Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid t.a.v. de Staatssecretaris mevrouw J. Klijnsma Postbus LV Den Haag

Transcriptie

1 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid t.a.v. de Staatssecretaris mevrouw J. Klijnsma Postbus LV Den Haag Den Haag, 8 augustus 2013 Betreft: cliëntentoets Invoeringswet Participatiewet Ref.: LCR ER/BH/GvdM Geachte mevrouw Klijnsma, De Landelijke Cliëntenraad (LCR) is u erkentelijk dat u ons in staat stelt de invoeringswet Participatiewet te beoordelen vanuit cliëntenperspectief. Bij deze beoordeling heeft de LCR gekeken of de doelstellingen van deze wet kunnen worden gerealiseerd vanuit twee perspectieven. Ten eerste: de gestelde uitgangspunten van de regering Iedereen in staat stellen als volwaardig burger mee te doen. De mens staat hierbij centraal. De regering gaat zo veel mogelijk uit van de eigen kracht van mensen en biedt ondersteuning waar dit nodig is. Ten tweede: het perspectief van de burger/cliënten - De cliënt wordt als hij/zij dat nodig heeft ondersteund bij de toeleiding naar, het kunnen uitoefenen en het behouden van werk. - Cliënten hebben de mogelijkheid zelf de regie te voeren over hun traject naar werk en voorzieningen. Zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid worden gestimuleerd. Als hierbij steun nodig is, is die op maat beschikbaar. - Cliënten hebben medezeggenschap bij de totstandkoming en de uitvoering van beleid. Dit betreft zowel het beleid van de uitvoeringsorganisaties (waaronder gemeenten) op decentraal niveau als het kabinetsbeleid op landelijk niveau. - De cliënt heeft zo min mogelijk last van bureaucratie. Hij/zij wordt niet belast met ingewikkelde procedures, herhaalde uitvraag van gegevens, administratieve problemen en loketten. - Werkgevers worden adequaat ondersteund bij het werven, in dienst nemen en in dienst houden van werknemers met een beperking of werknemers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Ook hebben zij zo min mogelijk last van bureaucratie. Dit is van direct belang voor cliënten. Bezoekadres Landelijke Cliëntenraad Bezuidenhoutseweg AW Den Haag Postadres Landelijke Cliëntenraad Postbus CZ Den Haag Tel info@lcr-suwi.nl

2 Conclusies De LCR heeft een groot aantal vragen geformuleerd over de haalbaarheid van de beoogde doelstellingen van de voorgestelde Participatiewet. Tevens wijst de LCR op een aantal knelpunten. 1 Er is sprake van onbalans tussen enerzijds de gemeente kan en anderzijds de burger moet. Tegenover de beleidsruimte voor gemeenten staat verminderde rechtszekerheid voor burgers. De fundamentele vraag is of de beoogde participatie op basis van deze onevenwichtigheid voldoende wordt gerealiseerd. 2 Er is geen garantie dat de mensen die het op eigen kracht niet redden de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Zij kunnen vragen om deze ondersteuning maar de gemeente heeft op basis van de wet geen verplichting om op het verzoek in te gaan. Daartegenover legt de wet wel zware verplichtingen bij burgers neer. Zij moeten zelfredzaam zijn en meewerken aan verplichtingen vanuit gemeenten. Ook van werkgevers worden grote inspanningen gevraagd, maar de noodzakelijke randvoorwaarden en condities om mensen met een beperking in dienst te nemen, zijn niet geborgd. Voor jonggehandicapten is de Participatiewet een verslechtering t.o.v. de nieuwe Wajong, hetgeen zich niet verdraagt met de consequenties van het door Nederland ondertekenen van het VN-verdrag voor rechten van gehandicapten. 3 De cliënt moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, maar de wet biedt hem geen enkele faciliteit om zijn eigen verantwoordelijkheid te kúnnen nemen en zo zijn autonomie te vergroten. 4 Bureaucratie. Het kabinet streeft naar minder administratieve lasten voor gemeenten, bedrijven/werkgevers en burgers. De LCR ziet echter de bureaucratie voor werkgevers en werknemers toenemen. Twee aandachtspunten: - De wijze waarop (spelregels en voorwaarden) de aanvraag van loonkostensubsidie en werkvoorzieningen wordt geregeld. Er zijn geen bepalingen opgenomen over de methodiek van de vaststelling van de loonwaarde en hoe de aanvraag en toekenning van werkvoorzieningen worden geborgd. - Een werknemer die met loonkostensubsidie werkt en ontslag krijgt of uitvalt wegens ziekte komt in een ingewikkeld systeem terecht: samenloop van uitkeringen, scheiding van verantwoordelijkheden voor het verstrekken van de uitkering en bieden van ondersteuning bij re-integratie. Dit laatste verstoort ook de beoogde prikkelwerking voor de gemeente (zie stroomschema s in bijlage 1). 5 We maken ons zorgen over de financiële prikkelwerking van de Participatiewet. Deze prikkelwerking in de Wwb pakt niet goed uit voor werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, omdat voor de toeleiding naar en het behoud van werk hoge kosten moeten worden gemaakt. Voor hen zullen de kosten niet opwegen tegen de reductie van de uitkeringslasten. In dit verband zijn wij extra bezorgd over de nieuwe groepen in de Participatiewet, zoals mensen met verstandelijke en/of psychische beperkingen. Zij zullen een structurele ondersteuning vragen van gemeenten. 6 Voor de werkgever biedt de Participatiewet niet één regeling, als het gaat om voorzieningen en ondersteuningsmogelijkheden om mensen met een beperking in dienst te nemen. Gemeenten mogen individueel bepalen welke instrumenten ze hiervoor willen inzetten. Dat betekent dat de werkgever met vele verschillende regelingen te maken krijgt. Voor hem stopt de werving immers niet bij gemeentegrenzen of de grenzen van de LCR ER/BH/GvdM 2

