Gemeente Berkelland Postbus HA Borculo

Transcriptie

1 Programma begroting 2011

2 Gemeente Berkelland Postbus HA Borculo

3 Inhoud Inleiding op de programmalijnen: wat voor samenleving willen we zijn?... 5 Ontwikkelprogramma demografische ontwikkelingen Ontwikkelprogramma Plattelandvernieuwing Programmalijn: 1.1. Cultuur Programmalijn 1.2 Sport Programmalijn: 1.3 Welzijn en Zorg (inclusief WMO) Programmalijn: 1.4 Overig doorgaand sociaal beleid Programmalijn: 2.1 Bedrijven en werkgelegenheid Programmalijn: 2.2. Arbeidsmarktbeleid / werkvoorziening Programmalijn: 2.3 Recreatie en toerisme Programmalijn: 3.1 Wonen Programmalijn: 3.2 Verkeer en Vervoer Programmalijn: 3.3 Wegen Programmalijn: 3.4 Overig doorgaand ruimtelijk beleid Programmalijn: 4.1 Besturen met betrokkenheid Programmalijn: 4.2 Integrale Veiligheid Programmalijn: 4.3 Overig doorgaand bestuurlijk beleid Lokale heffingen Weerstandsvermogen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Onderhoud kapitaalgoederen Grondbeleid Reserves

4 4

5 Inleiding op de programmalijnen: wat voor samenleving willen we zijn? Wat voor gemeente is Berkelland nu. "Berkelland is een veelzijdige, actieve plattelandsgemeente met ongeveer inwoners en arbeidsplaatsen. Het gemeentebestuur wil met kennis van zaken samenwerken met alle mensen en organisaties in Berkelland. En met mensen en organisaties die zich inzetten voor Berkelland. Goede communicatie en dienstverlening vindt de gemeente daarvoor belangrijk. Zij hoopt met deze inzet de basis te leggen voor een voortvarende ontwikkeling op allerlei beleidsterreinen zoals economie, wonen, werken, welzijn en zorg. De afgelopen jaren heeft de overheid zich sterk geprofileerd als een soort superregelaar van de samenleving. Een probleem met veiligheid, met gezondheid, met wat dan ook: de overheid maakte er een wet voor, stelde regels op en ging aan de slag via subsidies of door zelf uit te voeren. Tegelijk werden wij als inwoners van dit land- steeds beter in staat onze eigen boontjes te doppen. Oude verbanden waarin burgers zich collectief organiseerden vielen uit elkaar, omdat mensen meer mogelijkheden kregen door opleiding, inkomen en vrije tijd voor hun eigen belang op te komen. Het resultaat van deze ontwikkelingen is dat de verwachting bij inwoners en bedrijven over de overheid sterk is toegenomen. Dat zien we ook in Berkelland. De gemeente (lees overheid) wordt gezien als verantwoordelijke oplosser van veel problemen. De gemeente subsidieert, legt aan, organiseert en voert uit. Op dit moment zijn er grote ontwikkelingen in de samenleving aan de gang waardoor de gemeente de rol als verantwoordelijk oplosser van problemen vaak niet meer kan waarmaken. Op welke ontwikkelingen moeten we een antwoord geven? Wij zien 3 grote ontwikkelingen in en rondom onze gemeente. (1) De omvang van de bevolking daalt, en de samenstelling van de bevolking verandert. (2) Verhouding tussen inwoners en gemeente staat onder druk. (3) De gemeente krijgt de komende jaren veel minder geld uit het gemeentefonds en moet ruim 8 miljoen bezuinigen. Deze drie ontwikkelingen hebben ingrijpende gevolgen. Wat voor gevolgen heeft dat voor de samenleving? We moeten met elkaar andere keuzes maken om de negatieve gevolgen van de ontwikkelingen op te vangen. Deze enorme opgave vraagt een andere relatie tussen gemeente en bevolking. Het vraagt om een scherpe en duidelijke visie op welke taken wel of niet bij de gemeente horen. Wij willen eerlijk en duidelijk communiceren wat de bevolking wel en niet mag verwachten van de gemeente. Het gaat om echte veranderingen, dat is zonneklaar. Deze ontwikkelingen bieden tegelijk ook nieuwe kansen! Kansen op vernieuwing van activiteiten, en op andere manieren van organiseren. We willen flexibiliteit bevorderen. Dat doen we door samen nieuwe en andere oplossingen te vinden. Niets is meer vanzelfsprekend. En dat geeft ruimte voor creativiteit, voor meedenken en voor allerlei initiatieven. Vanuit vertrouwen in onze inwoners en geloof in de eigen kracht van mensen bouwen wij verder aan een duurzaam en harmonieus Berkelland. Sterk toekomstgericht! Geen kant en klare oplossingen. Wel kaders. We hebben niet overal nu al een concreet antwoord op, maar we hebben wel een duidelijk beeld van dat antwoord. De visie voor de komende 4 jaar Berkelland is: Samen anders. Samen zoeken naar en ontdekken wat mensen in Berkelland zelf kunnen doen met hun kwaliteiten voor een leefbare samenleving. En wat de gemeente beslist moet blijven doen. De gemeente heeft wettelijke taken. Die moet de gemeente uitvoeren. Daarnaast zijn we er in Berkelland aan gewend dat de gemeente meer doet. Dat willen de meeste mensen graag ook zo houden. Tot nu toe betalen we dat met elkaar. En met geld van het rijk uit het gemeentefonds. We krijgen minder uit het gemeentefonds. En als bestuur willen we niet dat onze inwoners meer moeten betalen aan gemeentelijke belastingen dan de inflatiecorrectie. 5

