Agrarisch Inzicht november 2013

Transcriptie

1 Nieuwsbrief voor agrariërs in het rivierengebied Agrarisch Inzicht november 2013 sterke dijken schoon water Erfafspoeling voorkomen? Zelfgebouwd biofilter werkt Gewasbeschermingsmiddelen komen nogal eens in het oppervlaktewater of het riool bij het vullen en spoelen van landbouwspuiten. Dit is niet goed voor de waterkwaliteit. Het kan beter. Want met biofilters, eenvoudige bakken gevuld met een mengsel van grond en stro, breken de restanten op geheel natuurlijke wijze af. Terwijl het restwater langzaam verdampt. En komen er geen schadelijke stoffen in de sloot terecht. Waterschap Rivierenland stimuleert daarom het gebruik van biofilters. Werking aangetoond Duizenden van dergelijke zuiveringssystemen staan reeds in Frankrijk. In Nederland gaat het nog maar om enige tientallen. Een systeempje dat vijf tot zes kuub water per jaar kan schoonmaken, is door een handige boer voor een paar duizend euro zelf te bouwen van de bekende 1000 liter vaten (IBC s) en wat installatiemateriaal, zegt Rik de Werd biofilterdeskundige bij Wageningen UR/Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Er bestaan ook zelfbouwpakketten. Als de installatie eenmaal draait en goed is ingeregeld, heeft een boer of loonwerker er nog nauwelijks omkijken naar. Voor een goede werking is het wel nodig om er jaarlijks nieuw stro door te mengen. De meeste gewasbeschermingsmiddelen worden in het biofilter vrijwel voor honderd procent afgebroken, het water verdampt en als het mengsel van grond en stro moet worden vervangen, dan mag deze over het eigen 1 land uitgereden worden, zegt De Werd. Biofilters zijn wettelijk beschreven in het Activiteitenbesluit milieubeheer. De praktijk en de investering Voor akkerbouwer/loonspuiter Frits Broekman in Kekerdom was zo n minisysteem te klein. Hij berekende dat landbouwbedrijf Spaldrop, het bedrijf dat hij met zijn ouders runt, een installatie van 15 kuub op jaarbasis nodig had. Hij besloot dit voorjaar, na het inzien van de offerte voor een kant-en-klare installatie, zelf te gaan bouwen. Ik kon voor een prikkie aan een paar containers komen. Het is allemaal geen rakettenwetenschap. Een eenvoudige, verplaatsbare waterdichte vloer, een opslagtank voor het spoelwater en slangen, die het vervuilde water langzaam het biofilter

2 laten indruppelen. De kunst is om de bak niet te nat te laten worden. We zijn dat nu aan het inregelen. De hele installatie kostte hem uiteindelijk euro, waarvan iets minder dan de helft via belastingvoordelen (VAMIL/MIA) en subsidie van het waterschap en de Europese Unie terugkomt. Ik dacht op tien uit te komen, dat is dus niet gelukt. Maar ik weet ook van een grote loonwerker, die meer dan het dubbele investeerde, vertelt Broekman, een middelgrote akkerbouwer met 320 hectare met als hoofdteelt pootgoed. We hebben de spuit dus vaak zelf nodig. De eerste reiniging doen we op het veld. Hier op het erf vullen we de spuit en doen we een tweede reiniging. Waarbij we zo min mogelijk water proberen te gebruiken. We moeten onder die vijftien kuub per jaar blijven die ons systeem aankan. Broekman investeerde omdat hij het goed wil doen. Hij schat zelf in dat hij best op de oude voet door had kunnen gaan. Met schoonmaken op het land, of het erf. Gewasbeschermingsmiddelen zijn als ze op beperkte schaal van het erf de sloot in spoelen, moeilijk aantoonbaar. Naar mijn idee zijn de risico s aanvaardbaar. Maar we hebben toch deze investering gedaan. Net als de