Inzicht. Goed gedrag moet beloond worden Activiteitenbesluit nu ook voor agrarische ondernemers

Transcriptie

1 Agrarisch maart 2013 Inzicht Nieuwsbrief voor agrariërs in het rivierengebied Goed gedrag moet beloond worden Activiteitenbesluit nu ook voor agrarische ondernemers Jan Bouwhuis, Tiel Met ingang van dit jaar geldt het zogenaamde Activiteitenbesluit ook voor agrarische ondernemers. Het Activiteitenbesluit bevat algemene milieuregels voor bedrijven. Specifieke vergunningen rond lozingen vervallen, er valt meer onder de algemene zorgplicht om bij lozingen schade aan milieu of riolering te voorkomen. Wat betekent dat voor de dagelijkse praktijk van de agrarisch ondernemer? Wordt het nou makkelijker of moeilijker voor de boer? Marcel Wolfert (handhaver bij Waterschap Rivierenland) drukt het kernachtig uit: Allebei. Makkelijker omdat de regels nu in één boek komen. En moeilijker omdat het boek lastiger te lezen is. Activiteitenbesluit Eerst even in het kort dat Activiteitenbesluit. Er worden daarin 3 soorten bedrijven onderscheiden. Met weinig invloed op het milieu (type A), meer invloed op het milieu (type B) en veel invloed op het milieu (type C). Voor die laatste groep blijft een vergunningplicht gelden. De meeste agrarische bedrijven in het rivierengebied vallen onder type B. Dat zijn al snel zo n 4 tot bedrijven. Voor deze bedrijven verandert er niet zoveel. Alleen de regels rond de opslag van kuilvoer en het schoonspuiten van materieel op het erf vallen nu onder het Activiteitenbesluit en worden anders. Minder regeldruk De verschuiving van een vergunning naar een algemene regel zorgt in principe voor minder regeldruk. Je hoeft als agrariër van type B niet meer overal een aparte vergunning voor aan te vragen. Je hebt je alleen te houden aan de algemene regel voor je activiteit. Is dat winst? En werkt het ook zo? We vragen het aan een man van de praktijk: René Cruijsen. Hij is bestuurslid van Waterschap Rivierenland én heeft een gemengd bedrijf in Dreumel. Eigen verantwoordelijkheid Cruijsen: Het Activiteitenbesluit laat meer over aan de eigen verantwoordelijkheid van de ondernemer. Dat is een voordeel. Het gaat uit van zelfdiscipline. Je bent zelf verantwoordelijk voor je bedrijfsvoering, het waterschap controleert dat met steekproeven. Of dat werkt? Jawel. Je zult bovendien wel moeten als je een goed product wil blijven leveren. Vanuit de afzetmarkt, vanuit de keten waarin je werkt is er al heel veel controle. Kijk, we maken als agrariër allemaal een bepaald product. Of dat nou een appel is, of melk of vlees. Onder dat product hangt een heel systeem van eisen om een bepaalde kwaliteit te leveren. Mest- 1

2 Ik zie schoon water als eerste levensbehoefte, het spreekt vanzelf dat je daar op dezelfde manier mee omgaat Activiteitenbesluit: Aangepaste regels Kuilvoeropslag - Bij het inkuilen op onverharde ondergrond is een absorberende onderlaag verplicht. Zo wordt het weglopen van perssap voorkomen. - Bij opslag op een verharde ondergrond is vloeistofopvang verplicht. Bestaande opslag krijgt uitstel van aanpassingen tot 2027, nieuwe opslag moet meteen voldoen. Afspuiten van materieel - Bij gebruik van gewasbeschermingsmiddelen mogen werktuigen aan de buitenkant worden afgespoten op het perceel waar het middel is gebruikt. Twee maal per jaar mag dat op het bedrijf op onverharde bodem. Op verharding mag het alleen als het afvalwater wordt opgevangen en gereinigd voor het op het riool wordt geloosd. - Als géén gewasbeschermingsmiddelen zijn gebruikt mag één keer per week een werktuig op onverharde bodem worden