Innoveer om duurzaam te ondernemen

Transcriptie

1 Innoveer om duurzaam te ondernemen

2 Voorwoord van Corina Cretu, Europese Commissaris bevoegd voor Regionaal beleid en INTERREG-programma s Sinds de Commissie in 1989 de eerste samenwerkingsinitiatieven ondersteunde, via de eerste proefprojecten waarbij lokale en regionale overheden in Europa betrokken waren, is er een lange weg afgelegd. Het succes van die ervaring was een van de redenen om met INTERREG ( ) van start te gaan. Parallel met die innovatieve proefprojecten (die zich hoofdzakelijk op samenwerking en stedelijke problemen toelegden) voerde de Commissie een diepgaande analyse over de manier waarop de verschillende Europese beleidslijnen invloed binnen het grondgebied hebben, en wat de trends in heel Europa waren. Die studies bleven niet tot individuele Lidstaten beperkt, maar hadden een grensoverschrijdend karakter. INTERREG verschilt op één belangrijk aspect van de meeste beleidsprogramma s die de cohesie willen bevorderen: het impliceert een samenwerking tussen overheden van twee of meer Lidstaten. Als dusdanig heeft het programma de deur geopend voor samenwerking tussen Lidstaten en derde landen, alsook tussen verschillende talen, culturen, beleids- en ontwikkelingsniveaus. Tevens is het een voorbeeld geworden van participatie tussen de verschillende geledingen van onze samenleving, van de overheid tot de privésector, van ngo s tot onderzoeksinstellingen en universiteiten, die allemaal samen naar gemeenschappelijke oplossingen voor gemeenschappelijke problemen of uitdagingen zoeken. INTERREG I dat, binnen het raamwerk van de ontwikkeling van de interne markt, grensgebieden op een grondgebied zonder interne grenzen wilde voorbereiden, werd aangevuld door het initiatief REGEN dat ernaar streefde om de missing links in het trans-europese netwerk voor transport en energie in achtergebleven regio s weg te werken. INTERREG II ( ) werd uitgebreid tot de grensoverschrijdende voltooiing van het energienetwerk en de samenwerking op het vlak van regionale planning en waterbeheer. IN- TERREG III ( ) legde de drie domeinen vast zoals we die vandaag kennen: grensoverschrijdend,

3 transnationaal en interregionaal. De beoordeling en evaluatie van die gecumuleerde ervaring resulteerden in belangrijke aanpassingen bij INTERREG IV ( ). Zo verhuisde het initiatief INTERREG naar de Europese Territoriale Samenwerking en werden grote, doorlopende transnationale gebieden beter omschreven. ResilieNtWEB is een van de projecten van het programma voor Noordwest-Europa (NWE), veruit het grootste transnationale programma dat in het volledige grondgebied van België, Luxemburg, Ierland en het Verenigd Koninkrijk en in delen van Nederland, Frankrijk en Duitsland ingevoerd is en waaraan ook Zwitserland meewerkt. Het helpt kmo s hun veerkracht te vergroten door hun vermogen om op marktveranderingen te anticiperen en er zich aan aan te passen, te verbeteren. ResilieNtWEB kreeg een cofinanciering om bij te dragen tot de doelstellingen van het NWE-programma. Dat wil meer bepaald de territoriale samenwerking benutten en verbeteren om het institutionele en territoriale raamwerk voor innovatie en voor kennisoverdracht in Noordwest-Europa te versterken. In de periode heeft het NWE-programma bijna 44,5 miljoen euro geïnvesteerd in 24 projecten om kmo s te ondersteunen. Met de bedoeling om het ondernemerschap te promoten en om de omzetting van innovatie en kennis in producten, processen en diensten te vergemakkelijken. INTERREG V ( ) opent nieuwe perspectieven op het vlak van samenwerking. De regelgeving die in 2013 goedgekeurd werd, meer bepaald de regelgeving betreffende de Europese Territoriale Samenwerking, maakt het mogelijk om de synergie tussen de verschillende fondsen en de verschillende programma s te versterken. Daarmee wordt gemikt op een grotere zichtbaarheid van de impact, de resultaten en de toegevoegde waarde van de samenwerking, meer bepaald door thema s te bundelen en door de doelstellingen duidelijk te definiëren. Vijftien transnationale programma s met een totaal budget van 2,1 miljard euro, met een nationale cofinanciering van 15%, leggen zich hoofdzakelijk toe op innovatie, milieu en een koolstofarme economie. Vier van die programma s ondersteunen de EU-strategieën in kwestie voor macroregio s. VOORWOORD ResilieNtWEB 3

4 Voorwoord van Céline Fremault, Brussels Minister van Leefmilieu en Energie De rijkdommen van onze planeet zijn niet onbeperkt. Om te overleven, is onze economie verplicht om diepgaande veranderingen door te voeren. En we merken dat zowel bedrijven als individuen vandaag al hun gedrag aanpassen om zich op een meer duurzame manier te ontwikkelen. Maar nog heel wat meer bedrijven en mensen zouden ook die stap kunnen zetten. Met dat doel voor ogen slaan BECI en Leefmilieu Brussel de handen in elkaar om u de resultaten van het proefproject ResilieNtWEB voor te stellen. Dat project biedt concrete antwoorden op bepaalde vragen die de bedrijven zich met recht en reden stellen. Hoe kunnen we economische resultaten en milieuzorg verzoenen? Hoe kunnen we ons inspireren op voorbeelden in de natuur en die vervolgens in de bedrijfswereld toepassen? Allemaal vragen die bepalend zijn voor onze veerkracht, of meer bepaald voor het vermogen van bedrijven (of meer algemeen, van levende systemen) om zich aan veranderingen aan te passen. Dit proefproject dat binnen het Europese programma INTERREG IVB gefinancierd werd, heeft een nieuwe weg geopend dankzij een partnership tussen openbare en particuliere spelers met een rijke en uiteenlopende ervaring. Bij de spelers Leefmilieu Brussel, BECI (Kamer van Koophandel en Verbond van Brusselse Ondernemingen), het Luxembourg Institute of Science and Technology LIST (ex-tudor), de Kamer van Koophandel van Nord-Pas-de-Calais en twee Engelse bedrijfsnetwerken (WSX van South Hampton en het London Business Partnership). De drie bedrijfssectoren waarop het project zich hoofdzakelijk richtte, waren de bouw, het toerisme (hoofdzakelijk het hotelwezen) en de voeding. En nu al kan het project concrete resultaten voorleggen! 66 bedrijven in de vijf regio s zijn al bij het project betrokken en hebben, dankzij dit interregionale, Europese partnership, hun werkwijze aangepast. Met de hulp van de experts van ResilieNtWEB hebben die bedrijven maatregelen ontwikkeld die niet alleen hun milieu-efficiëntie verhogen, maar die ook al heel snel concrete resultaten opgeleverd hebben. Zo zijn er enkele uitstekende milieu-innovaties tot stand gekomen die in heel wat gevallen te reprodu- 4 ResilieNtWEB VOORWOORD