meeste boeren willen we op verantwoorde wijze met onze omgeving omgaan. Kanttekening voor de overheid Een kanttekening wil Broekman nog wel even kwijt. Qua investeren had ik beter een tractor kunnen kopen. Daar kan ik geld mee verdienen. Dit biofilter kost geld. Dat geeft niet, omdat we gewoon goed bezig willen zijn. De laatste tijd zijn hier nogal wat mensen van de overheid over de vloer geweest. Het valt me op dat ze vaak met opmerkingen komen, hoe het nóg beter had gekund. Jammer. Sommige ambtenaren vinden blijkbaar goed niet goed genoeg. Ze zijn perfectionistisch. Het klopt, het kan altijd beter. Maar, we hebben hier zelf een prima systeem gemaakt. En het werkt. Wat we op dit erf realiseerden is heel veel beter dan hoe het was. De meeste gewasbeschermingsmiddelen worden in het biofilter afgebroken. over fiscaal voordelig investeren in milieuvriendelijke technieken. over het Activiteitenbesluit, waarin algemene milieuregels voor bedrijven zijn opgenomen. De regels omtrent het biofilter zijn beschreven in artikel 3.24, 3.25 en 3.27 van het besluit. Waterschap Rivierenland, Jessi de Coninck, telefoon: (0344) , j.de.coninck@wsrl.nl of afdeling Vergunningen telefoon: (0344) , cpv@wsrl.nl Akkerranden en waterbergingsoevers Subsidies voor succesvolle projecten Als een akkerrand niet wordt bemest en niet wordt behandeld met gewasbeschermingsmiddelen wordt het water in de sloot schoner. Ook natuurvriendelijke oevers zijn goed voor het milieu. Waterschap Rivierenland stimuleert de aanleg en het onderhoud van deze voorzieningen met subsidies. Inmiddels doen zo n 150 agrarische bedrijven in het rivierengebied mee. Honderden kilometers akkerrand in een strook van 4 meter langs de sloot zijn niet meer in agrarische productie. Ook zijn er ongeveer 50 extra brede waterbergingsoevers aangelegd. De boer krijgt subsidie van het waterschap voor de aanleg en voor het inkomensen waardeverlies van de grond. De regelingen worden gesteund door de provincies Gelderland en Brabant. In Gelderland en een deel van Brabant lopen de subsidies voor akkerranden door tot eind Agrariërs in Gelderland kunnen zich hiervoor nog opgeven tot 15 januari Na 2014 zal de regeling waarschijnlijk opgaan in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). In een deel van Brabant loopt de akkerrandensubsidie eind 2013 af. Met pilots wordt gekeken hoe 2014 overbrugd kan worden om aan te sluiten op het GLB. Ook de subsidie voor de aanleg van waterbergingsoevers en vispaaiplaatsen loopt eind 2013 af. Het waterschap wil ook deze regelingen in 2014 graag laten doorlopen om aan te sluiten op het GLB. Eric Marsman (voor Gelderland), telefoon: (0344) , e.marsman@wsrl.nl of Jessi de Coninck (voor Brabant), telefoon: (0344) , j.de.coninck@wsrl.nl Akkerranden zijn goed voor de waterkwaliteit. 2

3 Baggeren, hoe zit het ook alweer? De eigenaar van aangrenzend land heeft ontvangstplicht voor de baggerspecie uit een watergang. De medewerkers van het waterschap worden nogal eens aangesproken over baggerwerkzaamheden. We hebben een aantal van de vragen op een rijtje gezet. Een korte opfriscursus baggeren! De bagger wordt afgezet op mijn land. Mag dat zomaar? Ja. De eigenaar van het aangrenzende land van een watergang heeft een zogenaamde ontvangstplicht voor baggerspecie. Als de omstandigheden dat toelaten wordt geprobeerd het slib de ene keer op de ene oever, en de andere keer op de andere oever af te zetten. Moet dat nu alweer? Baggeren van de hoofdwatergangen gebeurt volgens