3 arbeidsmarktregio. In het beste geval komen de gemeenten met een pakket per arbeidsmarktregio. 7 De afbakening van het quotum is voor werkgevers en werknemers niet uit te leggen en onwerkbaar. Als een werkgever iemand met een functiebeperking een baan biedt en de werknemer gaat meer dan 80% wml verdienen, dan telt deze baan (persoon) niet meer mee voor het quotum. Dit verschijnsel remt de ontwikkeling van mensen en stimuleert werkgevers niet mensen met een beperking in dienst te nemen. 8 Zeggenschap op beleid door cliënten is onvoldoende geregeld en heeft nog steeds een wankele basis. Op regionaal niveau is cliëntenparticipatie niet geborgd. 9 De regering is als wetgever systeemverantwoordelijk voor deze wet. De LCR heeft een aantal vragen over hoe deze verantwoordelijkheid wordt vormgegeven. 10 We constateren dat mensen met een urenbeperking die naar vermogen werken geen aanvulling tot minimaal het minimumloon krijgen, zoals wel was voorzien in de eerdere versie van de vierde nota van wijziging. Zij krijgen hooguit een aanvulling op hun loon tot bijstandsniveau. Dat betekent dat werken voor hen niet loont. 11 Het wetsvoorstel gaat onvoldoende in op de relatie met Wmo, Wajong en AWBZ. Er kan mogelijk voordeel worden behaald door combinaties van Wmo en Participatiewet, maar binnen gemeenten kunnen hernieuwde schotten ontstaan. De cliënt kan dan tussen wal en schip vallen. De LCR constateert bovendien dat de wetgever geen maatregelen neemt om afwenteling naar Wajong en AWBZ te voorkomen. In de cliëntentoets zullen wij onze conclusies nader toelichten. Wij sluiten onze beoordeling af met een aantal suggesties om de wet te verbeteren. De LCR hoopt met dit advies bij te dragen aan een zorgvuldige en evenwichtige wetgeving, die recht doet aan de positie van de burger met ondersteuningsbehoefte, respectievelijk de cliënt. Als wij daaraan nog meer kunnen bijdragen met een nadere toelichting en uitwerking, dan zijn wij daartoe natuurlijk graag bereid. Met vriendelijke groet, Gerrit van der Meer Voorzitter Samenstelling Landelijke Cliëntenraad Landelijke cliëntenorganisaties: Vakcentrale voor Middengroepen en Hoger personeel / Christelijk Nationaal Vakverbond (MHP/CNV), Chronisch zieken en Gehandicaptenraad Nederland (CG-Raad), Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, publieke sector), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, private sector), Landelijke Vereniging van Arbeidsongeschikten (LVA), Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM), Landelijk Platform GGZ/LOC, Platform VG. vertegenwoordigers van cliëntenraden: cliëntenraden SVB en UWV vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie: Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid (LocSZ), Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid (LocSZ)/cliëntenraden G4, Landelijke Vereniging Dak en Thuislozen (LVDT). LCR ER/BH/GvdM 3

4 Toelichting beoordeling Participatiewet vanuit cliëntenperspectief Wij vragen hierbij uw aandacht voor de volgende onderwerpen: 1 Systeemverantwoordelijkheid 2 Financiële prikkels 3 Positie van de cliënt 4 Herbeoordeling Wajong 5 Quotum 6 Cliëntenparticipatie 7 VN-verdrag 8 Werkvoorziening (inclusief jobcoachregeling) 9 Kwaliteit 10 Loonkostensubsidie 10.1 Doelgroep 10.2 Loonwaardebepaling 10.3 Gegevensuitwisseling 11 Wsw en beschut werken na Overige aandachtspunten 12.1 monitoring en Kernkaart 12.2 Relatie met overige (SV) wetgeving 12.3 Begeleiding vangnet ziektewet 12.4 Nieuw criterium in de WIA 12.5 Mobiliteitsbonus 12.6 Relatie Participatiewet en Wajong 12.7 Relatie Langdurige zorg en Wmo 12.8 Studiefinanciering 13 Suggesties voor verbetering 1 Systeemverantwoordelijkheid De uitvoering van de Participatiewet wordt aan gemeenten gedelegeerd en de controle van de gemeente ligt bij de gemeenteraad. De rijksoverheid is systeemverantwoordelijk voor de wet. Welke doelen stelt de regering zich in deze? In de memorie van toelichting wordt aangegeven dat de regering het belangrijk vindt inzicht te krijgen in de doeltreffendheid en de effecten van de wet. De LCR vraagt zich af op grond van welke criteria de regering beoordeelt of de wet doeltreffend en effectief is. Er zijn twee zaken waarbij de regering aangeeft dat ingrijpen van rijkswege mogelijk is. Dit betreft: 1) De zorg van de regering dat er druk op gemeenten kan ontstaan om het kostbare instrument loonkostensubsidie vaker dan nodig in te zetten voor mensen die ook zonder de inzet van dit instrument aan de slag kunnen komen. Er zal daarom worden gemonitord hoe vaak gemeenten loonkostensubsidie inzetten. Indien daartoe aanleiding bestaat, zal de regering overwegen de financiële prikkel tot uitgavenbeperking te versterken. 2) De regering vindt het van belang dat binnen de 35 regionale Werkbedrijven afspraken worden gemaakt over de minimumeisen waaraan een methode ter bepaling van de loonwaarde moet voldoen. Als de afspraken over minimumeisen binnen de LCR ER/BH/GvdM 4

5 Werkbedrijven niet of niet tijdig voor de inwerkingtreding van de Participatiewet tot stand zijn gekomen, legt de regering minimumeisen in lagere regelgeving vast. Onduidelijk is of het kabinet uitsluitend een financiële/budgettaire of ook een inhoudelijke/kwalitatieve toetsing wil uitvoeren bij de beoordeling van de inzet van loonkostensubsidie. Ook is niet duidelijk welke criteria worden gehanteerd om te beoordelen of door gemeenten te veel loonkostensubsidie wordt verstrekt. Het is onhelder welke minimumeisen de regering stelt aan de afspraken over de methode van loonwaardebepaling om te kunnen beoordelen of de afspraken van de 35 werkbedrijven voldoen. De regering gaat de wet niet alleen evalueren, maar ook monitoren. Om op landelijk niveau beter inzicht te krijgen in de resultaten van gemeenten en SW-bedrijven en om de effecten van de Participatiewet te monitoren, wil de regering tot een goed informatiearrangement met gemeenten komen. De LCR vraagt zich af of de evaluatie en monitoring alleen budgettaire aspecten betreft. Wij adviseren u hierbij ook op effectiviteit en kwaliteit te evalueren. Tevens is het van belang rekening te houden met de rapportageverplichtingen die voortvloeien uit de ratificering van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. De LCR wijst op het belang om een rapportageplicht voor monitoring en evaluatie in de wet vast te leggen. Waarbij de afspraken met de VNG over het informatiearrangement in lagere regelgeving worden opgenomen. Het moet vooraf helder zijn welke informatie moet worden aangeleverd. Waarbij er vervolgens op wordt toegezien dat gemeenten ook daadwerkelijk de noodzakelijke informatie registreren. De LCR adviseert een wettelijke verankering met betrekking tot rapportage en registratie, omdat keer op keer blijkt dat gemeenten geen of onvergelijkbare informatie verzamelen waardoor een ordentelijke evaluatie niet mogelijk is (WIJ, Wmo). 2 Financiële prikkels De LCR vraagt zich af of de financiële prikkel van de huidige Wet werk en bijstand straks de Participatiewet gemeenten voldoende stimuleert om mensen met verschillende verdiencapaciteit en ondersteuningsbehoeften toe te leiden naar werk. In de Participatiewet worden mensen met een potentieel arbeidsvermogen van minimaal 20% geacht te gaan werken. Dit kan meestal niet zonder aanzienlijke ondersteuning, werkvoorzieningen en een forse aanvulling op het loon. De gemeente heeft geen financieel belang bij het aanbieden van ondersteuning aan deze werklozen omdat de netto opbrengst van werken voor de gemeente negatief is. De reductie van uitkeringslasten weegt niet op tegen de kosten van ondersteuning. De LCR vraagt zich af of deze groep in aanmerking komt voor dagbesteding, omdat werk een voorliggende voorziening is. Deze mensen dreigen vast te komen zitten in de Participatiewet met wél een sollicitatieplicht en een plicht tot het leveren van een tegenprestatie maar zónder een prestatie- plicht van gemeenten om ondersteuning te bieden. Bovendien is het leveren van een tegenprestatie door de kosten van begeleiding en/of vervoer mogelijk niet betaalbaar. Het doel van participatie in de vorm van een zinvolle bijdrage aan de samenleving wordt dan niet haalbaar. Ook voor niet-uitkeringsgerechtigden die ondersteuning nodig hebben, heeft de gemeente geen enkele financiële prikkel om hen naar werk te begeleiden. Een aantal gemeenten heeft LCR ER/BH/GvdM 5

