Eindrapportagec,mm,n 2.0, december 2009 THEMA

Transcriptie

1 TRANSUMO Actieplan elektrisch rijden c,mm,n 2.0 Op weg naar één miljoen elektrische auto s in 2020 Eindrapportagec,mm,n 2.0, december 2009 Auteur: Sijas Akkerman Willem Jan van Grondelle Sandra de Kort Corinne Vonk THEMA KLANTGERICHT COLLECTIEF PERSONENVERVOER

2 Colofon Uitgave: Stichting Natuur en Milieu en c,mm,n 2.0. Utrecht, 16 december 2009 Projectbureau c,mm,n 2.0 Sijas Akkerman Willem Jan van Grondelle Sandra de Kort Corinne Vonk Project c,mm,n 2.0 is een samenwerkingsverband van Stichting Natuur en Milieu, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven en Universiteit Twente en een dertigtal bedrijven en organisaties. Hoofdpartners: Rabobank, Athlon Car Lease en Logica Partners: AutoRAI 2009, DHV, Gemeente Amsterdam, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Nationale Postcodeloterij, Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie, Platform Duurzame Mobiliteit, Transumo Contactadres: Stichting Natuur en Milieu Postbus BN Utrecht NL T. +31 (0) F. +31 (0) De Nationale Postcode Loterij steunt Stichting Natuur en Milieu. c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting... 5 Summary Introductie Probleem Doel van het project Transitie Onderzoeksopzet Projectaanpak Organisatie c,mm,n Samenwerking Wetenschappelijke methodologie Afwijkingen gedurende het project Resultaten en effecten Door c,mm,n behaalde resultaten en effecten De c,mm,n-visie op duurzame mobiliteit Transitie naar duurzame mobiliteit Internationale kennisontwikkeling Implementatie van de innovatie op grotere schaal Verankering en doorwerking Communicatie Kennisontwikkeling c,mm,n Projectsucces Bijdrage van c,mm,n aan people, planet en profit Evaluatie projectteam Bijdrage van Transumo Bijlagen Bijlage 1 Impressie Paviljoen Bijlage 2 Persoverzicht c,mm,n 2.0 AutoRAI 2009 Bijlage 3 Actieplan Elektrisch Rijden Bijlage 4 Overzicht bijeenkomsten c,mm,n paviljoen tijdens AutoRAI 2009 Bijlage 5 Communicatiemiddelen a. Flyer in Autoweek b. Boomerangkaart c. Terra (kwartaalmagazine Natuur en Milieu) d. Z-card Bijlage 6 Open source licentie c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 3

4 Samenvatting c,mm,n (spreek uit als common) is een open source community voor duurzame individuele mobiliteit. C,mm,n zet in op elektrisch rijden en ontwikkelt een nieuw soort auto. Maar c,mm,n is meer dan alleen een voertuig: het biedt een oplossing voor mobiliteit in de toekomst. C,mm,n werkt open source: de community is open voor iedereen. Een ontmoetingsplek voor mensen die creatief, intelligent en ondernemend met mobiliteit omgaan en willen bijdragen aan een betere wereld. De blauwdruk van de c,mm,n auto is publiek beschikbaar onder een open source licentie. De c,mm,n 2.0 heeft op hoofdlijnen de onderstaande resultaten behaald. 1. Een praktische visie op uitrolstrategieën voor duurzame mobiliteit in 2020 (rapport, presentatie en ruime publiciteit) met concrete invloed op politiek en beleid. Dit is gerealiseerd door opstellen en presenteren van het Actieplan Elektrisch Rijden en de daarbij behorende achtergrondstudie. Het Actieplan heeft brede aandacht getrokken en is door overheid en andere partijen enthousiast opgevolgd. Belangrijke elementen zijn overgenomen in het Plan van aanpak Elektrisch rijden dat de ministers Eurlings en Van der Hoeven op 3 juli 2009 hebben gepresenteerd. 2. Een interactieve, enthousiasmerende presentatie van duurzame mobiliteit op het paviljoen 'Auto in de toekomst 2.0' tijdens de AutoRAI Grote belangstelling van het bezoekende publiek voor duurzame mobiliteit: in 2009 hebben bezoekers van de AutoRAI het paviljoen actief bezocht. Dat wil zeggen langer dan 5 minuten rondgekeken, informatie ontvangen, een proefrit in de rijsimulator gemaakt en/of hun eigen c,mm,n ontworpen samen met studenten en/of een bijdrage geleverd aan c,mm,n op het webplatform. 4. Veel publiciteit op tv, radio, vakbladen en kranten over de mogelijkheden en ontwikkelingen rond duurzame mobiliteit in al zijn facetten Een geavanceerd interactief webplatform, met een sterke stimulans voor open source ontwikkeling en kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Het webplatform is actief. Inmiddels zijn er ruim 100 actieve gebruikers, wordt het webplatform ingezet in het onderwijs aan de 3 technische universiteiten en de Hogeschool Rotterdam en zijn er ruim bezoekers die de informatie op het webplatform hebben bekeken. De community in bredere zin telt inmiddels meer dan 1000 leden. 6. Een c,mm,n workshop over het inschakelen van hogescholen en ROC's om de deelname van onderwijsinstellingen te verbreden. 1 Een impressie van het c,mm,n paviljoen is te vinden in bijlage 1 2 Het mediaoverzicht is opgenomen in bijlage 2 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 5

5 Summary c,mm,n (to be pronounced as common) is an open source community for sustainable individual mobility. C,mm,n aims at electric mobility and develops a new kind of car. But c,mm,n is more than just a car: it is about solutions for our future mobility. C,mm,n is open source: the community is open for everybody. A meeting place for people who deal with mobility in a creative, intelligent and entrepreneurial way, making the world a better place. The blueprint of the c,mm,n car is publicly available under an open source licence. In broad terms c,mm,n has achieved the following results, in line with the project proposal. These results are described more in detail in chapter A practical vision on roll out strategies for sustainable mobility in 2020 (report, presentation and broad publicity) with direct impact on government policy and opinion in parliament on this issue. This was realised by presentation of the Action Plan on Electric Transport and a background study. The Action Plan has attracted a lot of attention. Government and other stakeholders have taken it on board as their policy for electric mobility. Main elements have been adopted in the Implementation Plan Electric mobility, presented on 3 July 2009 by Transport Minister Eurlings and Minister of Economic Affairs Mrs. Van der Hoeven. 2. An interactive, stimulating presentation of sustainable mobility on the 'Car of the Future 2.0' pavilion during the Amsterdam Motor Show Huge interest from the visiting public for sustainable mobility. This year 15,000 Motor Show visitors 'actively' visited our pavilion, meaning they stayed longer than 5 minutes, looking around, receiving information, making a test ride in the driving simulator and/or designing together with students their own c,mm,n and /or taking part in the interactive c,mm,n web platform. 4. Broad publicity on tv, radio, professional journals and general newspapers on the possibilities of and recent developments in sustainable mobility in its many forms. 5. An advanced interactive web platform, with a strong stimulus for open source development and many market possibilities for Dutch businesses. The web platform is live. There are now more than 100 active users. The web platform is also in use as an educational tool at the three technical universities of Delft, Eindhoven and Twente and at the Rotterdam university of applied sciences. Furthermore more than 10,000 visitors got information from the web platform. By now the c,mm,n community has more than 1000 members. 6. Also a c,mm,n workshop was held on how to reach universities of applied sciences and Regional Community Colleges to intensify the participation of educational institutions in the c,mm,n project. c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 6