een vaste cyclus van 12 tot 15 jaar. Dat staat in het Meerjarenbaggerprogramma. Op de site van het waterschap is op de overzichtskaart baggeren te zien waar het waterschap bezig is. Baggerwerkzaamheden worden altijd van tevoren aangekondigd in de lokale krant. Bij grote baggerprojecten worden voorlichtingsbijeenkomsten gehouden en verschijnen er regelmatig nieuwsbrieven. Kan ik er bezwaar tegen maken? Als de baggerslib niet vervuild is kunt u geen bezwaar maken tegen baggerwerkzaamheden of het afzetten van baggerslib op uw land. Is die bagger niet vervuild? Vóór het waterschap aan de slag gaat, wordt de bodem van de waterloop bemonsterd. Als er sprake is van vervuiling wordt het baggerslib afgevoerd. Ook puin, fietswrakken e.d. worden verwijderd. Het kan toch ook naar een depot? Alleen het slib van grote baggerprojecten en van het baggeren van stedelijk water (waar vaak geen afzetmogelijkheid is) wordt opgeslagen in speciale baggerdepots. Het vervoer en de opslag van slib is duur, daarom wordt dat niet standaard gedaan. Jullie rijden m n land kapot, kan dat niet anders? Baggerwerkzaamheden kunnen ingrijpend zijn. In alle gevallen wordt geprobeerd het werk met zo min mogelijk schade of overlast uit te voeren. Meer weten over baggeren? Kijk op of neem contact op met Leon Boot, projectleider baggeren van Waterschap Rivierenland telefoon: (0344) , L.boot@wsrl.nl Baggeren, waarom? Het baggeren van vaarten en sloten raakt rechtstreeks aan het werk van de boer. Veel watergangen lopen door agrarisch gebied en soms wordt bagger afgezet op een agrarisch perceel. Baggeren is belangrijk voor een goed functionerend watersysteem. Het zorgt dat de watergangen op diepte blijven en dat het water goed kan doorstromen. Dat zorgt voor voldoende wateraanvoer in droge perioden, en voor voldoende berging en afvoer in natte perioden. Goed waterbeheer dient het belang van de boer, baggeren hoort daarbij! 3

4 weetjes over wetten Minder overtredingen bij de schouw Sanctiemaatregel werkt Het is een onwaarschijnlijk getal, maar in het werkgebied van Waterschap Rivierenland liggen een slordige kilometer watergangen. Rivieren, beken, vaarten, weteringen, sloten, slootjes, greppels... Al die kilometers moeten onderhouden worden. Dat betekent: opengehouden, gemaaid en vrijgehouden van rommel op de oevers. Het waterschap zorgt dat de A-watergangen op orde zijn. Deze hoofdwatergangen zijn de slagaderen van het watersysteem. Het onderhoud aan de haarvaten van het watersysteem, de B- en C- watergangen, moet worden gedaan door de eigenaren van het land waar de sloot loopt. Dat is in veel gevallen een agrariër. Onderhoud is essentieel Voor de boer is een goed functionerend watersysteem van groot belang. Het stelsel van sloten en greppels op zijn land zorgt ervoor dat een overschot aan water goed kan worden geborgen en afgevoerd. En dat het water in tijden van droogte juist goed kan worden aangevoerd. Dat kan alleen als de watergangen op diepte worden gehouden en worden vrijgehouden van begroeiing. Jaarlijkse schouw Het waterschap controleert jaarlijks of het onderhoud goed is uitgevoerd. Deze schouw is een visuele inspectie van de sloten en watergangen. De schouw begint op 1 november (in het gebied Alm en Biesbosch op 1 december). Als het onderhoud niet op orde is volgt een waarschuwing. Na 2 weken volgt een herschouw. Is er dan nog steeds niets gedaan, dan wordt de sloot op kosten van de grondeigenaar door het waterschap schoongemaakt. Sanctiemaatregel Er