Landelijke Kindermedicatie Ambulancezorg/LPA 7.2. Eerste druk, 2012

Transcriptie

1 Landelijke Kindermedicatie Ambulancezorg/LPA 7.2 Eerste druk, 2012

2 Vormgeving Vormix, Maarssen Druk Stimio Communicatie & Projecten, Tiel Disclaimer Hoewel bij het ontwikkelen de grootst mogelijke zorg is betracht, bestaat altijd de mogelijkheid dat de inhoud van deze uitgave na verloop van tijd verouderd of niet meer juist is. Aan deze uitgave kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ambulancezorg Nederland, Zwolle ISBN nr.: Voorwoord Diverse individuele regionale initiatieven hebben geleid tot een grote verscheidenheid in kindermedicatieboekjes die binnen de ambulancezorg in Nederland werden gebruikt. Om te komen tot een uniforme Landelijke Kindermedicatie Ambulancezorg welke aansluit op het Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA) is een werkgroep gevormd, bestaande uit vertegenwoordigers namens de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers, de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland afdeling Ambulancezorg en de Nederlandse Vereniging van Medisch Managers Ambulancezorg. De Landelijke Kindermedicatie Ambulancezorg (LKA) is met uiterste zorg samengesteld, als praktische uitwerking van de toe te dienen doseringen van medicamenten beschreven in het LPA. Voor verdere informatie omtrent de werking, bijwerkingen en contra-indicaties van de in de LKA opgenomen medicamenten dienen andere bronnen geraadpleegd te worden. Bijvoorbeeld het LPA en VLPA, de medicatie bijsluiter of het Kinderformularium. Het Kinderformularium geeft informatie over geneesmiddelgebruik bij kinderen en wordt uitgegeven door het Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen. Voor de hulpverlening aan kinderen tot 50 kg is de LKA ontwikkeld. Dit is redelijkerwijs het gewicht van kinderen tot de puberteit. Bij een kind met een gewicht boven de 50 kg dienen doseringen gebruikt te worden conform de protocollen voor volwassenen. Indien onder de 50 kg eerder de dosering voor volwassenen bereikt is, wordt deze dosering in het verdere verloop van de specifieke tabel gehanteerd. Voor de uniformiteit is in de LKA uitsluitend gebruik gemaakt van generieke namen van de werkzame stoffen in medicamenten. Eventuele zout- en estervormen van werkzame stoffen zijn in de naamgeving weggelaten. Er wordt bijvoorbeeld gesproken van atropine in plaats van atropinesulfaat.

3 Werkgroep LKA Mevr. Y.Y. Li (KNMP) De heer L.P. Tan (NVZA) De heer M. Rombouts (V&VN afdeling Ambulancezorg) De heer R. de Vos (NVMMA) Mevr. J.M. Koops-Nijhoff, projectleider (NVMMA) Inhoudsopgave Algemene aandachtspunten 6 Medicamenten en toepassingen in LPA Amiodaron Atropine Budesonide Clemastine Dexamethason Epinefrine Esketamine Fentanyl Glucagon Glucose 10% Midazolam Naloxon NaCl 0,9% Salbutamol/ipratropium 51 Medicamenten of toepassingen in regio specifieke protocollen Diazepam rectaal Metoclopramide Midazolam intranasaal Ondansetron 60 Bronnenlijst 62 Bijlage 63 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 5

4 Algemene aandachtspunten Connector gebruiken Gebruik bij het maken van een verdunning een connector. Deze vuistregel geldt vooral voor verdunningen waarbij de hoeveelheid geneesmiddel tot 4 ml bedraagt en het uiteindelijke volume van de verdunning 10 ml. Dit is bij nagenoeg alle verdunningen in de LKA het geval. Deze werkwijze voorkomt grote afwijkingen van de voorgeschreven dosis. Zie onderstaand kader voor een rekenvoorbeeld. Voorbeeld van een LL connector (links) en een FF connector (rechts). Bron: bbraun Het dode volume van een 10 of 20 ml injectiespuit en de naald kan aanleiding geven tot een zogenaamde systematische fout. Deze afwijking bedraagt ca. 0,5 ml vanwege het volume in de injectienaald en het dode volume in de injectiespuit. Bijvoorbeeld indien men eerst 18 ml NaCl 0,9% opzuigt en vervolgens met diezelfde injectiespuit tot 20 ml geneesmiddel zou optrekken om 2 ml uit een ampul te halen, dan kan ca. 0,5 ml (= 25%!) te weinig geneesmiddel zijn gebruikt. Bij het optrekken van het geneesmiddel komt eerst 0,5 ml NaCl 0,9% mee dat in de naald en het dode volume zat en daarna pas komt het geneesmiddel in de injectiespuit. In plaats van 2 ml wordt dan 1,5 ml geneesmiddel opgetrokken. Daarom worden kleine volumina met een aparte injectiespuit opgezogen en vervolgens aan de grote injectiespuit met verdunningsvloeistof toegevoegd. Hiervoor kan het beste een connector worden gebruikt (zie afbeeldingen hiernaast). Werkwijze Vul een injectiespuit met de benodigde hoeveelheid geneesmiddel. Vul een andere injectiespuit met de benodigde hoeveelheid NaCl 0,9%. Koppel beide injectiespuiten aan de connector. Het geneesmiddel via de connector overbrengen in de injectiespuit met NaCl 0,9%. Injecteer het mengsel terug in de injectiespuit waar het geneesmiddel in zat om die uit te spoelen en vervolgens weer terug in de injectiespuit waarin de NaCl 0,9% zat. Houd vervolgens deze injectiespuit verticaal omhoog met de connector en lege injectiespuit er nog aan vast. Ontlucht de injectiespuit met het verdunde geneesmiddel. Koppel daarna pas de connector los. De voorgeschreven dosering is op de injectiespuit niet af te lezen Het kan voorkomen dat de in de LKA beschreven dosering niet goed af te lezen is op de hiervoor best beschikbare injectiespuit. In dit geval dient de dosering naar boven, naar het dichtstbijzijnde afleesbare decimaal te worden afgerond. 6 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 7