6 in 2012 al raadsbesluiten genomen die de zogenaamde nuggers en ANW-ers uitsluit van verschillende vormen van ondersteuning en facilitering ten behoeve van het vinden en behouden van werk. De regering had ook kunnen kiezen voor een ander instrument naast of in plaats van een financiële prikkel. De LCR denkt hierbij aan het geven van een opdracht zoals UWV die nu heeft voor de re-integratie van jonggehandicapten. Het UWV heeft nog tot 2015 in de nieuwe Wajong (werkregeling) de taak de plicht jonggehandicapten een bepaalde periode intensief te ondersteunen. Dit heeft goede resultaten opgeleverd (zie Monitor arbeidsparticipatie 2012 UWV). 3 Positie van de cliënt De positie van de individuele cliënt in de Participatiewet verdient nadere aandacht. De cliënt heeft veel plichten en nauwelijks rechten. De gemeente kan, al of niet op verzoek van de cliënt, ondersteuning bieden bij het zoeken naar en het behouden van werk maar er is geen garantie dat mensen ook daadwerkelijk kunnen rekenen op een adequaat aanbod. De cliënt kan slechts in bezwaar en beroep gaan als zijn verzoek tot ondersteuning wordt afgewezen. Dit gegeven is strijdig met het uitgangspunt van de wet: de regering gaat zo veel mogelijk uit van de eigen kracht en verantwoordelijkheid van mensen en biedt ondersteuning waar dit nodig is. Of in termen van rechten van de mens: bevorder de autonomie van mensen. Zo mist de LCR de verplichting van de gemeenten om samen met de cliënt een persoonlijke participatieplan op te stellen, zoals wel is geregeld in de nieuwe Wajong. In de voorstellen van de nieuwe Wmo wordt hierin voorzien door gemeenten te verplichten onderzoek te doen naar de mogelijkheden van de cliënt bij de aanvraag van een voorziening. Als de wetgever van de eigen kracht van de burger wil uitgaan, is een aantal aspecten noodzakelijk: De cliënt kan onafhankelijk informatie, advies en ondersteuning krijgen bij het vinden en behouden van werk. De cliënt wordt gefaciliteerd om zijn eigen regie te voeren. De werkzoekende krijgt een vastgelegd recht op medezeggenschap bij het opstellen van een participatieplan naar betaald werk. De cliënt kan kiezen tussen een persoonsgebonden re-integratiebudget en een reintegratietraject dat wordt ingekocht via de gemeente. Alle besluiten die direct betrekking hebben op de rechten en plichten van de cliënt staan open voor bezwaar en beroep. Er is een onafhankelijke ombudsfunctie aanwezig. De LCR stelt voor dit op het niveau van de 35 arbeidsmarktregio s te regelen. De LCR onderschrijft het belang van een integrale aanpak. We constateren echter dat de Participatiewet daarvoor onvoldoende garanties biedt. Er is geen enkele garantie (wettelijke verankering) dat mensen met een meervoudige problematiek en/of mensen met arbeidsbeperkingen ook daadwerkelijk kunnen rekenen op een adequaat aanbod op basis van een integraal plan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan voorzieningen en ondersteuning uit de Wmo en voorzieningen uit de Participatiewet om aan het werk te komen en te blijven. Gemeenten worden niet verplicht om, in het kader van de Participatiewet, een individueel plan van aanpak op te stellen waarin is opgenomen hoe de belemmeringen van mensen adequaat kunnen worden opgeheven of gecompenseerd. LCR ER/BH/GvdM 6

7 Jonggehandicapten die instromen in de Participatiewet gaan er aanzienlijk in ondersteuning en inkomen op achteruit ten opzichte van de werkregeling Wajong. Zoals al aangegeven ontbreekt de verplichting om samen met cliënten een persoonlijk participatieplan op te stellen. Dit is des te schrijnender omdat jonggehandicapten met arbeidsvermogen na herbeoordeling in het regime van de Participatiewet terecht komen, waarbij zij hun uitkering geheel of gedeeltelijk verliezen en helemaal geen aanspraak hebben op hulp bij het vinden van werk. De uitkeringsgerechtigde heeft een sollicitatie- en werkplicht. Op dat punt worden de sanctiemogelijkheden aangescherpt en uitgebreid. Maar wat wordt hier voor de werkzoekende tegenover gesteld? In het voorliggende wetsvoorstel hebben werkende Wajongers die na een half jaar werkloos worden geen enkel recht op ondersteuning naar werk. De zelfredzame werkzoekende met een beperking weet niet goed waar hij aan toe is. Hierdoor kan hij moeilijk zelf de regie nemen, al dan niet met ondersteuning van zijn eigen sociale netwerk. Het zou duidelijk moeten zijn welke (wettelijke) re-integratie instrumenten voor hem beschikbaar zijn. Hij is dan voor het zoeken van werk niet volledig afhankelijk van de gemeente of het werkbedrijf. Ook de werkgever moet zekerheid hebben. Waar kunnen zij op rekenen met betrekking tot noodzakelijke werkvoorzieningen en een no-riskpolis als hij iemand met beperking in dienst neemt die hem zelfstandig heeft benaderd? En telt deze werknemer straks mee in het kader van het quotum? Zonder voldoende duidelijkheid kunnen werkzoekenden en werkgevers niet de eigen verantwoordelijkheid nemen waar de Participatiewet (en andere wetten) zo nadrukkelijk een beroep op doen. Keuzevrijheid Werkzoekenden zijn voor ondersteuning afhankelijk van de gemeente. Deze bepaalt zowel de inhoud van de ondersteuning als wie de ondersteuning biedt. Er is geen enkele keuzevrijheid voor de cliënt geborgd. Van het recht op het voeren van eigen regie is onder deze condities geen sprake. We zien dat SW-bedrijven en Sociale Diensten gaan fuseren. Gemeenten voeren de reintegratie en de ondersteuning van en op het werk zelf (door Sociale Dienst en of SW-bedrijf) uit. Daarmee is de keuzevrijheid voor bijvoorbeeld een jobcoach-instelling ernstig in het geding. Jonggehandicapten Jonggehandicapten met arbeidsvermogen gaan onder het regime van de Participatiewet vallen voor ondersteuning naar werk en een uitkering. In de huidige Wajong-regeling is een knip opgenomen. Dat wil zeggen dat er voor jonggehandicapten met werkvermogen twee beoordelingen plaatsvinden: bij aanmelding én vervolgens als betrokkene een periode van tenminste zeven jaar recht op arbeidsondersteuning heeft gehad of de leeftijd van 27 jaar heeft bereikt. Als mensen bij de eerste beoordeling arbeidsvermogen is toegekend en dit blijkt toch niet te kloppen, dan kunnen zij alsnog in aanmerking komen voor een Wajong-uitkering op grond van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid. LCR ER/BH/GvdM 7