6 1. Introductie 1.1 Probleem We worden steeds afhankelijker van de auto. Mensen willen (en moeten) mobiel zijn. Mobiliteit geeft mensen de mogelijkheid deel te nemen aan de samenleving. Tegelijk zijn de mogelijkheden van onze mobiliteit niet onbeperkt. Daarnaast heeft automobiliteit gevolgen voor onze leefomgeving, gezondheid natuur en ruimte. De afgelopen decennia heeft de samenleving zich in hoge mate aangepast aan de auto. Volgens c,mm,n is het tijd om de auto aan te passen aan de samenleving. 1.2 Doel van het project In 2005 heeft Natuur en Milieu de drie technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente uitgedaagd om 'de auto van de toekomst' te ontwikkelen. Dat heeft geresulteerd in het concept c,mm,n: een superzuinige, stille en schone auto en een vernieuwend concept voor duurzame mobiliteit. De ambitie van c,mm,n 2.0 is als volgt geformuleerd: 'Versnellen van de ontwikkeling en de marktintroductie van duurzame (auto)mobiliteit. Met als uitgangspunt empowerment; mensen in staat stellen zelf vorm te geven aan hun (duurzame) mobiliteit.' Een essentieel element daarbij is dat vernieuwende mobiliteit niet alleen duurzaam moet zijn, maar mensen ook moet aanspreken op die aspecten die zij zelf belangrijk en interessant vinden. Met het c,mm,n project wilden de projectparticipantenhet publiek informeren en actief betrekken bij duurzame mobiliteit en laten zien dat er veel belangstelling voor is. Op die manier wordt gehoopt een bijdrage te leveren aan een versnelling van de ontwikkeling en marktintroductie van duurzame mobiliteit. c,mm,n doet dat niet in beslotenheid, maar open source. Samen met de c,mm,n community (studenten, wetenschappers, ondernemers en andere geïnteresseerden) is er gewerkt aan een realistisch, vooruitstrevend én duurzaam mobiliteitsconcept dat open staat voor iedereen die zijn eigen mobiliteit wil vormgeven. De community werkt vooral via internet: via de c,mm,n website, de c,mm,n wiki en het c,mm,n webplatform bouwen de communityleden aan c,mm,n. Alle ideeën, technische gegevens en bouwtekeningen zijn via de website beschikbaar voor geïnteresseerden, iedereen mag meedenken en alle resultaten zijn openbaar. 1.3 Transitie De c,mm,n beoogt een transitie te bewerkstelligen op vijf verschillende manieren: 1. Op nationaal of systeemniveau heeft c,mm,n heeft met haar partners het Actieplan Elektrisch Rijden geïntroduceerd. Het actieplan doet voorstellen voor systeemveranderingen die er toe moeten leiden dat er in Nederland in 2020 één miljoen elektrische auto's rijden. 2. c,mm,n stimuleert en ondersteunt Nederlanders om meer invloed uit te oefenen op de vormgeving van hun eigen mobiliteit door ze actief te betrekken bij de ontwikkeling van c,mm,n. 3. c,mm,n ontwikkelt tegelijkertijd zelf een nieuw soort auto. De Stichting Natuur en Milieu bouwt samen met de drie technische universiteiten, ruim dertig partners en c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 7

7 leden van de community aan de c,mm,n 2.0 een elektrische auto die de huidige industrie uitdaagt sneller te innoveren en haar daar in steunt. 4. En c,mm,n is meer dan alleen een voertuig: het biedt een oplossing voor mobiliteit in de toekomst door het ontwikkelen en introduceren van nieuwe mobiliteitsconcepten en mobiliteitsdiensten. 5. c,mm,n werkt tot slot open source: de community is open voor iedereen. Een ontmoetingsplek voor mensen die creatief, intelligent en ondernemend met mobiliteit omgaan en willen bijdragen aan een betere wereld. De blauwdruk van de c,mm,n auto is publiek beschikbaar onder een open source licentie. Naast deze transities heeft c,mm,n het afgelopen jaar geïnnoveerd op de volgende onderdelen. Hierover is meer te lezen in hoofdstuk drie. 1. Uitrolstrategie '1 miljoen elektrische auto's in 2020' 3 2. Oplaadpunten voor snelladen 3. Oplaadpunten voor optimaal laden 4. Interieur design 5. Bodemplaat/ophanging 6. Aandrijflijn 7. Intelligente systemen/rijsimulator 8. Design booth 9. Digiquette 10. Inrichting en verbetering webplatform 11. Verbreding onderwijscoalitie met hogescholen en ROC's 3 Het Actieplan Elektrisch Rijden is te vinden in bijlage 3 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 8

8 2. Onderzoeksopzet De c,mm,n 2.0 is in de eerste plaats een open source demonstratie- en ontwikkelproject. 2.1 Projectaanpak Voor de uitvoering van het project c,mm,n 2.0 is een projectbureau ingericht. Het projectbureau werd ondergebracht bij Stichting Natuur en Milieu. Het projectbureau was verantwoordelijk voor de organisatie en uitvoering van alle activiteiten. Bij het c,mm,n project zijn veel verschillende partijen betrokken. Om alle activiteiten in goede banen te leiden is een aantal projectgroepen ingesteld (algemeen en communicatie). Het geheel stond onder leiding van een stuurgroep. De drie technische universiteiten hebben gewerkt aan de technische doorontwikkeling van de auto. De Universiteit Twente heeft daarbij vooral gewerkt aan de beleving van de automobilist en de gedragsaspecten door de ontwikkeling van de Rijsimulator. De Technische Universiteit Delft was verantwoordelijk voor het exterieur en de doorontwikkeling van het interieur. Daarnaast hebben zij een studie gemaakt van materiaalsoorten en de bodemplaat en de ophanging verder ontwikkeld. De Technische Universiteit Eindhoven heeft zich gericht op een volledig elektrische aandrijflijn. 2.2 Organisatie c,mm,n Samenstelling consortium Initiatiefnemers Stichting Natuur en Milieu Technische Universiteit Delft Technische Universiteit Eindhoven Universiteit Twente Hoofdpartners Rabobank Athlon Car Lease Logica Maatschappelijke partners Transumo Ministerie van Verkeer en Waterstaat Postcode Loterij Partners AutoRAI 2009 Gemeente Amsterdam NCSI DHV Hogeschool Rotterdam Platform Duurzame Mobiliteit c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 9

