Verenigingsprogramma Christiaan Huygens voor de 2 e helft van 2011

Transcriptie

1 Verenigingsprogramma Christiaan Huygens voor de 2 e helft van 2011 Tenzij anders wordt vermeld starten de activiteiten om uur op de vrijdagavond in het Streeknatuurcentrum Alblasserwaard van de NVWA, Matenaweg 1, tussen Papendrecht en Wijngaarden. Telefoon clubhuis: (0184) Vanaf uur ben je van harte welkom voor een lekkere kop koffie. Ledenbijeenkomsten Ledenbijeenkomsten vinden in de regel plaats op vrijdagavonden. Het programma kent twee soorten avonden, namelijk: 1. Lezingen. Op deze avonden is er een spreker die een lezing geeft over een bepaald (wetenschappelijk) onderwerp. Meestal wordt een externe spreker gezocht van de lijst die we krijgen van de KNVWS, maar ook vanuit onze eigen gelederen hebben we enkele sprekers die een lezing kunnen en willen geven. 2. Thema/waarneemavonden. Op deze avonden zijn diverse activiteiten mogelijk. Zo kan er: - een korte lezing van ongeveer 1 uur door één van onze leden worden gegeven. - bij helder weer worden waargenomen, - bij slecht weer een film worden gekeken, - door leden over waarnemingen verteld worden en/of eigen gemaakte astronomiefoto s worden getoond. Daarnaast worden deze avonden gebruikt voor algemene ledenvergaderingen. Voor deze avonden ontvangen leden twee weken vantevoren agenda en stukken. Openstelling sterrenwacht Naast de geplande verenigingsavonden worden er vanuit de sterrenwacht ad hoc waarneemavonden georganiseerd. Kort voor een ongeplande waarneemsessie ontvangen leden, die zich daarvoor aangemeld hebben, een sms met een bericht dat de sterrenwacht die avond open zal zijn. Iedere avond van een werkdag is een potentiële waarneemavond. Voorwaarde is dat de lucht helder genoeg is en er een waarneemleider paraat staat. Het clubgebouw is op deze waarneemavonden gesloten. Iedereen die wil meedoen met kijken en fotograferen, ook al is het af-en-toe, kan zich bij Ans Viervant aanmelden voor de sms-service.

2 Thema/waarneemavond Thema: Frictieaangedreven montering Spreker: Gerrit Burggraaf Op dit moment is er een ware hype op de astromarkt als het gaat om goede monteringen, prijzen staan onder druk en de kwaliteitseisen zijn hoog! Helemaal de frictie aangedreven montering staan in de spotlights, en dat gaan we dan ook doen op deze vrijdag avond! Een frictie aangedreven montering met elkaar bekijken en beoordelen als het die avond helder is doen we dat niet alleen onder onze spotlights in het verenigingsgebouw maar natuurlijk ook onder de sterrenhemel. Onderwerpen die de revue passeren zijn; verschillen met een wormwiel aandrijving, nauwkeurigheid, prijs kwaliteit, draagkracht en prestaties Lezing: Het heelal in röntgenstraling Spreker: Drs. J. de Plaa Clusters van melkwegstelsels zijn in veel opzichten de grote steden van ons heelal. Ze bestaan uit wel 100 tot 1000 melkwegstelsels die binnen een diameter van enkele miljoenen lichtjaren samengepropt zijn. Elk melkwegstelsel bestaat op zijn beurt weer uit ongeveer 100 miljard sterren zoals onze Zon. Van ons eigen melkwegstelsel weten we dat er voortdurend sterren ontstaan, zoals in de Orionnevel, maar ook dat er sterren ontploffen in zogenaamde supernova-explosies. Tijdens die explosies ontstaan allerlei chemische elementen die aan de basis staan van het leven op Aarde. De sterren ontploffen met