6 Wat we wel willen is investeren in de ontwikkeling van onze jonge inwoners en in mensen die hulp nodig hebben. Hoe we geld dat we daarvoor willen inzetten dan het beste kunnen besteden weten we nog niet. Daarover zijn we in gesprek met de gebruikers en organisaties. Om uiteindelijk de beste balans te vinden tussen wat mensen zelf kunnen doen en waar de gemeente beslist voor moet zorgen. En dat alles met het geld dat de gemeenteraad daarvoor in de begroting voor 2011 beschikbaar stelt. En in de meerjarenbegroting voorlopig vastlegt. Het betekent uiteindelijk dat inwoners zelf een keus moeten maken en gaan betalen voor voorzieningen die zij belangrijk vinden, waar ze zelf profijt van hebben en die eerst door de gemeente werden betaald. Er is nog een belangrijk punt wat ten grondslag ligt aan Samen anders. Wonen of werken in een grote of kleine kern, in een buurtschap of in het buitengebied is niet vrijblijvend. Wie in Berkelland een plek heeft om te wonen heeft daarmee ook de verantwoordelijkheid om mee zorg te dragen voor de woonomgeving en de leefbaarheid in zijn eigen omgeving. De samenleving ben je samen. De regisserende gemeente. De gemeente kan en wil niet meer de superregelaar zijn. De gemeente wil dat mensen zich met hun kwaliteiten inzetten voor de samenleving. De gemeente wil zelf bijdragen waar ze in aanvulling op die samenleving een bijzondere taak heeft. Waar er een verantwoordelijkheid van de gemeente is voor het bereiken van maatschappelijke doelen samen met actieve maatschappelijke partners in netwerken zal de gemeente vooral een regierol nemen. Verbinden, stimuleren en vervolgens loslaten als er nieuw werkwijzen zijn gegroeid die bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke doelen. De programmalijnen. In deze programmabegroting vindt u een eerste aanzet voor de maatschappelijke ontwikkelingen die het gemeentebestuur van Berkelland signaleert. En de doelen die zij voor ogen heeft om samen met andere betrokkenen aan te werken. Voor een gemeenschap Berkelland waar het goed wonen, werken en ontspannen is en blijft. Waar dat mogelijk is leggen wij het accent op de vraag van onze inwoners en niet op het aanbod vanuit organisaties. Die manier van kijken helpt ons op de weg naar maatschappelijke winst (ook in financiële zin). De winst zit hem in verbetering in de afstemming tussen vraag en aanbod, betere (bestuurlijke) samenwerking en het delen van kennis, voordeur en activiteiten. De programmabegroting begint met een nieuw ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen. Daarin worden belangrijke ontwikkelingen met betrekking tot vergrijzing en ontgroening voor Berkelland in beeld gebracht. Met het doel om veranderingen in de samenleving die verband met bevolkingsontwikkeling te signaleren. En waar mogelijk en nodig op de ontwikkelingen te anticiperen. Daarna volgt het Ontwikkelprogramma Plattelandsvernieuwing Als proef zijn aan het eind van drie programmalijnen schema s toegevoegd waarin u de doelen van de gemeente in één oogopslag kunt zien. Het zijn het Ontwikkelprogramma plattelandsvernieuwing en de programmalijnen Besturen met betrokkenheid en Integrale veiligheid. Wij hopen dat een schematisch overzicht bijdraagt aan het inzicht van de lezer over de inzet van de gemeente. De schema s zijn ook de basis om te beoordelen welke bestaand onderzoek er is om te volgen of de doelen van het gemeentebestuur worden gehaald. En om te zien waar aanvullend onderzoek nodig is. 6

7 Ontwikkelprogramma demografische ontwikkelingen. Uitwerking van het coalitieakkoord Berkelland Voor 2011 zijn actueel: Het gemeentebestuur zet zich in voor de leefbaarheid van Berkelland. Mensen moeten blijvend prettig kunnen wonen. Een baan hebben en zichzelf kunnen ontplooien. Leuke dingen kunnen doen in hun vrije tijd. Ondersteuning en verzorging kunnen geven en krijgen, als dat nodig is. We kiezen er voor een actief in te spelen op de gevolgen van de krimp. Definitie van het (de) vraagstuk(ken). Berkelland heeft te maken met een geleidelijke en structurele bevolkingsdaling. Het aantal huishoudens groeit nog en daalt naar verwachting vanaf Vanaf dat jaar is er dan sprake van krimp. Je bent een krimpregio als er sprake is van daling van de bevolking en daling van het aantal huishoudens. De samenstelling van de bevolking verandert. De gemiddelde huishoudensgrootte daalt. Het aantal ouderen neemt toe (vergrijzing) en het aantal jongeren neemt af (ontgroening). De daling van de bevolking en verandering van de bevolkingssamenstelling, veranderingen in het aantal en de grootte van huishoudens heeft gevolgen voor de woningbouw en de kwaliteit van de leefomgeving, de leefbaarheid, de zorgvoorzieningen, het verenigingsleven, het onderwijs en de arbeidsmarkt. Gevolgen voor heel Berkelland. Nu en in de toekomst. Deze geleidelijke demografische verandering biedt ook kansen. Kansen voor nieuwe ontwikkelingen. Kansen en gelegenheid om de behoefte aan alle soorten voorzieningen tegen het licht te houden voor de verschillende leeftijden. Vergrijzing van de bevolking leidt tot druk op collectieve voorzieningen voor de ouderen. De groep werkenden wordt voortdurend kleiner vergeleken met de groep van mensen die afhankelijk zijn van anderen. Zoals kinderen, sommige gehandicapten en sommige ouderen. De doorgaande vergrijzing en de behoefte aan de mogelijkheid om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen leidt tot groei van de behoefte aan thuiszorg. Tegelijkertijd hebben nieuwe generaties ouderen andere wensen en verwachtingen. De dienstverlening moet daarop worden ingericht en kan bijvoorbeeld meer gebruik maken van hedendaagse digitale vormen. De behoefte aan voorzieningen wordt tevens bepaald door autonome trends zoals schaalvergroting van bijvoorbeeld instellingen, bedrijven en organisaties. Relaties zijn in het algemeen ook losser. De samenleving individualiseert sterk. Zelfstandigheid en onafhankelijkheid staan voorop. Mensen leven meer op zichzelf en hebben minder contact met elkaar. Dat maakt het bijvoorbeeld minder vanzelfsprekend dat iedereen over een goed sociaal netwerk kan beschikken. Vooral voor ouderen is dit een belangrijk gegeven. Voor gemeenten en organisaties is regionale oriëntatie noodzaak. De overheid moet bezuinigen. De kwaliteit van de woonomgeving wordt belangrijk. Hoe willen we dat Berkelland er uit ziet in de toekomst? Wat is bepalend voor de vraag of de leefomgeving in een bepaald dorp als leefbaar wordt aangemerkt? Wat maakt dat burgers actief de leerbaarheid in hun dorp vormgeven? Hoe kan de gemeente dit proces ondersteunen. De gemeente moet goed voeling hebben en houden met behoeften en wensen van inwoners. Om helder te krijgen welke vragen leven en kennis te nemen van de door inwoners zelf gevonden oplossingen. Met als uiteindelijke doel dat inwoners zelf vorm geven aan hun leven en leefomgeving in alle levensfasen. Onderstaande grafieken geven beeld van de verwachte bevolkingsontwikkeling naar leeftijd. 7

8 Bevolkings- en huishoudensontwikkeling Gemeente Berkelland Bevolking Huishoudens De volgende grafiek geeft de verdeling van de omvang van de bevolking op drie momenten over de verschillende leeftijdsgroepen weer Leeftijdsopbouw gemeente Berkelland man vrouw Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van de leeftijdsverdeling weer over een periode van dertig jaar vergeleken met de Achterhoek en Nederland. 8