9 Partners realisatie AV10 CTW Xkwadraat Vredestein ABS CTIT Re-lion AkzoNobel Sabic SteinhauserVan den BrinkHeeziusRijsdijk Advocaten Projectgroep Om de technische en inhoudelijke activiteiten in goede banen te leiden is een projectgroep ingesteld met vertegenwoordigers van Natuur en Milieu, de technische universiteiten en de hoofdpartners. - De heer ir. S.P. Akkerman, manager projectbureau c,mm,n - De heer dr. ir. I.J.M. Besselink, TU Eindhoven - De heer E. van Grondelle MBA, TU Delft - De heer ir. A.P. van Beukel, Universiteit Twente - De heer ir. S.A. Veenstra, Universiteit Twente - De heer P. Veendrick, Rabobank Nederland - De heer K. Aksular, Athlon Car Lease Nederland B.V. - De heer P. Soonius, Athlon Car Lease Nederland B.V. - De heer R.H. Stipdonk, Logica - De heer ir. J. van den Berg, DHV Management Consultants - De heer ir. J. Lammers, Sunday Afternoon webservices - De heer F. Tabarki, Cool Politics - De heer ir. W.J. van Grondelle, Stichting Natuur en Milieu - De heer ir. C.P. Nobel, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw drs. M. van Woerkom, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw C. Vonk, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw S. de Kort, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw T. Quax, Maurits Groen Milieu en Communicatie Stuurgroep Het project wordt bestuurd door een stuurgroep, met vertegenwoordigers van Natuur en Milieu en de drie technische universiteiten. Daarnaast bestaat de stuurgroep uit vertegenwoordigers van de RAI vereniging, het Platform Duurzame Mobiliteit en Transumo. Leden: - Mevrouw M. de Rijk, algemeen directeur van Stichting Natuur en Milieu (voorzitter) - De heer prof. dr. H. Nijmeijer, faculteit Werktuigbouwkunde, TU Eindhoven - De heer prof. dr. Ir. B. van Arem, faculteit Construerende Technische Wetenschappen, Universiteit Twente - De heer prof. dr. C.J.P.M. de Bont, decaan faculteit Industrieel Ontwerpen TU Delft Adviseurs: - De heer P.J.H. Janssen, directeur RAI Vereniging - De heer ir. J. Klinkenberg, zakelijk directeur Transumo - De heer ir. F. Hermans, voorzitter van het Platform Duurzame Mobiliteit Projectbureau: - De heer ir. W.J. van Grondelle, Stichting Natuur en Milieu - De heer ir. S.P. Akkerman, manager projectbureau c,mm,n c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 10

10 Werkgroep communicatie De werkgroep communicatie is verantwoordelijk voor de instemming van interne en externe communicatie en bestaat uit een vertegenwoordiging van de samenwerkende partijen en partners: - De heer ir. S. Akkerman, manager projectbureau c,mm,n Mevrouw drs. M. van Woerkom, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw C. Vonk, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw S. de Kort, Stichting Natuur en Milieu - Mevrouw B. Smink, Smink & co - De heer ir. E. van Grondelle, TU Delft - Mevrouw A. Westbroek, TU Delft - De heer E. Pupupin, Universiteit Twente - Mevrouw A. Mestrom, TU Eindhoven - De heer J.W. ter Avest, Rabobank Nederland - Mevrouw J. Peters, Athlon Car Lease Nederland B.V. - Mevrouw K. van Tol, Athlon Car Lease Nederland B.V. - Mevrouw F. Bellinga, Logica - De heer C. Linke, Logica - De heer P. Habets, gemeente Amsterdam 2.3 Samenwerking C,mm,n heeft niet samengewerkt met andere Transumo-projecten of Bsik projecten. 2.4 Wetenschappelijke methodologie De c,mm,n werkt open source en is 'open voor iedereen'. De blauwdruk van de c,mm,n auto en mobiliteitsconcepten zijn publiek beschikbaar onder een open source licentie. Zo kan de hele wereld meewerken aan de ontwikkeling van echte duurzame mobiliteit. Iedereen is welkom om het ontwerp te gebruiken en aan te passen. De enige voorwaarde is dat de afgeleide ontwerpen weer terugkeren naar de community. Samenwerking leidt immers tot de beste resultaten. Samenwerking geschiedt onder de c,mm,n open source licentie (zie bijlage). 2.5 Afwijkingen gedurende het project Tijdens het project zijn geen noemenswaardige afwijkingen opgetreden. c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 11

