Programmabegroting Gemeente Berkelland

Transcriptie

1 Programmabegroting Gemeente Berkelland

2 Gemeente Berkelland Postbus HA Borculo Twitter: Gem_Berkelland

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 1 Inleiding... 2 Leeswijzer... 4 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen... 5 Ontwikkelprogramma Plattelandsontwikkeling Programmalijn 1.1. Cultuur Programmalijn 1.2. Sport Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Programmalijn 1.4. Overig doorgaand sociaal beleid Programmalijn 2.1. Werkgelegenheid Programmalijn 2.2. Recreatie & Toerisme Programmalijn 2.3. Overig doorgaand economisch beleid Programmalijn 3.1. Wonen Programmalijn 3.2. Leefomgeving Programmalijn 3.3. Overig doorgaand ruimtelijk beleid Programmalijn 4.1. Besturen met Betrokkenheid Programmalijn 4.2. Integrale veiligheid Programmalijn 4.3. Overig doorgaand bestuurlijk beleid Programmalijn: Overzicht dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragraaf: Bedrijfsvoering Paragraaf: Grondbeleid Paragraaf: Lokale heffingen Paragraaf: Weerstandsvermogen Paragraaf: Financiering Paragraaf: Verbonden partijen Paragraaf: Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf: Reserves & Investeringslijst Paragraaf: Investeringslijst Verantwoording foto s programmabegroting

4

5 Voorwoord Voorwoord Voor u ligt de programmabegroting voor. Deze ziet er anders uit dan voorheen. De bedoeling is extra kort maar krachtig neer te zetten waar het ons om begonnen is. En dat is nodig omdat de overheid snel aan het veranderen is. En Berkelland loopt in die veranderingen voorop. Maar wat mij in veel gesprekken in grote en kleine kernen van onze gemeente duidelijk is geworden: die veranderende overheid staat niet op zichzelf. De samenleving als geheel is in hoog tempo aan het veranderen. Dat heeft in de Achterhoekse situatie te maken met de demografische ontwikkelingen. En er is gewoon minder geld te besteden. De verhouding tussen inwoners en overheid gaat naar een nieuw ijkpunt toe. Er wordt in een aantal gevallen niet meer verwachtingsvol naar de gemeente gekeken waar dat voorheen vaak wel het geval was. Bewoners, bedrijven, verenigingen, instellingen blijken meer bereid zelf zaken op te pakken. Soms na pittige discussie. Deels uit nood geboren. En het zal ook niet altijd op alle punten lukken. Je hebt er de ander wel voor nodig. Maar de scheidslijnen verschuiven. De overheid is niet meer de alleskunner. Aan die verwachting hebben we ook nooit echt kunnen voldoen. De overheid is één van de spelers in de samenleving. Naast andere spelers met ieder zijn eigen rol. Soms loopt de gemeentelijke overheid voorop om oplossingen te bedenken. Maar net zo vaak is dat de dorpsraad, bestuur van een vereniging, woningbouwvereniging of politie. Het is als met een ploegentijdrit in de Tour de France. Ieder verricht om beurten kopwerk, zodat we gezamenlijk de vaart er in houden. Dit vereist dat de overheid aan de ene kant loslaat. Maar aan de andere kant dat we bewust signalen uit de samenleving oppikken en we bewust de ander de kop laten nemen of zelf de helpende hand bieden. Want uiteindelijk laten we diegenen die het echt nodig hebben niet in de steek. In deze programmabegroting staan telkens doelstellingen. Voor cultuur, sport, plattelandsontwikkeling, werkgelegenheid, integrale veiligheid, noem maar op. Dat zijn dus niet langer doelstellingen van de gemeente als organisatie alleen. Het zijn doelstellingen van de samenleving. En de gemeenteraad, als volksvertegenwoordiging namens die samenleving, discussieert en fiatteert. Ik wens de leden van de gemeenteraad en de Berkellandse samenleving een goede discussie over deze programmabegroting toe! Burgemeester mr. H.L.M. Bloemen 1

6 Inleiding Inleiding De keuzes over waar het met Berkelland heen moet lopen door veel portefeuilles heen. Daarom een interview met de drie wethouders over de nieuwe koers in deze programmabegroting. De programmabegroting heeft een nieuwe opzet? Han Boer: Inderdaad, de begroting zit in een nieuwe jas. De inhoud is beperkt tot de hoofdlijnen van beleid en de financiën. Dit kan omdat inhoudelijke informatie over beleid vaak al apart in de gemeenteraad of raadscommissie aan de orde komt. De raad krijgt voor inhoudelijke discussie steeds vaker voortgangsrapportages met daarbij een vooruitblik. Hierdoor kunnen we het in de programmabegroting gericht hebben over: wat speelt er, missie/speerpunten, concrete resultaten, wat gaan we doen en hoeveel kost dat. Dit geeft de gemeenteraad voldoende munitie voor een goed debat. Rode draad in de programmabegroting is natuurlijk ons coalitieakkoord Samen Anders. Mensen vragen om een kleinere overheid. Dat kan alleen als de overheid meer aan de samenleving overlaat, meer optreedt als partner en daarnaast meer probeert te stimuleren en te inspireren. Het realiseren van doelen uit de programmabegroting ligt dan ook uitdrukkelijk niet alleen op het bordje van de gemeente. Maar op dat van de samenleving als geheel. Waarom een kleinere overheid die meer aan de samenleving overlaat? Leo Scharenborg: Die veranderende verhouding tussen overheid en samenleving gaat samen met de bevolkingsontwikkeling en de noodzakelijke bezuinigingen. Om met het eerste te beginnen: Het aantal inwoners in de Achterhoek daalt de komende jaren. Voor Berkelland verwachten we een afname van inwoners nu naar inwoners in De samenstelling van de bevolking verandert. Het aantal ouderen neemt toe en het aantal jongeren neemt af. Nu is 24 procent van de bevolking onder de 20 jaar, en 18 procent van de bevolking ouder dan 65 jaar. In 2025 is 21 procent van de Berkellanders jonger dan 20 jaar en 26 procent ouder dan 65. In procenten misschien niet zo indrukwekkend. Maar de gevolgen voor de woningbouw, de zorgvoorzieningen, het onderwijs, de economie en het verenigingsleven zijn groot. Het aantal te bouwen woningen moet fors terug, met alle financiële gevolgen van dien. Bovendien moeten er hele andere woningen komen. Bijvoorbeeld omdat het aantal eenpersoonshuishoudens toeneemt. Het gebruik van de thuiszorg neemt toe, een verwachte groei van 25 procent tot Er komt meer behoefte aan voorzieningen om lang thuis te kunnen wonen. Tegelijk zal de nieuwe generatie ouderen andere wensen en verwachtingen hebben over die zorg. Han Boer: Nu zijn er in Berkelland ruim basisschoolleerlingen. In 2025 daalt dat aantal naar ruim Wat te doen met alle lege schoollokalen? Op het gebied van economie staat met name de ontwikkeling van de werkgelegenheid onder druk. Hoe zorgen we ervoor dat er ook op termijn voldoende arbeidskrachten in Berkelland en op schaal van de Achterhoek beschikbaar zijn voor bedrijfsleven en zorg? Het is niet alleen de zorg van de gemeente om in te spelen op de veranderingen. Inwoners en gemeente moeten samen optrekken. 2

