Persoonsgerichte zorg perspectief van een huisarts I
|
|
- Bart Vedder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Persoonsgerichte zorg perspectief van een huisarts I A.M.G.M.F. Hoevenaars Samenvatting Huisarts Hoevenaars uit Uden werkt sinds vijf jaar met persoonsgerichte zorg. Hierbij staat de persoon centraal en niet de chronische ziekte. Hij ziet deze benadering als de enige manier om patiënten écht te helpen. Bij persoonsgerichte zorg draait het volgens hem om de samenwerking tussen de arts en de patiënt en om verantwoordelijkheid nemen. De arts wordt begeleider van de patiënt, die zelf zijn doelen formuleert. Voor zorgverleners betekent dit een andere manier van werken. Hoevenaars merkt dat de patiënt zich met persoonsgerichte zorg serieuzer genomen voelt en dat artsen meer plezier in het werk hebben. Hij verwacht dat persoonsgerichte zorg op termijn een betere kwaliteit van zorg, minder complicaties en een betere kwaliteit van leven voor de patiënt oplevert. Inleiding Dan Hoevenaars is 32 jaar huisarts in Uden. Ook is hij bestuurder en kaderarts diabetes bij de Zorggroep Synchroon. Hij noemt zichzelf een huisarts van de oude stempel. Tijdens mijn studie aan de Universiteit van Maastricht was er zeker aandacht voor de patiënt en gesprekstechnieken. De laatste jaren is het gezondheidssysteem echter veranderd. Hij verwijst daarmee vooral naar de veranderende rol van patiënten. Zij eisen meer verantwoordelijkheid en krijgen die ook. De patiënt is actiever betrokken bij zijn behandeling. Hoevenaars is ervan overtuigd dat persoonsgerichte zorg een gunstige invloed heeft op de patiënt. En op het werkplezier van de huisarts. Hoe brengt hij persoonsgerichte zorg in de praktijk? De zorg staat aan de vooravond van een transformatie. Hoge kosten en onvoldoende capaciteit dwingen de sector tot veranderen. Patiënten zoeken steeds vaker hun eigen weg. Wij zijn er niet meer om te vertellen wat goed voor hen is; dat Drs. A.M.G.M.F. Hoevenaars ( ) Uden, Nederland amgmf.hoevenaars@gmail.com Bijblijven (2015) 31: , DOI: /s Bohn Stafleu van Loghum 2015 Published online: 12 October
2 676 Bijblijven (2015) 31: verwachten zij ook niet. Samen bekijken we welke behandeling het best past bij het leven van de patiënt. Hoevenaars merkt op dat de veranderingen niet alleen de zorg betreffen. Gezonder leven is een maatschappelijke trend die aan populariteit wint. Daarbij zijn ook andere partijen van belang, zoals de overheid en bijvoorbeeld de voedingsindustrie. En natuurlijk zorgverzekeraars. Zij financieren nu vooral het genezen van zieken, maar investeren nauwelijks in preventie. Als ik een patiënt naar een beweeggroep stuur, moet hij iedere keer vijf euro betalen. Waarom vergoedt een zorgverzekeraar dat niet? Dat is een voorbeeld van investeren in gezond leven. Ik denk dat preventie op termijn meer oplevert dan de huidige werkwijze. Visie op persoonsgerichte zorg Volgens Hoevenaars staan samenwerking en verantwoordelijkheid nemen centraal bij persoonsgerichte zorg. Echt het gevoel hebben dat de patiënt en de arts samen kijken naar de oplossing van een probleem. En daar allebei hun verantwoordelijkheid in nemen. De arts is verantwoordelijk voor goede medische zorg zoals onderzoeken, medicatie en voorlichting. De patiënt moet zo leven dat het gunstig is voor zijn chronisch lijden. De Brabantse huisarts erkent dat het nog niet zo ver is. Persoonsgerichte zorg is nu nog vooral een theoretisch model, waar langzamerhand de tools bij komen. De ideale vorm is er nog