11 3. Resultaten en effecten 3.1 Door c,mm,n behaalde resultaten en effecten Samenvatting Conform de projectaanvraag heeft c,mm,n op hoofdlijnen de onderstaande resultaten behaald: 1. c,mm,n heeft een praktische visie op uitrolstrategieën voor duurzame mobiliteit in 2020 (rapport, presentatie en ruime publiciteit) met concrete invloed op politiek en beleid gerealiseerd door het opstellen en presenteren van het Actieplan Elektrisch Rijden en de daarbij behorende achtergrondstudie. Het Actieplan heeft brede aandacht getrokken en is door overheid en andere partijen enthousiast opgevolgd. Belangrijke elementen zijn opgenomen in het Plan van Aanpak Elektrisch Rijden van de ministers Eurlings en Van der Hoeven 2. Een interactieve, enthousiasmerende presentatie van duurzame mobiliteit op het paviljoen 'Auto in de toekomst 2.0' tijdens de AutoRAI Grote belangstelling van het bezoekende publiek voor duurzame mobiliteit; Dit jaar hebben bezoekers van de AutoRAI het c.mm.n-paviljoen actief bezocht. Dat wil zeggen langer dan 5 minuten rondgekeken, informatie ontvangen, een proefrit in de rijsimulator gemaakt en/of hun eigen c,mm,n ontworpen samen met studenten en/of een bijdrage geleverd aan c,mm,n op het webplatform. 4. Veel publiciteit op tv, radio en kranten/bladen over de mogelijkheden en ontwikkelingen rond duurzame mobiliteit in al zijn facetten Een geavanceerd interactief webplatform, met een sterke stimulans voor open source ontwikkeling en kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Het webplatform is actief. Inmiddels zijn er ruim 100 actieve gebruikers, wordt het webplatform ingezet in het onderwijs aan de 3 technische universiteiten en de Hogeschool Rotterdam en zijn er ruim bezoekers die de informatie op het webplatform hebben bekeken. De community in bredere zin telt inmiddels meer dan 1000 leden. 6. Een c,mm,n workshop over het inschakelen van hogescholen en ROC's om de deelname van onderwijsinstellingen te verbreden. C,mm,n 2.0 communicatie Hieronder worden de resultaten op het gebied van communicatie in detail doorgelopen: 1. c,mm,n paviljoen op de AutoRai2009 De AutoRAI heeft dit jaar bezoekers getrokken. Op basis van steekproeven uitgevoerd door de RAI-vereniging heeft een kleine bezoekers bewust het c,mm,n paviljoen bezocht. De bezoekers van het paviljoen waren geïnteresseerd en stelden veel vragen aan de studenten en overige standbemanning. Vooral de rijsimulator trok veel belangstelling. 2. Programma op het paviljoen Op 31 maart 2009 werd de AutoRAI geopend. Op deze dag werd de ochtend besteed aan het ontvangen van de vakpers. De vakmiddag is gebruikt om c,mm,n relaties uit te nodigen voor een rondleiding en presentatie op het paviljoen. Dezelfde avond werd het c,mm,n paviljoen officieel geopend door minister-president Balkenende en minister Eurlings. Tevens namen zij het eerste exemplaar van het Actieplan Elektrisch Rijden in ontvangst. Van 1 tot en met 11 april was de AutoRAI open voor bezoekers. Gedurende deze dagen heeft c,mm,n een aantal speciale evenementen ingepland. 4 Een impressie van het c,mm,n paviljoen is te vinden in bijlage 1 5 Het media overzicht is te vinden in bijlage 2 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 13

12 Zo hebben onder andere de gemeente Amsterdam, Logica CMG en de ANWB speciale bijeenkomsten georganiseerd op het c,mm,n paviljoen. Daarnaast is het paviljoen bezocht door een delegatie van de Tweede Kamer en minister Cramer. Voor de AutoRAI bezoekers is elk uur een film van zeven minuten getoond, waarin de kern van c,mm,n op speelse wijze werd uitgelegd en de kijkers werden uitgenodigd om deel te nemen aan de c,mm,n community. 3. Aandacht in de media Om de c,mm,n deelname te promoten en de doorontwikkeling van c,mm,n voor iedereen inzichtelijk te maken zijn er diverse communicatieactiviteiten gestart in de aanloop naar en tijdens de AutoRAI. Diverse vakbladen, zoals de Autoweek en de Ingenieur, zijn benaderd voor redactionele artikelen. Voorafgaand aan en tijdens de AutoRAI zijn er tientallen publicaties geweest in vakbladen en landelijke en regionale media. Ook is er op meer dan vijftig websites aandacht besteed aan c,mm,n, het Actieplan en het c,mm,n paviljoen op de AutoRAI. 4. c,mm,n on tour na de AutoRAI 2009 Ook na de AutoRAI 2009 gaat c,mm,n verder. Om bezoekers naar de c,mm,n website te trekken en op die manier nieuwe community leden te werven is c,mm,n on tour gegaan in De auto is te vinden op tentoonstellingen, exposities en bij evenementen voor een algemene kennismaking met het concept. In mei en juni 2009 was c,mm,n te vinden op Schiphol. In december vertrekt c,mm,n naar de Kunsthal voor de tentoonstelling 'Maakbare wereld'. C,mm,n 2.0 ontwikkelingen Hieronder zijn de inhoudelijke resultaten beschreven. Wij hebben deze concrete resultaten op de beschreven manier gepresenteerd op het paviljoen op de AutoRAI: 1. Uitrolstrategie 'Op weg naar één miljoen elektrische auto's in 2020' Tijdens de AutoRAI2009 lanceerde c,mm,n het Actieplan Elektrisch Rijden. De ambitie van het Actieplan is één miljoen elektrische auto's in Nederland in De stroom voor deze auto's wordt schoon opgewekt. Energiebedrijven zijn tegen die tijd de nieuwe brandstofleveranciers. Dat is de stevige ambitie van c,mm,n. Tegelijkertijd is c,mm,n realistisch. Daarom presenteerden de c,mm,n-partners in het Actieplan Elektrisch Rijden een uitgekiende fasering voor de introductie van elektrisch vervoer in Nederland, te beginnen met een grootschalige pilot voor het gecontroleerd testen van de eerste elektrische auto's in Nederland. De naam hiervan is c,mm,n living lab; Nederland als test- en ontwikkelmarkt voor duurzame elektrische auto's. Ook zo combineert c,mm,n innovatie, het creëren van economische toegevoegde waarde en duurzaamheidsdoelstellingen. 2. Oplaadpunten voor snelladen Met een elektrische auto kun je ongeveer 150 kilometer rijden zonder de auto op te laden. Dat is genoeg om je in de stad te verplaatsen, maar misschien niet genoeg voor een drukke werkdag of een langere rit. Daarom heeft een studentengroep van de TU Delft voor c,mm,n Awesome Mobility ontwikkeld. Dit oplaadpunt kan elektrische auto's binnen 15 minuten opladen, zodat je snel weer verder kan rijden. Wanneer een gebruiker zijn auto parkeert op een snellaadparkeerplaats, maakt het systeem automatisch contact met de auto en start het laden. Een landelijke introductie van deze snellaadpunten maakt het mogelijk dat mensen eindeloos kunnen rijden met hun elektrische auto. 6 Een overzicht van de activiteiten op het c,mm,n paviljoen is te vinden in bijlage 4 7 Het mediaoverzicht is te vinden in bijlage 2 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 14