afgespoten. Gebeurt dat vaker, dan moet het afvalwater worden opgevangen. Er zijn dan lozingseisen voor olie en slib. gebruik, middelengebruik, grondgebruik Alles wordt bijgehouden en daar wordt ook op gecontroleerd. Eerste levensbehoefte Cruijsen gaat verder: Dat is ook logisch. De afnemer en de consument willen weten hoe dat product tot stand komt. Ik voldoe graag aan die regels, het zorgt dat ik een goed transparant product lever en dat ik betrouwbaar ben als leverancier. Voedsel is toch een eerste levensbehoefte van de mens, dat moet je kunnen verantwoorden. Zo zie ik schoon water ook als eerste levensbehoefte, het spreekt vanzelf dat je daar op dezelfde manier mee omgaat. Kortom, je bent als agrarisch ondernemer dus gewend aan zelfcontrole. We doen al heel veel zelf. Zeker in vergelijking met vroeger, toen ik 30 jaar geleden mijn bedrijf begon. Het Activiteitenbesluit past goed bij die eigen verantwoordelijkheid. Goed gedrag Maar Cruijsen is ook kritisch: Hoeveel mensen komen er uiteindelijk op je erf om te controleren? Ook onder het Activiteitenbesluit blijf je controles houden. Door het productschap of je afnemer. En door iemand van het waterschap, tegenwoordig ook als het gaat om het onttrekken van grondwater. En door iemand van de gemeente. En nu komt er weer een aantal dingen bij rond het kuilvoer bijvoorbeeld. Ik pleit wel voor meer samenwerking tussen de gemeente en het waterschap, om te kijken naar de hoeveelheid controles. De wet schrijft het voor, maar goed gedrag van de ondernemer mag ook wel eens beloond worden. Dus als je je zaakjes op het bedrijf goed op orde hebt en dat wordt bij een controle vastgesteld, nou, dan komen we de komende 2, 3 jaar niet meer langs. Dat zou een stuk schelen. Als je slim boert, moet dat beloond worden. - Kijk voor algemene informatie over het Activiteitenbesluit op integrale/activiteitenbesluit - Meer weten over uw specifieke situatie? Neem contact op met Waterschap Rivierenland, meldpunt handhaving, telefoon (0344) , e mail: meldpunt-handhaving@wsrl.nl. U kunt hier ook een oriënterend bedrijfsbezoek aanvragen. 2

3 Agrobiodiversiteit voor schoon water Resultaten van Nagrewa-onderzoek Akkerranden langs watergangen vormen een bufferstrook. Hiermee worden drift en af- en uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en mest verminderd. Als deze randen worden ingezaaid met gras- en/of bloemenmengsels blijkt dat bijzonder nuttig te zijn. Daarnaast zijn de bloemrijke randen ook nog eens mooi om te zien. Inmiddels zijn resultaten bekend van het Nagrewa-onderzoek naar het nut van deze functionele akkerranden. De resultaten zijn veelbelovend. Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) Voor het project Natuurlijke Grenswateren (Nagrewa) hebben vier boeren in het oostelijke rivierengebied zogenaamde FAB-randen aangelegd. Zij hebben speciale meerjarige bloemenmengsels ingezaaid in de randen langs graan- en aardappelpercelen. Hier kunnen nuttige insecten zoals lieveheersbeestjes, zweefvliegen, sluipwespen en gaas vliegen voedsel vinden. De insecten (of hun larven) eten grote hoeveelheden luizen. Resultaat: een natuurlijke bestrijding van luizen in aardappel en graan, waardoor minder insecticiden nodig zijn en water in aanliggende sloten schoner blijft. Minder spuiten De aanwezigheid van insecten in de akkerranden én het spuitgedrag van de deelnemers is onderzocht in het Nagrewa project. Dit gebeurde met gewasinspecties door DLV Plant. Bij de vier boeren werd de populatie-opbouw van luizen en hun natuurlijke vijanden gevolgd en beoordeeld gedurende twee jaar. Vuistregel