5 Hierbij blijft de afwijking door het afronden binnen 10% van de bedoelde dosis. Afwijkingen binnen deze grens achten we voor de LKA acceptabel. De verantwoording van de afwijkingen van enkele injectiespuiten is in het onderstaand kader terug te vinden. Het kan voorkomen dat de kleinste afstand tussen twee maatstrepen kleiner is dan in onderstaand kader. In dat geval is de afwijking altijd kleiner dan in het rekenvoorbeeld. 1 ml injectiespuit, met de kleinste afstand tussen twee maatstrepen = 0,01 ml We gaan ervan uit dat we 0,1-1 ml afmeten met deze injectiespuit. Bij afronden naar de dichtstbijzijnde afleesbare decimaal bedraagt de afwijking 1-10%. Trek nooit minder dan de helft van het afleesbare volume van de injectiespuit op, een injectiespuit heeft onder die hoeveelheid een grote afwijking. Bij hele kleine hoeveelheden (0,1-0,5 ml) is dit soms niet te voorkomen. Gebruik voor een dosering onder de 1 ml altijd een 1 ml injectiespuit. Naflushen Intraveneuze en intra-ossale toegediende medicamenten altijd naflushen met NaCl 0,9%. Hiermee wordt voorkomen dat een deel van de vaak kleine hoeveelheid toe te dienen injectievloeistof in het toedieningssysteem achterblijft. Bij een reanimatie van de pasgeborene dient geflushed te worden met 2 ml NaCl 0,9%. In alle overige situaties dient geflushed te worden met 5 ml NaCl 0,9%. 2 ml injectiespuit, met de kleinste afstand tussen twee maatstrepen = 0,1 ml We gaan ervan uit dat we niet minder dan 1 ml afmeten met deze injectiespuit. Bij afronden naar de dichtstbijzijnde afleesbare decimaal bedraagt de afwijking 2,5-5%. 5 ml injectiespuit, met de kleinste afstand tussen twee maatstrepen = 0,2 ml We gaan ervan uit dat we niet minder dan 2,5 ml afmeten met deze injectiespuit. Bij afronden naar de dichtstbijzijnde afleesbare decimaal bedraagt de afwijking 2-4%. 10 ml injectiespuit, met de kleinste afstand tussen twee maatstrepen = 0,5 ml We gaan ervan uit dat we niet minder dan 5 ml afmeten met deze injectiespuit. Bij afronden naar de dichtstbijzijnde afleesbare decimaal bedraagt de afwijking 2,5-5%. 8 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 9

6 Medicamenten en toepassingen in LPA LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 11

7 1. Amiodaron Amiodaron i.v./i.o. bij ventrikelfibrilleren/polsloze ventriculaire tachycardie, 5 mg/kg (als bolus toedienen) (17.31). Amiodaron i.v./i.o. bij tachycardie brede complexen, 5 mg/kg in 30 min. toedienen (17.29). Kinderen < 3 jr.: Alleen in levensbedreigende situaties vanwege kans op toxische en/ of allergische reacties. 1.1 Amiodaron i.v./i.o. bij ventrikelfibrilleren/polsloze ventriculaire tachycardie (dosering 5 mg/kg als bolus toedienen) Amiodaron injectievloeistof 150 mg = 3 ml (50 mg/ml) Toediening: onverdund ONVERDUND , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 13

8 1.2 Amiodaron i.v./i.o. bij een tachycardie brede complexen (dosering 5 mg/kg in 30 min. toedienen) Amiodaron injectievloeistof 150 mg = 3 ml (50 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Trek 1 ml amiodaron op in een injectiespuit. Trek 9 ml NaCl 0,9% 1 op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml amiodaron bij de 9 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. Voor het correct toedienen van de dosis in 30 min. dient een perfusor gebruikt te worden. VERDUNNING 5 mg/ml De fabrikanten van amiodaron injectievloeistof raden aan alleen glucose 5% te gebruiken om het medicament te verdunnen. Uit onderzoek blijkt dat amiodaron ook met NaCl 0,9% kan worden verdund indien dit direct voor toediening plaatsvindt. 14 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 15