13 3. Oplaadpunten voor optimaal laden Het JUiCE! 'optimaal oplaadpunt' ontwikkeld door een andere studentengroep uit Delft - zorgt ervoor dat de c,mm,n op elke parkeerplaats in Nederland kan worden opgeladen. De oplaadpunten aan lantaarnpalen laten zien dat elektrisch rijden realistisch én mogelijk is. De service van JUiCE! is uniek, omdat door het registratiesysteem gebruikers overal in Nederland aan de stoeprand hun auto kunnen opladen. 4. Interieur design Terwijl je rijdt, gaat het leven door. Je wilt even alleen nadenken of juist met anderen overleggen. Je hebt zin om weer eens zelf de weg van A naar B te zoeken of benut het comfort van colonnerijden. En weet je: grote kans dat deze mindsets zelfs tijdens het rijden veranderen. Het interieur verandert dan met je mee. Je kunt open staan voor informatie of juist een gesloten houding hebben. Je kunt heel individueel bezig zijn of juist graag willen samenwerken met mensen. Het interieur van c,mm,n is gemaakt voor informatie en samenwerking, maar geeft je 5. Bodemplaat/ophanging Materiaal, structuur, architectuur en design van een auto zijn afhankelijk van de energiebron van je auto (waterstof, batterijpakketten of elektrische laadstations) en het geplande gebruik (stad of snelweg). C,mm,n ziet het nieuwe chassis dan ook als een platform waarop gebruikers en ontwerpers hun eigen opbouw en interieur kunnen realiseren. Zeker als de bodemplaat een belangrijk deel van de vering van de wielen kan overnemen. Speciaal voor c,mm,n is een nieuwe, actieve ophanging ontworpen. Deze houdt de auto horizontaal tijdens bochten en verbruikt hierbij vrijwel geen energie. Het geheim zit 'm in een simpele draaibare arm. Dankzij het compacte formaat daarvan kan de voorkant van de auto mooi slank blijven, en dat vertaalt zich weer in een gunstiger brandstofverbruik. Dit onderdeel werd ontwikkeld en gepresenteerd door de TU Delft. 6. Aandrijflijn c,mm,n 2.0 presenteerde een volledige elektrische aandrijflijn. De batterijen hebben in de afgelopen decennia een grote ontwikkeling doorgemaakt. Daardoor is elektrisch rijden nu interessant. Aan de hand van een aantal verschillende batterijtypen is deze ontwikkeling geïllustreerd. Tegelijk is de actieradius van een volledige elektrische auto onvoldoende voor lange afstanden. Met de getoonde zuinige dieselmotor (een range extender) kan dit ondervangen worden. TU Eindhoven nam de ontwikkeling en presentatie van de aandrijflijn voor zijn rekening. 7. Design booth Nieuw op het paviljoen was ook de design booth, een ontwerpstudio, waar studenten en bezoekers samen hun c,mm,n konden ontwerpen. c,mm,n maakt het door middel van de design en engineering booth mogelijk om zelf een auto samen te stellen. Daarna zijn de effecten door te rekenen van de verschillende ontwerpkeuzes op het brandstofverbruik, comfort en de veiligheid. 8. Intelligente systemen/rijsimulator Met de rijsimulator ontwikkeld en gebouwd door de Universiteit Twente - ontdekte het publiek de mobiliteit van de toekomst. Men ervaart nieuwe technologieën en ziet mobiliteitsoplossingen die de efficiëntie van het verkeerssysteem vergroten, zoals in- c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 15

14 formatie over mogelijke alternatieve vervoersmiddelen, dynamische kilometerheffing en het ondersteunen van carpooling. 9. Digiquette Amsterdam is in 2040 één van de meest dynamische en schone metropolen in Europa, met duurzame energieopwekking, mobiliteit en optimale benutting van de stedelijke ruimte. Zo blijft het landschap gespaard en verbetert de bereikbaarheid. De digiquette (een digitale maquette) van de gemeente Amsterdam toont de dynamiek van Amsterdam in De digiquette was een belangrijke inbreng van de gemeente Amsterdam in het c,mm,n project. 10. Inrichting en verbetering webplatform Vanaf nu is het nog gemakkelijker om de ontwikkelingen van de c,mm,n te volgen en mee te praten. Op dit platform zijn de teksten, technische gegevens en afbeeldingen te bekijken én eigen ontwerpen en ideeën te plaatsen. Bovendien kan men via het platform in contact komen met studenten van de technische universiteiten en alle anderen die bijdragen leveren aan de ontwikkeling van de c,mm,n. Het platform is ontwikkeld door Logica CMG. 11. Verbreding onderwijscoalitie met hogescholen en ROC's De verbreding van de onderwijscoalitie kwam tijdens de AutoRAI tot uiting door de deelname van Hogeschool Rotterdam aan de 'design booth'. Daarnaast zijn er contacten gelegd met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en Saxion Hogescholengroep. Het contact met ROC's heeft inmiddels geleid tot een onderwijsproject voor scholieren van het Grafisch Lyceum Utrecht met als resultaat een inspirerend filmpje dat op de website van c,mm,n te zien is. 3.2 De c,mm,n-visie op duurzame mobiliteit C,mm,n wil bijdragen aan de transitie naar duurzame mobiliteit. Duurzame mobiliteit heeft een aantal dimensies. Te onderscheiden zijn drie belangrijke elementen: vervoermiddelen, mobiliteitsdiensten en de ruimtelijke ordening (de aanbodkant), mobiliteitspatronen en -gedrag (de vraagkant) en sturingsinstrumenten zoals communicatie, informatie, financiële incentives en prijsbeleid. Duurzame mobiliteit wordt alleen bereikt als niet alleen de onderdelen duurzaam zijn, maar als er ook een uitgebalanceerd evenwicht wordt aangebracht tussen die onderdelen. Essentieel is immers dat de verschillende onderdelen elkaar versterken richting duurzaamheid, in plaats van dat ze elkaar tegenwerken of neutraliseren - zoals nu vaak het geval is. C,mm,n draagt hier sterk aan bij doordat c,mm,n zich enerzijds richt op een uiterst duurzame auto gecombineerd met duurzame mobiliteitsdiensten, en anderzijds op sturingsmogelijkheden via de inzet van geavanceerde ict-diensten voor communicatie, informatie en beprijzing/betaling. En die geavanceerde informatie stimuleert weer de verduurzaming van het mobiliteitsgedrag. Daarbij biedt het open source karakter bij uitstek de mogelijkheid om maatschappelijk draagvlak te verkrijgen. Concreet: c,mm,n richt zich met het Actieplan Elektrisch rijden op het stimuleren van duurzaam overheidsbeleid, c,mm,n laat aan een breed publiek zien welke innovaties allemaal mogelijk zijn (o.a. door de mock ups op de AutoRAI, de rijsimulator en de scenario's) en c,mm,n stimuleert de verduurzaming van mobiliteit in de samenleving via de c,mm,n community. c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 16