5 ceren zijn. Bijvoorbeeld de serre die in de evenementenruimte van Choux de Bruxelles geïntegreerd is, of Chef chez soi dat organisch afval valoriseert om er hernieuwbare energie uit te winnen. We kunnen ook Viangro vermelden dat met verenigingen voor voedselhulp samenwerkt om zijn onverkochte voorraden te beheren en om voedselverspilling te vermijden. De resultaten die op die manier behaald werden, kunnen morgen als voorbeeld dienen voor duizenden bedrijven die daardoor hun veerkracht zien toenemen. Dat zijn bijzonder mooie resultaten voor dit project dat met de hulp van de Europese Unie gefinancierd werd en dat op de onvoorwaardelijke steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan rekenen. Ik wil dan ook graag Leefmilieu Brussel, BECI en alle Europese partners van dit belangrijke project bedanken. VOORWOORD ResilieNtWEB 5

6 Inhoudsopgave INLEIDING Innoveren om duurzaam te ondernemen: doelen en doelstellingen van het ResilieNtWEB-programma 8 Hoe ResilieNtWEB werkt 9 Een blik achter de schermen: partners en aanpak 9 Methodologie en hulpmiddelen van ResilieNtWEB 13 CASESTUDIES BOUWSECTOR Choux de Bruxelles, BELGIË 22 Plant Design, BELGIË 24 Neobuild, LUXEMBURG 26 Preedy Glass Limited, VERENIGD KONINKRIJK 29 VOEDINGSSECTOR Oikopolis, LUXEMBURG 31 Dumortier, FRANKRIJK 33 Viangro, BELGIË 35 Permafungi, BELGIË 37 Crop Advisors Independant Alliance, VERENIGD KONINKRIJK 39 Millenium Food, VERENIGD KONINKRIJK 41 HOTELSECTOR Sheraton, BELGIË 43 Thon Stanhope Hotel, BELGIË 45 Hotel de la Sûre, LUXEMBURG 47 BIJKOMENDE SECTORALE Aarevalo Ltd (Kakkoii), VERENIGD KONINKRIJK 49 ONDERSTEUNING Texilis, FRANKRIJK 51 CONCLUSIES EN VOORUITZICHTEN Resilience denken 54 De coaches coachen 55 Oproep en toekomstige ontwikkeling 56 BIJLAGEN Lijst van partners en coaches 60 Lijst van deelnemende bedrijven in het project en gepresenteerd in deze publicatie 60 Complete lijst van deelnemende bedrijven in het project 61 Chronologie van het project 62 Web referenties 62

7 Inleiding

8 Innoveren om duurzaam te ondernemen: doelen en doelstellingen van het ResilieNtWEB-programma Het ResilieNtWEB-programma kwam tot stand in het kader van een samenwerking tussen 6 Europese partners (en 1 subpartner) en werd opgezet om KMO s te helpen bij de ontwikkeling van innovatieve oplossingen die tot positieve resultaten leiden, zowel voor hun bedrijf als voor het milieu. Hiervoor maakt het programma gebruik van een vernieuwende aanpak om ondernemingen ertoe aan te moedigen, het belang en de waarde van duurzaamheid niet als een dure beperking maar als een succesvolle bedrijfsstrategie te beschouwen. Om deelnemende KMO s het belang van de ontwikkeling van producten en diensten te laten inzien, die zo weinig mogelijke natuurlijke hulpbronnen vereisen, en hen hun rol te helpen begrijpen binnen een circulaire economie, door op lokaal niveau te ondernemen en samenwerkingen aan te gaan en duurzame toeleveringsketens te smeden met hun leveranciers en klanten. Gelet op de afnemende beschikbaarheid van hulpbronnen, de stijgende energieprijzen op lange termijn en de huidige economische en ecologische uitdagingen waarmee we ons geconfronteerd zien, wil het project zowel de resilience als de duurzaamheid van bedrijven en organisaties verbeteren. Door het stimuleren van de samenwerking tussen ondernemingen en hun waardeketens, zowel binnen de eigen sector als tussen verschillende sectoren, met het oog op een versterking van bedrijfsnetwerken en een verbetering van de resilience ten aanzien van de economische situatie doorheen alle bij het project betrokken Europese regio s en transnationale niveaus, streeft het programma de creatie van nieuwe banen en de vrijwaring van bestaande jobs na. Het ResilieNtWEB-project zet bedrijven in de kijker, die met succes het potentieel van duurzaamheid en ondernemerschap aantonen en die anderen kunnen inspireren om dezelfde denkwijze en duurzame waardecreatie te hanteren. 8 ResilieNtWEB INLEIDING

9 Hoe het ResilieNtWEB-programma werkt Door verder te kijken dan eco-efficiëntiemaatregelen (de snelle voordelen die men kan behalen door een beperkt aantal negatieve gevolgen voor het milieu te verkleinen) plaatst het ResilieNtWEB-programma de onderneming en haar businessmodel centraal. Enkele belangrijke stappen die voornamelijk gericht waren op bedrijven in de bouw, de voedings- en de toeristische sector: Het identificeren van de opportuniteiten voor innovatie die zowel een gunstige impact hebben op de kernactiviteiten van het bedrijf en het milieu als op de leveranciers en klanten van de onderneming; Het gebruik van een 6 stappen tellende methode om het bedrijf door de verschillende fasen van het innovatieproces heen te loodsen; een diagnostische Quickscan om de resilience van het bedrijf te evalueren en ondernemingen aan het denken te zetten, inleiding op een creatieve, dynamische bedrijfsplanningstool, het Business Model Canvas en een tot 6 maanden lang durende ondersteuning; Het gebruik van biomimicry, waarbij begrippen zoals afval of vervuiling niet bestaan en succesvolle innovatieprincipes benut werden als inspiratiebron voor de ontwikkeling van programmahulpmiddelen met het oog op een beter en duurzamer ontwerp van bedrijfsmodellen en -processen, producten en diensten; Door alle 66 ondernemingen en projectpartners die bij het proefproject betrokken waren, de kans te geven om meer te leren over door duurzaamheid gedreven innovatie, overstijgt de voor het programma ontwikkelde aanpak de duur van het project; door projectpartners, netwerken en in het bijzonder de betrokken bedrijven de mogelijkheid te bieden om de in het kader van het project geleerde lessen, methodologieën en hulpmiddelen te integreren. Een blik achter de schermen: partners en methodologie Het ResilieNtWEB-programma werd gecofinancieerd door het Europese Interreg IVB programma (Noord-West Europa) dat een betere integratie promoot van grote regio s in verschillende landen die zich met soortgelijke problemen geconfronteerd zien. Bij het ResilieNtWEB-consortium werden zowel nationale, regionale als lokale organisaties betrokken en het consortium zelf bestond uit 6 partners onder de leiding van Leefmilieu Brussel. INLEIDING ResilieNtWEB 9