9 2. Atropine Atropine i.v./i.o. bij bradycardie, 20 µg/kg (0,02 mg/kg) (minimaal 0,1 mg en maximaal 1 mg) (17.13). Atropine injectievloeistof 1 mg = 1 ml (1 mg/ml; 1: 1000) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml) Trek 1 ml atropine op in een injectiespuit. Trek 9 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml atropine bij de 9 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 0,1 mg/ml 3 0, , , ,12 1,2 7 0,14 1,4 8 0,16 1,6 9 0,18 1,8 10 0, ,22 2,2 12 0,24 2,4 13 0,26 2,6 14 0,28 2,8 15 0, ,32 3,2 17 0,34 3,4 18 0,36 3,6 19 0,38 3,8 20 0, ,42 4,2 22 0,44 4,4 23 0,46 4,6 24 0,48 4,8 25 0, ,52 5,2 27 0,54 5,4 28 0,56 5,6 29 0,58 5,8 30 0, ,62 6,2 32 0,64 6,4 33 0,66 6,6 34 0,68 6,8 35 0, ,72 7,2 37 0,74 7,4 38 0,76 7,6 39 0,78 7,8 40 0, ,82 8,2 42 0,84 8,4 43 0,86 8,6 44 0,88 8,8 45 0, ,92 9,2 47 0,94 9,4 48 0,96 9,6 49 0,98 9, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 17

10 3. Budesonide Budesonide pulmonaal vernevelen bij laryngitis subglottica, 2 mg (17.24). Budesonide vernevelvloeistof 2 mg = 4 ml (0,5 mg/ml) Toediening: onverdund ONVERDUND 3-50 kg LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 19

11 4. Clemastine Clemastine i.v./i.o. bij anafylactische reacties, 25 µg/kg (0,025 mg/kg) (maximaal 2 mg) (17.10). Clemastine injectievloeistof 2 mg = 2 ml (1 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 1 mg = 4 ml (0,25 mg/ml) Trek 1 ml clemastine op in een injectiespuit. Trek 3 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml clemastine bij de 3 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 0,25 mg/ml 3 0,075 0,3 4 0,1 0,4 5 0,125 0,5 6 0,15 0,6 7 0,175 0,7 8 0,2 0,8 9 0,225 0,9 10 0, ,275 1,1 12 0,3 1,2 13 0,325 1,3 14 0,35 1,4 15 0,375 1,5 16 0,4 1,6 17 0,425 1,7 18 0,45 1,8 19 0,475 1,9 20 0, ,525 2,1 22 0,55 2,2 23 0,575 2,3 24 0,6 2,4 25 0,625 2,5 26 0,65 2,6 27 0,675 2,7 28 0,7 2,8 29 0,725 2,9 30 0, ,775 3,1 32 0,8 3,2 33 0,825 3,3 34 0,85 3,4 35 0,875 3,5 36 0,9 3,6 37 0,925 3,7 38 0,95 3,8 39 0,975 3, ,025 4,1 42 1,05 4,2 43 1,075 4,3 44 1,1 4,4 45 1,125 4,5 46 1,15 4,6 47 1,175 4,7 48 1,2 4,8 49 1,225 4,9 50 1, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 21

12 5. Dexamethason Dexamethason i.v./i.o. bij anafylactische reacties en astma bronchiale, 400 µg/kg (0,4 mg/kg) (maximaal 10 mg) (17.10/17.11). Kinderen < 3 jr.: Alleen in levensbedreigende situaties vanwege kans op toxische en/of allergische reacties. (Deze waarschuwing is niet relevant voor het handelsproduct Oradexon.) Dexamethason injectievloeistof 4 mg = 1 ml Toediening: verdunnen tot een concentratie van 10 mg = 10 ml (1 mg/ml) 13 5,2 5,2 14 5,6 5, ,4 6,4 17 6,8 6,8 18 7,2 7,2 19 7,6 7, ,4 8,4 22 8,8 8,8 23 9,2 9,2 24 9,6 9, Trek 2,5 ml dexamethason op in een injectiespuit. Trek 7,5 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 2,5 ml dexamethason bij de 7,5 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 1 mg/ml 3 1,2 1,2 4 1,6 1, ,4 2,4 7 2,8 2,8 8 3,2 3,2 9 3,6 3, ,4 4,4 12 4,8 4,8 22 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 23