15 3.3 Transitie naar duurzame mobiliteit C,mm,n richt zich op het versnellen van de introductie van duurzame mobiliteit. C,mm,n is een open source community voor het vormgeven van duurzame individuele mobiliteit. Met de community wordt een nieuw soort auto en een nieuw mobiliteitsconcept ontwikkeld. C,mm,n heeft de ambitie oplossingen te bieden voor mobiliteit in de toekomst. De community is een groeiende gemeenschap; momenteel zijn meer dan 1000 mensen betrokken bij c,mm,n, waarvan circa 100 actief een bijdrage leveren. Dat is ook de fase waarin c,mm,n zich op dit moment in het transitieproces bevindt. De eerste stappen worden vanaf 2007 gezet. C,mm,n is tot nu toe vooral een demonstratie- en ontwikkelproject geweest waarin met name jongeren samen met wetenschappers laten zien dat innovatie richting duurzame mobiliteit heel goed mogelijk is. C,mm,n wil de auto-industrie inspireren voorop te lopen in duurzame ontwikkeling. Maar c,mm,n wil ook de mobilisten er van bewustmaken dat ze veel meer invloed uit kunnen oefenen op hun eigen mobiliteit dan ze wellicht in eerste instantie denken. Naast het communicatie-, inspiratie- en bewustwordingsaspect zet c,mm,n ook de eerste stappen op weg naar de introductie van duurzame mobiliteit. In de community zijn bijvoorbeeld prototypes van elektrische oplaadpalen ontwikkeld die in productie genomen kunnen worden. Ook ontwikkelden studenten een elektrische aandrijflijn, werden er testen uitgevoerd met elektrische in-wiel motoren en worden toekomstige systemen getest door potentiële gebruikers in de rijsimulator. Tegelijk geldt: wie nadenkt over duurzaamheid, moet zich realiseren dat dit zich over een lange periode uitstrekt. Gedragsveranderingen hebben tijd nodig. Ook ontwikkeltrajecten en productieprocessen kunnen tientallen jaren duren. Sommige technologieën moeten misschien zelfs nog worden uitgevonden. Daarom heeft c,mm,n het jaar 2050 geprikt als streefmoment voor de duurzame samenleving. Omdat je met zo'n lange periode voor je gemakkelijk in de tijd verdwaalt en daardoor te weinig vorderingen maakt, richt c,mm,n zich op Een tussenfinish waar het wel degelijk belangrijk is dat je een goede prestatie neerzet op weg naar Tegelijk stelt c,mm,n zichzelf tot doel regelmatig mijlpalen te presenteren. Bijvoorbeeld door haar voortgang te presenteren tijdens de Auto- RAI's. 3.4 Internationale kennisontwikkeling c,mm,n 2.0 heeft op bescheiden wijze bijgedragen aan internationale kennisontwikkeling. Het afgelopen jaar hebben ongeveer 10 buitenlandse studenten aan projecten binnen c,mm,n gewerkt. De open source community heeft ongeveer 1000 leden waarvan ongeveer 10 procent uit het buitenland. Deze leden volgen de community vooral. De kennis wordt ook bescheiden internationaal verspreid. Zo hebben vertegenwoordigers van de technische universiteiten c,mm,n gepresenteerd en vertegenwoordigd tijdens congressen en lezingen in onder andere Leuven, Zagreb (Kroatië) en Stavenger (Noorwegen). Opmerkelijk is dat de internationale bekendheid van c,mm,n aanzienlijk is toegenomen door het noemen van c,mm,n op springwise blog, een internationaal zeer vermaard blog waar de laatste technologietrends worden besproken. Het bezoekersaantal van de website bijvoorbeeld is sinds die tijd verdubbeld. 3.5 Implementatie van de innovatie op grotere schaal Implementatie op grotere schaal heeft vooral aandacht gekregen in het Actieplan Elektrisch rijden. De kern van het actieplan is versnelling van de marktintroductie van elektrisch transport. Bij de open source uitvraag naar ideeën en meningen en de desk research werd al snel duidelijk dat een succesvolle introductie sterk afhangt van een goede fasering en een slimme regie op het hele proces. Voor de toepassing van de innovaties c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 17

16 in elektrisch transport op grotere schaal is een fasering ontwikkeld in drie stappen: eerst een fase van grootschalige praktijkproeven, met goede monitoring en evaluatie, daarna uitrol in een relatief gecontroleerde omgeving van fleetowners en grote wagenparkeigenaren/beheerders en tenslotte uitrol naar de brede consumentenmarkt. 8 Bij de workshops tijdens het ontwikkelingsproces en bij de presentatie van ons Actieplan bleek er veel steun voor een dergelijke aanpak. Ook in het Plan van Aanpak Elektrisch Rijden van het kabinet komt deze aanpak terug. Een tweede aspect van innovatie op grotere schaal is het onderzoeksprogramma 'c,mm,n research, human centered sustainable mobility' dat de drie technische universiteiten hebben opgesteld ter verdere uitwerking en verdieping van het wetenschappelijk onderzoek rond c,mm,n. 8 Voor een verdere uitwerking zie het Actieplan Elektrisch Rijden in bijlage 3 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 18

17 4. Verankering en doorwerking 4.1 Communicatie Een van de belangrijkste doelstellingen van c,mm,n is communicatie en kennisoverdracht. De communicatie en kennisoverdracht heeft intensief plaatsgevonden binnen het c,mm,n project. Maar juist de communicatie en kennisoverdracht buiten 'de wereld van Transumo' stond daarnaast ook centraal. De interne communicatie verliep als volgt: 1) Stuurgroep stuurde en besliste op hoofdlijnen. 2) Manager projectbureau en coördinatoren van de drie technische universiteiten stuurde en besliste op de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het project. 3) Projectgroep adviseerde op de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het project. 4) Werkgroep communicatie adviseerde over de communicatie. De externe communicatie verliep op de volgende manieren: 1) Website, wiki en open source platform op 31 maart 2009 is de nieuwe c,mm,n website online gegaan. Deze website biedt bezoekers veel gemakkelijker toegang tot informatie. Daarnaast functioneert de website als een portal naar de andere c,mm,n gerelateerde websites; de c,mm,n wiki en het open source webplatform. In alle communicatie-uitingen is de website vermeld en ook via Google adwords is getracht extra bezoekers te genereren. Dit heeft geleid tot een fors toegenomen aantal bezoekers van de c,mm,n website, met als absolute piek de AutoRAI. Gedurende de AutoRAI is de website meer dan keer bezocht, waarvan unieke bezoekers. 2) Communicatieproducten 9 a. Flyer in Autoweek b. Boomerangkaart c. Terra (kwartaalmagazine Natuur en Milieu) d. Z-card e. Nieuwe website c,mm,n 3) Free publicity er zijn diverse vakbladen benaderd voor redactionele artikelen. Voorafgaand en tijdens de AutoRAI zijn er tientallen publicaties geweest in vakbladen en landelijke en regionale media. Ook is er op meer dan vijftig websites aandacht besteed aan c,mm,n, het Actieplan en het c,mm,n paviljoen op de Auto- RAI. 4.2 Kennisontwikkeling C,mm,n 2.0 heeft de volgende bijdrage geleverd aan de kennisontwikkeling: - C,mm,n 2.0 heeft de integrale ontwikkeling van duurzame mobiliteit gestimuleerd omdat het heel verschillende partijen - universiteiten, bedrijven, overheden en milieuorganisaties - bij elkaar brengt. - C,mm,n 2.0 biedt een breed gedragen en onderbouwd perspectief op praktische kansen en onmogelijkheden van transitiepaden naar het jaar Deze praktische kansen en mogelijkheden zijn onder andere vastgeld in het Actieplan Elek- 9 De communicatiemiddelen zijn opgenomen in bijlage 5 c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 19