10 De leidende partner, Leefmilieu Brussel, is de overheidsdienst voor milieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en staat in voor onderzoek, planning en advies over milieuthema s. Daarnaast helpt het instituut de Brusselse overheid en ondernemingen ook bij de uitwerking van milieuplannen. Subpartner Greenloop is een innovatie adviesbureau dat bedrijven ondersteunt om innovatieve en duurzame bedrijfsoplossingen te ontwerpen. Greenloop is gespecialiseerd in biomimcry en business resilience. BECI Kamer van Koophandel van Brussel is een non-profitorganisatie die bedrijfsondersteuning biedt en die optreedt als woordvoerder van de ondernemingen en de industrie in Brussel. Met een gevestigd bedrijvennetwerk van leden biedt BECI een ruime waaier aan diensten aan, die bedoeld zijn om Brusselse ondernemingen in elke fase van hun ontwikkeling bij te staan. CCI de région Nord de France is de Franse Kamer van Koophandel die bedrijfsbelangen behartigt en promoot. CCI participeert ook in de plaatselijke ontwikkeling van ondernemingen en helpt voor een gunstig lokaal bedrijfsklimaat zorgen. Het CCI biedt zijn leden een uitgebreide waaier aan diensten aan en valt zelf onder het toezicht van de regionale Kamer van Koophandel van Nord-Pasde-Calais. Deze laatste staat aan het hoofd van een netwerk van plaatselijke kamers, zorgt voor de benodigde coördinatie en verstrekt diensten en op maat gesneden hulpmiddelen aan lokale bedrijven. 10 ResilieNtWEB INLEIDING

11 66 Bedrijven 10 Bedrijven 10 Bedrijven 26 Bedrijven 10 Bedrijven 10 Bedrijven INLEIDING ResilieNtWEB 11

12 De Luxembourg Institute of Science and Technology, LIST, helpt ondernemingen om hun prestaties op duurzaamheidsvlak te evalueren en toont hen de weg naar een duurzame bedrijfsontwikkeling. Door voor een interdisciplinaire aanpak te opteren om praktische oplossingen voor ondernemingen te identificeren, helpt dit openbaar centrum bedrijven duurzaam te worden door middel van eco-innovaties, milieuevaluatie, eco-ontwerp, milieubegeleiding en de verstrekking van allerhande informatie. WSX Enterprise biedt KMO s in de zuidoostelijke en zuidwestelijke regio van Engeland ontwerp-, innovatie-, mentoring-, leiderschaps-, bedrijfsondersteunings- en beheerontwikkelingsdiensten aan. Via het Designprogramma en het gebruik van de beginselen van duurzaam ontwerpen en innoveren help de organisatie bedrijven om zich een beeld te vormen van hun eigen potentieel en vervolgens dit beeld werkelijkheid te laten worden. London Business Partnership Limited (LBP) is een bureau dat bedrijfsondersteuning op maat biedt en de economische en ecologische duurzaamheid van KMO s doorheen heel Londen wil bevorderen. Daartoe levert LBP een waaier aan diensten, waaronder het verstrekken van steun bij het opstarten van een onderneming, de verdere uitbouw van een KMO en de verbetering van de impact die een bedrijf heeft op het milieu. Verder kan het bureau ook bogen op heel wat ervaring met bedrijfsprogramma s gericht op de ontwikkeling van samenwerkingsnetwerken tussen ondernemingen en innovatie. Alle partners van het project maken op hun beurt deel uit van een groter lokaal netwerk van belangrijke belanghebbende partijen, waaronder bedrijven, overheidsinstanties en lokale, regionale en nationale bedrijfsondersteunende organisaties. Bij de eerste fase van het project werd er intensief samengewerkt, onder meer door het samenbrengen van gezamenlijk geformuleerde ideeën en het in nauwe samenspraak ontwikkelen van de methodologie en de hulpmiddelen. De tweede en grootste fase van het project bestond uit het coachen van bijna 70 bedrijven en het testen en verder verfijnen van de methodologie en de hulpmiddelen. De derde en laatste fase richtte zijn pijlen ten slotte op het delen van de innovatieve praktijken, de casestudies en de lessen die alle betrokken partners uit het project hadden geleerd. 12 ResilieNtWEB INLEIDING

13 Methodologie en hulpmiddelen van ResilieNtWEB ResilieNtWEB-methodologie Het ResilieNtWEB-programma reikt bedrijven een methodologie aan om opportuniteiten te herkennen en optimaal te benutten en tegelijkertijd de impact van hun beslissingen op de samenleving te begrijpen. De verschillende stappen van de methodologie helpen de onderneming duurzame innovaties te begrijpen, te ontwikkelen, te prioriteren, te plannen en te evalueren met het oog op de uitbouw van een businessmodel dat de resilience van het bedrijf zal vergroten. De ResilieNtWEB-methodologie is gebaseerd op gezamenlijke ontwikkeling en samenwerking tussen de participerende ondernemingen en project partners. STAP 1. Na het eerste contact wordt aan de hand van een online quick scan (snelle scan) het profiel van het bedrijf opgemaakt op het vlak van duurzame praktijken en resilience. STAP 2 maakt gebruik van de resultaten van deze quick scan om niet alleen te focussen op relevante kwesties en deze nader te onderzoeken, maar ook om hetzelfde te doen voor opportuniteiten voor verbetering en/of nieuwe kansen voor de onderneming. Hierdoor kan het bedrijf heel vroeg in het programma al een aantal doelstellingen identificeren, die tegen het einde van het project bereikt zouden moeten zijn. Bij STAP 3 wordt er een actieplan voor innovatie uitgetekend om de bij de vorige stap vooropgestelde doelstellingen te verwezenlijken. In STAP 4 wordt het aldus opgemaakte actieplan geïmplementeerd en uitgevoerd; de ResilieNt- WEB-partners en het betrokken consortium staan de participerende onderneming daarbij bij met de benodigde expertise. Bij STAP 5 worden de resultaten van het geleverde werk gemeten om na te gaan, hoe goed men slaagde in de opzet om de betrokken bedrijven te helpen, de aanvankelijk vooropgestelde duurzame doelstellingen en praktijken te bereiken. Aangezien de ResilieNtWEB-methodologie en -hulpmiddelen deels samen ontwikkeld worden met de deelnemende ondernemingen, roept STAP 6 ten slotte op om feedback te geven ter verbetering van de coachingaanpak, -methodologie en -hulpmiddelen. INLEIDING ResilieNtWEB 13