7 Inleiding Als we samen optrekken, wat doet de gemeente dan? Fred Mulkens: Voor jongeren en ouderen maken we ons sterk. Volwassenen moeten zich zelf kunnen redden, tenzij ze tot een kwetsbare groep behoren. Nieuwe initiatieven kunnen aanleiding zijn om te subsidiëren. Het doel is wel dat initiatieven uiteindelijk op eigen benen kunnen staan. We zoeken naar ondernemerschap in de samenleving. Ook van ons als gemeente wordt ondernemerschap gevraagd. We krijgen de komende decennia op lokaal niveau veel meer taken voor onze kiezen. En het Rijk geeft er echt geen geld bij. We moeten dus slim opereren. En waar verenigingen, instellingen, (groepen) inwoners zelf zaken kunnen oppakken juichen wij dat van harte toe. Enkele voorbeelden (laten anderen zich vooral niet gepasseerd voelen!) de kulturhusen in Beltrum en Geesteren, het omvormen van groen met hulp van buurtbewoners en de voormalig docenten van de muziekschool die nu zonder overheidsteun muziekles geven. Voorheen kostte elke muziekschoolleerling gemiddeld 900 euro per jaar, dus dat scheelt nogal wat. Wat vind je in de begroting concreet terug van de gewijzigde koers? Han Boer: Allereerst zijn de gevolgen van de eerder genoemde bezuinigingen verwerkt. We moeten in vier jaar tijd ruim 8 miljoen euro bezuinigen op een begroting van ongeveer 85 miljoen. Ongeveer de helft hiervan wordt veroorzaakt door tekorten uit het verleden. De andere helft komt door kortingen van de regering. We hebben in de begroting nu zo n 5 miljoen van de bezuinigingen verwerkt. Tot en met de begroting 2014 moeten we dus nog 3,2 miljoen aan bezuinigingen realiseren. Voor de rest loopt het begrotingsresultaat in de pas met wat we verwachtten. Tot slot: de bezuinigingen waren er voor bedoeld dat de lokale lasten, met name de Onroerende Zaak Belasting, niet nog verder zouden stijgen, zoals dit in de vorige raadsperiode wel het geval was. We behoren immers tot de duurdere gemeenten. Dat lukt. De OZB opbrengst stijgt alleen met het inflatiepercentage. Maar de totale lokale lastendruk neemt zelfs af. Fred Mulkens: door een gunstige aanbesteding van de afvalverbranding kan de afvalstoffenheffing met gemiddeld 42 euro omlaag. 3

8 Inleiding Leeswijzer De programmabegroting bestaat uit twee ontwikkelprogramma s en dertien programmalijnen. De ontwikkelprogramma s en programmalijnen zijn allemaal op een zelfde manier ingevuld. Ieder programma begint met een missie. De missie is het overkoepelende doel voor de Berkellandse samenleving en gaat verder dan een collegeperiode. Vervolgens worden speerpunten benoemd. In de speerpunten staat langs welke hoofdlijnen we deze missie willen bereiken. De speerpunten zijn doelen waar het college zich in deze periode voor inzet als bijdrage aan het realiseren van de missie. Om de speerpunten te realiseren worden per speerpunt concrete resultaten genoemd. Sommige resultaten kunnen op korte termijn worden behaald (bijvoorbeeld dit begrotingsjaar) en voor sommige zijn meer jaren nodig. De resultaten zullen in de komende jaren zoveel mogelijk gemonitord worden. De missie, speerpunten en concrete resultaten staan voor iedere programmalijn in een doelenboom. Ook vindt u in ieder programma wat de gemeente ervoor gaat doen. Dit zijn de concrete acties voor het begrotingsjaar. Ten slotte eindigt iedere programmalijn met de financiële informatie. Na de programmalijnen vindt u de paragrafen; zoals de bedrijfsvoering, het grondbeleid en de lokale heffingen. 4

9 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Leefbare en vitale dorpen in Berkelland 5

10 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Doelenboom Leefbare en vitale dorpen in Berkelland Per thema is er bewustwording van de krimp en wat dit betekent voor de samenleving Kansen rondom de krimp worden benut door de samenleving met ondersteuning van gemeente Cijfers en mogelijke effecten van de krimp in Berkelland zijn in beeld Een kleine groep betrokkenen heeft per thema gezocht naar oplossingen en sturingsmogelijkheden Bewustwordingsproces sluit aan bij actuele projecten per thema Er is afstemming en samenwerking tussen de thema's over de mogelijke oplossingen Er is een duidelijk beeld over de vragen en behoeftes van de samenleving rondom krimp Oplossingen om de leefbaarheid in de kernen te houden worden benut Er is afstemming tussen thema's over effecten van de krimp en behoeftes van de samenleving Er is een overkoepelende demografie agenda om afstemming te bevorderen 6

11 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Wat speelt er? Bewust worden? Veranderingen in Berkelland en de regio Achterhoek door de krimp lijken nog ver weg. Doordat de gevolgen voor ons nog niet zichtbaar zijn, is bewustwording niet zo vanzelfsprekend. Wanneer we de pijn nog niet voelen, is het lastig voor te stellen wat deze ingrijpende veranderingen betekenen voor onze samenleving. Vragen over de toekomst We gaan samen met inwoners de komende tijd nadenken over wat leefbaarheid in hun kern is. Hoe gaan we om met de daling van het aantal kinderen? En wat zijn de gevolgen van de stijging van het aantal ouderen? Hoe zien onze huishoudens er straks uit? En wat betekent dit alles voor de woningen, scholen, verenigingen, dorpshuis, de arbeidsmarkt en vooral de leefbaarheid in de kernen? 2025: 1 op 4 inwoners is 65+ Onze bevolking zal dalen van inwoners in 2010 naar in Ook de samenstelling verandert. In 2025 is 1 op de 4 inwoners 65 jaar en ouder, terwijl het aantal kinderen en werkende mensen daalt. Deze veranderingen hebben effect op de scholen, vrijwilligers, de zorg, arbeidsmarkt en verenigingen in Berkelland. Minder huishoudens Meer mensen wonen alleen Het aantal huishoudens in Berkelland zal na 2020 gaan dalen. Hierdoor zal er meer aanbod van woningen ontstaan dan vraag. Daarnaast verandert ook de samenstelling van de huishoudens. Met 33% eenpersoonshuishoudens in 2025, zal er ook een andere vraag naar woningen komen. 7

