PARTICIPEREN IN TYTSJERKSTERADIEL

Transcriptie

1 PARTICIPEREN IN TYTSJERKSTERADIEL VERSLAG EEN JAAR PARTICIPATIEWET stuknr : S datum : Januari 2016 auteur : Nienke de Vries afdeling : Mienskip

2 1. Inleiding Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. De Participatiewet voegt de Wet werk en bijstand (WWB), een deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) samen. Het doel van de wet is om mensen met en zonder arbeidsbeperking naar werk toe te leiden, bij voorkeur naar regulier werk. De Participatiewet biedt hiervoor een breed palet aan instrumenten, zoals loonkostensubsidie, werknemersvoorzieningen en jobcoaching 1. In dit document gaan we in op de ervaringen die wij in 2015 hebben opgedaan met de uitvoering van de Participatiewet Ervaringen in de uitvoeringspraktijk De ervaringen met de uitvoering van de Participatiewet zijn nog pril. Het proces om de uitvoering vorm en inhoud te geven, is na de zomer van 2015 pas goed op gang gekomen. Dit heeft onder meer te maken met late duidelijkheid in regelgeving en knelpunten met betrekking tot de inzet van beschut werk en de toelevering aan het doelgroepregister van de banenafspraak. Om een beeld te geven van de eerste praktijkervaringen, gaan we hieronder in op de onderwerpen banenafspraak, beschut werk, samenwerking binnen de arbeidsmarktregio Fryslân en werkgeversdienstverlening. 2.1 Banenafspraak In het sociaal akkoord van 11 april 2013 hebben het kabinet en werkgevers afgesproken dat ze extra banen creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. In totaal gaat het om extra banen die in 2026 gerealiseerd moeten zijn; in de marktsector en bij de overheid. De doelgroepen van de banenafspraak zijn: Mensen die onder de Participatiewet vallen en die geen wettelijk minimumloon (WML) kunnen verdienen; Mensen met een Wsw-indicatie; Wajongers met arbeidsvermogen; Mensen met een Wiw-baan of ID-baan. De wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten is van grote invloed op de uitvoering van de Participatiewet. Deze wet legt de banenafspraak uit het sociaal akkoord wettelijk 3 vast en regelt hoe het aantal gerealiseerde extra banen wordt gemeten. Met deze quotumregeling krijgen werkgevers met 25 medewerkers of meer de verplichting om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Wanneer werkgevers daar niet aan voldoen, betalen zij een boete per niet vervulde plek. De quotumregeling wordt pas geactiveerd als werkgevers de aantallen banen uit de banenafspraak niet realiseren. De quotumheffing kan voor het eerst ingaan in In de uitvoering van de banenafspraak ervaren we knelpunten. Het gaat daarbij vooral om de criteria die het UWV op grond van de Wet banenafspraak hanteert bij de beoordeling van de doelgroep voor de banenafspraak Beoordeling UWV Het UWV beoordeelt op basis van wettelijke beoordelingscriteria of iemand tot de doelgroep van de banenafspraak behoort 4. Personen die tot de doelgroep behoren, komen in een doelgroepregister te staan. Het UWV beheert dit register. Het UWV bepaalt of iemand in staat is het wettelijk minimumloon (WML) te verdienen. Daarbij kijkt het UWV of iemand in staat is een drempelfunctie uit te voeren. Een drempelfunctie is een functie die voorkomt op de Nederlandse 1 Zie voor meer informatie over de instrumenten bijlage 2 2 Zie bijlage 1voor wat we beleidsmatig hebben gerealiseerd. 3 Bij de banenafspraak wordt op landelijk niveau per sector bekeken of de werkgevers de aantallen extra banen hebben gerealiseerd. Bij de quotumheffing gaat het om individuele werkgevers met 25 werknemers of meer. Per individuelewerkgever wordt gekeken of hij aan zijn verplichting heeft voldaan. 4 Personen met een Wsw-indicatie en Wajongers met arbeidsvermogen vallen automatisch onder de doelgroep van de banenafspraak en zijn al opgenomen in het doelgroepregister. 1