9 Wat wil de gemeente bereiken? Topdorpen met kwaliteit en vitaliteit. Bewoners geven met verantwoordelijkheidsgevoel en georganiseerde betrokkenheid actief de leefbaarheid vorm. Bewoners voelen zich verbonden met hun leefomgeving. Kwaliteit en vitaliteit bestaat uit meerdere onderdelen: 1. Een gezonde woningmarkt die aansluit bij de woningbehoefte; 2. de leefomgeving (wonen en woonomgeving) voor ouderen, jongeren en gezinnen is goed; 3. de leefbaarheid in de kernen voldoet aan de normen van de inwoners van die kernen; 4. inwoners en professionals geven samen vorm aan diensten op het gebied van zorg, welzijn en verenigingsleven; 5. de diensten of voorzieningen op het gebied van zorg- en welzijn, verenigingsleven, onderwijs en sport, zijn voldoende beschikbaar, bereikbaar en toegankelijk voor jongeren, ouderen en gezinnen; Wat gaat/laat de gemeente daarvoor doen? Wat worden de te leveren prestaties? Bovengenoemde vraagstukken vragen om een lange termijn agenda. De belangrijkste activiteiten voor 2011 zijn: 1. Onderzoek en analyse. 1. Analyse van de bevolkingsproblematiek per beleidsveld en de sturingsmogelijkheden vinden. De opbrengsten (toolbox) benutten van het traject toekomstbestendig platteland van de P Onderzoeken in hoeverre de leefbaarheid in de kernen voldoet aan de normen van de inwoners van die kernen. 2. Bewustwording en betrokkenheid. 1. Bewustwording tot stand brengen bij alle partijen en erkenning van de problematiek. 2. Nadelige effecten van de geleidelijke bevolkingsdaling onderkennen en met de verantwoordelijke medespelers zo mogelijk beperken. 3. Afstemming tussen de diverse beleidsvelden tot stand brengen. In de samenhang tussen de beleidsvelden zoeken naar oplossingen. 4. Samenwerkingsvormen en -strategieën kiezen vanuit het demografische vraagstuk en samen met burgers zoeken naar nieuwe vormen. Samen met woningcorporaties, onderwijs- zorg- en welzijnsinstellingen, dorps- en wijkorganisaties en gemeenten. 5. Kansen die voortvloeien uit de geleidelijke bevolkingsdaling zien en stimuleren dat deze kansen worden benut. 9

10 6. Samen met inwoners vaststellen welke andere vormen van voorzieningen passen bij het aantal inwoners en de bevolkingssamenstelling nu en in de toekomst. (zorg- en welzijnvoorzieningen, verenigingsleven, onderwijs en arbeidsmarkt) 3. Samenwerking en belangenbehartiging. 1. Erkenning bewerkstelligen bij en ondersteuning krijgen van het Rijk voor de financiële gevolgen van preventieve maatregelen om demografische veranderingen op te vangen. 2. Samenwerking met Regio Achterhoek op het gebied van informatie uitwisseling en kennis delen en afstemming tot stand brengen. In de loop van 2011 moet de gemeente haar lange termijnagenda bepalen over het vraagstuk van de demografische ontwikkelingen. Dan wordt duidelijk hoe we willen dat Berkelland er over twintig jaar uit zou kunnen zien. Aandachtspunten en ontwikkelingen. Rijksbezuinigingen, rijksmaatregelen voor krimpgebieden, algemene uitkering in het gemeentefonds; provinciale bezuinigingen; agenda 2020 voor de Regio Achterhoek (begin 2011); regionale samenwerking woonprogramma; P10 agenda (P10 is de vereniging van de tien grootste plattelandsgemeenten in Nederland). Relatie met andere beleidsvelden Demografie heeft een relatie met kwaliteit van de leefomgeving en leefbaarheid. De volgende beleidsvelden hebben raakvlakken met demografie: volkshuisvesting, welzijn en zorg, economie en arbeidsmarkt, landbouw, plattelandsvernieuwing, landschap en natuurontwikkeling, toerisme en recreatie, ruimtelijke ordening. Wat mag het kosten? Het ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen heeft geen eigen budget. Budgetten zijn onderdeel van de overige programmalijnen. 10

11 Ontwikkelprogramma Plattelandvernieuwing Uitwerking van het coalitieakkoord Berkelland Voor 2011 zijn actueel. Bij vraagstukken die voor de lange termijn belangrijk zijn willen we graag met de samenleving nadenken over oplossingen. Functieverandering moet een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van de gebiedskwaliteiten die de gemeente wil bereiken. Verruiming van mogelijkheden voor detailhandel in het buitengebied worden onderzocht. Initiatiefnemers en gemeente kennen en versterken hun rol bij het realiseren van projecten. De samenleving heeft behoefte aan doelmatige oplossingen voor nieuwe ontwikkelingen die ingrijpende gevolgen hebben voor het landelijk gebied. De gemeente zorgt voor heldere en doelmatige ruimtelijke kaders voor en snelle besluitvorming van de gemeente over initiatieven en projecten in het landelijk gebied. Wat is de maatschappelijke vraag? Uit dorpsplannen en tijdens bijeenkomsten met inwoners blijkt dat we willen dat de beleving van het buitengebied Echt Achterhoek blijft. Een economisch en sociaal actief gebied met rust en ruimte in een gevarieerd landschap. Het platteland moet leefbaar blijven voor de blijvende boeren en voor nieuwe bewoners van voormalige boerenerven. Ondanks en dankzij alle veranderingen. Ondermeer met ruimte voor nieuwe economische initiatieven op de schaal van het boerenbedrijf. Elke kleine kern, elke buurtschap in Berkelland moet een kans zijn, een plek waar je fijn kunt wonen, lekker kunt leven en je brood kunt verdienen. Verschillende groepen maken ieder hun eigen ontwikkeling door en hebben ieder hun eigen ambities. Dat betekent dat we met elkaar moeten inspelen op een aantal ontwikkelingen waar we gezamenlijk mee te maken krijgen: - schaalvergroting in de landbouw; - behoud van het coulisselandschap met de kenmerkende bebouwing en zonder afbreuk door vervallen, leegstaande schuren en stallen; - verdere uitbouw van de functie recreatie & toerisme; - nieuwe economische functies en activiteiten binnen kaders; - de woonbehoefte (krimp/ markt van vraag & aanbod); - klimaatneutraal (energie: zonnecollectoren, biomassa en biogas) en - aanleg nieuwe natuur, wetgeving (Natura2000, reconstructiewet en omgevingsvergunning); - de zorgfunctie in het buitengebied versterken binnen bestaande gebouwen; - leefbaarheid; Landbouw en functieverandering. Ruim 83% van het grondgebied van Berkelland is landbouwgrond. Dit zal een paar % kunnen afnemen, maar de landbouw blijft verreweg de grootste grondgebruiker. In deze sector vindt schaalvergroting plaats. Daardoor zal het aantal agrarische bedrijven ten opzichte van 2010 met meer dan de helft teruglopen tot ongeveer 300. Er komen bedrijven van 150 hectare of meer. Groeien doen ook de traditionele gezins- of familiebedrijven. De landbouw zal meer dan nu het geval is een rol kunnen vervullen in het terugdringen van de CO2 productie door het gebruik van daken voor zonnecollectoren en verwerking van agrarische (rest)producten voor energieopwekking. Wie in het gebied een bedrijf heeft, heeft ook de verantwoordelijkheid om mee te werken aan de leefbaarheid van het gebied door inzet van arbeid, kennis en / of geld. De schaalvergroting houdt in dat een deel van de boeren stopt. De leegstand van schuren en stallen mag niet leiden tot verpaupering. Een deel van deze gebouwen is geschikt te maken als ruimte voor nieuwe economische en/of sociale initiatieven. Bijvoorbeeld als broedplaats voor nieuwe bedrijvigheid van zzp-ers. En als uitloop voor mensen die in een latere levensfase op weg naar hun pensioen zelf in hun levensonderhoud willen blijven voorzien. Detailhandel is geen doel. De combinatie van nieuwe economische activiteiten in een oud gebouw is een kans om kenmerkende bebouwing te behouden. Schaalvergroting is ook een kans om met gerichte sloop te werken aan de kwaliteit van het landschap. 11