3 zoveel geweld, dat er flinke hoeveelheden heet gas van miljoenen graden Celcius het heelal in worden geslingerd. Die uitlaatgassen blijven als een smog in de omgeving van een melkwegstelsel hangen. In een cluster van melkwegstelsels zijn die gassen het beste te zien in Röntgenstraling. In 1999 zijn er twee baanbrekende röntgentelescopen gelanceerd: XMM-Newton (ESA) en Chandra (NASA). Met behulp van deze instrumenten kunnen we heel veel over het hete gas in ons heelal en de ontploffende supernovae te weten komen. In zijn lezing vertelt Jelle de Plaa over zijn promotie-onderzoek naar de samenstelling van het hete gas in clusters van melkwegstelsels en wat daaruit op te maken valt over de grote supernova-explosies die de elementen vormden waar wij uit bestaan. Hij laat ook zien dat de röntgenstraling uit het verre heelal nieuwe inzichten geeft over de grote structuur van het universum, het kosmisch web Thema/waarneemavond Thema: De heliostaat Spreker: André v.d. Hoeven De zon is en blijft het stralend middelpunt van ons zonnestelsel en een fascinerend waarneemobject. Inmiddels is het al weer 3 maanden geleden dat de heliostaat geopend is. In de tussentijd is er natuurlijk niet stilgezeten en zijn er binnen onze vereniging tal van waarnemingen van de zon gedaan. Met de heliostaat, maar ook met de h-alpha kijker en de kijkers van verenigingsleden. Op deze avond zullen we kijken naar wat er zoal op de zon waar te nemen is met de verschillende waarneeminstrumenten en zullen we de eerste resultaten zien van de heliostaat. Iedereen die zelf ook mooie zonwaarnemingen heeft (eclipsfoto's, h-alpha of noem het maar op) wordt van harte uitgenodigd zijn plaatjes mee te nemen Lezing: Afstandmeting in het heelal door de eeuwen heen. Spreker: Carlo Jenniskens De lezing over de historie van afstandsmeting in het heelal is een keer ontstaan tijdens een rekenles voor groep 8 van de basisschool. Je kunt met eenvoudige berekeningen en gebruikmaken van basis kennis van de hemellichamen al een behoorlijk beeld krijgen van de afstanden binnen ons zonnestelsel. Met eenvoudige geometrie kan men ook afstanden bepalen van sterren. In deze voordracht ga ik meer in op de historie en de personen die ultieme bewijzen hebben aangedragen om te komen tot een goed beeld van de astronomische afstanden. Onze historische reis begint bij Plato die aan de hand van de omloopstijden van de 5 planeten de planeet volgorde en ook de relatieve afstand kon bepalen. Vele Griekse geleerden deden pogingen om afstanden van Maan en Zon te bepalen. Eratosthenes van Syrene berekende de aardomtrek en kwam het nauwkeurigst uit. Hipparchus gebruikte de driehoek methode met de Aarddiameter als basis. Vele West Europese geleerden zoals Copernicus, Kepler en vele anderen hebben bijgedragen aan de afstandmeting binnen ons zonnestelsel. De Engelse astronoom Horrocks bepaalde als eerste via een Venus overgang de zonneparallax en daarmee was de afstand tot de zon en de afstanden van de toen gekende planeten bekend. Herfstvakantie 15 t/m 23 oktober