3 arbeidsmarkt en die een lichte belasting van iemand vraagt, en die iemand met (forse) beperkingen uit kan voeren. Als iemand niet in staat is een drempelfunctie uit te voeren, dan is hij niet in staat het WML te verdienen. Deze procedure neemt 6 8 weken in beslag Knelpunten De doelgroep loonkostensubsidie is niet gelijk aan de doelgroep van de banenafspraak. Loonkostensubsidie is alleen bedoeld voor mensen die wegens een beperking verminderd productief zijn en niet het WML kunnen verdienen. Voor de doelgroep van de banenafspraak geldt daarnaast nog dat iemand niet in staat is om een drempelfunctie uit te voeren. In de praktijk komt het dus voor dat mensen voor wie de loonwaarde op een concrete werkplek onder WML is vastgesteld, geen positieve beoordeling voor de banenafspraak krijgen, omdat ze niet voldoen aan de beoordelingscriteria. Een voorbeeld Jan Hendriksen heeft een werkervaringsplaats bij een garage. Hij werkt 5 dagen per week, 4 uren per dag in het magazijn. Het beheren van de voorraden is een van zijn taken. Jan heeft een visuele beperking. Daarnaast heeft Jan diverse fysieke beperkingen. Met hulpmiddelen en aanpassingen is hij in staat om zijn werk redelijk goed te doen. Ondanks de aanpassingen wijst een loonwaardemeting uit dat Jan geen 100% WML kan verdienen. Het bedrijf wil Jan een dienstverband aanbieden, maar stelt als voorwaarde dat Jan onder de doelgroep van de banenafspraak valt. Voor personen die onder de doelgroep van de banenafspraak vallen kan de werkgever namelijk gebruik maken van de no-riskpolis 5. De noriskpolis zorgt er voor dat de werkgever compensatie ontvangt voor de loonkosten wanneer Jan ziek wordt. Jan vraagt het UWV om te beoordelen of hij tot de doelgroep van de banenafspraak behoort. Het UWV oordeelt dat Jan niet tot de doelgroep van de banenafspraak behoort. Hoewel Jan in zijn huidige functie geen 100% WML kan verdienen, is het UWV van mening dat hij dit wel kan in de drempelfunctie van productiemedewerker inpakwerk. In principe is er een baan voor Jan, maar volgens het UWV is dat niet de juiste baan. Het komt er op neer dat de gemeente een baan voor Jan moet vinden waarin hij als productiemedewerker aan de slag kan zodat hij 100% WML kan verdienen. Helaas is een dergelijke baan op dit moment niet beschikbaar voor Jan. Het gevolg is dat het bedrijf Jan niet in dienst neemt. Alle partijen zijn terug bij af en de gemeente moet op zoek naar een nieuwe werkplek voor Jan Resultaten Eind 2015 hebben 9 personen met een indicatie banenafspraakbaan daadwerkelijk een baan: 1 baan in de overheidssector (gemeente Tytsjerksteradiel, vast dienstverband) 8 banen in de marktsector (1 vast contract/7 dienstverband van 1 jaar) het gaat om dienstverbanden van 25 ½ uur per week of meer. Het gaat voornamelijk om jongeren uit het Voortgezet speciaal onderwijs en Praktijkonderwijs. Deze personen hebben geen bijstandsuitkering (meer nodig) omdat de inkomsten uit het parttime dienstverband meer bedragen dan de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Er liggen nog 5 aanvragen voor een indicatiestelling bij het UWV. Voor 2 van deze aanvragen geldt, dat wanneer het UWV een indicatie afgeeft, er een BAB-baan voor deze personen is. 2.2 Beschut werk 5 Dit instrument mag alleen worden ingezet voor de doelgroep van de banenafspraak en sinds 1 januari 2016 voor de doelgroep beschut werk. 2