14 14 ResilieNtWEB INLEIDING

15 ResilieNtWEB-tools ReTijdens het ResilieNtWEB-project zijn er specifieke hulpmiddelen ontwikkeld voor bedrijven en coaches: De Resilience Quick Scan is gratis beschikbaar online. De scan stelt ondernemingen in staat om snel een diagnose op te stellen van haar huidige situatie voor wat betreft de duurzaamheid en resilience van het bedrijf. Learn Economy Society Via een multiple-choice vragenlijst kan een onderneming met deze scan haar eigen prestaties visualiseren voor een selectie aan economische, sociale en ecologische aspecten en ook de eerste inzichten vergaren in haar vermogen om op veranderingen te anticiperen en zich met succes aan te passen en van het proces te leren. Adapt Environment Anticipate Het Business Model Canvas (BMC) is een innovatieve tool die toelaat om snel het bedrijfsmodel en de werking van een onderneming te begrijpen. Door de sterkten en zwakten van de onderneming te visualiseren kan men de relevante oplossingen en innovaties genereren. Key Partners Key Activities Key Ressources Value Propositions Customer Relationships Channels Customer Segments Cost Structure Revenue Streams INLEIDING ResilieNtWEB 15

16 De Resilience Design Cards is een set van 30 kaarten die werken inspirerend maar laten ook toe om relevante innovaties beter te begrijpen. Elke kaart in de kaarten-set beschrijft een resilience design principe en geeft via een database meerdere voorbeelden van bedrijven die dit principe met succes hebben toegepast. De resilience design principes zijn gebaseerd op de life principles van biomimicry, d.w.z. geïnspireerd door de innovatieve en duurzame strategieën die de natuur gedurende 3,8 miljard jaar aan onderzoek en ontwikkeling heeft uitgewerkt. Het spel Resilience Design Game is een praktische en educatieve manier om bedrijven kennis te laten maken met eco-innovaties geïnspireerd op de natuur. De spelers werken in teamverband samen om relevante innovaties te identificeren voor hun bedrijf. Het spel stimuleert innovatief denken binnen de groep en laat toe om antwoorden te vinden op reële bedrijfsuitdagingen rondom duurzaamheid. De spelers identificeren op gezamenlijke manier de eco-innovaties die het meest opportuun zijn voor het bedrijf en haar ecosysteem, op deze manier creëren ze een aanzienlijk voordeel. 23 create multiple revenue streams create more revenue streams using your resources, capacity and waste minimize think whole use collaborative of system energy & thinking water consumption understand systems around your minimize the issues, empower quantity asking individuals ofwhy energy forand & each answer- your and reuse water organisations used anywhere to share instep excessecosystem capacity of goods & services re-cycle optecological forenergy disassembly crowdsourcing & materials water opt forlocal modular disassembly multi-functionality sourcing design & supply re-cycle designuse for your biodegradable easy tab own disassembly into or others' knowledge materials excess & think from & funding design for useeasy work simple disassembly meet with andwhat multiple modular is& locally think needs building available and fulfil energy renewable circular & capacity water sources of the crowd various circular blocks functions with your product or service modular ds use simple and mod thin blocks # What kind of 'waste' services or products do we have that are not given a commercial value at this moment in time? Can we create a new revenue stream out of these? Can we find new customers segment for these? Could we «pay» our suppliers with our own services? Could we use our excess time, space or capacity? Who can help us with this? # 3 2 # # Do we know Do we where have Do we most anyfoster resources energy collaboration and that water could for is used be the ofcommon value forgood? in the life others cycledo when ofwe ourcascade shared? products? nutrients, CanDo we we benefit monitor waterfrom and energy? the use Can we energy of others' and water think excess usage circular? resources? in De we activities? Our usepartners diversity? maybe? Do we know how to innovate at the edges? Could we Could reduce we stimulate our unit price our products to customers for peer to peer through more usage? energy Could Could and we we share water enlarge our efficiency? distribution the impact Could of channels? our positive we helpcould our customers externalities? we offer our reduce product Could their our aswater partners a service? and help? CouldHow we can we energy usage? co-create Could create we with work the our best with customers conditions our partners andconducive partners? to for life? help reduce theirs? 10 # # Do wedo re-use Do we we design our Can look waste our we foruse energy products renewable the or collective to water alternatives be easily in-house? intelligence for theof the crowd Dodisassembled we have materials an idea for into weinnovation? of use? individual howdo much wecomponents Can look could foruse material re-cycle? crowd thesources funding? Can we end of their thatlife? aredo organic? mobilize we usedo these aswe little investors usedifferent waterbehind askinds primary our cause and Could our of materials neighbouring as possible businesses solvent? ouror products? purpose? partners reuse it? Could we use water in a closed loop? Could we Could recover we Could take rainwater our back Could products used for wea re-pay products specific be biodegradable? contributors usage? or components or Could investors we in other for re-manufacture use local ways ecological than (reverse cash? materials? logistics)? Can our Could customers weour calculate also share their clientsthe disassemble environmental knowledge and re-assemble impact of well theour as materials invest? products Could we use? we use themselves? alternative local currencies? Do wedo design Do we we design our consider Canproducts our products using to be locally help or easily services sourced solve multiple using materials problems? and disassembled common intoresources individual building Could we for blocks? components better our processes Do fit we theat simplify form the andof products? our product or end of their processes life? Doservice we by use using for ascommon, different little different functions? interchangeable kindscould our partners of materials Could as possible we usecomponents? resources+ fulfil in different products? thatfunctions are locally for abundant? us? Could we use local waste material or resources? Could we Could takewe back Could stimulate used Could we use products our local distribution clients currencies or components to self-assemble channels for our products serve ourdifferent or for re-manufacture products in(reverse alternative purposes? logistics)? Could ways? services? our Could products we ourcreate serve a different clients disassemble large variety and re-assemble of themes functions with ourduring aproducts few common its lifetime? components? themselves? How could we make our products disassemble easily? # Do we design ourdo products we kno common buildingtheir blocks? paind processes by using ourcommon clients n component Could we stimulate our Could clients our products in alternative custo ways? large variety of themes sustaina wit components? How could service we disassemble ea 16 ResilieNtWEB INLEIDING