13 6. Epinefrine ONVERDUND Epinefrine vernevelen bij anafylactische reacties en laryngitis subglottica, 5 mg (17.10/17.24). Epinefrine i.m. bij anafylactische reacties (17.10). Epinefrine i.v./i.o. bij asystolie/pea, bradycardie en ventrikelfibrilleren/polsloze ventriculaire tachycardie, 10 µg/kg (0,01 mg/kg) (17.12/17.13/17.31). Epinefrine i.v./i.o. bij CPR pasgeborene (17.16). 6.1 Epinefrine vernevelen bij anafylactische reacties en laryngitis subglottica (dosering 5 mg) Epinefrine injectievloeistof 5 mg = 5 ml (1 mg/ml; 1:1000) Epinefrine injectievloeistof 10 mg = 10 ml (1 mg/ml; 1:1000) Toediening: onverdund ONVERDUND 3-50 kg Epinefrine i.m. bij anafylactische reacties Epinefrine injectievloeistof 5 mg = 5 ml (1 mg/ml; 1:1000) Epinefrine injectievloeistof 10 mg = 10 ml (1 mg/ml; 1:1000) Toediening: onverdund leeftijd (mnd en jr.) dosis (µg en mg) aantal ml <6 mnd 150 µg = 0,15 mg 0,15 6 mnd-6 jr. 150 µg = 0,15 mg 0, jr. 300 µg = 0,3 mg 0,3 >12 jr. 500 µg = 0,5 mg 0,5 6.3 Epinefrine i.v./i.o. bij asystolie/pea, bradycardie en ventrikelfibrilleren/polsloze ventriculaire tachycardie (dosering 10 µg/kg (0,01 mg/kg)) Epinefrine injectievloeistof 5 mg = 5 ml (1 mg/ml; 1:1000) Epinefrine injectievloeistof 10 mg = 10 ml (1 mg/ml; 1:1000) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml; 1:10.000) Trek 1 ml epinefrine op in een injectiespuit. Trek 9 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml epinefrine bij de 9 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. Of Epinefrine injectievloeistof 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml; 1:10.000) Toediening: onverdund VERDUNNING 0,1 mg/ml of ONVERDUND 0,1 mg/ml; 1: lichaamsgewicht (kg) dosis (µg en mg) aantal ml 3 30 µg = 0,03 mg 0, µg = 0,04 mg 0, µg = 0,05 mg 0, µg = 0,06 mg 0, µg = 0,07 mg 0, µg = 0,08 mg 0,8 24 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 25

14 lichaamsgewicht (kg) dosis (µg en mg) aantal ml 9 90 µg = 0,09 mg 0, µg = 0,1 mg µg = 0,11 mg 1, µg = 0,12 mg 1, µg = 0,13 mg 1, µg = 0,14 mg 1, µg = 0,15 mg 1, µg = 0,16 mg 1, µg = 0,17 mg 1, µg = 0,18 mg 1, µg = 0,19 mg 1, µg = 0,2 mg µg = 0,21 mg 2, µg = 0,22 mg 2, µg = 0,23 mg 2, µg = 0,24 mg 2, µg = 0,25 mg 2, µg = 0,26 mg 2, µg = 0,27 mg 2, µg = 0,28 mg 2, µg = 0,29 mg 2, µg = 0,3 mg µg = 0,31 mg 3, µg = 0,32 mg 3, µg = 0,33 mg 3, µg = 0,34 mg 3, µg = 0,35 mg 3, µg = 0,36 mg 3, µg = 0,37 mg 3, µg = 0,38 mg 3, µg = 0,39 mg 3, µg = 0,4 mg µg = 0,41 mg 4, µg = 0,42 mg 4, µg = 0,43 mg 4, µg = 0,44 mg 4,4 lichaamsgewicht (kg) dosis (µg en mg) aantal ml µg = 0,45 mg 4, µg = 0,46 mg 4, µg = 0,47 mg 4, µg = 0,48 mg 4, µg = 0,49 mg 4, µg = 0,5 mg Epinefrine i.v./i.o. bij CPR pasgeborene (eerste gift 10 µg/kg (0,01 mg/kg); tweede en derde gift 30 µg/kg (0,03 mg/kg) Epinefrine injectievloeistof 5 mg = 5 ml (1 mg/ml; 1:1000). Epinefrine injectievloeistof 10 mg = 10 ml (1 mg/ml; 1:1000) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml; 1:10.000) Trek 1 ml epinefrine op in een injectiespuit. Trek 9 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml epinefrine bij de 9 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. Of Epinefrine injectievloeistof 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml; 1:10.000) Toediening: onverdund VERDUNNING 0,1 mg/ml of ONVERDUND 0,1 mg/ml; 1: lichaams- dosis 10 µg/kg dosis 30 µg/kg gewicht(kg) (0,01 mg/kg) aantal ml (0,03 mg/kg) aantal ml 3 30 µg = 0,03 mg 0,3 90 µg = 0,09 mg 0, µg = 0,04 mg 0,4 120 µg = 0 12 mg 1, µg = 0,05 mg 0,5 150 µg = 0,15 mg 1,5 26 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 27

15 7. Esketamine Esketamine i.v./i.o. bij pijnbestrijding, 250 µg/kg (0,25 mg/kg) daarna zonodig 1 /2 dosering (125 µg/kg; 0,125 mg/kg) na 10 min. (17.26). Esketamine injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 10 mg = 10 ml (1 mg/ml) Trek 2 ml esketamine op in een injectiespuit. Trek 8 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 2 ml esketamine bij de 8 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 1 mg/ml 3 0,75 0, ,25 1,3 6 1,5 1,5 7 1,75 1, ,25 2,3 10 2,5 2,5 11 2,75 2, ,25 3,3 14 3,5 3,5 15 3,75 3, ,25 4,3 18 4,5 4,5 19 4,75 4, ,25 5,3 22 5,5 5,5 23 5,75 5, ,25 6,3 26 6,5 6,5 27 6,75 6, ,25 7,3 30 7,5 7,5 31 7,75 7, ,25 8,3 34 8,5 8,5 35 8,75 8, ,25 9,3 38 9,5 9,5 39 9,75 9, ,25 10, ,5 10, ,75 10, ,25 11, ,5 11, ,75 11, ,25 12, ,5 12,5 28 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 29