4 Beschut werk binnen de Participatiewet is een nieuwe voorziening die gemeenten kunnen inzetten voor mensen die uitsluitend kunnen werken in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden Procedure De gemeente maakt een voorselectie en vraagt advies aan het UWV. Het UWV beoordeelt of de persoon uitsluitend in een beschutte werksituatie onder aangepaste omstandigheden kan functioneren. Het advies van het UWV is bindend. Geeft het UWV een negatief advies, dan mogen gemeenten deze persoon geen beschut werk aanbieden. Geeft het UWV een positief advies, dan hebben gemeenten een inspanningsverplichting om deze persoon daadwerkelijk een beschutte werkplek aan te bieden. De procedure bij het UWV neem 6 8 weken in beslag Organiseren beschut werk In de Participatieverordening 2015 gemeente Tytsjerksteradiel is vastgelegd dat onze gemeente de voorziening beschut werk aanbiedt. In de verordening zijn geen bepalingen opgenomen over bijvoorbeeld de vorm waarin onze gemeente beschut werk aanbiedt en hoe onze gemeente het werkgeverschap en dienstverband organiseert. Gemeenten hebben beleidsvrijheid om hier zelf invulling aan te geven Notitie Beschut Werk Voor informatie over de beleidskeuzes en de knelpunten die wij ervaren bij het organiseren van beschut werk verwijzen wij u naar de Notitie Beschut Werk. De notitie is als bijlage bij dit stuk is gevoegd. Kort samengevat komt het er op neer dat onze gemeente beschut werk wil aanbieden in de vorm van een dienstverband Brief FNV Eind 2015 heeft FNV uitkeringsgerechtigden een brief aan alle gemeenteraden gestuurd. FNV roept gemeenten op om beschut werk aan te bieden in de vorm van een betaalde baan. In dit verband verwijzen wij u naar de Notitie Beschut Werk Resultaten In de arbeidsmarktregio Fryslân is tot nu toe 1 beschutte werkplek gerealiseerd. Op dit moment probeert onze gemeente een beschutte werkplek te realiseren via Caparis NV. Of dit lukt, is afhankelijk van het advies van het UWV. De betreffende persoon moet eerst de procedure beoordeling arbeidsvermogen doorlopen. Blijkt uit deze beoordeling dat deze persoon mogelijk is aangewezen op beschut werk, dan moet de procedure aanvraag advies beschut werk worden opgestart. Deze twee procedures nemen in totaal weken in beslag. Adviseert het UWV positief, dan kunnen wij daadwerkelijk de eerste beschutte werkplek realiseren. 2.3 Samenwerking binnen de regio en het Werkbedrijf Fryslân Werkt! De samenwerking met de partners in de arbeidsmarktregio heeft door de Participatiewet een duidelijke impuls gekregen. In het regionaal werkbedrijf Fryslân Werkt! hebben (vertegenwoordigers van) werkgevers en werknemers, gemeenten en UWV, onderwijs en Sw afspraken gemaakt over regionaal arbeidsmarktbeleid, de werkgeversdienstverlening, instrumenten en uitvoering van de banenafspraak. Onze gemeente is tevreden over de samenwerking binnen de arbeidsmarktregio Fryslân Werkgeversdienstverlening Om de Participatiewet succesvol uit te voeren, krijgt de samenwerking met werkgevers veel aandacht. Wij hebben de afgelopen jaren een goede relatie met onze werkgevers in de regio opgebouwd. Het is van belang om blijvend te investeren in deze relatie en daarbij actief op zoek te gaan naar geschikte banen, goede matches te maken en de re-integratie-inspanningen af te stemmen op de vraag en behoefte van werkgevers. In 2015 is onder een aantal werkgevers in Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen onderzoek verricht om antwoord te krijgen op de vraag op welke manier lokale werkgevers bijgestaan willen worden bij het in dienst 3