18 trisch Rijden. Deze kennis heeft de overheid (Ministerie Verkeer en Waterstaat) onder andere gebruikt in het vormgeven van haar Plan van aanpak Elektrisch rijden dat de ministers Eurlings en Van der Hoeven op 3 juli 2009 hebben gepresenteerd. - C,mm,n 2.0 stimuleerde de concept- en productontwikkeling door de drie technische universiteiten gezamenlijk, waardoor tevens het drie technische universiteiten-concept werd gestimuleerd. - Door de koppeling aan onderwijs- en opleidingstrajecten bracht het project de jongere generatie op een actieve manier in aanraking met duurzame mobiliteit. Studenten nemen deel aan ontwerpprojecten en hebben de prototypes gepresenteerd op de AutoRAI ontworpen en gebouwd. - Door de presentatie op de AutoRAI een van de grootste publieksevenementen in ons land werd de (wetenschappelijke) kennis onder de aandacht gebracht van een zeer groot publiek. - De kennis blijft toegankelijk voor dat grote publiek via de website, de wiki en vooral via het c,mm,n webplatform. - Het project heeft door de open source aanpak geleid tot een vernieuwende vorm van kennisontwikkeling. Het mobiliseert mensen en groepen om deel te nemen en kennis in te brengen en te delen via Internet. Daarmee wordt nieuwe kennis en creativiteit aangeboord. Tevens geeft het de mogelijkheid van snellere verbreiding en grotere toegankelijkheid van kennis in bredere kring. Dit ondersteunt de beleidsmatig gewenste koploperpositie van Nederland op het gebied van innovatie. 4.3 c,mm,n 3.0 Na de succesvolle demonstraties van de c,mm,n 1.0 en de c,mm,n 2.0 op AutoRAI in respectievelijk 2007 en 2009 is het in de ogen van de c,mm,n community tijd om een nieuwe weg in te slaan. Met een actieve community (1000 leden), een substantieel aantal betrokken wetenschappers van de drie technische universiteiten (meer dan 50), een bewezen merk en een grote naamsbekendheid (c,mm,n is internationaal breed bekend) is het een logische stap de relatie met het bedrijfsleven met name de autoindustrie en de mobiliteitsdienstverleners - te versterken en ondernemerschap in de community te stimuleren. Dit om zo de doelstellingen van c,mm,n 'het versnellen van de introductie van duurzame mobiliteit in Nederland' daadwerkelijk te realiseren. De belangrijkste drie doelstellingen voor c,mm,n in de komende tijd zijn: - stevige, actieve ontwikkeling van de open source community (met behulp van het interactieve webplatform); - een duidelijke link naar de markt (om te zorgen dat c,mm,n ook echt tot producten leidt); - verder uitbouwen van de naambekendheid van c,mm,n om relevantie voor een brede groep stakeholders te creëren. Project c,mm,n 3.0 Concreet wordt een project ontwikkeld waarbij bedrijven, overheden en anderen de gelegenheid krijgen om heel praktische, op productontwikkeling gerichte vragen op het webplatform te plaatsen. Ze krijgen daarover binnen een bepaalde termijn - vanuit de community informatie / ideeën / ontwerpen / antwoorden. Studenten, wetenschappers en anderen worden gestimuleerd om de ideeën en producten die ze in de c,mm,n community hebben ontwikkeld naar de markt te brengen, bijvoorbeeld door een eigen bedrijf op te zetten. Daaromheen organiseert c,mm,n discussies, bijeenkomsten en activiteiten met een grote zichtbaarheid in de media waar de 'oogst' verder wordt besproken en getoond en het merk c,mm,n verder wordt uitgebouwd. Community-leden doen graag mee met c,mm,n in deze opzet omdat ze er wat voor terugkrijgen (contacten, fame, informatie, meetings, free lance werk). c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 20

19 Bedrijven/'gebruikers' betalen op een of andere manier voor de producten. De ambitie is dat dit systeem na een te subsidiëren startfase financieel voldoende oplevert om een basisondersteuning van de community (een projectbureau) te financieren. Het kernthema van dit project is innovatie, het leggen van een vernieuwende relatie tussen de c,mm,n community en de markt. Bij succes is het goed denkbaar dat dit concept kan worden gekopieerd naar andere sectoren. c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 21

