Traumatische wonden. TM Horn. Chirurg

Transcriptie

1 Traumatische wonden TM Horn Chirurg

2 Inleiding Geschiedenis Definitie Classificatie Wondgenezing Problemen in wondgenezing Behandeling Mechanische en chirurgische wonden Fracturen en wonden datum 28

3 Geschiedenis Stenen tijdperk: kruiden e.d. en trepenatie Klassieke oudheid: 700 v Chr eerste medische Griekse school eerste anatomische werken beschreven Hippocrates: 70 geschriften met beschrijvingen van ziektes en behandelingen Eed van Hippocrates

4 Middeleeuwen chirurgijn barbier aderlating, wondverzorging en breuken Kapper Chirurgijns behandelden niet alleen zieken en gewonden, ze waren aan boord ook aangewezen om haren te knippen en te scheren. Voor behandeling van aan boord ontstane ziekten en verwondingen mochten de chirurgijns geen beloning vragen. Kwetsuren wegens vechtpartijen en geslachtsziekten moesten apart worden betaald. Vingers en tenen kapte hij af met een beitel en hamer

5 Renaissance Kennis van de anatomie Ambroise Paré pus bonum et laudibile oorlogswonden niet langer met kokende olie maar met een verzachtende zalf van eierdooiers, rozenolie en terpentijn Afbinden slagaders bij amputaties

6 20 e eeuw Britse arts Joseph Lister 1865 het principe van een antispecticum en het reinigen van wonden ontdekte Gustav Neuber schone operatiekamer 1890 William Halsted handschoenen Alexander Fleming 1928 penicilline

7 WO I triage van gewonden en behandeling 1976 orthopeed USA ABCDE Treat first what kills first

8 Anno nu Richtlijn Wondzorg Afdeling Kwaliteit & Procesinnovatie, Academisch Medisch Centrum (AMC) Mandaterende verenigingen/instanties Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venerologie (NVDV) Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen (NVSHA) Nederlandse Vereniging Spoedeisende Hulp Verpleegkundigen (NVSHV) Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH) Traumanet en Vaatchirurgie - Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH) Verenso, specialisten in ouderengeneeskunde Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) Woundcare Consultant Society (WCS) Zorgverzekeraars Nederland (ZN)

9 Definitie Een wond is het verbreken van de anatomische en functionele samenhang van levend weefsel. Traumatische wonden zijn wonden die ontstaan door een ongeval.

10 Classificatie Schone of vieze wond Diep of oppervlakkig Klein of uitgebreid Locatie Vorm van de wondranden Snelheid van genezing en het uiteindelijke cosmetische resultaat

11 TIME model T van Tissue (weefsel): Beoogd resultaat Vitale wondbodem. I van Infection (infectie): Beoogd resultaat Bacteriële balans en vrij van infectie. M van Moisture (vochtbalans): Beoogd resultaat Correcte vochtbalans. E van Edge (rand): Beoogd resultaat Sluitende wondranden datum 28

12 ROOD-GEEL-ZWART MODEL datum 28

13 Wondgenezing Primaire wondgenezing is slechts mogelijk als de wondranden niet ver uiteenwijken en de wond schoon is. Secundaire wondgenezing Hetzelfde proces als bij primaire wondgenezing voltrekt zich, alleen op grotere schaal. Aangezien de wondranden niet tegen elkaar aanliggen, moet het granulatieweefsel het open defect overbruggen.

14 Verschillende fasen van genezing datum 28

15 Duur wondgenezing Afhankelijk van grootte van de wond Necrose conditie / voedingstoestand bloedvoorziening concomitante aandoeningen medicatie Leeftijd nicotine, alcohol en drugs complicaties

16 Problemen in de wondgenezing Stoornissen in de granulatievorming als gevolg van algemene zaken een sterk verslechterde lichamelijke toestand (ziekte) bloedarmoede vitamine tekort Suikerziekte Stoornissen in de granulatievorming als gevolg van lokale oorzaken een corpus alienum (splinter) infectie circulatiestoornissen in het wondgebied (decubitus / ulcus cruris) röntgenbeschadiging mechanische beschadiging (ingedroogd verband)

17 Stoornis door besmetting met bacteriën. Dit kan primair zijn, dwz dat de bacteriën direct door het voorwerp dat de wond maakt in de wond gebracht worden. Bij een secundaire infectie komen de bacteriën pas later in de wond.