5 nemen van een werknemer met een beperking. De uitkomsten van dit onderzoek delen wij binnenkort met het college en de raad. 2.5 Maatregelen vereenvoudiging Participatiewet en Wet banenafspraak Staatssecretaris Klijnsma heeft aangegeven dat zij de signalen over de beoordeling banenafspraak en beschut werk serieus neemt. Inmiddels zijn er een aantal maatregelen genomen en er volgen meer Nieuw werkproces beoordeling banenafspraak Vanaf 1 juli 2015 is het UWV gestart met een nieuw werkproces voor de beoordeling van de banenafspraak. Hierdoor is het aantal aangevraagde beoordelingen tussen juli 2015 en oktober 2015 fors gestegen. Dit komt voor een groot deel doordat meer burgers zich zelf aanmelden voor een beoordeling. Tot 1 juli 2015 was dit niet mogelijk. Van de afgehandelde aanvragen bedraagt het percentage toekenning 58%. Dit is vergelijkbaar met het toekenningpercentage bij de Wajong beoordeling voor jan feb mrt apr mei juni juli aug sep okt totaal aanvragen afgehandeld positief negatief Wij trekken voorzichtig de conclusie dat vooral personen die voorheen in de Wajong stroomden onder de doelgroep van de banenafspraak vallen. Mocht deze conclusie juist zijn, dan betekent dit dat personen die onder de oude WWB doelgroep vallen, niet /nauwelijks onder de doelgroep van de banenafspraak vallen. Het UWV heeft een achterstand in de afhandeling van aanvragen. Er zijn aanvragen ingediend en afgehandeld (56%). Wij verwachten dat dit negatieve gevolgen heeft voor de doorlooptijd/afhandeltermijn (6 8 weken) van de aanvragen Aanvullende afspraken beoordeling banenafspraak De Stichting van de Arbeid, VNG, UWV en SZW hebben de afgelopen tijd bestuurlijke afspraken gemaakt om te komen tot verdere verbeteringen van de werkprocessen bij de uitvoering van de banenafspraak. Een aantal van deze afspraken leidt tot aanpassing van de Participatiewet en de Wet banenafspraak Criteria doelgroepbeoordeling banenafspraak Klijnsma heeft aandacht voor het signaal dat de criteria die het UWV hanteert voor de beoordeling banenafspraak te streng zijn. Zij geeft aan dat er op dit moment echter nog onvoldoende informatie beschikbaar is om de conclusie te trekken dat de beoordeling strenger uitpakt dan voorheen het geval was bij Wajong- en Wsw-aanvragen Criteria beschut werk Participatiewet Er zit een stijgende lijn in het aantal aanvragen advies beschut werk, maar Klijnsma vindt de aantallen te laag om conclusies te trekken over de mogelijk te strenge criteria die het UWV hanteert bij de totstandkoming van het advies. Op basis van meer ervaringsgegevens wil Klijnsma bekijken of en hoe het beoordelingsproces verbeterd kan worden. Tabel aanvragen advies beschut werk Advies beschut werk Totaal Aantal aanvragen 205 Aantal afgehandelde aanvragen 92 (45%) Positief advies 55 (60%) Negatief advies 37 (40%) 6 Brief SZW 27 november 2015, referentienummer

6 Bijlage I. Beleidsmatig gerealiseerd in 2015 Beleidsstuk Korte toelichting Behandeling raad Contourennotitie Participatiewet Kader voor de uitvoering van de Participatiewet De notitie besteedt aandacht aan visie, ambitie, klantgroepen en de inzet van re-integratie instrumenten in relatie tot het besteedbare Participatiebudget. Opiniërend raad 23 april Besluitvormend raad 21 mei Samenwerkingsovereenkomst Marktbewerkingsplan Participatieverordening Alle arbeidsmarktregio s in Nederland moeten een Werkbedrijf oprichten, waarbinnen gemeenten, sociale partners en UWV op bestuurlijk niveau samenwerken. In de arbeidsmarktregio Fryslân is het Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt! opgericht. De samenwerkingsafspraken zijn vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Het Marktbewerkingsplan Werkbedrijf Fryslân werkt! beschrijft de kaders voor de aanpak van werving van arbeidsplaatsen voor en bemiddeling van werkzoekenden naar een baan bij reguliere werkgevers in Fryslân. In de Participatieverordening is vastgelegd welke instrumenten en voorzieningen de gemeente kan inzetten ten aanzien van de re-integratietaak. Informatief raad 23 april Informatief raad 25 juni vaststelling raad 25 juni

7 Bijlage 2. Instrumenten Participatiewet Instrument Korte toelichting Cijfers 2015 Loonwaardemeting Geeft de prestatie weer van een werknemer in een bepaalde functie, op een bepaalde werkplek. Is van belang voor de inzet van het instrument loonkostensubsidie. 8 Loonkostensubsidie No-riskpolis Beschut werk Jobcoaching Mobiliteitsbonus Werknemersvoorzieningen Werkgevers kunnen loonkostensubsidie ontvangen voor mensen die verminderd productief zijn en niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. De no-riskpolis zorgt er voor dat de werkgever compensatie ontvangt voor de loonkosten wanneer een werknemer met arbeidsbeperkingen ziek wordt. Personen die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van de werkplek nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt. Dat neemt niet weg dat gemeenten deze dienstbetrekking kunnen organiseren bij een reguliere werkgever die met ondersteuning door de gemeente deze begeleiding en aanpassingen wel kan bieden. Begeleiding op de werkvloer van werknemer en werkgever. Premiekorting op werknemersverzekeringen om het voor werkgevers financieel aantrekkelijker te maken iemand uit de doelgroep van de banenafspraak aan te nemen. Bijvoorbeeld een aanpassing van de werkplek, een vervoersvoorziening of een meeneembare voorziening (bijv. brailleleesregel) Onbekend. Werkgever moet deze zelf aanvragen bij belastingdienst. - 6