12 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Missie Leefbare en vitale dorpen in Berkelland De samenleving in de Berkellandse en Achterhoekse kernen zal de komende tientallen jaren veranderen. Naast een daling van het aantal inwoners en huishoudens, verandert ook de samenstelling hiervan. Veranderingen zoals een grote groei van inwoners boven de 65, een daling van het aantal kinderen onder de 20 en steeds meer eenpersoonshuishoudens, zorgen voor nieuwe verhoudingen in de samenleving. Hierdoor ontstaat er een nieuwe situatie in de kleine en grote kernen. Om ook in de toekomst hier prettig te wonen, zullen we samen; overheid, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties, actief moeten inspelen op de gevolgen van de krimp. De gemeente zal een ondersteunende rol vervullen bij het bewustwordingsproces en de initiatieven die ontstaan om Berkelland leefbaar te houden. We krijgen in de Achterhoek te maken met bevolkingskrimp. Dat hoeft geen enkel probleem te zijn, als we maar tijdig inspelen op de ontwikkelingen. Leo Scharenborg, wethouder Gemeente Berkelland. Speerpunten Per thema is er bewustwording van de krimp en wat dit betekent voor de samenleving We worden als samenleving bewust van de effecten van de krimp en de veranderingen die er hierdoor plaatsvinden op allerlei vlakken in onze samenleving. Dit gaan we per thema doen; zoals wonen, zorg, onderwijs, kleine kernen en arbeidsmarkt. Zo blijft het verhaal behapbaar en is het makkelijker om bewust te worden van de effecten die krimp meebrengt. Kansen rondom de krimp worden benut door de samenleving met ondersteuning van de gemeente Kleine groepen betrokkenen gaan per thema goede, creatieve ideeën en oplossingen bedenken en uitvoeren om de kansen die de krimp biedt te benutten. Zo houden we Berkellandse dorpen in de toekomst leefbaar en vitaal. Concrete resultaten Om als samenleving bewust te worden van de krimp en wat dit betekent voor ons, hebben we de volgende doelen: a. de cijfers en mogelijke effecten van de krimp in Berkelland zijn in beeld; b. het bewustwordingsproces sluit aan bij actuele projecten per thema; c. er is een duidelijk beeld over de vragen en behoeftes van de samenleving rondom krimp; d. er is afstemming tussen thema s over de effecten van de krimp en behoeftes van de samenleving; e. er is een overkoepelende demografie agenda om afstemming te bevorderen. Om kansen rondom de krimp door de samenleving met ondersteuning van de gemeente te benutten hebben we de volgende concrete resultaten opgesteld: a. een kleine groep betrokkenen heeft per thema gezocht naar oplossingen en sturingsmogelijkheden; b. er is afstemming en samenwerking tussen de thema's over de mogelijke oplossingen; c. oplossingen om de leefbaarheid in kernen te houden worden benut. 8

13 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Wat gaat de gemeente ervoor doen? Per thema is er bewustwording van de krimp en wat dit betekent voor de samenleving: a. we zorgen voor een verdere uitbreiding van de cijfers over de bevolkingsprognoses van Berkelland; b. we zorgen ervoor dat de cijfers ook aansluiten bij de regionale woonmonitor; c. De effecten van de krimp worden per thema geanalyseerd; d. we geven presentaties over de effecten van de krimp, om zo de bewustwording bij de samenleving te vergroten; e. Er wordt waar mogelijk verbindingen gelegd tussen de verschillende thema s op het gebied van (bewustwording van) de krimp; f. De demografie agenda wordt bijgehouden; g. we houden ook aansluiting bij actuele projecten en onderzoeken over de demografische ontwikkelingen op Achterhoek schaal, om zo ook als regio de leefbaarheid te vergroten. Kansen rondom de krimp worden door de samenleving benut met ondersteuning van de gemeente: a. we ondersteunen kleine groepen betrokkenen, vanuit organisaties, bedrijven en inwoners, in het zoeken naar oplossingen en sturingsmogelijkheden; b. we leggen waar mogelijk verbindingen tussen de verschillende thema s, zoals wonen, economie en scholen, om zo efficiënt te sturen op kansen en mogelijkheden; Welgesteld is krimp niets anders dan een mentale uitdaging. Gert-Jan Hospers, bijzonder hoogleraar City- en Regiomarketing Concrete acties Naast overkoepelende acties op het gebied van demografie, zijn er binnen veel programmalijnen ook acties of bijeenkomsten rondom demografie. Hieronder een aantal belangrijke bijeenkomsten / acties: Programmalijnen Wonen Overig doorgaand ruimtelijke beleid Plattelandsvernieuwing Kleine kernen Werkgelegenheid Welzijn en Zorg Sport (& Cultuur) Acties / Bijeenkomsten Regionale Woonvisie Regionale Woonmonitor Gesprekken met aannemers en initiatiefnemers over woningbouwplannen Afwaardering van bouwgronden Op zoek naar mogelijkheden herstructureringsfonds Kernenvisies Kansenkaart voor de kernen Rondgang B&W langs alle kleine kernen Onderwijsplein Neede Ondernemersplatform Berkelland Bedrijventerreinen RBT Overleg met bedrijfsleven over perspectief arbeidsmarkt WMO pilot: in Ruurlo en Beltrum meerdere bijeenkomsten Periodiek overleg met schoolbesturen over ontwikkelingen in het onderwijs en de gevolgen van de krimp 9