hierbij is: zolang er bij gewasinspecties meer dan 1 nuttig insect per 10 luizen wordt aangetroffen, blijven de insecten de luizen de baas. En kan er een bespuiting worden uitgespaard. Uit het onderzoek bleek dat de wintertarwe tijdens het seizoen helemaal niet bespoten hoefde worden tegen luizen. Zelfs de vroege preventieve bespuiting bleek meestal niet nodig. In aardappelen tolereren we doorgaans minder luizen dan in graan. Toch konden de nuttige insecten ook hier de luizenpopulatie in toom houden. Het onderzoek toonde aan dat bij de aardappelteelt minstens één bespuiting minder nodig was. Selectieve middelen De boeren kregen ook voorlichting over gewasbeschermingsmiddelen en het effect hiervan op nuttige insecten. Nietselectieve middelen doden naast luizen ook alle nuttige insecten. Het is beter om te kiezen voor selectieve middelen die nuttige insecten sparen, waardoor zij hun werk kunnen blijven doen. Hierdoor bleek een tweede keer spuiten meestal overbodig, terwijl dat wel vaak nodig was als er een niet-selectief middel werd gebruikt. Neveneffecten insecticiden (gebruikt in akkerbouw/vollegronds groenten) op natuurlijke vijanden en bestuivers. Actara Calypso Decis Delfin Dimethoaat Roofwants Roofmijt Sluipwesp Galmug Gaasvlieg Lieveheersbeestje Roofkever Bijen en hommels niet of matig giftig, giftig zeer giftig (1=<25% sterfte; 2=25-50%; 3=50-75% en 4=>75% sterfte) Bron: Koppert, verwerkt door CLM. 3 Gazelle Karate Pirimor Plenum Sumicidin Teppeki Tracer Maak ook gebruik van nuttige insecten Ook in 2013 stelt Waterschap Rivierenland een financiële vergoeding beschikbaar voor de aanleg van akkerranden. Daarmee kunt u in aardappel- en graanteelt besparen op uw insecticidengebruik. Goed voor de portemonnee én voor schoon water. Voor meer informatie kunt u terecht bij Jessi de Coninck, telefoon (0344) of mail: j.de.coninck@wsrl.nl. Tekst: met dank aan Anneloes Visser en Adriaan Guldermond (CLM)

4 Het waterschap gaat voor Groene kracht Duurzaam omgaan met maaisel Waterschap Rivierenland verwerkt jaarlijks veel maaisel dat vrij komt bij het onderhouden van sloten, oevers en bermen. Niet al het maaisel kan op de kant of op een aangrenzend perceel blijven liggen. Wat niet blijft liggen voeren we af voor verwerking, doorgaans door het maaisel te composteren. Maar is er niet veel meer mogelijk met maaisel? Om dit te onderzoeken heeft Waterschap Rivierenland het project Groene Kracht opgezet. Duurzaamheid is een speerpunt in het beleid van het waterschap. Steeds meer ontstaat het besef dat ons maaisel geen afval is, maar juist een grondstof! Dit vraagt om een heel andere aanpak van maaisel. Waar kunnen we het maaisel voor gebruiken? Hoe zetten we nieuwe processen in gang? Verwerken in ons gebied Allereerst zijn we gaan kijken welke duurzame verwerkingsmethoden binnen ons werkgebied worden aangeboden én welke in ontwikkeling zijn. De meeste beschikbare technieken zijn gebaseerd op energieopwekking uit biomassa. Vaak gebeurt dit in combinatie met andere grondstoffen zoals mest. Mest en maaisel wordt dan omgezet in energie. Ook een duurzame oplossing is om het maaisel te gebruiken als strooisel in de stal. Hiervan zijn enkele proeven bekend. Goed, beter, best Nog meer milieurendement valt te behalen als we de vezels en voedingsstoffen uit het maaisel kunnen halen om te gebruiken. Dan hoeven hiervoor geen speciale gewassen meer geteeld te worden en komt agrarische grond beschikbaar voor andere teelten. Uiteraard verdient het de voorkeur om een combinatie te maken maken met energieopwekking uit restmateriaal. Huidige mogelijkheden