12 Waar mogelijk in een combinatie met hernieuwde natuur. Dit is een overgangssituatie naar de tweede generatie plattelandsvernieuwing die zal leiden tot een nieuw evenwicht tussen functies in het buitengebied. Landschap en recreatie en toerisme. We hebben een speels coulisselandschap met hoogteverschillen, glooiingen en veel houtopstanden, met her en der oude (zand)wegen en kenmerkende boerderijen. Het landschap is het resultaat van een vroegere manier van leven en werken. Op veel plekken is het gebied nog kleinschalig. Een erfenis van eeuwenlang geploeter op de arme zandgrond. De houtwallen zorgden toen voor brandstof en bouwmaterialen. Er is een tendens dat dit weer terug kan komen (stoken op streekhout). Het landschap is de drager voor economische activiteiten op het gebied van toerisme en recreatie. De recreant en de toerist willen in Berkelland kunnen genieten van Echt Berkelland. Wonen en nieuw naoberschap. Er zijn nu ongeveer 1600 adressen met een agrarische bestemming. Er zijn nu 700 bedrijven. De verwachte bevolkingskrimp van ruim 16 % in zal in het buitengebied harder toeslaan dan in de kernen. Vrijkomende boerderijen zijn een aanvulling op de woonbehoefte. Na het geleidelijke vertrek van stoppende boeren komen andere bewoners terug. Bewoners die mede verantwoordelijk zijn voor hun leefomgeving en daaraan willen meewerken en bijdragen door inzet van arbeid, kennis en / of geld. Door samen dingen te doen wordt men naobers. Deze leegloop van agrarische bedrijven zal op termijn dan ook leiden tot minder behoefte aan nieuwe woningen. Wie in een gebied woont beleeft het gebied anders en heeft ook een andere verantwoordelijkheid dan recreant en toerist. Leefbaarheid hangt af van het kunnen combineren van de functies wonen, werken en leven tot een persoonlijke optimale mix. Leefbaarheid is voor iedereen anders. Wat wil de gemeente bereiken? 1. Het platteland blijft economisch vitaal. 1. Blijvende landbouw. We willen een landbouw die op een innovatieve en eigentijdse manier economisch rendabel kan boeren. Opschaling van landbouwbedrijven gaat per bedrijf vanuit het bedrijf zelf, op natuurlijke momenten. Als er een nieuwe wet komt of als de zaak verouderd is. Elk bedrijf staat regelmatig voor de vraag investeren of niet?. Dat geldt ook voor de buurman en als die stopt is die grond maar eenmaal te koop. 2. Stoppende boeren en landbouw met neventak. We willen met functieverandering in een overgangssituatie naar de tweede generatie plattelandsvernieuwing die zal leiden tot een nieuw evenwicht tussen functies in het buitengebied. Het werken in de traditionele landbouwsector verandert. Naast opschaling is er in de landbouw ook ruimte voor biologisch boeren, productie van streekproducten en andere innovatieve vormen van agrarische bedrijvigheid. En er is ruimte voor bij de streek passende nieuwe bronnen van inkomsten in de vorm van: horeca, ambachten, natuur, handel, kenniswerk, toerisme, zorg, enzovoort. Recreatie heeft hierbij de aandacht. 2. Een vitaal landschap. We willen dat Berkelland aantrekkelijk is voor de recreant. In de programmalijn recreatie en toerisme wordt onze inzet verder uitgewerkt. In het landschap richten we ons op twee doelen: 1. Natuurwaarden blijven bewaard en worden versterkt. We willen het landschap herkenbaar in standhouden. We werken mee aan nieuwe natuur, onder andere beken die weer meanderen, een hoger grondwaterpeil en biodiversiteit (met meer natuurwaarden). 2. Cultuurhistorisch waarden blijven bewaard en worden zichtbaar gemaakt. We willen onze cultuurhistorische waarden bewaren voor later. Hiermee trekken we ook de toerist en recreant van vandaag en morgen. Naast de 3 P s (people, profit en planet) gaan wij in het belang van de recreant en de inwoner ook voor een 4 e P. Die van pleasure. 1 Bron: Regio Achterhoek. Demografische ontwikkelingen

13 3. Een sociaal vitaal platteland. 1. Wonen en meedoen. Wonen in Berkelland en dus ook in het buitengebied kan niet zonder betrokkenheid bij de eigen leefomgeving en gemeenschap. Iedereen bepaalt zijn eigen vorm van betrokkenheid. Vanuit persoonlijke belangen en persoonlijk profijt. Afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden. 2. Nieuw naoberschap. De gemeente wil dat de inwoners en hun organisaties/ instanties op het platteland zich samen sterk maken voor de leefbaarheid en hun leefomgeving. Zich als naobers zelf samen veranderen in een moderne samenleving anno nu. Samen anders. Voor alle ontwikkelingen geldt: we willen ze via goede maatregelen laten gebeuren. We leggen daarvoor de basis door te investeren in een bestuurlijk vitaal platteland. Samen werken we aan: - modern en grootschalig boeren in een kleinschalig landschap; - streekeigen projecten op het vlak van klimaatneutraal buitengebied - streven naar een onderlinge samenwerking van bedrijven op het niveau van de vroegere marke (onderlinge afhankelijkheid) en - nieuwe werkgelegenheid mogelijk maken via functieverandering van schuren en stallen voor andere bedrijvigheden (zorg, ambachten inclusief detailhandel); Wat gaat/laat de gemeente daarvoor doen? Wij volgen vier sporen. Hiermee faciliteren we de drie thema s Landbouw en functieverandering, Landschap en recreatie en toerisme en Wonen en nieuw naoberschap om zich verder te ontwikkelen: I. het faciliteren van de samenleving met eigentijdse regels en voorzieningen; II. structurele samenwerking met buurgemeenten, regio en provincie; III. het aansturen en uitvoeren van projecten en IV. monitoren van de ontwikkelingen. I. Samenleving faciliteren Wij sturen op hoofdlijnen en geven ruimte aan partners en partijen uit de samenleving. Een voorbeeld daarvan is het verruimen van de detailhandel in streekproducten. In 2011 vervangen wij de uitvoeringsgerichte Gebiedscommissie Berkelland door een platform voor alleen beleidszaken. Als partners denken wij onder andere aan de LTO, Natuur- en milieuorganisaties en de belangenverenigingen in het buitengebied (kleine kernen). De kleine kernen hebben eigen dorpsvisies met projecten en prioriteiten als weergave van de behoeften en initiatieven van de kern zelf (de dorpsagenda s). - elk jaar ondersteunen we één kleine kern bij het herzien van het dorpsplan; - waar mogelijk helpen we de dorpsorganisaties maatregelen uit de dorpsplannen uit te voeren, bijvoorbeeld als onderdeel van het PMJP-programma (PMJP = Provinciaal MeerJaren Programma); - samen met de dorpsorganisaties maken we op basis van de dorpsplannen uitvoeringsprogramma s. Gemeente en dorpsorganisaties volgen de voortgang van de uitvoeringsprogramma s. Dorpsorganisaties kennen elkaars uitvoeringsprogramma s en zoeken naar mogelijke samenwerking. Projecten waarvoor de gemeente trekker is nemen we op in onze uitvoeringsplanning; Ook voor de hoofdkernen zoeken we naar mogelijkheden om inwoners bij dorpsontwikkeling te betrekken. De kern Neede heeft in 2010 de visie Een blik op Neede 2020 gemaakt en een eerste versie van het uitvoeringsprogramma dat daar bij hoort. II. Structurele bestuurlijke samenwerking De samenwerking tussen overheden ligt vast in de wettelijk verplichte streekcommissie Achterhoek Liemers. De provincie heeft op uitvoeringsniveau gebiedscommissies ingesteld. Bij de samenwerking van gemeenten in de organisatie Regio Achterhoek is het platteland geen speerpunt. Wel zijn wij voor de acht Achterhoekse gemeenten trekker van het spoor plattelandsontwikkeling, waarbij ook Zutphen en Lochem aanschuiven. Daarnaast zijn wij één van de P10, de lobbyorganisatie van de tien grootste 13