16 8. Fentanyl Fentanyl i.v./i.o. bij pijnbestrijding, 1 µg/kg (0,001 mg/kg) daarna zonodig 1 /2 dosering (0,5 µg/kg; 0,0005 mg/kg) (17.26). Fentanyl injectievloeistof 0,1 mg = 2 ml (0,05 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 0,05 mg = 10 ml (= 5 µg/ml = 0,005 mg/ml) Trek 1 ml fentanyl op in een injectiespuit. Trek 9 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml fentanyl bij de 9 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 5 µg/ml = 0,005 mg/ml lichaamsgewicht (kg) dosis (µg en mg) aantal ml 3 3 µg = 0,003 mg 0,6 4 4 µg = 0,004 mg 0,8 5 5 µg = 0,005 mg µg = 0,006 mg 1,2 7 7 µg = 0,007 mg 1,4 8 8 µg = 0,008 mg 1,6 9 9 µg = 0,009 mg 1, µg = 0,010 mg µg = 0,011 mg 2, µg = 0,012 mg 2, µg = 0,013 mg 2, µg = 0,014 mg 2, µg = 0,015 mg µg = 0,016 mg 3, µg = 0,017 mg 3, µg = 0,018 mg 3,6 lichaamsgewicht (kg) dosis (µg en mg) aantal ml µg = 0,019 mg 3, µg = 0,020 mg µg = 0,021 mg 4, µg = 0,022 mg 4, µg = 0,023 mg 4, µg = 0,024 mg 4, µg = 0,025 mg µg = 0,026 mg 5, µg = 0,027 mg 5, µg = 0,028 mg 5, µg = 0,029 mg 5, µg = 0,030 mg µg = 0,031 mg 6, µg = 0,032 mg 6, µg = 0,033 mg 6, µg = 0,034 mg 6, µg = 0,035 mg µg = 0,036 mg 7, µg = 0,037 mg 7, µg = 0,038 mg 7, µg = 0,039 mg 7, µg = 0,040 mg µg = 0,041 mg 8, µg = 0,042 mg 8, µg = 0,043 mg 8, µg = 0,044 mg 8, µg = 0,045 mg µg = 0,046 mg 9, µg = 0,047 mg 9, µg = 0,048 mg 9, µg = 0,049 mg 9, µg = 0,050 mg LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 31

17 9. Glucagon Glucagon i.m. bij hypo-/hyperglycaemie (17.21). Glucagon injectiepoeder 1 mg = 1 ml (1 mg/ml) Toediening: onverdund na oplossen Voeg het (eventueel in wegwerpspuit) bijgeleverde oplosmiddel toe aan de injectiepoeder en los deze op onder (voorzichtig) omzwenken. Controleer of alles is opgelost. ONVERDUND 1 mg/ml lichaamsgewicht (kg)/ dosis (mg) aantal ml leeftijd (jr.) < 25 kg / < 8 jr. 0,5 0,5 > 25 kg / > 8 jr LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 33

18 10. Glucose 10% Glucose i.v./i.o. bij asystolie/pea en hypo-/hyperglycaemie, 5 ml/kg (17.12/17.21). Glucose i.v./i.o. bij CPR pasgeborene, 2 ml/kg (17.16) Glucose i.v./i.o. bij asystolie/pea en hypo-/ hyperglycaemie (dosering 5 ml/kg) Glucose infusievloeistof 10 g = 100 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 25 g = 250 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 50 g = 500 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 100 g = 1000 ml (100 mg/ml; 10%) Toediening: onverdund ONVERDUND 100 mg/ml; 10% lichaamsgewicht (kg) aantal ml lichaamsgewicht (kg) aantal ml LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 35

19 10.2 Glucose i.v./i.o. bij CPR pasgeborene (dosering 2 ml/kg) Glucose infusievloeistof 10 g = 100 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 25 g = 250 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 50 g = 500 ml (100 mg/ml; 10%) Glucose infusievloeistof 100 g = 1000 ml (100 mg/ml; 10%) Toediening: onverdund ONVERDUND 100 mg/ml; 10% lichaamsgewicht (kg) aantal ml LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 37

20 11. Midazolam Midazolam buccaal bij convulsies, 200 µg/kg (0,20 mg/kg) (maximaal 10 mg) (17.17). Midazolam rectaal bij convulsies, 200 µg/kg (0,20 mg/kg) (maximaal 10 mg) (17.17). Midazolam i.v./i.o. bij convulsies, 100 µg/kg (0,10 mg/kg) (17.17). Midazolam i.v./i.o. bij pijnbestrijding in combinatie met esketamine, 20 µg/kg (0,02 mg/kg) (17.26) Midazolam buccaal bij convulsies (dosering 200 µg/kg (0,20 mg/kg) (maximaal 10 mg)) Midazolam injectievloeistof 5 mg = 1 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 15 mg = 3 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Toediening buccaal: onverdund ONVERDUND 5 mg/ml 3 0,6 0,12 4 0,8 0, ,2 6 1,2 0,24 7 1,4 0,28 8 1,6 0,32 9 1,8 0, ,4 11 2,2 0, ,4 0, ,6 0, ,8 0, ,6 16 3,2 0, ,4 0, ,6 0, ,8 0, ,8 21 4,2 0, ,4 0, ,6 0, ,8 0, , ,4 1,1 28 5,6 1,1 29 5,8 1, ,2 31 6,2 1,2 32 6,4 1,3 33 6,6 1,3 34 6,8 1, ,4 36 7,2 1,4 37 7,4 1,5 38 7,6 1,5 39 7,8 1, ,6 41 8,2 1,6 42 8,4 1,7 43 8,6 1,7 44 8,8 1, ,8 46 9,2 1,8 47 9,4 1,9 48 9,6 1,9 49 9, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 39