14 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Wat gaat het kosten? Het ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen heeft geen eigen budget. Eventueel budget voor onderzoek, overleg en communicatie voor de bewustwordingsontwikkeling, kan gebruikt worden uit het projectbudget Samen Anders. Vanuit het Rijk wordt sterk aangemoedigd om binnen de programmabegroting ook een paragraaf demografische ontwikkelingen te hebben. Ook geeft het Rijk aan meer inzicht te willen in de kosten die het met zich meebrengt. Voor Berkelland zijn alleen de kosten rondom de woningbouw zichtbaar. Op andere terreinen zal dit lastiger in te schatten zijn. Kosten woningbouw Het aantal inwoners en huishoudens in Berkelland daalt en daardoor zal de vraag naar woningen minder worden. Ook de vraag naar het soort woning zal veranderen. Dat betekent dat we niet op de oude voet door kunnen bouwen. We moeten voorkomen dat we geld uitgeven voor woningen waar straks geen vraag meer naar is (leegstand). De gemeente zal daarom de hoeveelheid plekken, waar volgens het bestemmingsplan woningen mogen worden gebouwd, moeten beperken. Ook zal de vervanging van gebruikte gebouwen door woningen (zowel in kernen als het buitengebied) steeds minder mogelijk worden. En wanneer de krimp echt doorzet, moeten er misschien ook woningen gesloopt worden. Als woningbouwplannen niet doorgaan, kan de gemeente de grond ook niet meer verkopen. De grond wordt daardoor minder waard en dat kost de gemeente geld. Voorlopig houden we er rekening mee dat het gaat om 5 miljoen. We gaan natuurlijk onderzoeken of de grond voor andere doelen gebruikt kan worden. Met de bouw van nieuwe woningen werd tot een paar jaar geleden geld verdiend. Geld dat gebruikt kon worden voor de vervanging van verouderde (huur)woningen of voor het opknappen van oudere wijken. Dat geld is er nu niet meer. Toch is het harder dan ooit nodig dat woningen worden vervangen door woningen die beter passen bij de vraag. En ook het opknappen van wijken en straten blijft geld nodig. Niet alleen Berkelland heeft hiermee te maken. In alle Achterhoekse gemeenten speelt deze ontwikkeling. We zijn daarom in overleg met de andere gemeenten, de provincie en de woningbouwcorporaties om te bekijken hoe die investeringen toch betaald kunnen worden. 10

15 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Ontwikkelprogramma Plattelandsontwikkeling Een vitaal platteland in Berkelland 11

16 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Doelenboom Een vitaal platteland in Berkelland Het platteland blijft economisch vitaal Het landschap blijft herkenbaar Het platteland blijft sociaal vitaal De landbouw is op een innovatieve manier economisch rendabel Cultuurhistorische waarden zijn bewaard gebleven en versterkt De samenwerking tussen inwoners en organisaties/instanties is versterkt Er zijn meer nieuwe bronnen van inkomsten op de plekken van gestopte boeren Natuurwaarde blijft bewaard en is versterkt Inwoners van de kleine kernen weten wat hun dorp hun moet bieden wat zij daarvoor gaan doen 12

17 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Wat speelt er? Zelf aan de slag Het platteland kent veel verenigingen, buurtschappen enzovoort. De onderlinge banden tussen mensen zijn sterk en veel voorzieningen worden zelf getroffen. Rol van de gemeente Plattelandsontwikkeling is samenwerking. Initiatiefnemers kiezen zelf hun partners. Soms komt de gemeente in beeld. Bijvoorbeeld bij vergunningverlening. Als er behoefte is wil de gemeente actief meedenken over initiatieven. De Achterhoekse gemeenten bundelen hun kracht in de regio. Met een gezamenlijk contract met de provincie stroomlijnen zij de doelen voor het platteland. Het coulissenlandschap De Achterhoek is bekend om het coulissenlandschap, dat staat voor rust en ruimte, voor eigenheid en beslotenheid. Het landschap is voor bewoners het decor waarin ze zich goed voelen met de eigen accenten voor elke kern en buurtschap. Dat moet zo blijven. En dat willen de bewoners graag met anderen delen. Veranderingen binnen boerenbedrijven De agrarische sector verandert. Veel boeren stoppen. Blijvende bedrijven worden groter. Dat heeft invloed op het landschap en de economie. Dit vraagt innovatieve oplossingen voor het buitengebied. Wij willen dit promoten en ondersteunen. Kernkwaliteiten van het buitengebied zoals het landschap moeten behouden blijven. Het initiatief moet van slimme en creatieve ondernemers komen. 13

18 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Missie Een vitaal platteland in Berkelland Het buitengebied van Berkelland moet Echt Achterhoek blijven. Onze vitaliteit blijkt uit actief en positief omgaan met veranderingen die van invloed zijn op het leven en de bedrijvigheid in de gemeente. Er is een levendige samenwerking in projecten tussen ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties. We werken met veel actieve mensen samen aan een economisch gezond en levendig gebied. We houden oog voor rust en ruimte in een gevarieerd landschap. Speerpunten De streek mag door leegstand van schuren en stallen niet verrommelen. Leo Scharenborg, wethouder gemeente Berkelland. Het platteland blijft economisch vitaal Het aantal agrarische bedrijven neemt af tot ongeveer 300 bedrijven in We willen bereiken dat er voor deze bedrijven voldoende ruimte is om te groeien naar een economisch vitale omvang. Innovatie door de agrarische bedrijfstak ter versterking van duurzame landbouw- en landschapsstructuur is noodzaak. Wij ondersteunen met een actueel bestemmingsplan buitengebied. Vrijkomende agrarische gebouwen bieden kansen voor nieuwe economische initiatieven. De relatie tussen nieuwe bedrijvigheid en het buitengebied vinden wij belangrijk. Vitale agrarische bedrijven en actieve dorpsgemeenschappen gaan hand in hand. Ondernemers, overheid en organisaties delen hun kennis. Het landschap blijft herkenbaar Het landschap is in een vitaal platteland het decor voor alle activiteiten. Dit decor gaat al eeuwen met de tijd mee. Het landschap met zijn coulissen is gemaakt door bewoners van het platteland. Coulissen hadden een functie en zijn in het verleden ook wel eens verplaatst, verwijderd of vernieuwd. Al naar gelang de behoefte. Daaraan hebben wij deze cultuurhistorische landschapselementen te danken. Wij willen in die traditie van behoud, verandering en vernieuwing meegaan. Het platteland blijft sociaal vitaal Elke kleine kern, elk buurtschap in Berkelland moet een plek zijn waar je fijn kunt wonen, lekker kunt leven, je brood kunt verdienen en je plichten in het naoberschap spontaan vervult. Concrete resultaten We willen het platteland economisch vitaal houden door te werken aan de volgende concrete resultaten: a. de landbouw is op een innovatieve wijze economisch rendabel; b. er zijn meer nieuwe bronnen van inkomsten op de plekken van gestopte boeren. Voor het landschap streven we de volgende doelen na: a. cultuurhistorische waarden zijn bewaard gebleven en versterkt; b. natuurwaarde blijft bewaard en is versterkt. Om het platteland sociaal vitaal te houden is nodig dat: a. de samenwerking tussen inwoners en organisaties/instanties is versterkt; b. inwoners van de kleine kernen weten wat hun dorp hun moet bieden en wat zij daarvoor gaan doen. Er is ruimte voor nieuwe economische dragers in de sfeer van de zorg, recreatie & toerisme en ambachten op het niveau van een voormalig boerenbedrijf. Leo Scharenborg, wethouder gemeente Berkelland. 14

19 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Wat gaat de gemeente ervoor doen? Het platteland blijft economisch vitaal: a. we denken actief mee met ontwikkelingen in de landbouw. We richten ons op: het uitvoeringsprogramma van de landbouwvisie van LTO Berkelland; de effecten voor de boeren als gevolg van veranderingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van Europa; b. als boeren actief hun ontwikkelingsbehoefte hebben onderbouwd en aangegeven scheppen we in het bestemmingsplan buitengebied ruimte voor ontwikkeling van duurzame en innovatieve agrarische bedrijven; c. in het bestemmingsplan buitengebied scheppen we ruimte voor ontwikkeling van nieuwe activiteiten op de plaats van gestopte boeren in sectoren als energie, zorg, recreatie & toerisme en ambachten (onder andere zzp-ers); d. we maken informatiebladen voor initiatiefnemers van projecten in het buitengebied zodat zij vooraf de haalbaarheid kunnen beoordelen; e. we stimuleren projecten vrijwillige kavelruil als onderdeel van het convenant met de provincie Gelderland over het Meerjaren Programma Het landschap blijft herkenbaar: a. we stimuleren projecten landschap als onderdeel van het convenant met de provincie Gelderland uit het Provinciaal Meerjaren Programma ; b. we denken mee bij het ontwikkelen van energietoepassingen voor vrijkomende biomassa in het landschap; c. we zoeken naar mogelijkheden om eigenaren van leegstaande stallen, schuren en woningen te ondersteunen om leegstand niet te laten ontaarden in verval; d. we volgen actief de ontwikkelingen met betrekking tot vermindering van de omvang van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) bij de uitvoeringsagenda s platteland van rijk en provincie. Als het wegvallen van geld voor de EHS nadelige effecten heeft voor de omgevingskwaliteit stimuleren we het aandragen van lokale alternatieve oplossingen door bewoners en organisaties; e. het vervangen van coulissen (houtwallen) is mogelijk mits de waarde gelijk blijft. Het platteland blijft sociaal vitaal: a. we stimuleren leefgemeenschappen om zelf hun omgeving te beheren en onderhouden en te bepalen welke voorzieningen daarin passen (bijvoorbeeld kerkenpaden, AED s); b. dorpsorganisaties krijgen een financiële bijdrage voor het actualiseren van hun dorpsvisie en uitvoeringsprogramma; c. we onderhouden actief contacten met dorpsorganisaties om de realisatie van hun uitvoeringsprogramma s te bevorderen. Wat gaat het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten

20 Ontwikkelprogramma plattelandsontwikkeling Per product Bedragen x Lasten Baten Verschil Plattelandsvernieuwing Totaal Baten-Lasten Winstbestemming Winstbestemming Totaal Winstbestemming Mutaties Bedragen x Nieuwe mutaties Aframing presentiegelden gebiedscommissie Aanpassing uren / uurtarief Bestaande mutaties 2011 bevaarbaar maken Berkel budget meerjarige projecten plattelandsvernieuwing Totaal

21 Programmalijn 1.1. Cultuur Programmalijn 1.1. Cultuur Alle inwoners hebben de mogelijkheid om cultuur te beleven 17

22 Programmalijn 1.1. Cultuur Doelenboom Alle inwoners hebben de mogelijkheid om cultuur te beleven Alle kinderen maken kennis met en beleven cultuur Inwoners blijven initiatieven ontwikkelen op het gebied van cultuur Alle basisschoolleerlingen krijgen algemene muzikale vorming Inwoners hebben de ruimte voor eigen invulling van muziekvoorzieningen Er wordt op basisscholen meer aandacht besteed aan drama en expressie Inwoners worden betrokken bij de herinrichting en collectiekeuze van de bibliotheek Kinderen tot 14 jaar kunnen onbeperkt boeken lenen In kleine kernen die er voor kozen verzorgen vrijwilligers een Dorpsböke De bibliotheek is uitnodigend voor kinderen tot 14 jaar Sommige vernieuwende initiatieven op het gebied van cultuur zijn gerealiseerd met een eenmalige subsidie 18

23 Programmalijn 1.1. Cultuur Wat speelt er? Inspiratiebron Cultuur is een inspiratiebron die kleur geeft aan het leven. Cultuur geeft aan mensen de mogelijkheid om zich te uiten, creativiteit te ontwikkelen, zich te organiseren en actief te zijn. Alle kinderen in aanraking met cultuur De gemeente wil dat zoveel mogelijk kinderen in aanraking komen met cultuur. Zo blijkt dat bijvoorbeeld muziek en lezen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. Jonge kinderen die muziekles krijgen ontwikkelen een beter geheugen dan leeftijdsgenootjes die hiervan verstoken zijn. Ook blijkt dat kinderen die veel lezen beter presteren en meer zelfvertrouwen hebben. Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen in aanraking komen met cultuur. Accent op eigen talent inwoners Inwoners en maatschappelijke partijen verwachten dat de gemeente de deelname aan culturele activiteiten stimuleert. Wij willen dat samen met inwoners en partijen vormgeven. Meer dan voorheen ligt daarbij het accent op de eigen mogelijkheden en talenten van inwoners en organisaties. 19

24 Programmalijn 1.1. Cultuur Missie Alle inwoners hebben de mogelijkheid om cultuur te beleven De gemeente heeft er voor gekozen niet meer voor alle collectieve voorzieningen te blijven zorgen. Cultuur geeft aan mensen de mogelijkheid om zich te uiten, creativiteit te ontwikkelen, zich te organiseren en actief te zijn. Dat kan op verschillende terreinen, zoals muziek, dans, lezen en dramatische expressie. We vinden het belangrijk dat alle inwoners de mogelijkheid hebben om cultuur te beleven. Voor de volwassenen vertrouwen we erop dat ze op eigen benen kunnen staan en zelf verantwoordelijkheid nemen voor culturele activiteiten. We vinden het belangrijk dat alle kinderen in aanraking komen met cultuur en stimuleren dit door onder meer leesbevordering en Algemene Muzikale Vorming op de basisschool. Leefbaarheid wordt niet bepaald door gebouwen, voorzieningen of gesubsidieerde organisaties. Leefbaarheid wordt bepaald door de inwoners zelf. Judith Harmsen, regisseur Samen Anders Speerpunten Alle kinderen maken kennis met en beleven cultuur Het beleven van cultuur versterkt de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk alle kinderen in Berkelland te stimuleren om in aanraking te komen met cultuur, via onder meer Algemene Muzikale Vorming op de basisschool en een uitnodigende bibliotheek voor kinderen. Inwoners blijven initiatieven ontwikkelen op het gebied van cultuur De gemeente vertrouwt erop dat volwassenen zelf verantwoordelijkheid nemen op het gebied van cultuur en wil graag dat er meer maatschappelijk initiatief ontstaat bij de inwoners. Bij vernieuwende initiatieven van inwoners kijkt de gemeente of ze eenmalig helpen door het geven van subsidie. Concrete resultaten Alle kinderen maken kennis met en beleven cultuur, hiervoor zijn de volgende concrete resultaten opgesteld: a. alle basisschoolleerlingen krijgen algemene muzikale vorming; b. er wordt op basisscholen meer aandacht besteed aan drama en expressie; c. kinderen tot 14 jaar kunnen onbeperkt boeken lenen; d. de bibliotheek is uitnodigend voor kinderen tot 14 jaar. Om inwoners de ruimte te geven initiatieven te laten ontwikkelen op gebied van cultuur vinden we de volgende doelen belangrijk: a. inwoners hebben de ruimte voor eigen invulling van muziekvoorzieningen; b. inwoners zijn betrokken bij de herinrichting en collectiekeuze van de bibliotheek; c. in kleine kernen die ervoor kozen, verzorgen vrijwilligers een Dorpsböke; d. sommige vernieuwende initiatieven van inwoners op het gebied van cultuur zijn gerealiseerd met een eenmalige subsidie. 20

25 Programmalijn 1.1. Cultuur Wat gaat de gemeente ervoor doen? Alle kinderen maken kennis met en beleven cultuur: a. we zoeken maatwerkoplossingen met aanbieders en scholen; b. we onderzoeken hoe door andere samenwerking een goedkopere vorm van basismuziekonderwijs en leesbevordering van 4 t/m 14 jarigen tot stand kan komen; c. we houden gesprekken met basisonderwijs en aanbieders over de behoefte, de vraag van scholen op het gebied van Algemene Muzikale Vorming en cultuureducatie en daarnaast de invulling hiervan; d. we houden gesprekken met aanbieders over hoe we de uitvoering van drama en expressie op basisscholen kunnen voortzetten. Inwoners blijven initiatieven ontwikkelen op het gebied van cultuur: a. we voeren een omgevingsonderzoek uit waarin we kijken naar de behoefte en de mogelijkheden van inwoners in de kleine kernen op het gebied van een bibliotheekvoorziening; b. het plan van aanpak Dorpsböke bespreken we met betrokkenen in de kleine kernen; c. we dragen bij in de kosten van het Cultureel Café; d. bij aanvragen van vernieuwende initiatieven op het gebied van cultuur kijken we of een eenmalige subsidie mogelijk is. Lezen was, is en blijft leuk in Berkelland. VVD Berkelland Wat gaat het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten Per product Bedragen x Lasten Baten Verschil Cultuursubsidies Cultuurbeleid Cultuurbeheer Totaal Baten-Lasten Winstbestemming Winstbestemming Totaal Winstbestemming

26 Programmalijn 1.1. Cultuur Mutaties Bedragen x Nieuwe mutaties Lagere bijdrage bibliotheek (s a) Dorpsböke Lagere bijdrage muziekschool (s a) Eenmalig budget legaat Planten Aanpassing uren / uurtarief Diversen Bestaande mutaties 2011 eenmalige bijdrage openluchttheater Totaal

27 Programmalijn 1.2. Sport Programmalijn 1.2. Sport Een leven lang met plezier en verantwoord sporten en bewegen 23

28 Programmalijn 1.2. Sport Doelenboom Een leven lang met plezier en verantwoord sporten en bewegen Er is een actieve leefstijl onder jeugd tot 18 jaar Sportinclusief denken: Samenwerking tussen sport, onderwijs en cultuur is versterkt Gemeentelijke sportaccommodaties zijn verzelfstandigd Meer jeugd tot 18 jaar voldoet aan de landelijke beweegnorm 6,8 ft combinatiefuncties op gebied van cultuur, sport en onderwijs worden gefaciliteerd Eigen verantwoordelijkheid verenigingen voor buitensport accommodaties Het aantal "schoolgerichte" sportverenigingen is vergroot Het aantal structurele activiteitenprogramma's / dagarrangementen is vergroot Mogelijkheden verzelfstandigiging binnensport accommodaties zijn onderzocht Alle jeugd tot 18 jaar kan meedoen aan sport en bewegen Verenigingen worden ondersteund door combinatiefunctionarissen en het verenigingsservicebureau Mogelijkheden verzelfstandigiging gemeentelijke zwembaden zijn onderzocht 24

29 Programmalijn 1.2. Sport Wat speelt er? Sportstimulering Naast fysieke en mentale effecten hebben sport en bewegen ook sociaal maatschappelijke effecten. Sport heeft grote waarde om gemeentelijke beleidsdoelen te realiseren op het gebied van sport zelf. Ook is het belangrijk voor maatschappelijke participatie, sociale activering en samenhang, bevordering van welzijn en niet in de laatste plaats bevordering van de gezondheid. Het stimuleren van een actieve leefstijl is het geheel aan maatregelen waarmee mensen worden aangespoord/geprikkeld om te gaan en blijven sporten en bewegen. Ontmoeten en samenwerken Ontmoeten van mensen is een belangrijke voorwaarde voor een sterke samenleving. Vernieuwende vormen van samenwerking (synergie) en naoberschap zijn nodig als antwoord op de krimp. De Combinatiefunctie is een structurele formatie die tijdelijk op projectmatige basis ingezet wordt op het snijvlak onderwijs, cultuur en sport om kwaliteit en talent samen te brengen. Verzelfstandiging De relatie tussen de samenleving en de gemeente en haar inwoners verandert. Van minder taken bij de gemeente naar meer ruimte voor inwoners om zelf initiatieven te nemen. En van minder gemeentelijke bijdragen aan voorzieningen op gebied van welzijn, zorg, cultuur en sport. Het in stand houden van een toekomstbestendige sportvereniging is in de eerste plaats een eigen verantwoordelijkheid van de sportvereniging. 25

30 Programmalijn 1.2. Sport Missie Een leven lang met plezier en verantwoord sporten en bewegen We willen graag dat onderwijs, sport en cultuur elkaar opzoeken en elkaar versterken door samen activiteiten te ontwikkelen. Han Boer, wethouder gemeente Berkelland Speerpunten Er is een actieve leefstijl onder de jeugd tot 18 jaar Voor een goede gezondheid is 30 minuten matig intensief bewegen (bijvoorbeeld fietsen, lopen, huishouden en tuinieren) gedurende vijf dagen per week belangrijk. Voor jongeren is dit zelfs 60 minuten per dag. Bij het stimuleren van een gezonde actieve leefstijl voor de jeugd onder de 18 jaar, is ons uitgangspunt de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen. Sportinclusief denken: samenwerking tussen sport, onderwijs en cultuur is versterkt Wij vinden het belangrijk dat er per woonkern dagarrangementen komen op en rondom de basisscholen. Naast het onderwijsprogramma zijn er voor, tussen, na en tijdens de schooltijd veel activiteiten op het terrein van sport, bewegen, theater en muziek. De activiteiten kunnen ook onderdeel zijn van het aanbod van de naschoolse opvang en/of wijkactiviteiten. Gebruikers van ontmoetingsplekken zoals sportaccommodaties dagen wij uit om tot een vernieuwende samenwerking te komen en daarbij nieuwe gebruikers te betrekken. Gemeentelijke sportaccommodaties zijn verzelfstandigd Voor de binnensport kijken wij naar mogelijkheden van verzelfstandiging. Alle varianten hierin zijn denkbaar. Marktpartijen en verenigingen kunnen exploitatie/beheer overnemen of eigenaar worden. Behalve anders organiseren, denken wij ook aan aspecten als afstoten, optimaliseren van het gebruik, projectfinanciering en tariefstelling. We werken verder aan de uitvoering van de sportvisie voor de verzelfstandiging van de buitensportaccommodaties. Als extra stimulans kunnen sportverenigingen kiezen tussen een afkoopsom in één keer of in termijnen. Concrete resultaten Een actieve leefstijl onder de jeugd tot 18 jaar, blijkt uit: a. meer jeugd tot 18 jaar voldoet aan de landelijke beweegnorm; b. het aantal "schoolgerichte" sportverenigingen is vergroot; c. alle jeugd tot 18 jaar kan meedoen aan sport en bewegen. Samenwerking tussen sport, onderwijs en cultuur is versterkt doordat: a. 6,8 fte combinatiefuncties op gebied van cultuur, sport en onderwijs worden gefaciliteerd; b. het aantal structurele activiteitenprogramma's / dagarrangementen is vergroot; c. verenigingen worden ondersteund door combinatiefunctionarissen en het verenigingsservicebureau; Om gemeentelijke sportaccommodaties te verzelfstandigen hebben wij de volgende concrete resultaten: a. eigen verantwoordelijkheid verenigingen voor buitensport accommodaties; b. mogelijkheden verzelfstandiging binnensport accommodaties zijn onderzocht; c. mogelijkheden verzelfstandiging gemeentelijke zwembaden zijn onderzocht. Wij als gemeente willen het graag efficiënter, maar de vereniging moet er ook beter van worden. Wethouder Han Boer gemeente Berkelland Wat gaat de gemeente ervoor doen? 26

31 Programmalijn 1.2. Sport Er is een actieve leefstijl onder de jeugd tot 18 jaar: a. we subsidiëren jeugdleden van sportverenigingen; b. de combinatiefuncties op het gebied van cultuur, sport en onderwijs worden gesubsidieerd; c. we ondersteunen tijdelijk financieel vernieuwende initiatieven op het gebied van sport en bewegen; d. we voeren regie op het proces van dagarrangementen, de combinatiefuncties en overleggen met de samenwerkingspartners. De samenwerking tussen sport, onderwijs en cultuur is versterkt: a. we subsidiëren, en overleggen drie keer per jaar met de Sport Federatie Berkelland; b. we subsidiëren tijdelijk de opstart van het regionale Verenigingsservice Bureau; c. regeldruk voor sportverenigingen wordt minder door vereenvoudiging van procedures; d. ondersteunen van maatschappelijke stages; e. per woonkern zoeken we actief naar de verbinding & samenwerking op accommodatiebeleid (profit en non-profit); f. we overleggen periodiek met schoolbesturen over de ontwikkelingen in het onderwijs en de gevolgen van de krimp. Gemeentelijke sportaccommodaties zijn verzelfstandigd: a. we overleggen met sportbesturen van buitensportaccommodaties over verzelfstandiging van het sportcomplex; b. we overleggen met potentiële exploitanten voor de binnensport en doen verkennend onderzoek naar de haalbaarheid ervan; c. er wordt een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke verkoop van de twee gemeentelijke zwembaden. Wat gaat het kosten? Bedragen x Rekening Lasten Baten Per product Bedragen x Lasten Baten Verschil Sportbeheer Sportbeleid Sportsubsidies Verhuur sport Totaal Baten-Lasten Winstbestemming Winstbestemming Totaal Winstbestemming

32 Programmalijn 1.2. Sport Mutaties Bedragen x Nieuwe mutaties Hogere lasten zwembaden Lagere externe werkzaamheden sportvelden Minder huurinkomsten sportvelden Lagere bijdrage sportfederatie Berkelland Geen huldiging kampioenen Lagere subsidie sportverenigingen Afschaffen investeringssubsidies sport Kapitaallasten Aanpassing uren / uurtarief Bestaande mutaties 2011 hogere bijdrage zwembaden afkoopsom onderhoud sportvelden groot onderhoud terugbetaling teveel betaalde huur aan Assink vrijval lasten buitendienst bijdrage BOS eenmalig nieuw beleid lagere lasten zwembaden Totaal

33 Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Inwoners doen mee in de samenleving 29

34 Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Doelenboom Inwoners doen mee in de samenleving Steun aan inwoners zoveel mogelijk via algemene voorzieningen Jong en oud zet zich in voor vernieuwende activiteiten en voorzieningen in de eigen kern Oudere inwoners kunnen langer zelfstandig blijven wonen en blijven langer zelfredzaam Jongeren kunnen zich gezond ontwikkelen Meer variatie van eigentijdse algemene ondersteunende voorzieningen De omvang van de vrijwillige inzet is stabiel gebleven Het percentage ouderen in een sociaal isolement is niet gestegen Aantal jongeren dat problemen heeft (gebruik professionele hulp) met opgroeien is verminderd Gebruik digitale mogelijkheden bij de ondersteuning is gegroeid Er is meer samenwerking tussen inwoners en organisaties over gebruik en behoud van voorzieningen in de kern Een groter deel van de inwoners boven de 75 jaar woont zelfstandig Aantal voortijdig schoolverlaters is teruggedrongen Het aanbod van professionele zorg richt zich op ondersteuning en aanvulling van vrijwilligeen mantelzorg Panden en beschikbare ruimten daarin zijn efficiënt in gebruik bij maatschappelijke partners Het aantal toegekende individuele voorzieningen is gedaald Kosten van individuele voorzieningen per klant zijn niet gestegen 30

35 Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Wat speelt er? Niet alleen maar samen Elke inwoner heeft het nodige te bieden voor andere inwoners. Samen op zoek naar mogelijkheden om belangen te bundelen. Goed functionerende sociale netwerken De gemeente doet haar werk niet op de wijze van u vraagt en wij draaien ". Maar wil inwoners zelf betrekken bij het vinden van oplossingen en daarbij gericht samenwerken in (eigen kracht) netwerken van inwoners, deskundigen en vrijwilligers.. Niet afwachten maar vooruitzien en zelf maatregelen nemen Zelf zoveel mogelijk verantwoordelijkheid nemen voor de zaken die horen bij de verschillende levensfasen. Eigen verantwoordelijkheid voor ouders en opvoeders Ouders zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het opgroeien en opvoeden van hun kinderen. Daar waar ouders niet in staat zijn hun verantwoordelijkheid te nemen is een rol weggelegd voor deskundige ondersteuners. 31

36 Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg Missie Inwoners doen mee in de samenleving Samenredzaamheid in plaats van zelfredzaamheid Pieter Hilhorst, in De Volkskrant Speerpunten De steun aan inwoners loopt zoveel mogelijk via algemene plaatselijke voorzieningen De beschikbaarheid van voldoende algemene voorzieningen (zoals bezorgservice, onderhouds- en vervoersdiensten) is belangrijk. Inwoners kunnen daar gebruik van maken, waardoor het aantal te verstrekken individuele voorzieningen vermindert. Algemene voorzieningen bieden inwoners de mogelijkheid om zelf regie te houden en keuzes te maken. Kosten van algemene voorzieningen kunnen worden gedeeld en verminderen de noodzaak voor individuele voorzieningen. Professionele zorg sluit aan op algemene voorzieningen en richt zich op ondersteuning en aanvulling van de vrijwilligeen mantelzorg. Jong en oud zet zich in voor vernieuwende activiteiten en voorzieningen in de eigen kern De samenstelling van de bevolking verandert. Behoeftes van inwoners veranderen daarin mee. Bestaande voorzieningen voldoen daarom niet altijd meer aan die behoeftes. Samen met jong en oud willen we duidelijk krijgen welke behoeftes bestaan en hoe inwoners daaraan een bijdrage kunnen leveren. Nieuwe initiatieven die perspectief bieden gaan we tijdelijk financieel ondersteunen. Oudere inwoners kunnen langer zelfstandig wonen en blijven langer zelfredzaam Het aantal oudere inwoners neemt verder toe. Velen van hen zijn zelfredzaam en betrokken bij het welzijn van andere inwoners. Door tijdig rekening te houden met de behoeften die de komende levensfase vraagt kan de zelfredzaamheid toenemen. Jongeren kunnen zich gezond ontwikkelen Niet alle jongeren groeien automatisch op in een evenwichtige omgeving met voldoende steun. In die situaties stellen we geld beschikbaar voor opvoedingsondersteuning. Bij die ondersteuning wordt door hulpverleners goed samengewerkt. De hulp wordt afgestemd op het geheel van de verschillende problemen waar deze jongeren mee te maken hebben. Concrete resultaten Om steun aan inwoners zoveel mogelijk via algemene plaatselijke voorzieningen te laten lopen, hebben we de volgende doelen: a. er is meer variatie van eigentijdse algemene ondersteunende voorzieningen; b. gebruik van digitale mogelijkheden bij de ondersteuning is gegroeid; c. het aanbod van professionele zorg richt zich op ondersteuning en aanvulling van vrijwillige- en mantelzorg; d. het aantal toegekende individuele voorzieningen is gedaald; e. kosten van individuele voorzieningen per klant zijn niet gestegen. Jong en oud zet zich in voor vernieuwende activiteiten en voorzieningen in de eigen kern, dit is te zien door: a. de omvang van de vrijwillige inzet is stabiel gebleven; b. er is meer samenwerking tussen inwoners en organisaties over gebruik en behoud voorzieningen in de kern; c. panden en beschikbare ruimten daarin zijn efficiënt in gebruik bij maatschappelijke partners. 32

37 Programmalijn 1.3. Welzijn & Zorg We willen dat oudere inwoners zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en zelfredzaam zijn, hiervoor hebben we de volgende concrete resultaten opgesteld: a. het percentage ouderen in een sociaal isolement is niet gegroeid; b. een groter deel van de inwoners boven de 75 jaar woont zelfstandig. We willen dat jongeren zich gezond kunnen ontwikkelen, hiervoor is nodig dat: a. het aantal jongeren dat problemen heeft met opgroeien (gebruik van professionele hulp) is verminderd; b. het aantal voortijdig schoolverlaters is afgenomen; Wie een helpende hand zoekt vindt hem het eerst aan zijn eigen arm. M. Vermaat jurist Wmo Wat gaat de gemeente ervoor doen? De steun aan inwoners loopt zoveel mogelijk via algemene plaatselijke voorzieningen: a. in een tweetal kernen experimenteren we met de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning door afspraken te maken met uitvoeringspartners om meer rekening te houden met de eigenheid van die kernen en procedures te vereenvoudigen; b. we stellen geld beschikbaar om de digitale vrijwilligersvacaturebank in stand te houden; c. we leveren met menskracht en geld een bijdrage aan de instandhouding van een digitale sociale kaart. Jong en oud zet zich in voor vernieuwende activiteiten en voorzieningen in de eigen kern: a. we blijven uitdragen dat vrijwilligers belangrijk zijn voor de gemeenschap; b. we hebben een vrijwilligersverzekering voor vrijwilligers en mantelzorgers in Berkelland; c. voor de opstart van het Verenigingsservice Bureau stellen we geld beschikbaar; d. we stellen geld beschikbaar voor het vrijwilligers informatiepunt bij Betula; Voor nieuwe initiatieven die perspectief bieden stellen we tijdelijk geld beschikbaar om de start mogelijk te maken; Beschikbare gegevens over ruimtebehoefte van maatschappelijke organisaties en beschikbare panden en ruimte in de panden stellen we actief beschikbaar aan betrokkenen. Ouderen kunnen langer zelfstandig wonen en blijven langer zelfredzaam: a. we houden bij de inrichting van wijken rekening met de toekomstige (zorg)behoeften van ouderen. b. met zorgaanbieders maken we afspraken over ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers; c. in het contract met de welzijnsinstelling maken we afspraken over het afleggen van huisbezoeken door de beroepsmatige ouderenadviseur, vrijwillige ouderenadviseurs en vrijwillige seniorenvoorlichters; d. via kunnen ouderen op een laagdrempelige manier nieuwe contacten opdoen. Jongeren kunnen zich gezond ontwikkelen: a. met de professionele hulpverleners maken wij afspraken over hun inzet op het vergroten van de eigen opvoedingskracht en vaardigheden van ouders; b. we maken afspraken over samenwerking en afstemming tussen de (hulpverlenings)instellingen binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin. 33