17 Resilience Design Toolkit (De toolkit bestaat uit 7 onderdelen) 1 De Resilience Quick-Scan stelt u in staat om snel de sterke en zwakke punten van uw onderneming te identificeren omtrent duurzaamheid en resilience Resilience Design Cards geïnspireerd op de life principles (bron: rmi.org); de onderlinge verbindingen tussen de kaarten helpen om een resilient systeem te ontwerpen. Elke Design Kaart geeft via een QR code toegang tot een online Resilience Design Repository met inspirerende bedrijfsvoorbeelden een nuttige tools. 3 De Business Model Canvas (BMC), deze internationaal erkende open source tool help ondernemingen om hun bedrijfsmodel en waard creatie te visualiseren. 4 Resilience Design Magnets die overeenkomen met de design principes van de kaarten; deze worden gebruikt tijdens workshops. 5 Resilience Principles Ecosysteem Map die de verbindingen tussen de design principes weergeeft. 6 Resilience Design Game om de resilience design principes te ontdekken. 7 De Resilience Design Guide die uitlegt hoe de kaarten en de BMC gebruikt kunnen worden voor de creatie van innovatieve oplossingen voor start-ups, KMO s en andere organisaties. De resilience design principes en de hierboven vermelde tools zijn het resultaat van de werkervaringen rond biomimicry van Greenloop gedurende 8 jaar. Om meer te weten rond de Resilience Design Toolkit, contacteer Gaetan Dartevelle van Greenloop (gaetan.dartevelle@greenloop.eu) of Etienne Aulotte van Leefmilieu Brussel (eaulotte@environnement.irisnet.be). INLEIDING ResilieNtWEB 17

18 18 ResilieNtWEB INLEIDING

19 INLEIDING ResilieNtWEB 19

20 20 ResilieNtWEB INLEIDING

21 Casestudies

22 Choux de Bruxelles Building Integrated Greenhouse (BIG-project, letterlijk: in gebouwen geïntegreerde serres) Sluiten van de innovatielus voor een kleinere impact op het milieu Naam van de onderneming Choux de Bruxelles Contactpersoon Marc Van Der Haegen - marc@artmana.be Coach ResilieNtWEB - Leefmilieu Brussel Achtergrond Choux de Bruxelles is een aanbieder van premium diensten voor evenementen, inclusief eventzalen en catering. De onderneming streeft ernaar, de klant te helpen bij het vinden van een uniek en exclusief kader voor zijn privé- of zakelijk evenement. Doelstelling van het project Met twee decennia ervaring op het vlak van de organisatie van prestigerecepties en catering voor elke grootorde van event is Choux de Bruxelles vandaag uitgegroeid tot de toonaangevend ontwerper van recepties in België. De onderneming staat dan ook garant voor een hoogwaardige service, verstrekt door ervaren personeel op prestigieuze evenementlocaties. Daarnaast is Choux de Bruxelles altijd al een proactieve pleitbezorger geweest van duurzamere voedingsmiddelen en traceerbaarheid met het oog op een verkleining van de eigen ecologische voetafdruk. Het bedrijf wilde echter nog verder gaan en de eigen klanten direct toegang bieden tot voeding van topkwaliteit tegen een zo laag mogelijke impact op het milieu en tegelijkertijd diezelfde duurzaamheid ook uitbreiden tot het gebruikte of gehuurde gebouw door de implementatie van een close the loop -innovatie, kwestie van op die manier voor een positieve impact op lokaal niveau te kunnen zorgen. Zo ontstond het BIG-project; het koppelen van een serre aan de eventlocatie als praktisch antwoord op beide uitdagingen (duurzame voeding en duurzaam gebouw). Beschrijving van het project De integratie van gebouw en serre biedt een direct antwoord op de uitdaging van de voedselkwaliteit en traceerbaarheid en de energie-efficiëntie van het gebouw. 22 ResilieNtWEB CASESTUDIES

23 Om de loop voor energie, water en CO 2 te sluiten, werden er materialen geselecteerd om tot een gebouw te komen met een werkelijk positieve impact op het milieu. Nood aan technische uitrusting. Geleerde lessen Een aantal ondernemingen uit de bouwsector sloeg de handen in elkaar om een oplossing te bedenken voor de verschillende technische problemen waarmee men zich in het kader van dit project geconfronteerd zag (warmteopslag, CO 2 -opslag, behandeling van grijs water, enz.). ResilieNtWeb hielp de initiatiefnemers om dit netwerk van gemotiveerde bedrijven uit te bouwen. Alvorens aan gedetailleerde haalbaarheidsstudies te beginnen, zijn eerst een goed uitgewerkt concept en duidelijk gespecificeerde projectcriteria nodig. Toekomst van het project De haalbaarheidsstudies voltooien en de locatie effectief bouwen. CASESTUDIES ResilieNtWEB 23

24 Plant Design Waterzuivering via groene muren Naam van de onderneming Plant Design Contactpersoon Sebastien Crépieux - screpieux@plantdesign.be Coach ResilieNtWEB - Leefmilieu Brussel Achtergrond PlantDesign is een jong bedrijf dat gespecialiseerd is in het ontwerp en de creatie van indoor en outdoor groene muren. Doelstelling van het project PlantDesign wil haar klanten niet alleen een groener imago aanmeten. De onderneming is ook vastbesloten om haar eigen milieufactor in aanmerking te nemen, d.w.z. de impact van de aan haar klanten geleverde producten en diensten op het milieu. Concreet legt het bedrijf zich toe op de ontwikkeling van groene muren die de biodiversiteit versterken en die voor welzijn bij stad en burger zorgen. Voor PlantDesign zouden groene muren dan ook deel moeten uitmaken van steden en beschouwd moeten worden als een innovatief materiaal voor nieuwbouw- en renovatieprojecten. Beschrijving van het project PlantDesign sloot zich aan bij het BIG-project ( Building Integrated Greenhouse ) van ResilieNtWEB om de meest recente innovaties op het vlak van waterzuivering via groene muren uit te testen. Daarbij slaagden de onderneming erin om de close-the-loop -innovatie een heel eind verder te helpen door het waterverbruik te verminderen. Geleerde lessen Voor waterzuivering via indoor muren waren er bepaalde technische innovaties nodig. Andere technische uitdagingen vloeiden voort uit de ambitie van PlantDesign om het aldus gezuiverde water voor landbouwtoepassingen geschikt te maken. ResilieNtWEB stelde het kader voor het uittesten van de bedachte oplossingen ter beschikking met echte investeerders in praktische projecten (BIG-projecten). 24 ResilieNtWEB CASESTUDIES

25 De geloofwaardigheid ten aanzien van de bank bleef het belangrijkste struikelblok bij het bemachtigen van de nodige financiële middelen voor het uittesten van deze nieuwe eco-innovatie. Onderzoek en ontwikkeling geldt als sleutelfactor voor de toekomst van onze steden, als we ze willen vergroenen door het toepassen van circulaire-economiebeginselen. Onderzoek en ontwikkeling wordt beschouwd als een zonder meer ondergefinancierd aspect, terwijl PlantDesign van mening was dat het net één van de hoofdprioriteiten van de Gewestelijke Regering zou moeten vormen. Toekomst van het project Bemachtiging van de nodige financiële middelen voor de lancering van een nieuw prototype van waterzuiveringssysteem via indoor groene muren. Onderzoek en ontwikkeling met het oog op het uittesten van beter aangepaste inheemse planten voor de muren. CASESTUDIES ResilieNtWEB 25

26 Neobuild Innovatie in de duurzame bouwsector Naam van de onderneming Neobuild s.a. Contactpersoon Francis Schwall - f.schwall@neobuild.lu Coach ResilieNtWEB - Luxembourg Institute of Science and Technology (LIST) Achtergrond Neobuild s.a. werd opgericht door de Conseil pour le Développement Economique de la Construction (CDEC) met als doel het promoten van het onderzoek, de ontwikkeling en de innovatie ( Research, Development and Innovation - RDI) in de duurzame bouwsector in Luxemburg. Doelstelling van het project De in mei 2011 opgerichte Neobuild Cluster voor Technologische Innovatie in de Duurzame Bouwsector begon in juni 2013 met de realisatie van een innovatief project, de Neobuild Building. Dit gebouw is opgevat als levend laboratorium voor technologische vernieuwingen in gebouwen. Nieuwe materialen, producten en procedés kunnen hier in de praktijk uitgetest en aangeleerd worden, terwijl het pand zelf tegelijkertijd dienstdoet als kantoorgebouw. In 2014 besliste Neobuild s.a. om zich aan te sluiten bij het ResilieNtWEB-project ter versterking van de eigen bedrijfsstrategie. De cluster wilde namelijk in een eerste stap de eigen strategie evalueren ten overstaan van bepaalde resilienceindicatoren en daarna in een tweede stap een actieplan op korte, middellange en lange termijn uitwerken om nog meer resilient te worden. Eén van de sleutelaspecten die daarbij al vroeg door het Neobuild-team geïdentificeerd werden, betrof de integratie van meer op samenwerking gebaseerde benaderingen, zowel in de communicatie naar de eigen leden toe als met bedrijven die op dezelfde site actief zijn. Beschrijving van het project De samenwerking tussen Neobuild and ResilieNtWeb begon met een Resilience Quick Scan van de organisatie. Het opgenomen webdiagram van de aldus uitgevoerde quick scan (op pagina 28) maakt duidelijk dat er ruimte voor verbetering is in de domeinen die verband houden met milieu, maatschappij en anticipatie, terwijl Neobuild alle vertrouwen blijkt te hebben in het eigen leervermogen en de eigen economische resilience. 26 ResilieNtWEB CASESTUDIES

27 LIST & Neobuild De resultaten van de quick scan werden vervolgens besproken in een gezamenlijke workshop met coaches van het openbaar onderzoekscentrum Luxembourg Institute for Science and Technology (LIST). Resultaten van de quick scan voor Neobuild aan het begin van de samenwerking met ResilieNtWEB. Uit deze gezamenlijke workshop bleek:5 dat een op openbare conferenties gebaseerde aanpak in lijn met de Neobuild-strategie versterkt diende te worden en dat netwerking en strategische samenwerkingen in praktische en technische workshops met belanghebbende partijen uit de bouwsector aangemoedigd moesten worden: Building Integrated Greenhouses (BIG); biodiversiteit in stedelijke gebieden; bouw- en sloopafval; dat er gestreefd diende te worden naar samenwerkingen met bedrijven op eenzelfde site rond praktische, actuele kwesties: bereikbaarheid van de locatie met het openbaar vervoer en verplaatsingen in situ; groene aankopen en aanbestedingen. CASESTUDIES ResilieNtWEB 27

28 Overzicht van de resultaten van de Resilient Quick Scan Economy Adapt Learn Environment Society Building Integrated Greenhouses dankzij specialisten Anticipate Eerste succesverhaal In april 2014 werd de Plants & Buildings Conference georganiseerd in het Neobuild-gebouw. Experts uit België, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg stelden er concepten voor over het vergroenen van de gebouwde omgeving. En een deskundige van het ResilieNtWEB-projectconsortiom gaf een inleiding over Building Integrated Greenhouses (BIG). De feedback die daarop volgde van de vele deelnemende bedrijven, was erg positief. Geleerde lessen De haalbaarheid van het actieplan is van essentieel belang. Toekomst van het project Het beheer van bouw- en sloopafval zal met belanghebbende partijen van de bouwsector in het kader van een gezamenlijke workshop besproken worden. 28 ResilieNtWEB CASESTUDIES

29 Preedy Glass Limited Verbetering van de bedrijfsactiviteiten via organisatorische en productie-efficiënties Naam van de onderneming Preedy Glass Limited Contactpersoon Mike Preedy - mike@preedyglass.com Coach ResilieNtWEB LBP Achtergrond Preedy Glass Ltd is een leverancier van gesneden glas aan de directe/indirecte actoren uit de bouw- en constructiesector. Doelstelling van het project Dit familiebedrijf bestaat al meer dan 100 jaar en wist doorheen de jaren een aantal moeilijke economische recessies te overleven. Daarnaast geldt de onderneming ook al geruime tijd als erkende hofleverancier voor glas. Nu ziet het bedrijf zich opnieuw genoodzaakt om zich aan te passen aan bepaalde wijzigingen in het eigen klantenbestand, de economische omgeving en de resultaten van de verrichte bedrijfsevaluaties als gevolg van het huidige economische klimaat. Daarbij worden ook aanzienlijke investeringen in nieuwe uitrusting overwogen. Beschrijving van het project Een gedetailleerd rapport dat de levensvatbaarheid van 3 opties zal bespreken, die door de raad van bestuur met betrekking tot de toekomstige productiefaciliteiten overwogen worden. Het rapport in kwestie zal ook een kosten-batenanalyse van de bestaande fabrieksuitrusting op een secundaire site omvatten teneinde na te gaan of er bijkomende investeringen nodig zijn om de bestaande fabriek en uitrusting te handhaven, te upgraden/te vervangen of te verwijderen. CASESTUDIES ResilieNtWEB 29