21 11.2 Midazolam rectaal bij convulsies (dosering 200 µg/kg (0,20 mg/kg) (maximaal 10 mg)) Voeg de 1 ml midazolam bij de 4 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. Midazolam injectievloeistof 5 mg = 1 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 15 mg = 3 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Toediening rectaal: de benodigde hoeveelheid midazolam (zie tabel voor buccale toediening) verdunnen met NaCl 0,9% tot een totaal volume van 10 ml Lees in de tabel voor buccale toediening af welke hoeveelheid midazolam nodig is. Trek de benodigde hoeveelheid midazolam op in een injectiespuit. Trek de benodigde hoeveelheid NaCl 0,9% (= 10 ml - de benodigde hoeveelheid midazolam uit de tabel) op in een andere injectiespuit. Voeg de midazolam bij de NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. Plaats een opzetstuk voor rectale toediening (rectale canule) op de injectiespuit Midazolam i.v./i.o. bij convulsies (dosering 100 µg/kg (0,10 mg/kg)) Midazolam injectievloeistof 5 mg = 1 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 15 mg = 3 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 5 mg = 5 ml (= 1 mg/ml) Trek 1 ml midazolam op in een injectiespuit. Trek 4 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. VERDUNNING 1 mg/ml 3 0,3 0,3 4 0,4 0,4 5 0,5 0,5 6 0,6 0,6 7 0,7 0,7 8 0,8 0,8 9 0,9 0, ,1 1,1 12 1,2 1,2 13 1,3 1,3 14 1,4 1,4 15 1,5 1,5 16 1,6 1,6 17 1,7 1,7 18 1,8 1,8 19 1,9 1, ,1 2,1 22 2,2 2,2 23 2,3 2,3 24 2,4 2,4 25 2,5 2,5 26 2,6 2,6 27 2,7 2,7 28 2,8 2,8 29 2,9 2, ,1 3,1 32 3,2 3,2 40 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 41

22 33 3,3 3,3 34 3,4 3,4 35 3,5 3,5 36 3,6 3,6 37 3,7 3,7 38 3,8 3,8 39 3,9 3, ,1 4,1 42 4,2 4,2 43 4,3 4,3 44 4,4 4,4 45 4,5 4,5 46 4,6 4,6 47 4,7 4,7 48 4,8 4,8 49 4,9 4, Midazolam i.v./i.o. bij pijnbestrijding in combinatie met esketamine (dosering 20 µg/kg (0,02 mg/kg)) Midazolam injectievloeistof 5 mg = 1 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 15 mg = 3 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 1 mg = 10 ml (0,1 mg/ml) Trek 0,2 ml midazolam op in een injectiespuit. Trek 9,8 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 0,2 ml midazolam bij de 9,8 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 0,1 mg/ml 3 0,06 0,6 4 0,08 0,8 5 0, ,12 1,2 7 0,14 1,4 8 0,16 1,6 9 0,18 1,8 10 0, ,22 2,2 12 0,24 2,4 13 0,26 2,6 14 0,28 2,8 15 0, ,32 3,2 17 0,34 3,4 18 0,36 3,6 19 0,38 3,8 20 0, ,42 4,2 22 0,44 4,4 23 0,46 4,6 24 0,48 4,8 25 0, ,52 5,2 27 0,54 5,4 28 0,56 5,6 29 0,58 5,8 30 0, ,62 6,2 32 0,64 6,4 33 0,66 6,6 34 0,68 6,8 35 0, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 43

23 36 0,72 7,2 37 0,74 7,4 38 0,76 7,6 39 0,78 7,8 40 0, ,82 8,2 42 0,84 8,4 43 0,86 8,6 44 0,88 8,8 45 0, ,92 9,2 47 0,94 9,4 48 0,96 9,6 49 0,98 9, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 45