worden tijdens de schouw heel wat overtredingen vastgesteld. In 2009 waren dat er meer dan Om daar wat aan te doen is in 2011 een sanctiemaatregel (een preventieve last onder dwangsom ) ingevoerd. Dat houdt in dat een eigenaar de onderhoudsplichtige een boete moet betalen als hij drie jaar achtereen niet vóór 1 november aan zijn onderhoudsplicht heeft voldaan. De hoogte van de boete kan oplopen tot 750 euro per eigenaar. Overtredingen gehalveerd De sanctie heeft gewerkt. Het aantal schouwovertredingen was in 2012 ongeveer gehalveerd. De verwachting is dat ook dit jaar het aantal overtredingen zal zijn teruggelopen. Dat is een goede zaak. Goed onderhoud is niet alleen van belang voor de boer, maar ook voor al zijn buren! Schouwteam, telefoon: (0344) of per schouw@wsrl.nl Bent u onderhoudsplichtig? Alle watergangen staan in de legger wateren. Die is te vinden op De legger geeft de status van een watergang en de onderhoudsplichtige. Er staat veel informatie over de keur en de sanctie. Er zijn ook uitzonderingssituaties, u kunt hier vinden of die voor u gelden. 4

5 Watersysteemrapportage 2013 Het gaat de goede kant op! Het waterschap is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het oppervlaktewater in het rivierengebied. Om die kwaliteit te bepalen wordt er regelmatig op bijna 400 meetpunten in de stad en in het buitengebied gemeten. De resultaten van 2012 zijn nu verschenen in de Watersysteemrapportage Er wordt bij de metingen gekeken naar bijvoorbeeld het zuurstofgehalte en het waterleven in de sloot. Er wordt ook gemeten aan chemische stoffen zoals meststoffen (stikstof en fosfaten) en gewasbeschermingsmiddelen (fungiciden en insecticiden). In zes meetrondes gedurende het jaar 2012 zijn in het agrarisch meetnet in het buitengebied in totaal 42 watermonsters genomen. Die konden worden vergeleken met resultaten van metingen in Goed nieuws De vergelijking laat zien dat het de goede kant opgaat met de waterkwaliteit. Over de grote lijn liggen de meetwaarden van ongewenste stoffen in 2012 beduidend lager dan in Opvallend is dat het middel imidacloprid (een insecticide) minder wordt aangetroffen. Het is een stof die vaak in verband wordt gebracht met bijensterfte. In 2009 liet het middel in 39% van de watermonsters een overschrijding van de norm zien, in 2012 is dat gezakt naar 5%. Dat is goed nieuws. Normoverschrijdingen Toch worden er in het agrarisch meetnet nog steeds stoffen aangetroffen die niet thuishoren in het water. Het gaat dan vooral om insecticiden en antischimmelmiddelen. In totaal zijn 23 van die probleemstoffen in de watermonsters aangetroffen. In een aantal gevallen is sprake van normoverschrijdingen. Die zijn vastgesteld bij carbendazim (een fungicide) en bij de insecticiden abamectine en imidacloprid. Ook bij meststoffen (N en P) zijn overschrijdingen vastgesteld. Belang Het blijft van belang om te zoeken naar alternatieven. Er wordt al veel gedaan om het uitspoelen en verwaaien van ongewenste stoffen te voorkomen. Er zijn strikte regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Ook projecten als het niet beplanten van akkerranden zorgen voor een beter watermilieu. Schoon water is niet alleen van belang voor de natuur, maar ook voor de agrarische gebruikers in het buitengebied. Veel te winnen Een van de opstellers van de Watersysteemrapportage 2013, Michel Lucas van Waterschap Rivierenland, zegt: Het gaat de goede kant op. Maar de overschrijdingen zullen in de toekomst nog verder moeten worden teruggebracht. We gaan vanaf 2013 jaarlijks meten. We krijgen dan een betrouwbaarder beeld van de effecten van de landbouw op de waterkwaliteit. Het gaat goed, maar er is nog veel te winnen! Michel Lucas, telefoon: (0344) , Meetpunt in het rivierengebied. 5