14 plattelandsgemeenten in Nederland. En via het Plattelandhuis wordt op uitvoeringsniveau thematisch samengewerkt. Wij hebben met de provincie en het Plattelandshuis een convenant over het uitvoeren van een programma van projecten met doelen op het vlak van de leefbaarheid, de landbouw en het landschap. De provincie stelt Berkelland (en Ede) als voorbeeld voor de gewenste toekomstige samenwerking van provincie met gemeenten. III. Aansturen en uitvoeren projecten Ons eigen gemeentelijke programma in het kader van het PMJP-convenant voor de periode bestaat uit 8 projecten: Thema Leefbaarheid 1. Uitvoering dorpsvisies 2. Buurtsuper in kleine kernen Thema Landbouw 3. Visie agrarische bedrijven 4. Vrijwillige kavelruil 5.a. Inrichtingsplannen LOG 5.b. Uitvoeren inrichtingsplan Thema Landschap 6. Projecten Landschap 7. Landschapsontwikkeling Geesteren- Gelselaar 8. Slopen kleine landschapontsierende stallen Als een maatregel of project niet haalbaar is, of als er andere inzichten ontstaan, bestaat de mogelijkheid de lijst in overleg met de provincie aan te passen mits er gewerkt wordt aan dezelfde doelen. Dat kan het geval zal zijn bij de buurtsuper (als oplossing achterhaald) en/of de realisatie van de LOG s (tot nu toe geen vraag). De afspraken met de provincie voorzien in een evaluatie aan het begin van elk jaar. In 2010 is via inbreng van de gebiedscommissie een subsidie aangevraagd bij het Rijk voor een project Klimaatneutraal Haarlo. In dit project zijn een aantal initiatieven op marke-niveau aan elkaar gekoppeld en gebundeld. IV. Monitoring. We volgen de resultaten van het beleid met de plattelandsmonitor Berkelland om: - de besteding van subsidiegelden te verantwoorden en - het effect van de gemeentelijke inzet zichtbaar te maken. In 2011 maken we een opzet voor een lokale plattelandsmonitor. We willen daarbij aansluiten op bestaande monitoren, buurgemeenten en regio. Het monitoren van de uitvoering is van belang voor beleidsvoorbereiding en verantwoording. Door structureel te monitoren wordt duidelijk of de afgesproken prestaties ook worden geleverd en of ze bijdragen aan het realiseren van de doelen. Nieuwe ontwikkelingen of knelpunten komen zo snel aan het licht. Landelijk wordt de Monitor Agenda Vitaal Platteland bijgehouden. Van het meerjarenprogramma van het rijk worden de effecten gemeten. We kijken naar welke aanvullende gegevens lokaal nodig zijn om doelen en acties van dorpsorganisaties en gemeente bij te sturen, Gebruikers van gegevens of data hebben meestal niet zozeer behoefte aan de gegevens zelf, maar kennis die voortkomt uit de gegevens. Kleine kernen en buurtschappen willen zich als een sociale eenheid in een eigen gebied profileren. Die eigenheid is de drijfveer voor elke samenleving. Vertegenwoordigers uit een kern of buurtschap kunnen zelf specifieke doelen in de monitor benoemen. Dorpsorganisaties en gemeente houden samen de monitor bij. Naast de informatie uit de Monitor 14

15 Agenda Vitaal Platteland kunnen parameters zijn: - het verloop van het aantal inwoners in de kern of buurtschap; - de leeftijdsopbouw; - het aantal woningen; - de leegstand (van woningen, schuren en stallen); - de werkgelegenheid in het gebied (in totaliteit en naar soort); - de voorzieningen Per thema uit het programma worden de effecten met een aantal kernindicatoren in beeld gebracht. Er wordt ook een overzicht gegeven van de bijdrage uit externe geldstromen en daarmee het gerealiseerde multipliereffect (hoeveel investering in Berkelland de cofinanciering van 1 door de gemeente Berkelland oplevert.) Jaarlijks rapporteren we de raad de voortgang. Aandachtspunten en ontwikkelingen Gemeenten moeten voor 2013 hun bestemmingsplan op orde hebben voor het kunnen verlenen van omgevingsvergunningen. Hiervoor is een nieuwe structuurvisie nodig. Deze is gebaseerd op de recente plannen uit de vorige raadsperiode (o.a. Ruimtelijke Visie Buitengebied, Landschapsontwikkelingsplan, de markewerkboeken). Leegstand: behoud of sloop Nu al staan veel stallen en schuren leeg. Geleidelijk aan wordt het meer. Het duurt een tijd voordat de leegstand zichtbaar wordt in verval. Na een proces dat begint met achterstallig onderhoud: - de omvang van de leegstand zal zodanig toenemen dat over een paar jaar de huidige sloopregelingen onbetaalbaar zijn en - het nieuwe bestemmingsplan wordt het kader waarin nieuwe economische activiteiten mogelijk zijn voor het instrument van functieverandering. Wij werken aan een overzicht met een vooruitblik van de situatie over een jaar of 10 met aandacht voor gebouwen die de moeite waard zijn om te behouden. Landschap- of gebiedfonds De provincie heeft voor het behoud van karakteristieke landschappen geld beschikbaar als de partners in het gebied zelf (meestal de gemeente) ook 50% van de kosten bijdraagt. Er zijn voor het herstel, beheer en onderhoud van het landschap andere bronnen en nieuwe dragers nodig. Wij denken aan cofinanciering met geld dat komt uit verevening, een streekrekening of iets dergelijks. Nieuwe wetgeving De natuur- en milieuwetgeving heeft gevolgen voor de landbouw. De uitvoering van deze wetgeving stagneert en blokkeert de ontwikkelingen. Bij Natura2000 omdat de vereiste beheerplannen er nog niet zijn. En de doelen van de verouderde reconstructiewet (ammoniak) kunnen met de nieuwe technologieën ook op een andere manier worden bereikt. De omgevingsvergunning is goed voor de burger: via één aanvraag alles regelen. Er zijn voor sommige ontwikkelingen meer vergunningen nodig. Als een provinciale afdeling geen beslissing neemt, dan zal de vergunning worden geweigerd. Klimaatneutrale maatregelen. Duurzaamheid is een integraal thema bij alle gemeentelijke activiteiten. In de landbouw zijn nieuwe stallen en schuren, als ze op zon zijn gericht, interessant voor zonnecollectoren. Stoken op streekhout en rijden op biogas zijn in ontwikkeling. 15