30 Geleerde lessen Een consolidatie op één site is de meest praktische manier om voor economische en operationele efficiëntie te zorgen. Welke specifieke uitrusting er precies overgebracht zal worden, werd bepaald aan de hand van de verrichte kosten-batenanalyse uiteindelijk werden zo maar 3 inrichtingen weerhouden voor verhuizing. Toekomst van het project Ontwikkeling van een projectbeheerplan voor de succesvolle consolidatie van de bedrijfsactiviteiten op één locatie en de verbetering van de productieoutput. Modernisering en verbetering van de productie- en bedrijfsprocessen op de nieuwe site met investeringen in de ontwikkeling van nieuwe producten. 30 ResilieNtWEB CASESTUDIES

31 Oikopolis winnaar van het 2014 Green Team Award Naam van de onderneming Oikopolis s.à.r.l. Contactpersoon Jeff Weydert, Peter Altmayer Coach ResilieNtWEB - Luxembourg Institute of Science and Technology (LIST) Achtergrond De OIKOPOLIS groep is de leidinggevende structuur voor de productie, verpakking en verkoop van organisch voedsel in Luxemburg sinds haar oprichting in De belangrijkste spelers binnen de groep zijn de landbouwcoöperatie BIOG, de organische groothandelaar Biogros en de organische winkelketen NATURATA. Doelstelling van het project De OIKOPOLIS groep ontwikkelde al een gezamenlijke visie voor duurzaamheid in 2011 in samenspraak met werknemers, aandeelhouders en leden van de coöperatie BIOG. Op het vlak van organische landbouw, fair play in teamverband, sociale coöperatie en educatie werden daarbij specifieke richtlijnen vooropgesteld. Vervolgens werd in 2013 het eerste duurzaamheidsrapport gepubliceerd. Bepaling van ecologische doelstellingen gericht op een verkleining van de impact van de groep op de planeet door het verminderen van de uitstoot aan broeikasgassen op het vlak van mobiliteit (vermindering van beroepsmatige verplaatsingen en pendelverkeer), gebouwen (verbetering van energieprestaties en technologieën), aankoop (gebruik van gecertificeerd milieuvriendelijk papier), verpakkingen (verkleining van de gebruikte hoeveelheid, keuze voor biologisch afbreekbare verpakkingen of aanbieden van terugnamesystemen) en afval (vermindering van de geproduceerde hoeveelheid). Verder wilde OIKOPOLIS ook een hulpmiddel ontwikkelen voor de implementatie van duurzaamheidsacties binnen de eigen groep. Beschrijving van het project Organisatie van een workshopprogramma met belangrijke werknemers ter identificatie van de domeinen met een groot potentieel voor de implementatie van duurzaamheidsacties binnen de eigen CASESTUDIES ResilieNtWEB 31

32 OIKOPOLIS ontving van Green Works de Green Team Award 2014 Overzicht van de resultaten van de Resilient Quick Scan Learn Economy Society Adapt Environment Anticipate groep. Daarnaast werd er ook een duurzaamheidsgroep opgericht (de toekomstige winnaars van het 2014 Green Team Award). Ontwikkeling van een strategie voor een langdurig engagement vanwege de werknemers door goed gestructureerde opleidingsprogramma s aan te bieden ter verbetering van hun vaardigheden en inzet (bv. invoering van een mentorprogramma, organisatie van boerderijbezoeken). Opstelling van een roadmap om de koolstofvoetafdruk van de pendelaars binnen de groep te verkleinen (bv. door de groep over hun koolstofvoetafdruk te informeren, door gezamenlijke workshops te organiseren om ideeën te verzamelen voor een vermindering van de uitstoot en door een autodeelplatform aan te bieden). Geleerde lessen Werknemersparticipatie is nodig om binnen een bedrijf vooruitgang te kunnen boeken op het vlak van duurzaamheid. Toekomst van het project Uitwerking van een bewustmakingscampagne over strategieën om de koolstofvoetafdruk van pendelaars te verkleinen. Voortzetting van de Green Team duurzaamheidsgroep. 32 ResilieNtWEB CASESTUDIES

33 Dumortier Vernieuwing van het businessmodel Naam van de onderneming DUMORTIER Contactpersoon Stéphane LE VAILLANT Coach ResilieNtWEB CCI Nord de France Achtergrond Dumortier Frères bestaat al meer dan 100 jaar en werd op 5 juli 1898 in Toerkonje, in het noorden van Frankrijk opgericht. Aanvankelijk bestond het bedrijf louter uit een eenvoudige molen. Die groeide eerst uit tot een grote fabriek die zaden met behulp van een specifiek procedé vermaalde en vervolgens tot een heuse raffinaderij met meerdere bottellijnen. Meer recent, nl. in 1962, besliste Dumortier om zelf plastic flessen te gaan maken, iets wat in die tijd als een heuse verpakkingsrevolutie werd beschouwd. Tegelijkertijd breidde de onderneming haar assortiment uit met nieuwe producten door het gebruik van vetten: margarine en zeep. In de jaren 1990 werd een nieuwe industriële strategie geïmplementeerd: de vermalingsactiviteiten, de raffinaderij en de margarine- en zeepproductie werden stopgezet en vervangen door 2 nieuwe activiteiten: de productie van vinaigrettes en sinds 2003 koude sauzen en mayonaises. Vandaag is Dumortier in handen van de ITM Groep. Doelstelling van het project De activiteiten van Dumortier bestaan uit het verpakken van plantaardige oliën en de productie van sauzen, mayonaises en vinaigrettes. De belangrijkste klanten van het bedrijf zijn supermarkten in Europa (> 90 %), hoewel de onderneming ook een klein deel van haar productie uitvoert (naar Afrika en de Franse mandaatgebieden) en verder ook een deel van haar omzet haalt uit foodservice-activiteiten in de industrie. De oorspronkelijke eigenaar van ITM Enterprises kan het bedrijf vandaag de dag nog altijd autonoom leiden en zelfstandig beslissingen nemen. Omdat de onderneming zich thans geconfronteerd ziet met een bijzonder volatiele markt (ongeacht de waarde), moet ze op zoek gaan naar nieuwe markten, zowel op het vlak van volume als marge, ook omdat de eenheid te kampen heeft met concurrentie binnen de eigen gelederen van andere productiesites. CASESTUDIES ResilieNtWEB 33

34 Nieuwe markten, zowel op het vlak van volume als marges Beschrijving van het project Levenscyclusanalyse Energie- en veiligheidsdiagnoses Verbetering van energie-efficiëntie en organisatie Identificatie van potentiële bedrijfsontwikkelingsopportuniteiten Verbeterd inkomstenmodel Opleiding rond onderzoeksactiviteiten. Geleerde lessen Operationele visie van het bedrijf, gezien vanuit een andere invalshoek: focus op prestatiemechanismen en operationele opleiding via een prisma (marge en cashflow). Toekomst van het project Voltooiing van het actieplan in verband met de energie- en milieu-impact. Verandering van businessmodel en aanpassing van producten. 34 ResilieNtWEB CASESTUDIES