6 korte berichten Meldingen doen via de Activiteiten Internet Module (AIM) Op 1 januari 2013 werd het nieuwe Activiteitenbesluit van kracht. Bij wijziging of start van een onderneming die op oppervlaktewater of riolering loost, is sinsdien een digitale melding via de AIM verplicht. Herziening peilbesluiten Tielerwaard en Alblasserwaard Waterschap Rivierenland is bezig met een gedeeltelijke herziening van de peilbesluiten Tielerwaard en Alblasserwaard. Door diverse ontwikkelingen is er aanleiding om voor een aantal peilgebieden deze peilbesluiten aan te passen. Hiermee komt het waterschap tegemoet aan de behoeften van de omgeving. De omgeving is dan ook betrokken bij de totstandkoming van de herziening. Aantal overtredingen gewasbeschermingsmiddelen afgenomen. Met de internetmodule AIM kunt u: 1. Achterhalen welk type bedrijf u heeft (A, B of C) en of een Omgevingsvergunning beperkte milieutoets nodig is. 2. Bepalen welke artikelen uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling voor uw bedrijf van toepassing zijn. 3. Elektronisch (of schriftelijk) een melding indienen bij gemeente, provincie of ministerie. Het systeem bestaat dus uit twee hoofdmodules: een vraag/antwoordmodule (kennisboom) en een meldingsmodule (formulier). U kunt de AIM via onze website vergunningen openen. U kunt ook rechtstreeks via het vragenformulier invullen. Afdeling Vergunningen, telefoon: (0344) , cpv@wsrl.nl Het betreft de volgende peilgebieden: Sliedrecht-Noord en -West Streefkerk-Noord Nieuwendijk Plantsoen Gorinchem-Oost. vindt u op onze website: in de rubriek Peilbesluit. Of via Jenny Otte, telefoon: (0344) , j.otte@wsrl.nl Kennisloket Erfafspoeling voor agrariërs online Op 9 oktober 2013 is het digitale Kennisloket Erfafspoeling online gegaan. De website laat agrariërs zien hoe ze vervuiling van water en bodem door afspoeling van het erf zo veel mogelijk kunnen voorkomen. Praktische tips en wettelijke eisen Door afspoeling van het erf kunnen schadelijke stoffen in het oppervlaktewater, riolering en bodem terecht komen. Het Kennisloket geeft u informatie over mogelijkheden om afspoeling terug te dringen én over de milieueisen die het Activiteitenbesluit stelt aan de inrichting van het erf. Naast de wettelijke eisen staan er ook veel praktische tips op de website. Waterschap Rivierenland controleert regelmatig op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In de afgelopen jaren werden regelmatig boeterapporten opgemaakt. Dit jaar is er een duidelijke daling te zien. En dan met name in het aantal geconstateerde overtredingen voor het bespuiten van sloottaluds. Positief nieuws dus voor u als ondernemer én voor de waterkwaliteit. Marcel Wolfert, telefoon: (0344) , m.wolfert@wsrl.nl Agrarisch Inzicht is een uitgave van Waterschap Rivierenland. Deze uitgave wordt bij alle agrarische bedrijven in het beheersgebied van het waterschap bezorgd. Belangstellenden krijgen het blad op aanvraag gratis toegestuurd. Het is ook te downloaden vanaf onze website. Waterschap Rivierenland Postbus AN Tiel Telefoon (0344) info@wsrl.nl Fotografie Waterschap Rivierenland, Tiel, Shutterstock - Vormgeving Het Lab ontwerp + advies, Arnhem - Drukwerk Drukkerij Opmeer, Den Haag - Cartoon studio Bajo 6