20 5. Projectsucces 5.1 Bijdrage van c,mm,n aan people, planet en profit C,mm,n als geheel heeft haar bijdrage geleverd aan het realiseren van de Transumodoelstellingen. Tegelijk heeft een aantal c,mm,n onderdelen op specifieke wijze bijgedragen aan de programmadoelstellingen. Hieronder wordt die bijdrage beschreven. (a) People, C,mm,n als geheel heeft op de AutoRAI2009 en in de media veel aandacht gekregen. Op de RAI heeft vooral de c,mm,n rijsimulator veel aandacht getrokken en konden bezoekers kennis maken met het rijden in de toekomst. Hierin stond/staat duurzaamheid centraal. De boodschap was/is om bewuster om te gaan met (auto)mobiliteit voornamelijk door mensen een mening te laten vormen over hoe tot een duurzamer (auto)mobiliteitssysteem te komen. Bestuurders konden de potentiële bijdrage van de techniek voelen in de vorm van automatisch rijden en de integratie van allerlei ICT- systemen in de auto. Daarnaast werd getoond welke invloed de ontwikkeling van sociale netwerken op internet kan hebben op het verduurzamen van de mobiliteit. Via deze netwerken kunnen in de toekomst bijvoorbeeld 'mobiliteitsagenda's' worden gebruikt om ritten op elkaar af te stemmen en zo gemakkelijker en vaker samen te reizen. De c,mm,n rijsimulator houdt naast de bestuurder ook rekening met het publiek. Zo is met een simulatie een groter aantal mensen aangesproken dan alleen de bestuurder. Doordat iedereen kon meekijken en mee luisteren met de bestuurder heeft de rijsimulator een groot publiek kunnen vernemen welke invloed de techniek kan hebben op het verduurzamen van de mobiliteit. Daarnaast is elk uur op het paviljoen een film vertoond over c,mm,n. Deze film gaf de bezoeker een duidelijk beeld van het c,mm,n mobility concept en nodigde de bezoekers uit deel te nemen aan de c,mm,n community. (b) Planet C,mm,n is als superzuinige en duurzame elektrische auto het fysieke symbool van duurzame mobiliteit. Tegelijk zorgt c,mm,n er ook voor dat mensen totaal anders gaan denken over jezelf vervoeren van A naar B en de functie van de auto daarbij. Zo draagt de online c,mm,n community bij aan de verdere ontwikkeling van duurzame mobiliteit. Op het paviljoen is op diverse manieren het planet-aspect onder de aandacht gebracht van de bezoekers: via de film, via de design booth, en natuurlijk via de tentoongestelde mock-ups met de daarbij gegeven toelichting. De c,mm,n rijsimulator toont het rijden in een elektrische auto, aangezien een van de centrale boodschappen van c,mm,n is dat elektrisch rijden de toekomst heeft. De directe uitstoot van auto's wordt zo tot 0 gereduceerd. Verder toont de simulator de rol die de techniek kan hebben bij het vergroten van de veiligheid in het verkeerssysteem. Mensen konden ervaren in welke mate de techniek de veiligheid kan vergroten en maken kennis met het gevoel 'passagier in eigen auto' te zijn. Voor de c,mm,n 2.0 (zoals gepresenteerd op de AutoRAI) is door de studenten van de TU/e een volledig elektrische aandrijflijn ontwikkeld, waarmee de C02 uitstoot (well to wheel) met minimaal een factor 2 ten opzichte van de huidige auto's gereduceerd kan worden. Na de AutoRAI is het traject in gang gezet om deze aandrijflijn ook daadwerkelijk in een rijdend voertuig te realiseren. Gezien de beperkingen van de batterijen, de wens om het energieverbruik in het algemeen laag te houden en het gebrek aan speciale oplaadpunten met een hoog vermogen, is gekozen voor een relatief klein 2+2 voertuig met een batterijcapaciteit welke met de bestaande elektri- c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 23

21 sche infrastructuur (220 V, 16A) in één nacht weer opgeladen kan worden. De actieradius van dit voertuig zal naar verwachting zo'n 150 km bedragen. (c) Profit c,mm,n heeft ook een duidelijke bijdrage geleverd aan het profit-aspect, door duidelijk te maken dat op deze wijze milieu en economie heel goed kunnen samengaan. Het is belangrijk om te vermelden dat veel bedrijven graag partner wilden worden van c,mm,n. Hun drijfveer was daarbij niet in de eerste plaats om financieel bij te dragen hoe dankbaar ook door ons aanvaard -, maar om echt partner te zijn ook in strategische en inhoudelijke zin. Men realiseert zich bij deze bedrijven terdege dat duurzame mobiliteit op c,mm,n wijze 'de toekomst heeft'. Dat betekent dat bedrijven inzien dat hier hun toekomstige business wordt getoond en dat het belangrijk is om daar snel op aan te haken. Bovendien geven de (enthousiaste) publieksreacties op c,mm,n een indicatie voor hoe de markt zal reageren op dergelijke innovaties. De projectdeelnemers waren erg blij dat op deze wijze een veel intensievere band met hen kon ontstaan dan 'alleen' als sponsor van het project. Daarnaast waren er duidelijke profit-aspecten te zien/beleven op het paviljoen zelf. In de c,mm,n rijsimulator komen voornamelijk de maatschappelijke baten naar voren. In de simulator wordt gebruik gemaakt van een navigatiesysteem dat naast reistijd en afstand ook rekening houdt met de omgeving. Overlast voor omwonenden (in de vorm van luchtverontreiniging en geluidshinder) wordt geminimaliseerd, terwijl tegelijkertijd rekening gehouden wordt met mobiliteitsbehoeften van andere personen. In de simulator wordt een omweg gereden om een carpooler op te pikken. (d) Transitiekennis c,mm,n laat het grote publiek kennis maken met duurzame (auto)mobiliteit en draagt op die manier bij aan de transitie.. Bij de ontwikkeling van de c,mm,n 2.0 is in eerste instantie op een hoger niveau nagedacht over de verschillende alternatieven voor de energievoorziening van het voertuig (biobrandstof, waterstof of elektrisch). Uit dit onderzoek is de volledig elektrische aandrijflijn als meest gunstige naar voren gekomen en deze is dan ook op de AutoRAI getoond. De keuze om daadwerkelijk een rijdend prototype te gaan bouwen is een zeer belangrijke stimulans geweest voor het verder uitbouwen van de kennis op het terrein van de elektrische auto. Hierbij moeten allerlei ontwerpkeuzes gemaakt worden en onderdelen gedimensioneerd worden, al dan niet ondersteund met nieuw ontwikkelde simulatiemodellen. Daarnaast is er met diverse partijen gesproken, zijn er proefritten gemaakt in verschillende elektrische auto's en is het algehele kennisniveau op dit terrein het afgelopen jaar fors toegenomen. Op dit moment zijn twee afstudeerders aan de TU/e bezig met het realiseren van het rijdende prototype en de wetenschappelijke onderbouwing van de gemaakte keuzes, dit onderzoek zal ook na 1 september 2009 doorgaan. Voor de rijsimulator geldt specifiek dat die mensen laat zien hoe duurzamer met mobiliteit om te gaan is en te laten ervaren welke rol ICT-systemen kunnen hebben in het vergemakkelijken en verduurzamen van (auto)mobiliteit wordt een grotere bekendheid en een groter draagvlak en acceptatiegraad bereikt. In de toekomst kan de simulator dienen voor het testen van de configuratie en acceptatie van andere ICT-systemen die nog niet in het c,mm,n concept zijn opgenomen. Het alles ten doel de uiteindelijke gebruiker vroegtijdig kennis te laten maken met technologische ontwikkelingen en zo de transitie naar een duurzamer mobiliteitssysteem te vergemakkelijken en te versnellen (e) Bijdrage aan kennisinfrastructuurontwikkeling De ontwikkeling van de volledige elektrische aandrijflijn van de c,mm,n is een flinke stimulans geweest om de contacten tussen de verschillende faculteiten (zoals werktuigbouwkunde, elektrotechniek en scheikunde) versterken. Daarnaast is ook contact gelegd met diverse externe partijen, zoals Duracar, Essent, diverse batterijleveran- c,mm,n 2.0 Ontwikkeling en Communicatie Projectrapportage ten behoeve van Transumo 24