35 Viangro Vermindering van de geproduceerde hoeveelheid afval en verdeling van onverkochte producten voor sociaal gebruik Naam van de onderneming Viangro Personne de contact Brigitte Borremans - viangro@viangro.be Coach ResilieNtWEB - Greenloop Achtergrond Viangro is een door een familie geleide groothandelaar in vers vlees. Sinds de oprichting van het bedrijf in 1961 is de onderneming erin geslaagd om een leidinggevende positie op de Belgische markt te veroveren. Viangro staat voor kwaliteit, veiligheid en innovatie en heeft een sterke logistieke pijler. Doelstelling van het project Viangro produceert en bereidt op vers vlees gebaseerde ingrediënten en componenten voor de foodservice- en retailsector. De onderneming heeft een uitgebreide ervaring en erkenning met betrekking tot het leveren van kwaliteitsproducten binnen korte deadlines. Het familiebedrijf stelt alles in het werk om zorgvuldig tegemoet te komen aan de verwachtingen van zijn klanten. Aangezien Viangro de vele producten die de onderneming aanbiedt, doorheen de jaren ontwikkeld en verder uitgebreid heeft, is het productieproces almaar complexer en veeleisender geworden. Bovendien is vers vlees beperkt houdbaar en heeft het een uiterste consumptiedatum, terwijl klanten een minimale resterende houdbaarheidstermijn na levering door Viangro eisen. Door deze factoren zag de onderneming zich geconfronteerd met een toename van de hoeveelheid onverkochte producten die zich te dicht bij hun uiterste consumptiedatum bevonden. Dat resulteerde in een aanzienlijke afvalstroom aan dergelijke producten. Samen met ResilieNtWEB ging Viangro in twee stappen op zoek naar een oplossing voor dit probleem. Via een diepgaande analyse van het productie- en verwerkingsproces tracht het bedrijf de totale hoeveelheid aan onverkochte producten te verkleinen. Het verse, onverkochte vlees dat daarna nog zou overblijven en dat nog perfect geschikt zou zijn voor consumptie (uiterste consumptiedatum nog niet verstreken), zou dan verdeeld worden over sociale restaurants in het Brussels Gewest. CASESTUDIES ResilieNtWEB 35

36 Beschrijving van het project Via een reeks workshops hielp ResilieNtWEB Viagro met het identificeren van de diverse oorzaken en bronnen van de huidige afvalstroom en onverkochte producten. Door de onderliggende verbanden van het productiesysteem visueel in kaart te brengen, werden een beperkt aantal sleutelfactoren ontdekt, die vervolgens met doelgerichte acties aangepakt konden worden. Door de implementatie van deze maatregelen kon de geproduceerde hoeveelheid afval met 50 % verminderd worden! Daarnaast werd Viangro ook bijgestaan bij het creëren van een alternatief afzetkanaal om de resterende vijftig procent aan onverkochte producten niet verloren te laten gaan. Via gezamenlijke workshops legde het bedrijf namelijk contacten met verschillende sociale restaurants in Brussel die erg geïnteresseerd bleken in de afname van het verse vlees. Geleerde lessen Voor het oplossen van problemen die complexe productieprocessen omvatten, is het belangrijk om de juiste mensen bijeen te brengen, die bij het delen van hun inzichten voor een goed begrip van de situatie kunnen zorgen. Via workshops waaraan relevante medewerkers uit zowel de beheer- als de operationele activiteiten deelnamen, slaagden we er effectief in om geschikte oplossingen te vinden. Door het gebruik van een eenvoudige en doeltreffende visuele mappingstechniek, konden de deelnemers aan de workshop naar de best mogelijke oplossing toewerken zonder het grotere geheel uit het oog te verliezen. Verder leerden we ook dat dit project met een duidelijk positief sociaal doel voor een geëngageerde en enthousiaste participatie vanwege de werknemers bij Viangro zorgde. Toekomst van het project Viangro zal alles blijven opvolgen en zal zich blijven inzetten om de hoeveelheid onverkocht vlees nog verder te verminderen. Daarnaast zal de onderneming ook de samenwerking met de sociale restaurants verder uitdiepen om ervoor te zorgen dat alle belanghebbende partijen baat blijven hebben bij de samenwerking. 36 ResilieNtWEB CASESTUDIES

37 PermaFungi Van koffiedik tot verse organische paddenstoelen; innovatie via upcycling van stedelijk afval Naam van de onderneming PermaFungi Personne de contact Martin François Coach ResilieNtWEB - Greenloop Achtergrond PermaFungi wil een sociaal bedrijf uitbouwen, dat toont wat er mogelijk is met louter het gebruik van stedelijk afval en een dosis verbeelding. Door verschillende (overheerlijke) producten en doelgerichte diensten te leveren, beschouwen de oprichters het als hun opdracht om andere sociale ondernemers ertoe aan te zetten, hun voorbeeld te volgen. Doelstelling van het project Het PermaFungi-project streeft ernaar om de resilience van het Brussels Gewest te verbeteren en wil tegelijkertijd een pleidooi houden voor duurzame ontwikkeling door het combineren van sociale, economische en ecologische aspecten. Voor PermaFungi vloeit het concept van resilience voort uit de Transitiebeweging en werd het door de oprichter van deze beweging, Bob Hobkins, gedefinieerd als het vermogen van een systeem om een verstorende verandering te absorberen en zich te reorganiseren door die verandering te integreren, terwijl in hoofdzaak dezelfde functie, dezelfde structuur, dezelfde identiteit en dezelfde reactievermogens bewaard blijven. Het project wil de resilience vergroten door de lokale economie te ontwikkelen, intussen laaggeschoold personeel op te leiden en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verkleinen. Het substraat voor de productie van paddenstoelen bestaat voornamelijk uit koffiedik, afkomstig van verschillende bars en restaurants van de stad. Eenmaal de paddenstoelen volgroeid zijn, worden ze aan diezelfde bars en restaurants geleverd; een bijzonder mooi voorbeeld van een stedelijke circulaire economie. Naast verse paddenstoelen verkoopt PermaFungi ook doe-het-zelf-kits met gebruiksklaar substraat waarmee je thuis zelf oesterzwammen kunt kweken. En verder delen ze hun passie en knowhow in verband met het kweken van paddenstoelen eveneens via rondleidingen en workshops. CASESTUDIES ResilieNtWEB 37