4 Za t/m Za Za Astrovacance in Zuid Frankrijk Nacht van de nacht (onder voorbehoud) Elk jaar wordt in Nederland op de laatste nacht van zaterdag op zondag in oktober, als ook de wintertijd weer ingaat, de Nacht van de nacht gehouden. Natuurverenigingen, die voor de dieren opkomen, en sterrenkundeverenigingen grijpen dit evenement aan om de donkerte terug in het dagelijks leven te brengen. Sommige gemeenten doen zelfs openbare verlichting uit. De afgelopen jaren hebben wij samen met de NVWA een veelzijdig programma opgezet waar beide gebruikers, nachtdier en nachtmens, aan hun trekken kunnen komen. Ook dit jaar gaan we proberen een programma samen te stellen. Nader bericht volgt Thema/waarneemavond Thema: Astrofotografie, hoe te beginnen" Spreker: Paul Bakker. We kennen ze allemaal: die prachtige foto's van nevels, sterrenhopen en sterrenstelsels die de sterrenkundige websites, bladen en boeken sieren. Door de digitale revolutie en voortgaande technische vooruitgang maken amateurs tegenwoordig zulke mooie opnamen dat ze moeilijk van de professionele zijn te onderscheiden. "Dat wil ik ook gaan doen!", denkt menig telescoopbezitter. "Dat kan ik nooit", denkt de ander. Paul gaat in op wat er allemaal op je af komt als je aan astrofotografie wilt gaan doen en voor welke keuzes je komt te staan. Zoals: Neem ik een CCD-camera of spiegelreflex? Hoe moet ik volgen? Hoe lang moet ik belichten? Moet ik darkfield opnames maken en wat zijn dat eigenlijk? Op veel vragen bestaat geen eenduidig antwoord en kunnen we over discussiëren. Natuurlijk zal de avond opgeluisterd worden met mooie geslaagde, maar minstens zo leuk, ook mislukte opnamen Lezing: Gamma Ray Bursts Spreker: drs.j.p.loonen Gammabursts zijn korte, maar heftige uitbarstingen van gammastraling in het heelal. Sinds de 60-er jaren van de vorige eeuw waren hun aard en oorsprong raadselachtig; pas in de laatste 10 jaar hebben we inzicht verworven in wat ze zijn. We weten nu dat het de heftigste uitbarstingen in het heelal zijn, ze stoten honderden malen meer energie uit dan supernova s. In de lezing wordt ingegaan op de historie en de aard van de gammaflitsen, een stukje ultramoderne, maar voor iedereen begrijpelijke sterrenkunde Mini-ALV + Thema/waarneemavond Thema: Astrofoto's, je hebt leuke opnamen en wat dan? Spreker: André v.d. Hoeven Astrofotografie bestaat voor 50% uit het maken van de opnamen, maar de rest van het plaatje zit in de nabewerking. Hoe kom je van een ruw zon- of maanfilmpje, of van een paar mooie DSLR/CCD opnamen tot een mooi plaatje dat je bijv. op het web kunt plaatsen? Hiervoor is tal van software voorhanden en afhankelijk van de soort opname zijn er verschillende manieren van bewerken mogelijk. Op deze avond zal er getoond worden hoe je van ruwe opnamen komt tot een mooi eindresultaat. Daarbij zullen zeker mooie plaatjes gemaakt in het afgelopen jaar op onze vereniging niet ontbreken. Iedereen

5 wordt dan ook van harte uitgenodigd om zijn mooiste plaatjes van dit jaar (of daarvoor natuurlijk) mee te nemen Lezing: Het dynamische Herzsprung-Russell diagram. Spreker: Drs. R.H.A. de Jong Als je niet weet wat het is of hoe het werkt dan deel je alles eerst in hokjes in. Dat noemen ze classificeren. Je krijgt dan inzicht in de diverse verschijningsvormen. Daarna bedrijf je hierop statistieken om er verder van te leren. Dat is nu precies wat gebeurd is voor de sterren. In eerste instantie lijken alle sterren op elkaar, alleen is de ene ster helderder dan de andere en soms verschillen ze ook ietwat van kleur. Als je echter de (kleuren)spektra van sterren met elkaar vergelijkt dan blijken er tientallen soorten sterren te bestaan. Als je de eigenschappen van die sterren op een bepaalde wijze in een diagram plaats krijg je zo het Hertzsprung-Russell diagram. Dit HRD wordt gebruikt om inzicht te krijgen in de opbouw en werking van de sterren. Het samenstellen van een HRD voor de sterren is niet eenvoudig als dat nauwkeurig plaats moet vinden, maar als dit werk gedaan is kunnen er vele conclusies uit getrokken worden, waaronder de levensgeschiedenis van sterren en de leeftijdsbepaling van sterren. Laatste activiteit in 2011 Kerstvakantie 24 december t/m 8 januari Nieuwjaarsreceptie en openingsavond van het seizoen winter / voorjaar Het begin van het nieuwe jaar en een nieuw programma bij Huygens. De nieuwjaarsreceptie is traditiegetrouw volgens Amerikaanse stijl. Dat wil zeggen dat iedereen wat te eten en/of drinken meeneemt en dat deelt met anderen. Op veler verzoek en wegens succes de Astroquiz : Versie 08