Met de Kijker op Jacht, Universum 1, 2006 Door: Jeffrey Bout

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Met de Kijker op Jacht, Universum 1, 2006 Door: Jeffrey Bout"

Emiel Wauters
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Met de Kijker op Jacht, Universum 1, 2006 Door: Jeffrey Bout Dag allemaal! Ook zo genoten van Mars eind vorig jaar? Wij wel! Mooie structuren waren er zichtbaar en sommigen hebben zelfs een heuse zandstorm kunnen zien. Helaas staat Mars nu alweer wat verder weg en is het bolletje al flink wat kleiner geworden. Maar niet getreurd, want de volgende planeet staat alweer te pronken: Saturnus. En ook de wintersterrenhemel zelf blijft natuurlijk prachtig. Dit keer gaan we op bezoek bij de sterrenbeelden Voerman en Tweelingen. Als je in de Winter naar het zuiden kijkt valt een sterrenbeeld direct op: Orion met die 3 sterren op een rijtje. In Universum 1 van vorig jaar heb je al van alles kunnen lezen over Orion en trouwens ook over het sterrenbeeld Stier. Als je wilt weten wat er allemaal in deze sterrenbeelden te zien valt, kun je die oude UniVersum er dus nog eens bijpakken. Maar je kunt tegenwoordig ook op internet kijken voor oude Met de Kijker op Jacht verhalen. Zie hiervoor het grijze blokje op deze pagina. Een hele hoop... sterrenhopen Deze keer gaan we het dus hebben over de sterrenbeelden Voerman en Tweelingen. Deze twee sterrenbeelden staan allebei midden in de melkweg. Het barst daar dus van de sterren. Daarnaast bevindt zich in de melkweg ook veel onzichtbaar gas. Als dit gas door de zwaartekracht samentrekt, worden er nieuwe sterren geboren. Vaak zijn die gaswolken echter zo groot dat er makkelijk een heleboel sterren uit kunnen ontstaan. Als dit gebeurt is er een open sterrenhoop geboren. De meeste open sterrenhopen bestaan uit enkele tientallen tot enkele honderden sterren. In onze melkweg zijn tegenwoordig ongeveer 900 open sterrenhopen bekend. Niet zo heel veel als je bedenkt dat de melkweg uit zo n 100 tot 200 miljard sterren bestaat. Dit komt doordat open sterrenhopen ook snel weer verdwijnen. Veel sterren van een open sterrenhoop gaan hun eigen weg en zo is er al snel niets meer te zien van de sterrenhoop. Na zo n 100 miljoen jaar zijn de meeste open sterrenhopen verdwenen. Voerman De Voerman is één van de oude sterrenbeelden aan de Noordelijke Sterrenhemel en bevat één van de helderste sterren: Capella, wat geit betekent. Capella is de op zes na helderste ster aan de hemel (magnitude 0,08) en staat 43,5 lichtjaar van ons vandaan. De ster is tien keer zo helder als onze zon. Vlak onder Capella staan nog een stel zwakke sterretjes. Dat zijn de kleine geitjes waarmee de voerman op zijn arm zit.

Maar niet getreurd, want de volgende planeet staat alweer te pronken: Saturnus. En ook de wintersterrenhemel zelf blijft natuurlijk prachtig.

2 In de Voerman staan een heleboel open sterrenhopen. Drie daarvan zijn zo helder dat ze al met een 6cm kijker vanuit de stad zichtbaar zijn. Dit zijn M 36, M 37 en M 38. Smoesjes bedenken helpt dus niet meer. Iedereen met een sterrenkijker, hup, naar buiten! Om met M 36 te beginnen: niet zo groot, maar wel heldere sterren. Niet de mooiste van de drie, maar zeker de moeite waard. Dan nu wel de mooiste: M 37. Wow, wat een beauty! Die hele kijker naar buiten slepen is nu alweer vergeten. Een grote hoop en heel veel zwakke sterren te zien. Probeer stiekem eens wat hoger te vergroten om zo nog meer sterren te kunnen zien. En zie jij van die mooie kettingen van sterren, net alsof de sterren aan een draadje zijn geregen? En kan jij er een driehoek in zien? Vertel het ons! Tenslotte M 38. Dit is een grote open sterrenhoop bestaande uit vrij heldere sterren. Deze sterren zitten echter niet zo dicht op elkaar gepakt als bij M 37. Maar ook zeker de moeite waard.

Niet de mooiste van de drie, maar zeker de moeite waard. Dan nu wel de mooiste: M 37. Wow, wat een beauty! Die hele kijker naar buiten slepen is nu alweer vergeten.

3 Trouwens: ook met een verrekijker zijn M 36, M 37 en M 38 al te zien als vlekjes. Losse sterren zul je waarschijnlijk niet zien. Naast deze 3 Messier objecten staan er nog een hele hoop zwakkere open sterrenhopen in het sterrenbeeld Voerman. Om deze te kunnen zien is een goede donkere hemel wel noodzakelijk. Vanuit de grote stad kun je deze objecten wel vergeten. Een iets grotere sterrenkijker (11,5cm bijvoorbeeld) en een goede atlas is ook geen overbodige luxe. Heb je dit allemaal? Ga dan eens op zoek naar NGC 1907 (vlakbij M 38), NGC 1857 en NGC Vooral NGC 1664 is mooi: aan 1 kant een heldere ster en aan de andere kant een aantal zwakke sterren die samen een mooi boogje vormen. Succes! Aan het einde van dit verhaal over de Voerman wou ik nog een uitstapje met je maken. Naast open sterrenhopen is de Voerman namelijk ook rijk aan emissienevels. Dit zijn gaswolken die verhit worden door sterren die erin staan en daardoor gaan gloeien oftewel: rood licht uitstralen. De meeste van deze nevels zijn te zwak om met onze sterrenkijkers te kunnen zien, maar er is een uitzondering: NGC1931. Dit kleine vlekje staat vlakbij M 36 en zou vanaf een donkere plek al met een 11,5cm kijker te zien moeten zijn. Met het kaartje hiernaast kun je het object beter vinden. De grote cirkel is het beeldveld bij een vergroting van 40x. Maar als je het vlekje eenmaal hebt gevonden is hij waarschijnlijk beter zichtbaar als je meer gaat vergroten.