16 Wat mag het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten Saldo Per product Lasten Baten Saldo Verschil Saldo Saldo Saldo Baten-Lasten Plattelandsvernieuwing Totaal Baten-Lasten Samenvatting van de doelen die de gemeente wil bereiken met de programmalijn Bestuur en dienstverlening. 16

17 Programmalijn: 1.1. Cultuur Uitwerking van het coalitieakkoord Berkelland Voor 2011 zijn actueel: In de vier hoofdkernen bibliotheekvoorziening in gedeelde huisvesting met anderen. Gemeente draagt financieel bij voor gebruik door jongeren. Toename eigen verantwoordelijkheid van de samenleving voor het aanbod aan culturele activiteiten. Algemene muzikale vorming voor de jeugd krijgt prioriteit. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij het basisonderwijs. Wat is de maatschappelijke vraag? Cultuur is een inspiratiebron die kleur geeft aan het leven. Cultuur geeft aan mensen de mogelijkheid om zich te uiten, creativiteit te ontwikkelen, zich te organiseren en actief te zijn. Kennis van je cultuur geeft de samenleving een gevoel van eigenwaarde. Het maakt dat mensen zich Berkellanders voelen of Achterhoekers of Nederlanders. Respect voor het verleden en de omgeving schept vertrouwen in elkaar. Het geeft richting aan de toekomst. Daarom is het belangrijk om samen het historisch erfgoed in gebouwen, verenigingen en de streektaal te bewaren en te bewaken. Dit vraagt creativiteit en betrokkenheid. De vaardigheden hiervoor kun je niet jong genoeg aanleren in het gezin, op school en in de vrije tijd. Lezen en muzikale ontwikkeling vormen hiervoor niet de enige maar wel een solide basis. Inwoners en maatschappelijke partijen verwachten dat de gemeente de deelname aan culturele activiteiten stimuleert. Wij willen dat samen met inwoners en partijen vorm geven. Meer dan voorheen ligt daarbij het accent op de eigen mogelijkheden en talenten van inwoners en organisaties. Jonge inwoners zijn hierbij een doelgroep. Immers, jong geleerd is oud gedaan. De jeugd moet op jonge leeftijd kennis kunnen maken met kunst, erfgoed en media. Al doende leert de jeugd wat cultuur betekent voor henzelf en voor de maatschappij. Wat wil de gemeente bereiken? 1. Inwoners en instellingen nemen meer eigen verantwoordelijkheid voor het aanbod van muziek, zang, dans, toneel, en literatuur. Mensen moeten zich kunnen ontplooien. Cultuur samen delen versterkt de onderlinge band tussen mensen. Inwoners maken daarin keuzes en dragen daarin ook bij. Het accent van de gemeente ligt op het stimuleren van de culturele interesse en vaardigheden bij de jeugd. Muziekonderwijs voor iedereen die zich aansluitend muzikaal verder wil ontwikkelen is een persoonlijke keuze. Organisaties in de samenleving zijn zelf verantwoordelijk voor een aanbod dat op een betaalbare manier aansluit op de vraag. 2. Verlaging kosten bibliotheek door andere organisatie van het aanbod. Samen met de bibliotheek willen wij onderzoeken hoe het aanbod meer toekomstgericht kan worden georganiseerd. Vernieuwende concepten zijn daarbij nodig. Vierkante meters huisvesting en aantal en omvang van organisaties kunnen worden beperkt door aansluiting te zoeken met bijvoorbeeld scholen. 3. De bijdrage in de kosten van het muziekonderwijs beperken. Het grootste deel van het huidige aanbod aan muziekonderwijs zal kostendekkend kunnen worden aangeboden. Instandhouding van de huidige (organisatie van de) muziekschool is geen doel op zich. Wij blijven middelen vrijmaken voor het kennismaken met en oriëntatie op muziek door de jeugd. 17

18 Wat gaat/laat de gemeente daarvoor doen? 1. Inwoners en instellingen nemen meer eigen verantwoordelijkheid voor het aanbod van muziek, zang, dans, toneel, en literatuur. 1. Een cultureel educatief programma voor jongeren uitvoeren. Wij stimuleren scholen om uit hun subsidiebronnen een programma voor cultuureducatie te verzorgen en lespakketten aan te schaffen. 2. Cultureel café. We blijven betrokken bij het regelmatig houden van een cultureel café. 2. Nieuwe subsidievoorwaarden voor de bibliotheekfunctie ontwerpen. In 2011 gaan we in overleg met de bibliotheek een nieuwe subsidierelatie voor de bibliotheekfunctie ontwerpen. De huidige subsidie aan de bibliotheek wordt afgebouwd tot 0,-. De raad stelt beschikbaar voor het bereiken van de doelen van de gemeente. Prioriteit ligt bij vernieuwende vormen. De gemeente investeert niet in gebouwen en organisaties maar vraagt hedendaagse klantgerichte initiatieven, zoveel mogelijk ingebed in wijk- en kerngerichte voorzieningen. Jongeren blijven een doelgroep waarvoor we willen blijven bijdragen. 3. Nieuwe voorwaarden voor ondersteuning van het muziekonderwijs. In 2011 gaan wij vorm geven aan een nieuw subsidiebeleid. Wij willen daarmee bereiken dat het aanbod van muzikaal onderwijs op een vernieuwende manier zoveel mogelijk jongeren bereikt. De huidige subsidie aan de muziekschool wordt afgebouwd tot 0,-. De raad stelt beschikbaar voor het bereiken van de doelen van de gemeente. Uitgangspunt daarbij is beperking van de gemeentelijke bijdrage. Kennismaking en oriëntatie door de jeugd zijn speerpunten. We onderzoeken hoe in samenwerking met het onderwijs nieuwe en goedkopere vormen van basismuziekonderwijs tot stand kunnen worden gebracht. Wat mag het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten Saldo Per product Lasten Baten Saldo Verschil Saldo Saldo Saldo Baten-Lasten Cultuursubsidies Cultuurbeleid Cultuurbeheer Totaal Baten-Lasten