24 12. Naloxon Naloxon i.v./i.o. bij opiaten intoxicatie, 10 µg/kg (0,01 mg/kg), zonodig kan ook een 1 /2 dosering (5 µg/kg; 0,005 mg/kg) gegeven worden (21.21). Naloxon injectievloeistof 0,4 mg = 1 ml (0,4 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 0,1 mg = 1 ml (0,1 mg/ml) Trek 1 ml naloxon op in een injectiespuit. Trek 3 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 1 ml naloxon bij de 3 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 0,1 mg/ml 3 0,03 0,3 4 0,04 0,4 5 0,05 0,5 6 0,06 0,6 7 0,07 0,7 8 0,08 0,8 9 0,09 0,9 10 0, ,11 1,1 12 0,12 1,2 13 0,13 1,3 14 0,14 1,4 15 0,15 1,5 16 0,16 1,6 17 0,17 1,7 18 0,18 1,8 19 0,19 1,9 20 0, ,21 2,1 22 0,22 2,2 23 0,23 2,3 24 0,24 2,4 25 0,25 2,5 26 0,26 2,6 27 0,27 2,7 28 0,28 2,8 29 0,29 2,9 30 0, ,31 3,1 32 0,32 3,2 33 0,33 3,3 34 0,34 3,4 35 0,35 3,5 36 0,36 3,6 37 0,37 3,7 38 0,38 3,8 39 0,39 3,9 40 0, ,41 4,1 42 0,42 4,2 43 0,43 4,3 44 0,44 4,4 45 0,45 4,5 46 0,46 4,6 47 0,47 4,7 48 0,48 4,8 49 0,49 4,9 50 0, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 47

25 13. NaCl 0,9% NaCl 0,9% i.v./i.o. bij shock en CPR pasgeborene, 10 ml/kg (17.7/ 17.16). NaCl 0,9% i.v./i.o. bij shock, anafylactische reacties, asystolie/ PEA, bradycardie en hypothermie, 20 ml/kg (17.7/17.10/17.12/ 17.13/17.22). NaCl 0,9% i.v./i.o. bij brandwonden, 0,25 ml/kg x % TVLO/uur (17.14). NaCl 0,9% 0,25 ml/kg x % TVLO 10 ml/kg 20 ml/kg lichaamsgewicht (kg) aantal ml aantal ml aantal ml 3 0, , , , , , , , , , , , , , , , NaCl 0,9% 0,25 ml/kg x % TVLO 10 ml/kg 20 ml/kg lichaamsgewicht (kg) aantal ml aantal ml aantal ml , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 49

26 14. Salbutamol/ipratropium Salbutamol/ipratropium pulmonaal vernevelen bij astma bronchiale (17.11). Salbutamol/ipratropium pulmonaal vernevelen bij anafylactische reacties (17.10). Salbutamol/ipratropium vernevelvloeistof: 2,5 mg/0,5 mg = 2,5 ml (1 mg/0,2 mg/ml) Toediening: onverdund ONVERDUND leeftijd (jr.) dosis (mg) aantal ml < 4 jr. 2,5/0,5 2,5 4 jr. 5/ LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 51

27 Medicamenten of toepassingen in regio specifieke protocollen 52 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 53

28 1. Diazepam rectaal Diazepam rectaal bij convulsies (17.17). Diazepam rectiole 5 mg = 2,5 ml (2 mg/ml) Diazepam rectiole 10 mg = 2,5 ml (4 mg/ml) Toediening: onverdund ONVERDUND leeftijd (jr.) dosis (mg) Toediening < 1 jr. 2,5 een halve rectiole van 5 mg (= 1,25 ml) toedienen (bij voorkeur met behulp van een doseerspuit met rectale canule) 1-3 jr. 5 een rectiole van 5 mg toedienen > 3 jr. 10 een rectiole van 10 mg toedienen 54 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 55

29 2. Metoclopramide Metoclopramide i.v./i.o. bij misselijkheid en braken, zo nodig 0,1 mg/kg. Metoclopramide injectievloeistof 10 mg = 2 ml (5 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 10 mg = 10 ml (1 mg/ml) Trek 2 ml metoclopramide op in een injectiespuit. Trek 8 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 2 ml metoclopramide bij de 8 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 1 mg/ml 3 0,3 0,3 4 0,4 0,4 5 0,5 0,5 6 0,6 0,6 7 0,7 0,7 8 0,8 0,8 9 0,9 0, ,1 1,1 12 1,2 1,2 13 1,3 1,3 14 1,4 1,4 15 1,5 1,5 16 1,6 1,6 17 1,7 1,7 18 1,8 1,8 19 1,9 1, ,1 2,1 22 2,2 2,2 23 2,3 2,3 24 2,4 2,4 25 2,5 2,5 26 2,6 2,6 27 2,7 2,7 28 2,8 2,8 29 2,9 2, ,1 3,1 32 3,2 3,2 33 3,3 3,3 34 3,4 3,4 35 3,5 3,5 36 3,6 3,6 37 3,7 3,7 38 3,8 3,8 39 3,9 3, ,1 4,1 42 4,2 4,2 43 4,3 4,3 44 4,4 4,4 45 4,5 4,5 46 4,6 4,6 47 4,7 4,7 48 4,8 4,8 49 4,9 4, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 57