Vanuit de grote stad kun je deze objecten wel vergeten. Een iets grotere sterrenkijker (11,5cm bijvoorbeeld) en een goede atlas is ook geen overbodige luxe. Heb je dit allemaal?

4 Tweelingen Het sterrenbeeld Tweelingen is een bekend wintersterrenbeeld. Dat komt vooral door de 2 helderste sterren: Castor en Pollux. Hoewel deze 2 sterren er met het blote oog redelijk hetzelfde uitzien, is dat door een sterrenkijker echter anders: Pollux is een doodnormale ster, terwijl Castor een dubbelster is bestaande uit 3 zichtbare componenten (en zelfs nog 3 die wij niet kunnen zien). De 2 helderste componenten staan heel dicht bij elkaar: slechts 4 boogseconden. Op een rustige nacht met weinig trillingen moet je deze sterren bij een hoge vergroting (bijvoorbeeld 200x) al kunnen scheiden met een kleine sterrenkijker. De 3e component is een stuk zwakker (magnitude 9) en staat een stuk verder weg. Op 17 maart 1990 tekende Jeffrey Bout de mooie dubbelster Castor na. Hij gebruikte een 68mm lenzenkijker en vergrootte 167x. De ringetjes die je rondom sterren ziet staan als je heel hoog vergroot zijn normaal. Deze ontstaan in iedere sterrenkijker. Ze zijn er niet echt hoor! In het sterrenbeeld Tweelingen staat maar één Messier object. Maar wel een hele mooie: M35. Met zijn helderheid van magnitude 5,1 is M35 vanaf een goed donkere plaats (bijvoorbeeld in Drenthe of Groningen) al met het blote oog zichtbaar als een zwak vlekje. Met een verrekijker is hij echter overal zichtbaar: zelfs vanuit de stad! Je zult hem dan als een grote vlek kunnen zien met daarin enkele losse sterretjes. Als je een sterrenkijker op M35 richt, zul je enorm veel sterren kunnen zien. Echt een prachtige open sterrenhoop! Doordat hij bijna net zo groot lijkt als de Maan kun je hem het beste bekijken met een zo laag mogelijke vergroting. De sterren lijken trouwens mooie patroontjes te hebben en in het centrum een leeg gebied. Zie jij dit ook? Als je een wat grotere kijker hebt (bijvoorbeeld 15cm) zal je misschien ook iets anders opvallen: vlak naast de open sterrenhoop staat namelijk een klein zwak

zichtbare componenten (en zelfs nog 3 die wij niet kunnen zien). De 2 helderste componenten staan heel dicht bij elkaar: slechts 4 boogseconden.

5 vlekje! Dit is de veel moeilijkere open sterrenhoop NGC Alleen grote telescopen (bijvoorbeeld 25cm) zullen losse sterren in NGC 2158 laten zien bij hoge vergroting. Als je nog meer open sterrenhopen wilt bekijken en je beschikt over een goede atlas, een donkere waarneemplek en minstens een 11,5cm kijker, dan zou je eens op zoek kunnen gaan naar de volgende hoopjes: NGC 2266, NGC 2420 en NGC Vooral de laatste is knap lastig. Succes maar weer! Maar we zijn nog niet klaar met de Tweelingen! In het sterrenbeeld staat nog een planetaire nevel die we zeker niet mogen vergeten, namelijk NGC 2392 of de Eskimonevel. Een planetaire nevel is een gaswolk die door een ster wordt uitgespuugd. Misschien heb je in de zomer de Ringnevel en de Halternevel wel eens gezien. Dit zijn beide hele grote en bekende planetaire nevels. De Eskimonevel is veel kleiner en daardoor ook wat minder bekend, maar hij is wel heel erg helder! Als je met een hoge vergroting naar de nevel kijkt zie je eigenlijk niet meer dan een klein vlekje. Met veel moeite is de centrale ster misschien ook te zien. Met zeer grote sterrenkijkers schijnt in het vlekje een gezichtje zichtbaar te zijn en rondom de vlek een zwakke ring (een eskimomuts). Vandaar dus de naam Eskimonevel. Wat trouwens leuk is aan dit object is dat je hem al vanuit de stad kan zien. En daar zullen de meeste van jullie vast wonen Zo ziet een foto van de Eskimonevel eruit. Zie jij er een eskimo in? Tot zover onze speurtocht door Voerman en Tweelingen. Veel succes met waarnemen de komende koude maanden. Pas op dat je tenen niet bevriezen (is mij al eens gebeurt), dus kleed je warm aan!

hoopjes: NGC 2266, NGC 2420 en NGC 2129. Vooral de laatste is knap lastig. Succes maar weer! Maar we zijn nog niet klaar met de Tweelingen!

Vergelijkbare documenten

De mooiste 10 objecten aan de sterrenhemel met elke sterrenkijker op elke avond Door Jeffrey Bout

De mooiste 10 objecten aan de sterrenhemel met elke sterrenkijker op elke avond Door Jeffrey Bout Veel mensen die net een sterrenkijker hebben gekocht vragen zich af wat er nu allemaal mee te zien valt.