Binnen ons gebied zijn er inmidels diverse mogelijkheden waarbij het maaisel kan dienen als grondstof voor energieopwekking. Helaas zijn er op dit moment nog geen initiatieven binnen de regio om ons maaisel tot hoogwaardigere producten te laten verwerken. Wel vinden er veelbelovende onderzoeken plaats die een hoogwaardigere verwerking van maaisel dichterbij brengen. Om maaisel duurzamer te kunnen verwerken moeten er wel flinke hoeveelheden biomassa beschikbaar zijn. 4 Een ondernemer heeft immers voldoende massa en leveringszekerheid nodig om nieuwe verwerkingsmethodes op te kunnen zetten. Kleinschalige initiatieven nuttig Gelukkig zijn er wel een aantal bruikbare kleinschalige duurzame initiatieven binnen onze regio. Door maaisel direct in ons gebied te laten verwerken voorkomen we de uitstoot van CO 2 door transport. Bovendien stimuleert dit de lokale werkgelegenheid en leefbaarheid. Concreet Waterschap Rivierenland start nu met het op kleine schaal aanleveren van maaisel aan kansrijke initiatieven. Zo leren we gaandeweg en houden we nieuwe ontwikkelingen intussen nauwlettend in de gaten. Technieken in ontwikkeling bieden voor de (nabije) toekomst waarschijnlijk duurzame en financieel interessante mogelijkheden. Voor meer informatie kunt u terecht bij Jilles van der Stoep, telefoon (0344) of j.vander.stoep@wsrl.nl.

5 weetjes over wetten Spelregels bij het betreden van percelen Dagelijks zijn medewerkers van Waterschap Rivierenland op pad om werkzaamheden uit te voeren. Denk daarbij aan onderhoud van dijken, baggeren van sloten, vangen van muskusratten, controle op naleving van vergunningen, enz. Vaak is het dan nodig dat de medewerkers percelen van derden moeten betreden. Wat zijn de spelregels hierbij? Het waterschap heeft een aantal belangrijke maatschappelijke taken: veilige dijken, een goede aan- en afvoer van water, een goede kwaliteit van dat oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater. In het grote werkgebied van het waterschap (van Millingen tot aan Kinderdijk) liggen maar liefst 1000 kilometer dijken en kades en kilometer sloten en andere watergangen. Om die dijken, kades en watergangen te kunnen inspecteren en onderhouden en ook om andere werkzaamheden te kunnen doen, is het onvermijdelijk dat men vaak op of via het perceel van derden het werk moet doen. Waar mogelijk melden de medewerkers van het waterschap hun komst vooraf bij de perceelseigenaren. Maar niet in alle gevallen is dat mogelijk. Bijvoorbeeld wanneer er grote spoed is om het werk te doen, zoals bij een gesprongen persleiding. Die moet onmiddellijk gerepareerd worden. Soms is er dan onvoldoende tijd om vooraf met de perceelseigenaar te overleggen. In zo n geval vindt dat achteraf plaats. Uitbesteden Grotere klussen (baggeren, reparatie van een persleiding, enzovoorts) besteedt het waterschap meestal uit aan aannemers en loonwerkers. Waar mogelijk zet het waterschap dan lokale bedrijven in, die bekend zijn met de plaatselijke situatie en gebruiken. Ook hier geldt dat die bedrijven zich zoveel als mogelijk vooraf melden bij de perceelseigenaar. Schade? Het kan gebeuren dat een perceelseigenaar schade ondervindt, bijvoorbeeld doordat het waterschap met machines op zijn perceel werkzaamheden moest verrichten. Het waterschap houdt zoveel mogelijk rekening met gewassen die op het land staan. Als het even kan, vinden de werkzaamheden plaats in de periode dat er geen gewassen staan. Mocht dit niet mogelijk zijn, dan probeert het waterschap in goed overleg met de perceels eigenaar tot een oplossing te komen, bijvoorbeeld door het