30 3. Midazolam intranasaal Midazolam intranasaal bij convulsies, 200 µg/kg (0,20 mg/kg) (maximaal 10 mg) (17.17). Midazolam injectievloeistof 5 mg = 1 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 15 mg = 3 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 25 mg = 5 ml (5 mg/ml) Midazolam injectievloeistof 50 mg = 10 ml (5 mg/ml) Toediening intranasaal: onverdund Vanaf 10 kg Midazolam HCl neusspray 30,9 mg/ml = midazolam neusspray 28 mg/ml (= 2,5 mg/0,09 ml/dosis) Toediening intranasaal: onverdund ONVERDUND 28 mg/ml INJECTIEVLOEISTOF praktische gewichts- uitgangsklassen gewicht(kg) dosis (mg) aantal ml toediening ONVERDUND 5 mg/ml INJECTIEVLOEISTOF praktische gewichts- uitgangsklassen gewicht(kg) dosis (mg) aantal ml toediening < 3 kg 2,5 0,5 0,1 in 1 neusgat 3-5 kg 5 1 0,2 verdeeld over 2 neusgaten 5-7,5 kg 7,5 1,5 0,3 verdeeld over 2 neusgaten 10-12,5 kg 11,25 2,5 0,09 1 spray in 1 neusgat 12,5-25 kg ,18 2 sprays verdeeld over 2 neusgaten 25-37,5 kg 37,5 7,5 0,27 3 sprays verdeeld over 2 neusgaten 37,5-50 kg ,36 4 sprays verdeeld over 2 neusgaten 7,5-10 kg ,4 verdeeld over 2 neusgaten 58 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 59

31 4. Ondansetron Ondansetron i.v./i.o. bij misselijkheid en braken, zo nodig 0,1 mg/kg (maximaal 4 mg). Niet toedienen bij kinderen < 1 mnd. Ondansetron injectievloeistof 4 mg = 2 ml (2 mg/ml); 8 mg = 4 ml (2 mg/ml) Toediening: verdunnen tot een concentratie van 4 mg = 4 ml (1 mg/ml) Trek 2 ml ondansetron op in een injectiespuit. Trek 2 ml NaCl 0,9% op in een andere injectiespuit. Voeg de 2 ml ondansetron bij de 2 ml NaCl 0,9% (via een connector). Meng en ontlucht de injectiespuit. VERDUNNING 1 mg/ml 3 0,3 0,3 4 0,4 0,4 5 0,5 0,5 6 0,6 0,6 7 0,7 0,7 8 0,8 0,8 9 0,9 0, ,1 1,1 12 1,2 1,2 13 1,3 1,3 14 1,4 1,4 15 1,5 1,5 16 1,6 1,6 17 1,7 1,7 18 1,8 1,8 19 1,9 1, ,1 2,1 22 2,2 2,2 23 2,3 2,3 24 2,4 2,4 25 2,5 2,5 26 2,6 2,6 27 2,7 2,7 28 2,8 2,8 29 2,9 2, ,1 3,1 32 3,2 3,2 33 3,3 3,3 34 3,4 3,4 35 3,5 3,5 36 3,6 3,6 37 3,7 3,7 38 3,8 3,8 39 3,9 3, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 61

32 Bronnenlijst Bijlage Gewichtstabellen KNMP; Parenteralia VTGM op Geraadpleegd april 2011 (abonnement nodig) Landelijk Protocol Ambulancezorg Nederland (LPA) 7.2 (2011) Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen; Kinderformularium op SPC (fabrikant) teksten per geneesmiddel, via geneesmiddeleninformatiebank/default.htm De gewichtstabel leeftijd-gewicht is een bewerking van TNO ten behoeve van de LKA. Hierin is (afgerond) het gemiddelde gewicht op een bepaalde leeftijd weergegeven uitgaande van lichte kinderen, kinderen met een gemiddelde bouw en zware kinderen. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes. Daarnaast is tot een lichaamslengte van 139,5 cm met een gewicht van 30 kg een tabel opgenomen, gebaseerd op de lengte-gewicht verhouding, aangegeven op het PRIL lint. Deze tabel kan gebruikt worden indien de leeftijd niet bekend is. NB. Het werkelijke lichaamsgewicht dient altijd nagevraagd te worden aan begeleiders. Als het werkelijke lichaamsgewicht bekend is, wordt dit gewicht aangehouden bij het bepalen van de doseringen. Het gewicht weergegeven in deze tabellen is een benadering en gaat uit van het lichaamsgewicht van Nederlandse kinderen op een bepaalde leeftijd. Kinderen met een andere etnische achtergrond kunnen een ander gemiddeld lichaamsgewicht hebben. 62 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 63

33 Gewichtstabel leeftijd-gewicht Leeftijd jongens Gewicht (kg) meisjes Bron: Vijfde Landelijke Groeistudie (TNO) licht = -1 SD (het punt waarop 16% lichter is) middel = 0 SD (het punt waarop 50% lichter is) zwaar = +1 SD (het punt waarop 16% zwaarder is) jaar maand licht middel zwaar licht middel zwaar 0 0 3,5 4,0 4,5 3,4 3,9 4, Schönbeck Y, Talma H, van Dommelen P, Bakker B, Buitendijk SE, Hirasing RA & van Buuren S (2011); Increase in prevalence of overweight in dutch children and adolescents: a comparison of nationwide growth studies in 1980, 1997 and PLoS ONE, 6, e Gewichtstabel lengte-gewicht Lengte (cm) Gewicht (kg) , ,5-121, ,5-126, ,5-130, ,5-134, ,5-139, LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 65

34 Aantekeningen Aantekeningen 66 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: 67

35 Aantekeningen 68 LKA versie Ambulancezorg Nederland, Zwolle. Alle rechten voorbehouden: