onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H."

Vera Bogaerts
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H.(Bart) Bossers

2 Vraag van Simon Verhallen Verhoogde belangstelling voor het Staatsexamen Programma I Doel: achterhalen hoeveel en welke woorden iemand op B1- niveau moet kennen en of kennis van deze woorden voldoende is om de teksten van het Staatsexamen Lezen NT2 programma 1 te kunnen begrijpen.

iemand op B1- niveau moet kennen en of kennis van deze woorden

3 1. Wat is de relatie tussen tekstdekking en tekstbegrip? 2. Hoeveel en welke woorden moet men kennen op B1-niveau? 3. Uitgaande van deze groep woorden, hoe hoog is de tekstdekking van de teksten van Staatsexamen Lezen NT2 programma I?

Uitgaande van deze groep woorden, hoe hoog is de

4 1. De relatie tussen tekstdekking en tekstbegrip 2. Hoeveel en welke woorden moet men kennen op B1- niveau 3. Toelichting van het gekozen woordenbestand 4. Representativiteit van de gekozen teksten 5. Uitgaande van deze groep woorden, hoe hoog is de tekstdekking? 6. Conclusies

Toelichting van het gekozen woordenbestand 4.

Verschillende factoren hebben invloed op tekstbegrip: leesvaardigheid in T1, bekendheid met het onderwerp (Hazenberg, 1994), grammaticale kennis van de T2, woordkennis in de T2) T2-kennis blijkt de

5 Verschillende factoren hebben invloed op tekstbegrip: leesvaardigheid in T1, bekendheid met het onderwerp (Hazenberg, 1994), grammaticale kennis van de T2, woordkennis in de T2) T2-kennis blijkt de beste voorspeller van tekstbegrip Een belangrijk onderdeel van T2-kennis is woordkennis. Relatie tussen T2-woordkennis en tekstbegrip bevestigd in onderzoeken (Henriksen et.al.(2004), Proctor et.al. (2005))

de beste voorspeller van tekstbegrip Een belangrijk onderdeel van T2-kennis is woordkennis.

6 Taalkennisdrempel (o.a. Bossers 1991, Nation & Hu 2000) Hoe gecompliceerder de taak hoe hoger Mogelijkheid tot compenseren gebrek aan T2-kennis (Bossers 1992) T2-leeromgeving/vt-leeromgeving Kansverhogende t.o.v. de absolute opvatting

compenseren gebrek aan T2-kennis (Bossers 1992)

7 hoeveel procent van de woorden van een tekst moet bekend zijn om de tekst te kunnen begrijpen? 1979 Sciarone: krantenartikel 60%: niet te begrijpen 70%: nauwelijks begrip 80%: begint begrip te komen 90%: redelijk tekstbegrip 1985 Schouten-van Parreren: literaire teksten 75%: globaal begrip 90%: begrip van de hoofdzaken 95%: meeste details worden begrepen woorden nodig om tot gedetailleerd begrip te komen 1991 Nienhuis controleert de bevindingen van Sciarone en Schouten-van Parreren 75% nauwelijks sprake van globaal begrip. 90% was er ook geen of maar zeer beperkt sprake van globaal begrip Hazenberg & Hulstijn: algemene niet literaire teksten 95%-98% Minimale woordenschat van 5000 woorden 2000 Hu & Nation: om zonder problemen een tekst te kunnen begrijpen een tekstdekkingspercentage van 95% tot 98%. Taalkennisdrempel op 90 % 2006 Nation: voor het begrijpen van krantenberichten en romans tekstdekkingspercentage van 98% receptief 8000/9000 woordfamilies 2010 Bossers: voor globaal begrip 90 % lemmadekking woorden receptief kennen om op MBO-niveau te werken of een beroepsopleiding te volgen.

90%: begrip van de hoofdzaken 95%: meeste details worden begrepen - 5000 woorden nodig om tot gedetailleerd begrip te komen 1991 Nienhuis controleert de bevindingen van Sciarone en Schouten-van

9 Tekstdekkingspercentage verschilt 1. per type tekst en 2. per type tekstbegrip dat wordt nagestreefd (globaal/gedetailleerd?) De vraag die hieruit voortvloeit: welk type tekstbegrip wordt nagestreefd bij STEX I Lezen, en bij welke soorten teksten?

10 Wat moet worden begrepen op B1-niveau volgens het Raamwerk NT2 en het Europees Referentiekader: 1. De belangrijkste punten uit duidelijke standaardteksten die regelmatig voorkomen op het werk, op school en in de vrije tijd. 2. Alledaags en eenvoudige woordgebruik en eenvoudige zinsbouw. 3. Goed gestructureerde teksten. 4. Niet per sé visueel ondersteund 5. Langere teksten kunnen voorkomen Raamwerk NT2: Vier subcategorieën: 1. Correspondentie lezen 2. Oriënterend lezen 3. Lezen om informatie op te doen 4. Instructies lezen

Alledaags en eenvoudige woordgebruik en eenvoudige zinsbouw. 3. Goed gestructureerde teksten. 4. Niet per sé visueel ondersteund 5.

11 Dus: globaal tekstbegrip, doorsnee teksten Volgens Bossers (2010) is er een lemmadekking van 90 % nodig voor globaal tekstbegrip van doorsnee teksten uit dag- en weekbladen. Receptieve woordenschat van 5000 woorden Het antwoord op de onderzoeksvraag hoeveel en welke woorden moet men kennen op B1-niveau? is dus receptief de 5000 meest frequente woorden van het Nederlands.

Receptieve woordenschat van 5000 woorden Het antwoord op de onderzoeksvraag hoeveel en welke

13 het maken van een goed gefundeerde selectie uit de trefwoorden uit het woordenboek, die uiteindelijk als definitieve lijst van voor anderstalige (aspirant-) studenten nuttige Nederlandse woorden zal gelden (Hazenberg 1994, 33) Selectiecriteria: - frequentie - het aantal betekenissen - het aantal samenstellingen - intuïtie (gesloten klasse) Basiswoordenboek: samengesteld aan de hand van het lemma s tellende Groot Woordenboek van Hedendaags Nederlands van Van Dale (Sterkenburg & Pijnenburg, 1984). Op basis van intuïtie teruggebracht naar woorden Het Basiswoordenboek Nederlands ( woorden) is gekoppeld aan het INLcorpus

intuïtie (gesloten klasse) Basiswoordenboek: samengesteld aan de hand van het 90.

14 Maar de lijst is verouderd: - Linda van Veen een lijst van 2000 woorden opgeschoond.(slimme Woordleerder, VV-lijst) - Zelf nog een lijst van 3000 woorden opgeschoond.

15 Er is voor gekozen daarbij exact dezelfde methode als Van Veen te hanteren om dit te doen. Het volgende is dus ook uit de lijst verwijderd: - landennamen - afleidingen - transparante samenstellingen - samengestelde functiewoorden - samengestelde pronomina. - losse letters - eigennamen - spreektaalwoorden (zoals ach ) - vlaamse woorden en ouderwetse woorden (zoals riks) - woorden die alleen voorkomen in samenstellingen

samenstellingen - samengestelde functiewoorden - samengestelde pronomina.

17 8 teksten: 6 daarvan hebben ooit samen in een bestaand examen gezeten. 2 hadden dicht bij het gemiddelde liggende p-waardes. Dezelfde verdeling van teksoorten en domeinen als in examens. Lemmatiseren

18 glazenwassen, transparant of niet transparant? wel = 95,6% niet= 92.5% voedingsgroep, voedingsstof en voedingswijzer. wel = 88.2%. niet = 86.4%. oliemeter, oliepeil, oliepeilmeter, olietemperatuur en olievoorraad wel = 91.8% niet= 88.3%

20 Uit de eerste onderzoeksvraag, wat is de relatie tussen tekstdekking en tekstbegrip?, kwam naar voren dat T2-kennis, naast andere factoren zoals T1-leesvaardigheid, de meeste invloed had op tekstbegrip en dat woordkennis het belangrijkste onderdeel was van die T2-kennis (Bossers 1992) Het waarschijnlijkste antwoord op de tweede onderzoeksvraag, hoeveel en welke woorden moet men kennen op B1-niveau, was: de groep van 5000 meest frequente woorden van het Nederlands (receptief). uitgaande van deze groep woorden, hoe hoog is de tekstdekking van de teksten van Staatsexamen Lezen NT2 programma 1? De tekstdekking bleek te variëren tussen de 87% en de 95,6%. Een positief stemmend resultaat.

die T2-kennis (Bossers 1992) Het waarschijnlijkste antwoord op de tweede onderzoeksvraag, hoeveel en welke woorden moet men kennen op B1-niveau, was: de groep van 5000

21 Woordenboek Invloed van vraagstelling op benodigde tekstdekking (globaal, gedetailleerd? Stukken uit de tekst overgeslagen?) Bepaalde woordbetekenissen eventueel niet bekend bij de leerders. Gezien deze nuanceringen zouden de berekende dekkingspercentages in werkelijkheid eventueel wat hoger of lager kunnen uitvallen dan nu het geval is. Er slechts een kleine, weliswaar qua domein, tekstsoort en moeilijkheidsgraad representatieve, selectie teksten bestudeerd.

22 Bossers, B. (1991). On thresholds, ceilings and short-circuits: The relation between L1 reading, L2 reading knowledge. Reading in two languages (special issue of AILA Review), Bossers, B. (1992). Reading in two languages. A study of reading comprehension in Dutch as a second language and in Turkish as a first language. Rotterdam: drukkerij van Driel. Bossers, B. (2010). Woordenschat. In Bossers, B. & Vermeer, A. & Kuiken, F. (red.). Handboek Nederlands als tweede taal in het volwassenenonderwijs. Bussum: Coutinho. pp Bossers, B. & Hulstijn, J.H. (1992). Individual differences in L2 proficiency as a function of L1 proficiency. European Journal of Cognitive Psychology, Dalderop, K., Liemberg, E. & Teunisse, F. (2002, Juni 30). Raamwerk NT2. Opgehaald van Hazenberg, S. (1994). Een keur van woorden. Ridderkerk: Ridderprint. Hazenberg, S., & Hulstijn, J. H. (1992). Woorden op zicht, Woordselectie ten behoeve van het NT2-onderwijs. Levende Talen, 467. Henriksen, B., Albrechtsen, D., & Haastrup, K. (2004). The relationship between vocabulary size and reading comprehension in the L2. In B. Henriksen, D. Albrechtsen, & K. Haastrup, Writing and vocabulary in foreign language acquisition. Serie: Angles on the Englishspeaking world (pp ). Copenhagen: Museum Tusculanum Press. Huijgen, M., & Verburg, M. (1987). Van Dale basiswoordenboek van de Nederlandse taal. Utrecht: Van Dale Lexografie. Nation, I.S.P. & Hu, M.H. (2000). Unknown vocabulary density and reading comprehension. Reading in a Foreign Language, Nation, I. (2006). How large a vocabulary is needed for reading and listening? Canadian Modern Language Review, Nienhuis, L. (1991). Het begrip van teksten met 10% tot 25% onbekende woorden. Toegepaste Taalwetenschap in Artikelen, Pijnenburg, W., & Sterkenburg, P. (1984). Van Dale Groot Woordenboek Van Hedendaags Nederlands. Utrecht: Van Dale Lexografie. Proctor, C., Carlo, M., & Snow, C. (2005). Native spanish-speaking children reading in English: Toward a model of comprehension. Journal of Educational Psychology, Schouten-van Parreren, C. (1985). Woorden leren in het vreemde-talenonderwijs. Apeldoorn: van Walraven. Sciarone, A. (1979). Woordjes leren in het vreemde-talenonderwijs. Muiderberg: Coutinho. Veen, Linda van (2011). De Slimme Woordleerder. MA-scriptie. Amsterdam: Vrije universiteit.

23 Vragen?

Vergelijkbare documenten

Bart Bossers (red.), Klassiek Vakwerk. Achtergronden van het NT2-onderwijs. Amsterdam, Boom, 2008.

Publicatielijst Dr. Bart Bossers VU-NT2 November 2015 Bart Bossers (red.), Klassiek Vakwerk. Achtergronden van het NT2-onderwijs. Amsterdam, Boom, 2008. Bart Bossers & Anne Kerkhoff, Hoe het was, hoe het