vergoeden van schade. Noodzaak Gelukkig heeft het waterschap de ervaring dat het betreden van percelen vrijwel altijd zonder problemen verloopt. Agrariërs en andere grondeigenaren begrijpen maar al te goed dat het werk van het waterschap nuttig en noodzakelijk is. Ze verlenen daarom graag hun mede werking. Betreden van percelen door medewerkers van het waterschap is soms lastig maar onvermijdelijk. Het waterschap doet er alles aan om de overlast voor de perceelseigenaar tot een minimum te beperken. Vaak is het een kwestie is van geven en nemen, van twee kanten. Voor meer informatie kunt u terecht bij Willie Ariëns, telefoon (0344) of w.ariëns@wsrl.nl. 5

6 korte berichten Nachtvorstbestrijding Het Rivierengebied staat bekend om de fruitteelt. Om in het vroege voorjaar de bloemknoppen te beschermen tegen bevriezing door nachtvorst, beregenen veel fruittelers de fruitbomen. Dat gebeurt in de nachtelijke uren, meestal met slootwater. Een goede aanvoer van water is dan van levensbelang voor de fruitteelt. Het waterschap probeert in deze periode ervoor te zorgen dat er volop water staat in de sloten. Dat vergt veel inspanning. Echter, tijdens langdurige nachtvorst is de vraag naar oppervlaktewater vaak groter dan het aanbod. Het waterschap doet zijn uiterste best, maar garanties voor voldoende water kunnen we niet geven. Werkzaamheden uitvoeren nabij dijken of sloten? Wilt u werkzaamheden uitvoeren dichtbij dijken of sloten? Dan heeft u toestemming nodig van het waterschap. Immers, om droge voeten te houden moeten dijken en sloten in goede conditie blijven. Daarnaast is ook de waterkwaliteit van belang. Zonder toestemming van het waterschap mag er niet in die zogeheten beschermingszones worden gewerkt. Het waterschap controleert hierop. Wilt u nabij een dijk of sloot werk uitvoeren? Neemt u dan eerst contact op met het waterschap. Beter vooraf uw wensen bespreken, dan achteraf herstellen. We kunnen u voorlichten over de mogelijkheden en een eventuele vergunningsaanvraag in behandeling nemen. Voor meer informatie neemt u contact op met Waterschap Rivierenland, afdeling vergunningen, telefoon (0344) of per cpv@wsrl.nl. Onderzoek naar het vangen van muskusratten In januari is een driejarig onderzoek gestart naar de het vangen van muskusratten. Het is een onderzoek van de gezamenlijke waterschappen en moet antwoord geven op de vraag of het vangen van muskusratten op de juiste manier gebeurt. Dat muskusratten schadelijk zijn, is algemeen bekend. Met hun gegraaf brengen ze schade toe aan dijken en oevers. Daarom worden deze dieren al decennia lang bestreden. In het onderzoek wordt onderzocht of het vangen van muskusratten gerichter, goedkoper en met minder dierenleed kan. In het onderzoek wordt in bepaalde gebieden het vangen intensiever, in andere gebieden wordt het vangen juist verminderd. Vervolgens wordt gekeken of er tussen die gebieden verschil te zien is in de graafschade die de muskusrat aanricht. Ook wordt gekeken naar de effectiviteit van maatregelen die moeten voorkomen dat de muskusratten in de dijk kunnen graven. Agrarisch Inzicht is een uitgave van Waterschap Rivierenland. Deze uitgave wordt bij alle agrarische bedrijven in het beheersgebied van het waterschap bezorgd. Belangstellenden krijgen het blad op aanvraag gratis toegestuurd. Het is ook te downloaden vanaf onze website. Waterschap Rivierenland Postbus AN Tiel Telefoon (0344) info@wsrl.nl Fotografie Waterschap Rivierenland, tenzij anders vermeld - Vormgeving Het Lab grafisch ontwerpers bno, Arnhem - Drukwerk Drukkerij Opmeer, Den Haag - Cartoon studio Bajo 6