18 Stoornissen in de littekenvorming Keloid Contractuur

19 Mechanische en chirurgische wonden Mechanische wonden Chirurgische wond

20 Principes van wondbehandeling Gestreefd wordt naar: stelping van bloedverlies verkleining van het infectierisico schoonmaken van de wond, verwijderen van vreemd materiaal en van dood weefsel dat geen bloedvoorziening meer heeft (debridement) herstel van de normale anatomische verhoudingen, door delen die door het geweld van elkaar gescheiden zijn weer aan elkaar te hechten eventueel fixatie van het bereikte resultaat

21 Mechanische wonden Behandeling door HA / SEH Afhankelijk van grootte, uitgebreidheid, localisatie Reinigen: Vuile open wonden (straat/bijt/snijwonden): reinigen met lauwwarm kraanwater Ontsmettingsmiddelen en baden behoren niet tot de acute wondzorg Bijtwonden (3-17% infectie): wondranden aviveren/ adequaat wondtoilet, tetanus. Antibiotica overwegen bij wonden aan hand, diepe wonden en immuungecompromiteerde patiënten. Zaagwonden (oid) met rafelige wondranden: eerst debridement, reinigen en dan sluiten. Antibiotica niet standaard geven, wel bij ossaal letsel Huisarts en Wetenschap, jaargang 2011, nummer 9: Protocol wondverzorging datum 28

22 Als primair niet te sluiten: Approximeren (hechting /steristrip) Goed verband schaafwonden niet lekkend: aan de lucht drogen of simpele pleister lekkende schaafwonden: vet gaas en absorberend verband scheur/lapwonden: vet gaas/niet klevend verband na reiniging en fixatie (5-7 dagen) Goede instructies patiënt datum 28

23 Instructies patiënt Verband alleen noodzakelijk als wond lekt Verband beschermt niet tegen infecties Douchen mag na 24 uur (kort) Bescherm wond gedurende 3 maanden tegen UV licht Instructies omtrent tekenen van infectie (zwelling, pijn, roodheid, pus of koorts) datum 28

24 Brandwonden Classificatie 1 e graads 2 e graads 3 e graads Wat wil je weten? datum 28

25 Wat wil je weten? Aard van het ongeval Welk agens Welke temperatuur, hoelang ingewerkt Welke maatregelen reeds getroffen Sprake van additioneel letsel (gesprongen/explosie) datum 28

26 Directe maatregelen Bij vuur/waterverbranding Doven (van boven naar beneden) ABCDE systematiek Koelen min lauwwarm stromend water (15-30 ) Pijnstilling Bij chemisch letsel Wat is het? Loog/zuur Verwijder kleding min spoelen (tenzij.) Zn contact met datum 28

27 Geen crèmes gebruiken Wonden afdekken met niet klevende verbanden/huishoudfolie Patiënt op temperatuur houden Extremiteit omhoog houden Bij inhalatietrauma zittend vervoeren, O2 geven Infuus geven datum 28

28 TVLO 1% datum 28

29 Genezing 1 e en 2 e graads meestal met verbandmiddelen en ondersteuning 3 e graads wondbedekking/operatie/ huidtransplantatie noodzakelijk datum 28

30 Behandeling Haga < 10% TVLO, kinderen < 5% Evt wel eerste opvang op SEH Doorverwijzing naar brandwonden centrum: > 10%, > 5% 3 e graads, functionele gebieden, circulaire brandwonden, hoog voltageletsel (stroom, bliksem), verdenking inhalatieletsel, begeleidend letsel/co-morbiditeit, niet-accidentele verbrandingen als een brandwond na 2 weken onvoldoende genezingstendens laat zien datum 28

31 Brandwond reinigen fysiologisch zout Blaren In principe intact laten Barrière tegen micro-organismen, vochtig milieu, stimuleert wondgenezing, meestal spontaan kapot/reabsorptie van het vocht Evt als veel spanning en pijn door blaar dan onder antiseptische conditie blaardak verwijderen Aquacell (hydro-colloid/alginaat verbanden) Pijnstilling Tetanus datum 28

32 Complicaties Secundaire infecties Vertraagde genezing Littekenvorming Contracturen datum 28

33 Aan de slag!

34 Casus brandwond

35 Casus Lapverwonding

36 Casus Bijtwond

37 Dank voor uw aandacht Zijn er nog vragen?? datum 28