19 Programmalijn 1.2 Sport Uitwerking van het coalitieakkoord Berkelland Voor 2011 zijn actueel: Sport en bewegen zijn belangrijk voor alle inwoners. Daarom stimuleren wij initiatieven door eenmalige bijdragen bij investeringen. De klassieke sturingsinstrumenten accommodatiebeleid, sportsubsidie en stimuleringsbeleid willen we anders inzetten. Instandhouding van verenigingen is in de eerste plaats een eigen verantwoordelijkheid. Door ondersteuning vanuit het minimabeleid houden we deelname voor alle inwoners bereikbaar. Voortzetting beleid om verenigingen zelf verantwoordelijk te laten zijn voor hun accommodaties. Handhaving zwemvoorzieningen in de grote kernen. Onderzoeken mogelijkheden privatisering zwemvoorzieningen in combinatie met uitbreiding functies. Inzet van het instrument de combinatiefunctie op het snijvlak tussen onderwijs, sport en cultuur. Wat is de maatschappelijke vraag? Het maatschappelijke belang van sport en bewegen is groot. Sport heeft een functie als doel en middel. Sport en bewegen is goed voor de gezondheid en sporten in verenigingsverband levert een bijdrage aan de sociale binding in de samenleving. Tegelijkertijd constateren wij dat wij in de veranderde samenleving de klassieke gemeentelijke sturingsinstrumenten zoals accommodatiebeleid, sportsubsidiebeleid en sportstimuleringsbeleid anders moeten gaan inzetten met minder geld. Verhoging van het maatschappelijk rendement en terugdringing van kosten zijn daarbij belangrijk. Ook aspecten zoals de vrijwilligeranimo en de financiële druk bij sportverenigingen spelen daarin mee. Wat wil de gemeente bereiken? Algemeen. De gemeente wil sport en bewegen bevorderen als doel en middel voor: o Het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl; o het kennis maken met, beleven en ontwikkelen van talenten voor sport en bewegen; o het stimuleren van de sportparticipatie en o het sportinclusief denken. Dat wil zeggen dat op allerlei beleidsterreinen rekening gehouden wordt met de aspecten sport en beweging en omgekeerd met ontwikkelingen op de terreinen sport en beweging ingespeeld wordt op ontwikkelingen in andere beleidsterreinen. De effecten die de gemeente daarmee wil bereiken zijn: 1. Voor de doelgroep jonge inwoners: 1. Een groter aantal 4-18 jarigen dat lid is van een sportvereniging; 2. een grotere deelname van 4-18 jarigen aan sport en beweegactiviteiten zodat een groter aantal 4-18 jarigen gaat voldoen aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen; 3. een kleiner aantal 4-18 jarigen dat een motorische achterstand heeft. 2. Tijdelijke ondersteuning voor initiatieven, gericht op het in stand houden en versterken van het verenigingsleven: 1. Een blijvende betrokkenheid van de vrijwilligers in de sport en het bevorderen van de kwaliteit van het vrijwilligersbestand; 2. het versterken van sportverenigingen, sportdeelname en lokale samenwerking. 3. Voor het in stand houden en optimaliseren van sportaccommodaties: 1. Het verzelfstandigen van de sportaccommodaties; 2. opbrengstverhogende matregelen voor zwemaccommodaties door het uitbreiden van de functies van de zwemvoorzieningen. 19

20 Voor de meting van de effecten hanteren wij de volgende prestatie-indicatoren: 1. Voor de doelgroep jonge inwoners: 1. Het aantal leden van sportverenigingen (sportparticipatie) aantal leden sportverenigingen: Jeugd 4 12 jaar jongeren jaar 0-meting Berkelland % is lid 60% is lid Beoogd effect % is lid 75% is lid 2. Het percentage jeugdigen en jongeren dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen: aantal leden sportverenigingen: Jeugd 4 12 jaar jongeren jaar 0-meting Berkelland % 40% Beoogd effect % 55% de Nederlandse Norm Gezond Bewegen 2 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% nul meting beoogd effect 0% Jeugd 4-12 jaar die voldoet aan NNGB Jongeren jaar die voldoen aan NNGB Jeugdigen met een motorische achterstand Jeugd 4-12 jaar die lid is van sportvereniging Jongeren jaar dat lid is van sportvereniging Doelgroepbereik Aantal inwoners: jeugdigen 4 12 jaar: jongeren jaar: Het percentage jeugdigen met een motorische achterstand: 0-meting Berkelland 10% Beoogde effect % 2. Tijdelijke ondersteuning initiatieven voor het in stand houden en versterken van het verenigingsleven: 1. Het bieden van administratieve ondersteuning aan 22 sportverenigingen in Berkelland door het Sportservicebureau Achterhoek Oost; het bieden van ondersteuning aan 45 sportverenigingen door Sport Federatie Berkelland; 2. het aantal subsidiabele cursussen kadervorming van vrijwilligers van sportverenigingen; 3. het aantal subsidiabele jeugdtrainers van sportverenigingen; 4. het aantal jeugdleden en nieuwe sportactiviteiten gericht op sporters van 50 jaar en ouder. 3. Voor het in stand houden en optimaliseren van sportaccommodaties: Het verzelfstandigen van zoveel mogelijk buitensportaccommodaties voor 1 januari 2012; 2 Bron: 0 meting ten behoeve aanvraag BOS subsidie 20

21 Wat gaat/laat de gemeente daarvoor doen? 1. Voor de doelgroep jonge inwoners: De gemeente voert de Stimuleringsregeling Buurt, Onderwijs en Sport (BOS) 2008 tot en met 2011 uit. De Sport Federatie Berkelland is hierbij onze uitvoeringspartner. 2. Tijdelijke ondersteuning initiatieven voor het in stand houden en versterken van het verenigingsleven: 1. De gemeente is opdrachtgever van het intergemeentelijke project Sportservicebureau Achterhoek 2008 tot en met De opdrachtnemer is Sport Federatie Berkelland. 2. Met Sport Federatie Berkelland heeft de gemeente een uitvoeringsovereenkomst en activiteitenpakketten afgesloten voor de periode 2009 tot en met In 2011 bespreken met Sport Federatie Berkelland het maatschappelijk effect en de rol van Sport Federatie Berkelland. 4. Ondersteuning sportverenigingen en de Sport Federatie Berkelland Met ingang van 2012 gaan wij een aantal van de jaarlijkse subsidies aan sportverenigingen en de Sport Federatie Berkelland afbouwen. Het in stand houden van verenigingen zien wij in de eerste plaats als een eigen verantwoordelijkheid van de verenigingen. Door ondersteuning vanuit het minimabeleid willen wij deelname voor alle inwoners bereikbaar houden. Over de maatschappelijke doelen van Sport en Bewegen, de synergie met andere beleidsterreinen en het anders inzetten van de klassieke sturingsinstrumenten zijn we volop in gesprek met de Sport Federatie Berkelland. 3. Voor het in stand houden en optimaliseren van sportaccommodaties: 1. De bestaande lijn voor de verzelfstandiging van de buitensport zetten we voort. Ook voor de binnensport worden de mogelijkheden van verzelfstandiging onderzocht. Alle varianten hierin zijn denkbaar (overdracht exploitatie/beheer en eigendomsoverdracht naar marktpartijen maar ook verenigingen). 2. De huidige clustering van de verschillende takken van sport en de omvang van 25 ha maakt sportpark De Bijenkamp in Eibergen uniek in Berkelland en omstreken. Het sportpark is al jaren het uithangbord voor de sport in Eibergen en heeft een bovenlokale uitstraling. Tegelijkertijd ziet de gemeente dat er verbeteringen nodig zijn op en rondom de Bijenkamp. Eind 2010 hebben wij een besluit genomen over het optimaliseren en verzelfstandigen van het sportpark en het verbeteren van de bereikbaarheid. 3. In 2011 gaan wij met de exploitanten van zwemaccommodaties in overleg over de concrete uitwerking van de bezuinigingstaakstelling van Daar waar mogelijk door combinatie van privatisering en opbrengstverhogende maatregelen Om onze doelen te bereiken richten we ons op het voorkomen van verdere versnippering op het gebied van sport en bewegen door: 4. Sportinclusief denken: Het onderwijs zien wij als een belangrijke speler in het proces van voorkoming van verdere versnippering van sport en bewegen. Daar komt de jeugd bij elkaar en het onderwijs is dus de ideale plaats om sport en bewegen aan te koppelen. Sinds 2008 heeft de Combinatiefunctie landelijk zijn in trede gedaan. Het betreft een professional in dienst bij één werkgever die werkzaam is in meerdere organisaties bijvoorbeeld het onderwijs en bij sprotverenigingen of bij culturele organisaties. Voor 2011 dient zich de laatste kans aan. In 2011 start de vierde en laatste tranche van de Impuls brede scholen, sport en Cultuur (kortweg De Impuls). Tot 9 december 2010 hebben wij de laatste instapmogelijkheid om gebruik te maken van deze regeling. Combinatiefunctionarissen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de Berkellandse doelen op het snijvlak van onderwijs, sport en cultuur. De combinatiefunctie is daarmee een gemeentelijk sturingsinstrument als het gaat om samenwerking & synergie en stimulering van sport- en cultuurparticipatie. 21