8 Vragen van de LCR: - Waarom is deze systematiek van de Wajong niet overgenomen in de Participatiewet? - Hoe zit dat bij jonggehandicapten die al dan niet na een oordeel van UWV geacht worden arbeidsvermogen te hebben en zich bij gemeenten hebben gemeld voor arbeidsondersteuning? Als zij na 7 jaar of op hun 27 ste nog steeds niet aan het werk zijn, kunnen zij dan alsnog, na beoordeling van UWV, instromen in de Wajong? 4 Herbeoordeling Wajong Het wetsvoorstel maakt bij herbeoordeling onderscheid tussen werkende Wajongers en nietwerkende Wajongers. Daarbinnen is vervolgens het onderscheid te maken tussen oude en nieuwe Wajong. Waarbij vervolgens weer verschillende groepen zijn te onderscheiden: werkende Wajongers in Wsw-verband, in een reguliere baan met en zonder loondispensatie, met en zonder Breman-regeling, met en zonder urenbeperking. De groep werkende Wajongers blijft nog een tijdje onder het regime van het UWV vallen. Het is van belang dat werknemer en werkgever duidelijkheid krijgen hoe lang tijdelijk is. Vragen van de LCR: - Hoe lang wil het kabinet werkende Wajongers onder het regime van UWV laten vallen als er geen natuurlijke overgang in de vorm van einde tijdelijk contract in zicht is? - Blijven werkende Wajongers in Wsw-verband ook nog tijdelijk onder het regime van het UWV vallen? - Op welke wijze worden de verschillende groepen Wajongers geïnformeerd? Hoe wordt erop toegezien dat de verschillende groepen op grond van hun verschillende positie juist worden geïnformeerd? - Als de overgang naar de Participatiewet aan het einde van een tijdelijk contract geschiedt en er wordt geen nieuw contract aangeboden, heeft betrokkene dan recht op ondersteuning naar werk? Niet-werkende Wajongers Niet-werkende Wajongers komen na herbeoordeling in aanmerking voor reintegratieondersteuning van UWV wanneer zij zich hiervoor aanmelden bij UWV. Vragen van de LCR: - Kan de groep in de studieregeling Wajong de school/studie afronden met een Wajong? Zo nee: wie vangt het inkomensverlies op? En kan de leerling/student na de studie nog ondersteuning bij re-integratie krijgen van UWV? - Op welke manier worden jonggehandicapten geïnformeerd dat zij na herbeoordeling zich bij UWV kunnen melden voor re-integratieondersteuning? - Kan deze re-integratieondersteuning ook worden geboden in de vorm van een IRO? - Een half jaar na herbeoordeling vindt overdracht van jonggehandicapten naar gemeente plaats. Dit geldt ook voor degenen die nog in een traject zitten. Waarom is voor deze knip gekozen en niet voor een overdracht als het traject is afgerond (Waarbij wel geldt dat als betrokkene werk vindt het instrumentarium van de gemeente wordt ingezet)? - Herbeoordeling jonggehandicapte met arbeidsperspectief: Als het niet lukt om aan het werk te komen, geldt dan de mogelijkheid om binnen vijf jaar alsnog in de Wajong in te stromen? LCR ER/BH/GvdM 8

9 - Bij de herbeoordeling is nog niet duidelijk of er sprake is van arbeidsvermogen. Betrokkene krijgt het voordeel van de twijfel en het uitgangspunt is dat hij/zij arbeidsvermogen heeft. Vervolgens blijkt het niet te lukken aan het werk te komen. Geldt dan de mogelijkheid om alsnog in de Wajong in te stromen? Beperkt succes als jonggehandicapte niet naar arbeid wordt begeleid Als gemeenten niets doen met de herbeoordeelde jonggehandicapten bestaat het risico dat ze nooit aan het werk komen waardoor hun arbeidsongeschiktheid toeneemt. Vervolgens stromen wij weer terug in de Wajong. De LCR vraagt zich af hoe de regering wil voorkomen dat er afwenteling van jonggehandicapten van Participatiewet naar Wajong plaatsvindt. Dat geldt niet alleen voor herbeoordeelde jonggehandicapten maar ook voor nieuwe instromers in de Participatiewet. Werkende Wajongers In dit verband kunnen de volgende groepen worden onderscheiden: 1 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) in SW-bedrijf, geen urenbeperking, geen indicatie begeleid werken. 2 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) in SW-bedrijf, geen urenbeperking, met indicatie begeleid werken. 3 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) in SW-bedrijf met urenbeperking, ontvangt een deel Wajong-uitkering als aanvulling op zijn cao-loon. 4 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) begeleid werken Wsw met urenbeperking, ontvangt een deel Wajong-uitkering als aanvulling op zijn cao-loon. 5 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) werkt met loondispensatie en Breman-regeling. 6 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) werkt met loondispensatie. 7 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) werkt met urenbeperking, loondispensatie en Breman-regeling. 8 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) werkt met urenbeperking en loondispensatie. 9 Jonggehandicapte met rechten op oude Wajong-uitkering (AO ) werkt met urenbeperking en aanvulling op zijn loon uit de Wajong. 10 Jonggehandicapte met rechten op nieuwe Wajong werkt in SW-bedrijf met uren beperking, ontvangt een aanvulling uit de Wajong-regeling op zijn cao-loon. 11 Jonggehandicapte met rechten op nieuwe Wajong-uitkering, begeleid werken Wsw met uren beperking, ontvangt een aanvulling uit de Wajong-regeling op zijn cao-loon. 12 Jonggehandicapte met rechten nieuwe Wajong werkt met loondispensatie en Bremanregeling. 13 Jonggehandicapte met rechten nieuwe Wajong werkt met loondispensatie. 14 Jonggehandicapte met rechten op nieuwe Wajong (AO ) werkt met urenbeperking, loondispensatie en Breman-regeling. 15 Jonggehandicapte met rechten op nieuwe Wajong (AO ) werkt met urenbeperking en loondispensatie. LCR ER/BH/GvdM 9

10 16 Jongehandicapte met rechten nieuwe Wajong werkt met urenbeperking en aanvulling uit de Wajong. Vragen van de LCR: - Wordt een jonggehandicapte met Wajong-rechten die in de Wsw werkt bij de herbeoordeling beoordeeld als iemand met werkvermogen? Of wordt recht op Wajong behouden omdat betrokkene niet onder reguliere omstandigheden 75% van het minimumloon kan verdienen? - Heeft een werknemer die met een jobcoach werkt, recht op het behoud van deze jobcoach bij overgang naar gemeentelijk regime of moet hij wisselen van jobcoach omdat de gemeente geen contract met deze organisatie wil afsluiten? - Kan een werkgever een medewerker ontslaan omdat hij de ondersteuning die de gemeente biedt onvoldoende vindt? - Is de werkgever die een werknemer met de Bremanregeling in dienst heeft verplicht om het verschil tussen minimumloon en cao-loon aan de werknemer uit te betalen als de werknemer overgaat naar regime Participatiewet? - Als werknemer die werkt met een urenbeperking en een aanvulling op zijn loon vanuit de Wajong krijgt, overgaat naar het gemeente-regime en de kostendelersnorm is van toepassing, krijgt hij dan nog een aanvulling op zijn loon? Ondergrens problematiek Wsw na herbeoordeling oude Wajong Na herbeoordeling houden de herbeoordeelde Wajongers (oude Wajong) die in SW-bedrijf of gedetacheerd werken hun loon op basis van de Wsw-cao. Dit loon wordt al of niet aangevuld met een uitkering op grond van de Participatiewet als het inkomen lager dan het sociaal minimum is en kostendelersnorm of samenwoonnorm niet van toepassing is. Vragen van de LCR: Welke uitkering krijgt de herbeoordeelde SW-werknemer (met oude Wajong-rechten) bij ontslag uit de SW op grond van ondergrens problematiek (niet langer voldoen aan indicatiecriteria Wsw). Als: - de herindicatie voor de Wsw vooraf wordt gegaan door twee jaar ziekte. Leidt dit dan tot een WIA-beoordeling? Of als het binnen vijf jaar na herbeoordeling oude Wajong gebeurt, heeft betrokkene dan recht op terugkeer naar de Wajong (volledig duurzaam arbeidsongeschikt)? - de ondergrensbeoordeling niet vooraf wordt gegaan door periode van 2 jaar ziekte en binnen vijf jaar na de herbeoordeling oude Wajong plaatsvindt, heeft betrokkene dan recht op terugkeer naar de Wajong (volledig duurzaam arbeidsongeschikt) als de oorzaak van zijn verminderde arbeidsvermogen ligt in zijn beperking waardoor zijn recht op een Wajong-uitkering is ontstaan? - de ondergrensbeoordeling niet vooraf wordt gegaan door een periode van 2 jaar ziekte en langer dan vijf jaar na de herbeoordeling oude Wajong plaatsvindt: 1 Krijgt betrokkene WW (ervan uitgaande dat hij aan de voorwaarden wekeneis en jareneis voldoet)? 2 Na de WW volgt dan mogelijk een uitkering op grond van de Participatiewet, maar betrokkene heeft geen arbeidsvermogen. Wat betekent dit in het licht van aanscherping re-integratieverplichtingen en de verplichte tegenprestatie? LCR ER/BH/GvdM 10

11 Er mag wettelijk geen onderscheid bestaan tussen de herindicatiestelling Wsw (niet langer in staat tot het verrichten van Wsw-arbeid) en een WIA- of Wajong-beoordeling. Met andere woorden: als iemand niet langer in staat wordt geacht arbeid te verrichten in Wsw-verband kan hij/zij niet in het kader van de WIA- of Wajong-beoordeling te horen krijgen dat er nog sprake is van arbeidsvermogen. Niet in staat door te werken tot pensioengerechtigde leeftijd Als gevolg van hun handicap zullen niet alle jonggehandicapten kunnen doorwerken tot hun pensioengerechtigde leeftijd. Vragen: - Kunnen zij als gevolg hiervan recht krijgen op een WIA/IVA-uitkering? - Zo ja, hoe hoog is dan hun uitkering als zij met loonkostensubsidie hebben gewerkt? Is dit 75% van hun loonwaarde en krijgen zij een toeslag als hun uitkering lager dan het sociaal minimum is? - Als zij gedurende werkloosheid (voor hun pensioengerechtigde leeftijd) ernstiger arbeidsongeschikt raken en niet langer in staat zijn tot het verrichten van arbeid, kunnen zij dan een beroep doen op een Wajong-uitkering (wegens toegenomen arbeidsongeschiktheid)? Tenslotte merken wij ten aanzien van de herbeoordeling Wajong op, dat het vertalen van antwoorden op bovenstaande vragen in de Participatiewet onvermijdelijk spanning oproept met het uitgangspunt dat de regeling weinig bureaucratisch mag zijn. Voor de LCR leidt dat tot de conclusie dat de herbeoordeling Wajong niet wenselijk is. 5 Quotum Doelgroep quotum Zowel voor de garantstelling van banen als voor het quotum geldt de volgende doelgroep (MvT pag. 37): mensen met een arbeidsbeperking die arbeidsvermogen hebben maar niet zelfstandig het WML kunnen verdienen en mensen die het WML kunnen verdienen door gebruik te maken van een voorziening gericht op persoonlijke ondersteuning op de werkplek via een jobcoach. Persoonlijk ondersteuning is nu een werknemersvoorziening die wettelijk is verankerd in de WIA en de Wajong. Deze voorziening is voor een deel van de werknemers met een beperking noodzakelijk om te kunnen werken. Na invoering van de Participatiewet vallen alle werkvoorzieningen voor de gemeentelijke doelgroep in eerste instantie onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. De gemeente is vrij in het organiseren van instrumentarium ter bevordering van re-integratie. Het behoort tot de beleidsvrijheid van de gemeente of, hoe en voor wie zij ondersteuning op de werkplek na plaatsing in een baan gaan regelen en welke (budgettaire) grenzen zij daarbij hanteren. Nu al zien we dat gemeenten ook andere vormen begeleiding en nazorg als persoonlijke ondersteuning of jobcoaching betitelen. Deze begeleiding kan ook voor mensen zonder arbeidsbeperking uiterst wenselijk zijn maar mag er niet toe leiden dat mensen zonder arbeidsbeperking voor garantstelling van banen in aanmerking komen of meetellen voor het (nog uit te werken) quotum. Deze banen zijn immers bedoeld om de arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidsbeperking te bevorderen. LCR ER/BH/GvdM 11

12 Een quotumregeling kan (vanwege non-discriminatiebepalingen) alleen een uitzondering maken voor specifieke groepen: vrouwen, minderheden en arbeidsgehandicapten. De LCR vraagt zich af of de huidige doelgroepomschrijving aan deze voorwaarde voldoet. Vragen van de LCR: - Hoe wordt geborgd dat de doelgroep voor garantstelling van banen (quotum) het ook werkelijk gaat om mensen met een beperking als de werknemer gebruik maakt van de voorziening gericht op persoonlijke ondersteuning. - Vallen mensen met een arbeidsbeperking en een urenbeperking buiten het quotum? - Vallen mensen met arbeidsbeperking die geen loonkostensubsidie (LKS) of urenbeperking hebben buiten de doelgroep van het quotum? - Vallen mensen met arbeidsbeperking die met behulp van andere voorzieningen dan gericht op persoonlijke ondersteuning werken, buiten de doelgroep van het quotum? Risico verdringing - Als mensen met beperkingen zonder loonkostensubsidie niet meetellen voor quotum is de kans groot dat deze groep niet door werkgevers wordt aangenomen. (risico verdringing). - Als de gemeente mag bepalen wie de doelgroep van loonkostensubsidie is en deze wordt breed geformuleerd iedereen die niet 80% WML kan verdienen komt in aanmerking dan is het risico groot dat de banen in het kader van de garantstelling niet alleen bij mensen met een arbeidsbeperking terecht komen. Wij maken ons zorgen dat werkgevers die al bezig zijn met het bieden van baanopeningen, mogelijk gestraft worden. Werknemers die zij voor de peildatum aannemen, mogen straks wellicht niet meetellen voor het quotum. 6 Cliëntenparticipatie Artikel 47 Wwb wordt in positieve zin aangescherpt. De gemeente moet bij verordening vastleggen hoe cliënten vroegtijdig in staat worden gesteld om gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen. Daarin moet ook staan op welke wijze de cliëntenraad wordt voorzien van ondersteuning om zijn rol effectief te kunnen vervullen. In de MvT wordt aangegeven dat het voor zich spreekt dat cliëntenraden, in het kader van deze ondersteuning, de mogelijkheid hebben (onafhankelijk) advies te vragen bij derden. De LCR constateert op grond van de huidige praktijk dat dit bij een deel van de gemeenten niet zo vanzelfsprekend is. Artikel 47 onderdeel b is voor meerdere interpretaties vatbaar. De LCR stelt daarom voor aan artikel 47 een geschillenregeling toe te voegen. Dit geeft ruimte aan de gemeentelijke beleidsvrijheid en biedt mogelijkheden voor de cliëntenraad om de ondersteuning die de gemeente biedt onafhankelijk te laten toetsen. Graag zouden wij graag wettelijk verankeren dat de cliëntenraad ook wordt betrokken bij het werkbedrijf, de invulling van dit samenwerkingsverband en de wijze waarop zij inhoud geven aan hun taken. Dit geldt ook voor regionaal (bovengemeentelijk) samengevoegde afdelingen Sociale Zaken en Werkgelegenheid én regionaal vormgeven van beleid. In de memorie van Toelichting zouden wij graag toegevoegd willen zien dat bij de ondersteuning ook gedacht moet worden aan de facilitering van het raadplegen van de LCR ER/BH/GvdM 12

13 achterban en de mogelijkheid tot het instellen van een onderzoek over bijvoorbeeld ervaringen met bepaalde dienstverlening. Ook een monitoringsfunctie moet mogelijk zijn. In de MvT wordt aangegeven dat het gemeenten vrij is cliëntenraden bij de Wwb, Wmo en Wsw samen te voegen tot één cliëntenraad. Op grond van de huidige praktijk er zijn gemeente die op een eerdere samenvoeging terugkomen adviseren wij deze passage uit de MvT te schrappen. Als de passage blijft staan, adviseren wij toe te voegen, dat een dergelijk besluit niet zonder advisering van de cliëntenraden kan worden genomen. 7 VN-verdrag De LCR is het niet eens met de stelling dat de Participatiewet in lijn is met de doelstelling van het VN verdrag voor rechten van gehandicapten. (pagina 60 MvT). Het VN-verdrag gaat verder dan het uitspreken van intenties. Het vraagt aan staten die het verdrag hebben ondertekend om maatregelen te nemen voor het verbeteren van de positie van gehandicapten. De LCR heeft gerede twijfels op de volgende punten: 1 Het beleid rond werkvoorzieningen, in casu voorwaarden voor een toegankelijke arbeidsmarkt. Als de Staat daar voor een deel van de arbeidsgehandicapten niet meer in wil voorzien via WIA en dit beleid decentraliseert aan gemeenten, hoe wordt dan gegarandeerd dat werkvoorzieningen beschikbaar zijn voor werknemers die vanuit de Participatiewet zijn of willen gaan werken? In WIA (en nu nog in de Wajong) is sprake van een voor alle werknemers (ook voortkomend uit de gemeentelijke doelgroep) verzekerd recht op werkvoorzieningen. Dit wordt uiteraard wel getoetst op een aantal voorwaarden van functionele noodzakelijkheid, goedkoopst en adequaat. De vraag is of de gemeenten zich ervan bewust zijn dat zij voor arbeidsgehandicapten die onder de Participatiewet vallen in het kader van het VN-verdrag (bij gedecentraliseerde wetgeving) verantwoordelijk zijn voor de toegang tot de arbeidsmarkt. Recente signalen, met name over de gebrekkige kennis van het VN-verdrag bij individuele gemeenten en de VNG, zijn voor de LCR reden voor ernstige zorg op dit punt. Binnen de Participatiewet bestaat er voor de burger geen enkele rechtszekerheid over enige aanspraak op individueel noodzakelijke werkvoorzieningen. 2 De prikkelwerking van de Wwb, straks Participatiewet, werkt nadelig uit voor mensen met een handicap omdat zij behoorlijke kosten met zich meebrengen. Denk bijvoorbeeld aan de kosten bij het vinden van werk, de werkvoorzieningen, de gemeentelijke noriskpolis en een aanvulling op loon. Zij leveren minder uitkeringswinst op (komen niet volledig uit de uitkering) en lopen daardoor dus eerder tegen budgettaire grenzen van gemeenten op. 3 In de nwajong (werkregeling) heeft UWV de opdracht om gedurende een langere periode tijd te investeren in jonggehandicapten en zo hun arbeidsdeelname op de reguliere arbeidsmarkt te bevorderen. In de Participatiewet is er sprake van een zekere mate van vrijblijvendheid terwijl het VN-verdrag een inspanningsplicht vereist. 4 Bij de Positie van de cliënt hebben wij er reeds op gewezen dat de verplichting tot het opstellen van een participatieplan in de Participatiewet ontbreekt. De LCR adviseert expliciet in de Participatiewet op te nemen dat de gemeente de autonomie van mensen met een beperking dient te vergroten. LCR ER/BH/GvdM 13

14 De positie van mensen met een beperking is nu in de nieuwe Wajong goed geregeld, zo wordt ook gesteld in de MvT bij de ontwerp invoeringswet van het VN-verdrag. Veranderingen ten opzichte van de nieuwe Wajong houden dus het risico in dat die positie minder sterk wordt. Bijvoorbeeld doordat het individuele participatieplan niet meer wordt geëist. Bij de toetsing van de Participatiewet aan het VN-verdrag zijn verder de volgende punten van belang: - In de periode na tekening en tot de ratificering van het VN-verdrag geldt dat de Staat handelt in lijn met het verdrag en zeker geen veranderingen doorvoert die hiermee strijdig zijn (stand still bepaling). Met andere woorden: er gaat nu al een werking uit van het VNverdrag. - Na de ratificering komt de Staat met een plan hoe zij het verdrag verder implementeert. De LCR adviseert om in de MvT aan te geven hoe de regering de Participatiewet in dit licht ziet. Al bij de vaststelling van de Participatewet moet duidelijk zijn: - Of de Staat de verantwoordelijkheid op zich neemt of dat zij deze in verband met decentralisatie van beleid overdraagt aan gemeenten. Als het laatste aan de orde is: wat zijn de consequenties hiervan voor gemeenten met betrekking tot hun registratie- en rapportageplicht. Benoemt de Staat deze verplichtingen die dan in ieder geval bij gemeenten gewaarborgd moeten zijn? - Hoe wil de Staat verantwoording afleggen over hoe zij het verdrag in Nederland heeft geïmplementeerd en welke effecten dat heeft gehad? Moeten alle gemeenten zelf toetsen of zij van mening zijn dat zij aan de bepalingen van het verdrag voldoen? Volgens de Universiteit Utrecht, die in opdracht van het ministerie van VWS (coördinerend departement in deze) een rapport heeft opgesteld over de gevolgen van ratificatie van het VN-verdrag, zijn er verschillende zaken die direct geregeld moeten worden. Dit betreft onder meer de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt (zie ook werkvoorzieningen). Dit geldt bij decentralisatie dan ook direct voor gemeenten. (Ratificatie en dan? - aanvullend rapport, Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten, Universiteit Utrecht, Maart 2012). - Hoe het kabinet de relatie tussen de ratificering van het VN-verdrag en de Participatiewet ziet. Als gemeenten verantwoordelijk worden voor onderdelen van VN-verdrag is het verstandig de implementatie van het VN-verdrag te integreren bij de invoering van de Participatiewet. Gemeenten kunnen deze bij de invulling van de Participatiewet direct meenemen in de verordeningen en het te voeren beleid. In ieder geval moeten de gemeenten al of niet door tussenkomst van de VNG nog van veel informatie over het VN-verdrag worden voorzien. 8 Werkvoorzieningen (inclusief jobcoachregeling) Een deel van de mensen met een beperking kan alleen werken als het werk aanzienlijk is aangepast. Die aanpassingen zijn daarom van het grootste belang voor mensen met een beperking en hun werkgever. De LCR vindt dat met dit belang onvoldoende rekening wordt gehouden in het wetsvoorstel. Volgens de LCR is de vergoeding van de onvermijdelijke meerkosten op dit moment goed geregeld. De WIA en de huidige Wajong bieden de zekerheid dat de kosten van werkvoorzieningen vergoed worden. Zowel bij de werkgever als bij de (aanstaande) werknemer bestaat hierover duidelijkheid. Zij kunnen elkaar zelf opzoeken in de wetenschap LCR ER/BH/GvdM 14

15 dat de eventueel noodzakelijke werkvoorziening wordt vergoed, onafhankelijk van de bemiddeling van UWV of gemeente. Een tweede voordeel van het huidige systeem is dat cliënten en werknemers meestal de aanvragers zijn. Dat geeft hen ook mogelijkheden om te sturen op de kwaliteit van de werkvoorziening. Waar en hoe werkvoorzieningen moeten worden aangevraagd, wordt in de Participatiewet overgelaten aan de gemeente. Hier is geen sprake van één regeling. Voor de doelgroep van de Participatiewet geldt dat de aanvraag van werkvoorzieningen bij de gemeenten moet geschieden. Als de betrokken werknemer twee jaar het minimumloon heeft verdiend gaat de verantwoordelijkheid voor voorzieningen inclusief wettelijke no-riskpolis over naar het UWV. Dit vraagt om een goede afstemming van het gemeentelijk beleid met het UWV-beleid. Anders komt de continuïteit van een verstrekte, nog steeds noodzakelijke voorziening en de no-riskpolis op de tocht te staan. Ook op dit punt geeft de huidige praktijk (terughoudendheid bij gemeenten over de samenwerking met UWV) aanleiding tot zorg. De LCR adviseert gemeenten en UWV te verplichten om, samen met werkgevers, werknemers en cliënten, tot afspraken te komen over het beleid over werkvoorzieningen. En in lijn met de mogelijkheid om in te grijpen als partijen niet tot afspraken over loonwaardebepaling komen de mogelijkheid te realiseren om als wetgever ook op dit onderdeel in te grijpen. Op die manier wordt een noodzakelijk minimum pakket aan werkvoorzieningen gegarandeerd. Niet duidelijk is waarom gekozen is voor een knip in de verstrekking van voorzieningen voor mensen die onmiddellijk in staat zijn tenminste het minimumloon te verdienen. Waarom moeten werkgevers voor het verkrijgen van voorzieningen eerst twee jaar zaken doen met gemeenten en daarna met UWV? Dat is niet bevorderlijk voor de eenduidigheid en transparantie. De LCR stelt voor dat mensen die vanuit de Participatiewet gaan werken en onmiddellijk tenminste het minimumloon gaan verdienen de noodzakelijke werkvoorzieningen en wettelijke no-riskpolis via UWV verkrijgen (geen knip in de verantwoordelijkheid). De Participatiewet biedt gemeenten alle vrijheid om werkvoorzieningen op geheel eigen wijze te organiseren. In de MvT (pag. 41) wordt hierover overigens wel gezegd: Goede werkgeversdienstverlening is een essentiële succesfactor om daadwerkelijk meer banen te vinden voor mensen met een arbeidsbeperking. Hiervoor is het noodzakelijk dat gemeenten de inzet van hun instrumenten zo organiseren, dat die inzet voor werkgevers transparant en eenduidig is en geen onnodige administratieve lasten met zich meebrengt. Werkgevers willen en kunnen niet met iedere afzonderlijke gemeente zaken doen. Werkgevers kunnen en willen niet met iedere gemeente afzonderlijk zaken doen, maar als gemeenten ieder hun eigen verordeningen met eigen voorwaarden hebben dan ontkomt de werkgever hier niet aan. Het is niet duidelijk hoe de gemeentelijke beleidsvrijheid rijmt met de wens van eenheid van beleid (en dus vermindering van bureaucratie) van de werkgever én ook van het Kabinet. De LCR vraagt zich af of de wetgever zich voldoende realiseert dat het bij het toekennen van werkvoorzieningen voor een deel gaat om specialistische beoordelingen die om een snelle LCR ER/BH/GvdM 15

16 afhandeling vragen. Anders is de baan al weer weg. Daarbij is de vraag aan de orde op welke schaal dit effectief kan worden georganiseerd. In de brief van minister Plasterk (d.d. 19 februari kenmerk ) en in de VNGbrochure Bouwen op de kracht van burgers wordt aangegeven dat er goede redenen kunnen zijn om ondersteuning aan burgers op een andere dan gemeentelijke schaal te organiseren wanneer de ondersteuning te specialistisch is. Bij een deel van de werkvoorzieningen is dit het geval. Ze komen relatief weinig voor, ze vragen om bijzondere expertise bij de beoordeling en het treffen van de voorziening is redelijk kostbaar. De (administratieve) lasten van de gespecialiseerde aanbieders kunnen hoger worden omdat zij te maken krijgen met verschillende regelingen en voorwaarden per gemeente. Nu maken aanbieders centrale inkoopafspraken met UWV die voor het hele land gelden. De LCR stelt voor deze werkwijze te handhaven en gemeenten te verplichten om de beschikbaarheid van specialistische werkvoorzieningen via UWV eenvoudig te integreren in hun eigen dienstverlening. In dit kader wijst de LCR op het voorgenomen beleid op het terrein van Langdurige zorg waar nadrukkelijk wordt gekozen voor landelijk beleid met betrekking tot specialistische zorg en ondersteuning (bijvoorbeeld gericht op mensen met een visuele beperking). Het is voor de LCR niet duidelijk of gemeenten verplicht zijn te leveren als iemand een werkvoorziening nodig heeft. De LCR vermoedt dat een bevestiging van die verplichting in de eerste jaren na inwerkingtreding van de Participatiewet via jurisprudentie zal ontstaan. Daarom kan hier beter direct duidelijkheid over worden gegeven. Wij denken daarbij aan een compensatieplicht zoals die feitelijk al bestaat bij de werkvoorzieningen in de WIA. Vraag van de LCR: Mag een gemeente iemand die vanuit de Participatiewet via het eigen netwerk een werkgever heeft gevonden, weigeren om de noodzakelijke voorzieningen te vergoeden? Denk daarbij aan het verstrekken van loonkostensubsidie. Of het bieden van een vergoeding voor begeleiding door een jobcoach of een andere arbeidsplaatsvoorziening. Volledigheidshalve: deze persoon heeft eerst een Wajonguitkering aangevraagd en die is afgewezen omdat er weliswaar sprake is van een arbeidsbeperking maar ook van arbeidsvermogen. 9 Kwaliteit De LCR adviseert meer aandacht te besteden aan de kwaliteit van de uitvoering en de in te zetten re-integratievoorzieningen en methodieken. Het huidige kwaliteitsbeleid moet worden behouden en verbeteren. Werkzoekenden en werkgevers zijn cliënten van gemeenten en mogen ook kwaliteit verlangen. Op de volgende onderdelen ziet de LCR goede redenen om bestaande kwaliteitseisen in de Participatiewet te verankeren. - De begeleiding van zieke werknemers voor wie de gemeente verantwoordelijk wordt (zie ook ). De LCR is van mening dat de geldende kwaliteitseisen bij zieke werknemers van toepassing dienen te zijn. Dat wil onder meer zeggen: een arts die onafhankelijk kan beoordelen of iemand ziek is, toepassing van de nvab-richtlijnen. Ook zouden zieke Wwb ers met een ZW-uitkering een deskundigenoordeel moeten kunnen vragen. LCR ER/BH/GvdM 16

17 - - Jobcoaching (het bieden van persoonlijke ondersteuning) is een echt specialistisch vak. Daarom moeten werknemer en werkgever kunnen vertrouwen op de kwaliteit van die professional. Het verdient dan ook aanbeveling dat de lijn van UWV wordt voortgezet. Dat betekent dat jobcoaches in een register worden opgenomen. De basis hiervoor ligt er al. UWV heeft voor de erkenning van jobcoachorganisaties opgenomen dat de werkzame jobcoaches moeten voldoen aan de eindtermen van de opleiding die de Beroepsvereniging Jobcoaches (BJN) heeft vastgesteld. De BJN kent al een register. Het is bovendien te overwegen om te bevorderen dat gemeenten de UWV-monitoring van de jobcoachdienstverlening hanteren. Er is al een register voor tolken en schrijfhulpen voor mensen met een auditieve beperking. De LCR is van mening dat mensen met een auditieve beperking en hun werkgever de zekerheid moeten hebben dat hun communicatie 100% sluitend is. Er is onvoldoende mogelijkheden om de dienstverlening van gemeentelijke diensten en SWbedrijven te kunnen beoordelen op hun kwaliteit. Hoe kunnen gemeenteraden en cliëntenraden nu nagaan wat de kwaliteit van de gemeentelijke diensten is? Gemeenten werken verschillend en registreren hun resultaten verschillend zodat onderlinge vergelijkingen tussen gemeenten nauwelijks mogelijk is. De LCR adviseert de staatssecretaris meer nadruk te leggen op de kwaliteitseisen en kwaliteitsbeleid (in aanvulling op project Vakmanschap en de beroepsvereniging van casemanagers). Dit kan op de eerste plaats door gemeenten bij de bepalingen rond de verordeningsplicht te laten aangeven wat de kenmerken zijn van de kwaliteit en hoe dit inzichtelijk wordt gemaakt. Verder zou de staatsecretaris een initiatief kunnen nemen om gemeenten te verplichten tot een benchmark van hun dienstverlening zodat werkzoekenden/werknemers en werkgevers inzicht hebben in de kwaliteit die zij kunnen verwachten. De LCR draagt hier graag aan bij, zo mogelijk door samen met partners (Blik op Werk) voorstellen te ontwikkelen. 10 Loonkostensubsidie De LCR vindt het van belang dat werkgevers tegemoet worden gekomen bij nieuw aangenomen werknemers die (nog) niet voldoende kunnen presteren/produceren. Dat kan voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt via een tijdelijke subsidie of de mobiliteitsbonus. Voor mensen die structureel functionele medische beperkingen hebben, is de loonkostensubsidie (indien noodzakelijk) een arbeidzaam leven lang beschikbaar Doelgroep Op grond van het wetsvoorstel kan loonkostensubsidie worden toegepast voor een heel brede doelgroep. Er zijn mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, die weliswaar arbeidsvermogen hebben, maar niet zelfstandig in staat zijn het minimumloon te verdienen (einde citaat MvT pag. 45). Het gaat hier om mensen die een arbeidsproductiviteit van minder dan 80% hebben. De Participatiewet gaat in principe uit van alle mensen voor wie de gemeente reintegratieverantwoordelijkheid heeft. Dat betekent dat behalve mensen die algemene bijstand ontvangen of de mensen die wel tot de gemeentelijke doelgroep behoren, maar nietuitkeringsgerechtigde zijn, ook mensen met een uitkering op grond van de Algemene LCR ER/BH/GvdM 17