtenaar preventief in te schakelen. Deelname aan een ZAT (Zorg- en Adviesteam) en het JPN behoort ook tot de preventieve taken. 5.2 De leerplichtambtenaar initieert een multi-disciplinaire aanpak Als gezins- of omgevingsproblematiek de achterliggende reden blijkt van het schoolverzuim, zijn vaak meerdere hulpverleners betrokken. In dat geval is het zaak afspraken te maken over een integrale aanpak met de ketenpartners. De leerplichtambtenaar initieert dit. Multi-disciplinaire aanpak De leerplichtambtenaar was driemaal initiator van een multi-disciplinaire aanpak. Als ketenpartners zijn hierbij betrokken geweest: de leerlingbegeleiders van de scholen (allen voortgezet onderwijs), Yulius 5, Reset-project 6, Rivas Maatschappelijk Werk, de ouders en de leerling. Deze aanpak heeft in alle gevallen tot gevolg gehad dat de leerling zijn/haar schoolloopbaan heeft voorgezet. Eén leerling heeft dit gedaan in het buitenland. Als ook het gezin wordt betrokken bij het overleg om te komen tot een integrale aanpak, geldt als uitgangspunt 1 gezin 1 plan -aanpak. Eén van de ketenpartners treedt dan op als casemanager. Hierbij spelen ook het Jeugdpreventienetwerk (JPN) 7 en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) een belangrijke rol. Samenwerken in preventie In schooljaar 2011/2012 heeft de leerplichtambtenaar 6 casussen ingebracht in het JPN. In totaal zijn er in het JPN 27 casussen besproken. Ter vergelijking: in schooljaar 2010/2011 waren dat er 30 in totaal; waarvan 12 ingebracht door de leerplichtambtenaar. 5 Yulius is een GGZ-instelling voor geestelijke gezondheidszorg in Zuid-Holland zuid. 6 Het Reset-project is er voor thuisbegeleiding bij gezinnen die tijdelijk ondersteuning nodig hebben. 7 Het doel van het JPN (waarin leerplicht, (school)maatschappelijk werk, bureau jeugdzorg, schoolbegeleidingsdienst, GGD, politie, MEE en consultatiebureau is vertegenwoordigd) is afstemmen van hulpverlening voor jeugd die maatschappelijk in de knel zijn geraakt of dreigen te raken. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 10 van 22

11 5.3 De leerplichtambtenaar spreekt betrokkenen aan Scholen hebben de plicht ieder kind onderwijs te bieden. Toch komt het voor dat kinderen, bijvoorbeeld als gevolg van de wachtlijsten in de zorg en voor het speciaal onderwijs, thuis komen te zitten. De leerplichtambtenaar heeft hier een signaleringsfunctie en spreekt de organisatie aan op hetgeen geconstateerd is. Hieraan gerelateerd is het beleid dat gevoerd wordt het verlenen van vrijstellingen. De mogelijkheden om de leerlingen toch onderwijs te bieden worden hierbij steeds kritisch bekeken. Thuiszitters Eenmaal heeft bemiddeling voor een thuiszittende leerling plaatsgevonden. Deze leerling heeft uiteindelijke een tijdelijke vrijstelling van de leerplicht gekregen, gebaseerd op psychische gronden. Deze tijdelijke vrijstelling (op basis van een gedoogbeschikking) liep tot het einde van het schooljaar. Inmiddels heeft de leerling zijn schoolloopbaan hervat. 5.4 De leerplichtambtenaar levert maatwerk Het maatwerk in deze zin heeft betrekking op aanpak van de 4 verschillende verzuimsoorten. Dit zijn: a) Absoluut verzuim b) Signaalverzuim c) Luxe verzuim d) Licht verzuim 5.4a Absoluut verzuim Van absoluut verzuim wordt gesproken als de leerling leerplicht is, geen vrijstelling heeft en niet staat ingeschreven op een school. Binnen twee weken worden onderzocht of de leerling nog in de gemeente woont en daadwerkelijk niet op een school staat ingeschreven. Blijkt er sprake van absoluut verzuim, dan onderneemt de leerplichtambtenaar actie. Absoluut verzuim een praktijkvoorbeeld 1 leerling heeft een heel schooljaar op absoluut verzuim gestaan. Leerling zou, in samenspraak met bureau jeugdzorg, in behandeling gaan voor psychische problematiek. Bij intake bleek dat geen opname noodzakelijk was. De termijn van inschrijven was voorbij en leerling kon geen school meer vinden. De leerling heeft wel in traject Pass Partout 8, een ROC-Rivor project, gezeten. begeleiden. 8 Pass partout zet zich in om kinderen naar een opleiding te begeleiden. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 11 van 22

12 5.4b: Signaalverzuim Als achterliggende problematiek de oorzaak is van het verzuim, is sprake van signaalverzuim. In dat geval maakt de leerplichtambtenaar met de ouders, de leerling en de ketenpartners meetbare afspraken. Een multi-disciplinaire aanpak is hierbij het uitgangspunt. Als ouders en/of de leerlingen de afspraken niet nakomen of niet meewerken aan het vinden van een oplossing, wordt een proces verbaal opgemaakt. Signaalverzuim Er is 2 keer signaalverzuim geconstateerd. Met de ketenpartners zijn vervolgens afspraken gemaakt. In beide gevallen heeft dit geresulteerd in plaatsing op het speciaal onderwijs. Eenmaal is hier de opmaak van een proces verbaal aan voorafgegaan. Signaalverzuim kan reden zijn om een registratie te doen in de verwijsindex 9. Er wordt niet altijd melding gedaan in de verwijsindex, bijvoorbeeld als alle ketenpartners al bekend en betrokken zijn bij het behandelplan. Registratie is wel van toepassing als er geen zicht is op betrokken hulpverleningsinstanties. In schooljaar 2011/2012 heeft de leerplichtambtenaar 2 keer een leerling in de verwijsindex geregistreerd. Dit betrof 1 keer een leerling met signaalverzuim. Eveneens is 1 keer melding gedaan bij het AMK (Advies en Meldpunt Kindermishandeling). 5.4c Luxe verzuim Als ouders zonder toestemming buiten de schoolvakanties op vakantie gaan, wordt dit luxe verzuim genoemd. Hierbij wordt lik op stuk -beleid gevoerd. In de basis volstaat de eerste keer een schriftelijke waarschuwing; een tweede en volgende keer wordt proces verbaal opgemaakt. Luxe verzuim Er zijn geen meldingen geweest van luxe verzuim. 5.4d Licht verzuim Er is sprake van licht verzuim bij afwezig zijn of herhaaldelijk te laat komen. Er is hierbij geen achterliggende (gezins- of omgevings-)problematiek. Om de leerling een duidelijk signaal te geven dat deze op school hoort te zitten, kan een Halt-afdoening worden ingezet. 9 De verwijsindex is een digitaal systeem dat risicosignalen van hulpverleners over jongeren tot 23 jaar bij elkaar brengt. Hierdoor weten hulpverleners (mits aangesloten op de verwijsindex) snellen of een kind ook elders bekend is JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 12 van 22

13 Licht verzuim Van 39 leerlingen is licht verzuim gemeld. Bij een aantal heeft dit meerdere keren plaatsgevonden. Het aantal meldingen licht verzuim ligt op 54. Van de 39 leerlingen zijn er 35 opgeroepen. In 4 gevallen is er in overleg met de school geen actie ondernomen. Eveneens heeft er heeft 4 keer een Halt-afdoening plaatsgevonden. In alle gevallen is het verzuim uiteindelijk beëindigd. Halt in de praktijk De 4 meldingen voor Halt betreffen 4 jongeren die meerdere malen verzuimd hebben, maar nog steeds vallen onder de matige spijbelaars. Door een verwijzing naar Halt te doen maken we de jongeren bewust dat spijbelen niet getolereerd wordt. De ervaring is tot nu toe dat jongeren het niet prettig vinden, ze krijgen een opdracht die ze in hun vrije tijd moeten volbrengen. 5.5 Praktijkervaring team leerplicht & verzuim Het team leerplicht Lingewaal bestaat uit een administratief medewerker en een handhaver leerplicht. De absoluut verzuimers worden door administratief medewerker leerplicht opgespoord en aangeschreven. In uiterst geval gaat de leerplichtambtenaar op huisbezoek. Wat de ervaring van de leerplichtambtenaar tot nu toe is met signaal verzuim, is dat scholen heel laat een melding doen. Docenten en zorgcoördinatoren van de scholen proberen, uit betrokkenheid, in eerste instantie zelf tot een oplossing te komen met de leerling en ouders. Soms is er zoveel problematiek in het gezin, bijv. ouders gaan mee in het ziek zijn van kind, zelfs als arts heeft bepaald dat kind toch naar school kan, mag kind van ouders nog thuis blijven. Dan wordt leerplichtambtenaar ingeschakeld. Vaak is het dan moeilijker om afspraken te maken en kan leerplichtambtenaar alleen nog een keuze maken om een zorgmelding te doen of een proces verbaal op te maken. Als leerlingen, die goede punten halen, toch een groot verzuim heeft wordt dit soms geaccepteerd. Dit werkt tot de leerling bijna niet meer op school verschijnt en dan wordt alsnog leerplicht ingeschakeld. Voor een leerling met problematiek is het van belang dat er zo snel mogelijk een diagnose komt en wordt ingezet op hulpverlening en hoe het behandelplan met betrekking tot school eruit komt te zien. De leerplichtambtenaar zet hierop in om dit verzuim toch eerder te melden. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 13 van 22

14 6 VERZUIM EN VERLOF In alle gevallen geldt dat schoolverzuim niet wenselijk is. Hoewel iedere melding naar omstandigheden wordt beoordeeld, is het uitgangspunt dat elk kind op school de lessen hoort te volgen. Naast (ongeoorloofd) verzuim zijn er omstandigheden, die zo zwaar wegen dat extra verlof bij uitzondering mogelijk is. In hoofdstuk 6.2 wordt hierop ingegaan. Daar waar verhoogd risico is op schooluitval, bij vmbo-gediplomeerden, wordt een speciaal project ingezet om dit te voorkomen. Dit is het project brugwachter, dat wordt uitgewerkt in hoofdstuk Verzuimmeldingen Onderstaande tabellen geven een cijfermatig overzicht van het soort verzuim, de woonkern, de leeftijd en de opleiding van de verzuimer. Tabel 2 : Verzuim naar soort per schooljaar / / / / / / / /2012 ABSOLUUT VERZUIM SIGNAAL VERZUIM LUXE VERZUIM LICHT VERZUIM 10 Hierbij is het aantal leerlingen (verzuimers) geteld; niet het aantal meldingen. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 14 van 22

15 Tabel 3 : Verzuimmeldingen naar woonkern / / / / / / / / / /2012 ASPEREN HERWIJNEN HEUKELUM SPIJK VUREN Tabel 4 : Verzuimmeldingen naar geboortejaar / / / / / / / / / / / / / / 2012 Tabel 5 : Verzuimmeldingen naar opleiding BASISONDERWIJS VMBO HAVO VWO MBO Verzuimmeldingen Van 2% van de leerlingen is een verzuimmelding ontvangen. Dit is gelijk aan het percentage van vorig jaar. Er is geen verzuimmelding van een leerling binnen het basisonderwijs ontvangen. 11 Deze tabel kent geen vergelijk met vorig schooljaar. Er is toen niet naar opleiding geregistreerd. De huidige versie van de leerplichtadministratie kent deze mogelijkheid wel. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 15 van 22

16 6.2 Extra verlof Naast het ongeoorloofd verzuim zijn er ook omstandigheden, die zo zwaar wegen dat buiten de schoolvakanties om vrij gevraagd kan worden. Dit extra verlof mag alleen worden toegekend als er sprake is van religieuze feestdagen, gewichtige omstandigheden (denk daarbij aan levensbedreigende ziekte, overlijden, begrafenis/crematie, huwelijk, ambtsjubilea of verhuizing) of in verband met de aard van het beroep van (één van) de ouders. Per omstandigheid is een maximale verlofduur opgenomen. De directeur van de school heeft beslissingsbevoegdheid tot en met 10 schooldagen verlof. Bij meer dan 10 schooldagen beslist de leerplichtambtenaar. Extra verlof Er zijn bij de leerplichtambtenaar geen verzoeken tot extra verlof voor meer dan 10 schooldagen ingediend. De gegevens van extra verlof voor minder dan 10 schooldagen zijn niet bekend. 6.3 Project Brugwachter Een gediplomeerde vmbo-leerling heeft nog geen startkwalificatie. Juist in de overgang van een vmbo-opleiding naar een vervolgopleiding is er een verhoogd risico op schooluitval. Aan de groep gediplomeerde vmboleerlingen wordt extra aandacht besteed via het project brugwachter. De brugwachter is er om leerlingen tijdens de zomer te adviseren en te ondersteunen in het maken van een studiekeuze en helpt hen waar nodig om de stap naar het mbo te maken. Na de brugwachterperiode is in september van alle vmboeindexamenleerlingen de vervolginschrijving bekend. Leerlingen die op dat moment nog geen inschrijving hebben zijn bij alle ketenpartners in beeld. Die bepalen gezamenlijk welke actie nog nodig is om de leerling te motiveren een vervolgopleiding te gaan doen. Brugwachter in Lingewaal 69 leerlingen hebben in de zomer van 2012 eindexamen gedaan op een vmbo-school. Van 65 leerlingen was de vervolgopleiding bekend. De laatste 4 leerlingen zijn opgepakt door de leerplichtambtenaar. Hiervan zijn er 2 uiteindelijk bij een vervolgopleiding ingeschreven. De overige 2 hebben nog geen opleiding. Een werkt bij Zeeman en gaat van daaruit een opleiding volgen, de ander is opgenomen in een behandel setting, kan wel naar school maar heeft zich niet aangemeld op school ondanks dat er allerlei hulp is gegeven om een goede school te vinden. De leerplichtambtenaar neemt vervolgstappen. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 16 van 22

17 7 AMBITIES SCHOOLJAAR 2011/ Schooljaar 2011/2012 : wat is waargemaakt? Schooljaar 2011/2012 is het eerste hele schooljaar geweest waarin is gewerkt met de vernieuwde en ambitieuze aanpak van het taakonderdeel leerplicht. Een belangrijk aspect hierbij was dat de formatie zo groot was als omschreven in de landelijke richtlijnen. Met dit als gegeven zijn in het jaarverslag leerplicht 2010/2011 een aantal ambities voor schooljaar 2011/2012 geformuleerd. Onderstaand wordt per ambitie aangegeven of en op welke manier hier uitvoering aan is gegeven. Verdere kwaliteitsverbetering van de gegevensinzameling wat betreft de in- en uitschrijvingen. Er wordt vooral ingezet op digitale gegevensuitwisseling met de Dienst Uitvoering Onderwijs. Vanaf dit schooljaar worden ook de gegevens van het basisonderwijs en speciaal onderwijs gedigitaliseerd aangeleverd. Dit wordt vanuit DUO automatisch ingelezen. De informatie hoeft niet meer rechtstreeks bij de scholen te worden opgevraagd. Een snelle en adequate aanpak van het (eventuele) absoluut verzuim door de administratief medewerker in samenwerking met de leerplichtambtenaar. Absoluut verzuimers worden binnen 1 week aangeschreven. Iedere week wordt gecontroleerd op absoluut schoolverzuim. Deze personen worden direct aangeschreven. Dit blijkt een succesvolle werkwijze. Verzuimmeldingen worden binnen 2 schooldagen opgepakt door de leerplichtambtenaar. In de praktijk blijkt het mogelijk om verzuimmeldingen binnen 2 schooldagen op te pakken. Dit blijft ook als zodanig gehandhaafd. Organiseren van gerichte actie(s) op de Dag van de Leerplicht, zo mogelijk in samenwerking met de andere leerplichtambtenaren in de regio. De in de regio ontwikkelde actie op de Dag van de Leerplicht bleek op scholen voor voortgezet onderwijs in de regio niet goed ontvangen te worden. Daarbij volgen er nauwelijks leerlingen uit Lingewaal voortgezet onderwijs in regio Rivierenland. Dit heeft er toe geleid dat de leerplichtambtenaar niet actief heeft deelgenomen aan de Dag van de Leerplicht. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 17 van 22

18 Structurele deelname door de leerplichtambtenaar aan de regionale overleggen van de leerplichtambtenaren, teneinde te werken aan deskundigheidsbevordering en meer uniformiteit te bewerkstelligen in de leerplichtaanpak. Met deze overlegstructuur wordt een betere samenwerking tussen de leerplichtambtenaren in de regio beoogd, zowel voor degene in het Regionaal Bureau Leerplicht als de individuele leerplichtambtenaren per gemeente. De leerplichtambtenaar woont zoveel mogelijk dit overleg bij en gebruikt dit met name voor collegiale consultatie. De deskundigheidsbevordering in dit overlegorgaan heeft nog geen vorm gekregen. Alle basisscholen worden ieder schooljaar minimaal eenmaal bezocht door de leerplichtambtenaar, waarbij aan de hand van een actueel thema wordt geëvalueerd en vooruitgekeken. Aan het begin van het schooljaar zijn alle Lingewaalse basisscholen bezocht. Dit bezoek stond in het teken van kennismaking. De leerplichtambtenaar heeft de nieuwe folders met betrekking tot verlof overhandigd. Deze kennismakingsronde is door de schooldirecties positief ervaren. De leerplichtambtenaar neemt structureel deel aan het Jeugdpreventienetwerk en het Zorg- en Adviesteam van het Gomarus College. Het Jeugdpreventienetwerk is gedurende het schooljaar 5 keer regulier bijeen geweest. De leerplichtambtenaar heeft 4 van deze overleggen bijgewoond en 6 casussen ingebracht. De leerplichtambtenaar is structureel participant in het Zorg- en Advies van het Gomarus College. Deze deelname is ook namens de collega-leerplichtambtenaren in de regio Rivierenland. Casussen van leerlingen uit andere gemeenten die in dit ZAT worden besproken worden door de leerplichtambtenaar teruggekoppeld. De ambtsinstructie wordt gedurende het schooljaar geactualiseerd. Voor het op- en vaststellen van de ambtsinstructie wordt het model van de VNG gevolgd. In dit model is de wetswijziging per 1 augustus 2012 (tot op het moment van de opmaak van dit verslag) nog niet verwerkt. De modelinstructie is in schooljaar niet beschikbaar gekomen, waardoor actualisatie niet heeft plaatsgevonden. Er vindt een controle actie wat betreft het luxe verzuim op de basisscholen plaats. Wegens tijdgebrek heeft deze controle actie niet plaatsgevonden. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 18 van 22

19 8 CONCLUSIE Het jaarverslag 2011/2012 analyserend, zijn er zaken die (op termijn) voor verdere uitwerking in aanmerking komen. Dit zijn de afhandeling van het proces verbaal en de mogelijkheid tot preventieve interventie door de leerplichtambtenaar. Verder wordt in deze conclusie ingegaan op de meldingen binnen de verzuimsoorten en wordt tenslotte teruggekeken naar ambities die voor schooljaar 2011/2012 geformuleerd waren. 8.1 Proces verbaal Een proces verbaal is in voorkomende gevallen het laatste middel waarmee de leerplichtambtenaar, via een rechtelijke uitspraak, een leerling kan bewegen zijn of haar schoolcarrière te vervolgen en/of een sanctie op te leggen voor het ontduiken van de leerplicht. Voordat een proces verbaal wordt opgemaakt mag er vanuit worden gegaan dat alle voorgaande mogelijkheden zijn onderzocht en besproken. Van de 3 processen verbaal die het afgelopen schooljaar zijn opgemaakt, hebben er 2 geleid tot vrijspraak. Met andere woorden: de rechter heeft geen sanctie opgelegd. Bij de 3 e rechtszaak is het eveneens niet tot een uitspraak gekomen, omdat de rechter de ontwikkelingen wilde afwachten. Dat er vrijspraak is uitgesproken geeft ook aan dat leerling en ouders een tweede kans krijgen. Hebben leerling, ouders en broers/zusjes meegewerkt aan een te lopen traject dan volgen er geen sancties. Praktijkvoorbeeld - 1 De leerling is al tijdje bekend bij leerplicht i.v.m. veelvuldig verzuim. Voor leerling is door school en leerplicht na aantal keren verzuim en daarbij gemaakte afspraken niet nagekomen een AMK (advies- en meldpunt kindermishandeling) melding gedaan en gelijktijdig een proces verbaal opgemaakt. Bureau jeugdzorg heeft MST (Multi Systeem Therapie) 12 opgelegd. Praktijkvoorbeeld - 2 De leerling was al enkele jaren bekend bij leerplicht. Er was een heel team bij betrokken om betreffende leerling naar school te krijgen. Leerling was/is ziek, maar geen ziekte die schoolgaan belemmert. Er is leerling en ouder(s) allerlei vormen van hulpverlening aangeboden. Daar is niet of nauwelijks aan mee 12 MST is een intensieve behandeling voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar die (dreigen) uit huis geplaatst (te) worden vanwege slecht gedrag. Op het proces is vrijspraak gedaan omdat ouders en leerling zich ingezet hadden en voldaan hadden aan de therapie. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 19 van 22

20 gewerkt door de leerling en ouder(s). Na het eerste proces is er een cluster 4 indicatie opgestart en is leerling naar speciale school gegaan. Tijdens de aanhouding is er minder verzuim door leerling en is op de zitting bepaald dat er vrijspraak is omdat leerling de maanden tijdens aanhouding weinig tot geen verzuim heeft gehad. 8.2 Preventieve interventie Opvallend is dat scholen tot op heden niet actief gebruik maken van de mogelijkheid tot preventieve interventie door de leerplichtambtenaar. Wel heeft de leerplichtambtenaar zitting in diverse Zorg- en Adviesteams. Leerlingen worden nagenoeg uitsluitend actief gemeld als het verzuimgedrag boven de wettelijke norm uitgaat of dreigt uit te gaan. De problemen van de leerling zijn dan vaak al geëscaleerd, hetzij op school, hetzij in de thuissituatie. Preventieve interventie kan verzuimgedrag, en uiteindelijk ook schooluitval, voorkomen. Preventieve interventie is overigens niet uitsluitend eenrichtingsverkeer. Ook het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en het Jeugdpreventienetwerk (JPN) hebben hierin een rol. Aan het JPN overleg nemen ketenpartners deel die ook aangesloten zijn bij het CJG. Tijdens casus besprekingen wordt van alle kanten bekeken welke problematiek er in het gezin is en of er verzuim plaats vindt. Verschillende instanties gaan samen aan het werk. 8.3 Verzuim Het meeste verzuim vindt plaats in het vmbo en mbo-onderwijs. Dit is overeenkomstig de landelijke gegevens. Er is 1 absoluut verzuimer geweest in schooljaar 2011/2012. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met de snelle actie (binnen een week wordt met de leerling contact opgenomen), die wordt ondernomen als er meldingen binnenkomen. Hierdoor is het niet langer mogelijk dat een leerling thuiszit zonder dat de leerplichtambtenaar daarvan op de hoogte is. Het signaalverzuim is gehalveerd (van 4 naar 2 meldingen). Luxe verzuim is het afgelopen schooljaar niet meer voorgekomen of niet meer gemeld door de schooldirecties. Het geven van toestemming voor luxe verzuim onder de 10 schooldagen is zaak van de directeur van de school. Hoewel het in eerste instantie gepland was voor schooljaar 2010/2011, heeft er geen controle actie op luxe verzuim op de scholen plaatsgevonden. Dit is wel opnieuw gepland voor schooljaar 2012/2013. Licht verzuim blijft de meest voorkomende verzuimsoort. Hier heeft een stijging van het aantal licht verzuimende leerlingen van 35% plaatsgevonden. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 20 van 22

21 In absolute aantallen zijn de totale verzuimmeldingen ten opzichte van vorig schooljaar met 3 meldingen gestegen. 8.4 Ambities schooljaar 2011/2012 Eén van de ambities was gelegen in de kwaliteitsverbetering van de leerplichtadministratie. De digitale gegevensuitwisseling is gerealiseerd. Dit betekent wel dat er in toenemende mate een beroep is gedaan op de ICTkennis van de applicatiebeheerder. De implementatie is nagenoeg zonder problemen verlopen. Er is nu geen leerling meer die niet in beeld is, zowel het administratieve proces als het ondersteunende programma (civision onderwijs) functioneert naar tevredenheid. Ditzelfde geldt voor de werkafspraken, met name daar waar het de snelheid van handelen betreft, die gemaakt zijn. De termijnen voor handelen (hetzij door de administratieve kracht, hetzij door de leerplichtambtenaar) zijn scherp gesteld, maar blijken in de praktijk goed te werken. De deskundigheidsbevordering (die wordt beoogd via het regionale overleggen) en acties rondom de Dag van de Leerplicht zijn niet (goed) van de grond gekomen. Het is hierbij de vraag of hierbij niet teveel wordt geleund op regionale initiatieven. Zeker waar het betreft de Dag van de Leerplicht ligt een lokale invulling of aansluiting bij de initiatieven in de scholen voor voortgezet onderwijs in Gorinchem of Leerdam meer voor de hand. Terugkijkend op het eerste schooljaar waarin gewerkt is met de vernieuwde aanpak van het taakonderdeel leerplicht, kan geconcludeerd worden dat er hard gewerkt is om deze taak goed vorm te geven. Met recht kan gesteld worden dat de goede weg is ingeslagen. We zijn er nog niet, het kan altijd beter. De richting is bepaald, de ambities zijn geformuleerd en worden waar nodig bijgesteld. Geen kind van school zonder startkwalificatie blijft overeind als uitgangspunt in dit leerproces. JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 21 van 22

22 9 AMBITIES SCHOOLJAAR 2012/ Schooljaar 2012/2013 : wat gaan we er voor doen? Met de ervaring van het nieuwe leerplichtwerken in het achterhoofd, zijn de onderstaande ambities geformuleerd voor het schooljaar 2012/2013. Het uitgangspunt is het eerder omschreven maatwerk, het snelle en adequate handelen en de conclusies zoals in het voorgaande hoofdstuk beschreven. Implementatie van de module Jeugd en Onderwijs binnen het leerplichtadministratiesysteem teneinde verdere kwaliteitsverbetering te realiseren. Hierdoor wordt managementinformatie beter beschikbaar. Actualiseren ambtsinstructie, met het landelijk model als basis. Organiseren van gerichte actie(s) op de Dag van de Leerplicht, zo mogelijk in samenwerking met de andere leerplichtambtenaren (binnen of buiten regio Rivierenland). Structurele deelname het Jeugdpreventienetwerk en het Zorg- en Adviesteam van het Gomarus College en Heerenlanden het regio-overleg van de leerplichtambtenaren, waarbij de uniforme leerplichtaanpak centraal staat. Op de basisscholen vindt daags voor één van de schoolvakanties een controle acties plaats op het luxe verzuim en de rol van de scholen daarin. De processen verbaal worden vanaf dit schooljaar door de leerplichtambtenaar zelf opgemaakt, waardoor sneller en adequater handelen mogelijk wordt. Aan het eind van het schooljaar wordt geanalyseerd hoe het gegaan is, of kort genoeg op het proces is gezeten en tot welke rechtelijke uitspraken die heeft geleid. Het jaarlijkse (thematische) bezoek van de leerplichtambtenaar aan de scholen zal in het teken staan van de meldingen en signaleringen richting het Jeugdpreventienetwerk en het Centrum voor Jeugd en Gezin, het veelvuldig ziekmelden en het geven van extra verlof (minder dan 10 schooldagen). JAARVERSLAG LEERPLICHT 2011/ Pagina 22 van 22