22 Bij volledige cofinanciering door derden willen wij 2011 gebruiken als overgangsjaar voor het handen en voeten geven aan de functie combinatiefunctionarissen zodat deze per 2012 aan de slag kunnen. In 2010 en 2011 willen wij daarover in gesprek gaan met externe partijen. Wat mag het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten Saldo Per product Lasten Baten Saldo Verschil Saldo Saldo Saldo Baten-Lasten Sportbeheer Sportbeleid Sportsubsidies Verhuur sport Totaal Baten-Lasten Winstbestemming Winstbestemming Totaal Winstbestemming

23 Programmalijn: 1.3 Welzijn en Zorg (inclusief WMO) Uitwerking van het coalitieakkoord Berkelland Voor 2011 zijn actueel: Inzet is het realiseren van zo volwaardig mogelijke deelname aan de maatschappij door inwoners die dat niet op eigen kracht kunnen. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor het maken van keuzes en gebruik van de eigen talenten van inwoners staat daarbij voorop. Het ondersteuningsaanbod richt zich op de te leveren bijdrage aan maatschappelijke deelname door inwoners. Bij de te verlenen ondersteuning gaat het om te bereiken resultaten bij inwoners die daarvoor in aanmerking komen. De bestaande structuur van het aanbod is daaraan ondergeschikt. Om in elke (kleine) kern zoveel mogelijk te voorzien in voorschoolse opvang is integratie tussen verschillende vormen van kinderopvang nodig. Ouders en verzorgers bekostigen deze opvang. Dorpshuizen / wijkcentra / kulturhusen kunnen zichzelf qua exploitatie bedruipen door zoveel mogelijk voordeurdelers in huis te halen. De gemeente helpt eenmalig bij de investering. Jeugd en ouderen hebben onze speciale aandacht. Wat is de maatschappelijke vraag? Onze inwoners vragen om goed bereikbare welzijns- en zorgvoorzieningen. Daarin zien zij een taak voor de gemeente. De gemeente houdt rekening met de demografische veranderingen die in de programmalijn Demografische ontwikkelingen beschreven zijn. De gemeente draagt het leveren van diensten op het terrein van welzijn en zorg op aan professionele aanbieders. Bij de vormgeving van dit aanbod zullen aanbieders meer rekening moeten houden met de hedendaagse behoeften en mogelijkheden van inwoners. Die behoeften en eigen inzet van inwoners zijn leidend en niet het bestaande aanbod aan diensten. Bij het maken van de individuele keuzes door inwoners speelt de behoefte aan meer zelfredzaamheid een grote rol. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor die keuzes en gebruik van eigen mogelijkheden staan daarbij voorop. De overgrote meerderheid van de bevolking ondervindt geen problemen van de veranderingen in de samenleving. Zij zijn goed in staat om mee te blijven doen. Sommigen lukt dat echter niet. Daarvoor blijven we als gemeente verantwoordelijkheid houden. Jeugd en ouderen hebben onze speciale aandacht. Het voorzieningenniveau is voor de inwoners van de kernen van groot belang. Door het eigen belang en het profijt dat zij van voorzieningen hebben zijn de inwoners in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor aantal en omvang van de voorzieningen. De basis voor aantal en omvang is de eigen inzet en eigen betrokkenheid van inwoners. Het is goed om de krachten te bundelen: meer samenwerking in combinaties van maatschappelijke voorzieningen (zorg, welzijn, cultuur en educatie), informatie en/of zakelijke dienstverlening. De draagkracht en draaglast van inwoners verschilt per persoon. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid inwoners zoveel mogelijk tijdelijk - te ondersteunen die het op eigen kracht en met gebruik van de beschikbare algemene voorzieningen niet redden. Die ondersteuning is er voortdurend op gericht het mogelijk te maken dat inwoners weer in staat gesteld worden zich zelfstandig te redden en verantwoordelijkheid te nemen. Dit kan bijvoorbeeld door directe (financiële) ondersteuning aan inwoners die niet over voldoende andere (inkomens)mogelijkheden beschikken. Door vergrijzing van de bevolking ontstaan specifieke vragen van de groeiende groep oudere inwoners. In gesprekken met ouderen moeten die duidelijk worden. Uit door de GGD verricht onderzoek* 3 ) is gebleken dat ruim 1/3 van de ouderen in Berkelland zich in meer of mindere mate eenzaam voelt. In 3 Resultaten gemeente Berkelland Ouderenonderzoek

24 2010 wordt opnieuw onderzoek gedaan. Daarbij zal ook worden nagegaan welke bijdragen gezonde en actieve gepensioneerden kunnen leveren in het tegengaan van eenzaamheid onder niet vitale ouderen. Eenzaamheid onder ouderen in Berkelland % % % 75 + % Man % Vrouw Totaal Niet eenzaam Matig eenzaam Ernstig eenzaam Zeer ernstig eenzaam Op het terrein van jeugd en jongeren zijn vele instellingen actief. Er is behoefte aan een goede samenwerking en afstemming tussen die instellingen. In de kinderopvang moet zoveel mogelijk worden voorzien in elke (kleine) kern. Integratie van de verschillende vormen van kinderopvang kan daaraan bijdragen. Uitgangspunt daarbij is dat de ouders dit bekostigen. De subsidiëring van het peuterspeelzaalwerk zal daarom worden afgebouwd. Wat wil de gemeente bereiken? 1. Inwoners zetten zich in voor de totstandkoming van eigentijdse voorzieningen in de kernen en bij hen bestaat begrip over wat haalbaar is. In de kernen blijft een voorzieningenniveau in stand dat past bij de mogelijkheden en behoeften van de inwoners zelf. En dat zoveel mogelijk overeenstemt met het door de inwoners gewenste pakket De (kleine) kernen verschillen in grootte en aard. Daarom zijn voorzieningen niet altijd mogelijk en verschillen verschijningsvormen. Wij meten de tevredenheid van inwoners over de voorzieningen. Zijn voorzieningen beschikbaar, bereikbaar en toegankelijk. In of buiten de eigen kern. Tevredenheid inwoners over aanwezigheid in Berkelland van: Gezondheidsvoorzieningen Welzijnsvoorzieningen, zoals een buurt- of dorpshuis of een jongerencentrum 0% 20% 40% 60% 80% 100% (Zeer) tevreden neutraal ontevreden geen mening 24