niet. Desondanks past Hoevenaars sinds vijf jaar persoonsgerichte zorg toe bij diabetespatiënten. Diabetes is een chronische ziekte, waarover we dankzij uitgebreid onderzoek veel weten. Als patiënten zelf verantwoordelijkheid willen nemen, is een succesvolle samenwerking mogelijk. Hoevenaars is van mening dat persoonsgerichte zorg de enige manier is om chronisch zieken echt verder te helpen. En lol in het vak te houden, vult hij aan. Als patiënten niet doen wat je zegt, word je moedeloos. Als je samen doelen kunt formuleren en vanuit die doelen kunt samenwerken, ziet de patiënt jou als begeleider. Pas dan kan hij veranderen en verbeteren. Dat heeft ook met medicatie te maken. Als iemand de rest van zijn leven pillen moet slikken, is voorlichting belangrijk. Als de patiënt niet weet waarom hij iets slikt, stopt hij. Persoonsgerichte zorg heeft zeker ook te maken met leefstijl. Van ziektegericht naar persoonsgericht Bij persoonsgerichte zorg is het belangrijkste dat de patiënt zijn eigen doelen leert formuleren. Dat is de kern, blijkt uit onderzoek. De patiënt en arts kunnen verschillende doelen hebben. Zolang de doelen van de patiënt zijn gezondheid geen schade toebrengen, moet je dat accepteren. Dat vergt een andere benadering. Een nieuwe diabetespatiënt heeft een druk programma, dat onder andere een bezoek aan een diëtist en oogarts bevat. Als arts geef ik aan wat medisch noodzakelijk is. Verder help ik de patiënt helder te krijgen wat hij wil bereiken, bijvoorbeeld afvallen of stoppen met roken. Die samenwerking vraagt een andere houding van de zorgver-
3 Bijblijven (2015) 31: lener. Hoevenaars illustreert de nieuwe benadering met een voorbeeld. Enige tijd geleden kreeg ik een praktijkondersteuner die daarvoor op de intensive care werkte. De medische handelingen verliepen prima; ze is erg deskundig. Na drie maanden was zij ten einde raad. De patiënten doen niet wat ik zeg, was haar reactie. Dit voorbeeld is typerend voor het verschil tussen ziektegerichte en persoonsgerichte zorg. Een deel van de artsen, praktijkondersteuners en assistenten moet nog wennen aan deze rol. De inhoud van het gesprek met de patiënt verandert en dus zijn er ook nieuwe gesprekstechnieken nodig. Wij bepalen niet meer wat de patiënt moet doen. Wij werken samen met hem om zijn doelen te realiseren. Persoonsgerichte zorg in de praktijk Als een arts wil starten met persoonsgerichte zorg, is het van belang dat hij eerst kijkt naar zijn patiënten. Deze zijn te verdelen in drie groepen: 1) patiënten die veel zelf kunnen en daartoe bereid zijn; 2) patiënten die wel bereid zijn, maar niet weten hoe zij met persoonsgerichte zorg moeten omgaan en 3) patiënten die geen interesse hebben in persoonsgerichte zorg en/of niet in staat zijn hiermee om te gaan. De eerste groep komt minder vaak naar de praktijk. Deze mensen kun je als zorgverlener ondersteunen met ICT-oplossingen. Zij kunnen zelf gegevens invoeren of bijvoorbeeld voorafgaand aan hun bezoek aan de praktijk een digitale vragenlijst invullen. Deze patiënten hebben niet zo veel begeleiding nodig. De tweede groep is over het algemeen het grootst, gemiddeld ongeveer 60% van alle patiënten. Binnen onze praktijk hebben wij trainingen gesprekstechnieken gevolgd om deze groep te begeleiden. Motivational interviewing is een goede gesprekstechniek om de patiënt mee te nemen in het proces van persoonsgerichte zorg. Wij stimuleren mensen zelf hun zorgplan te noteren in een persoonlijk boekje. Uiteindelijk moet dit een ICT-tool worden. Tijdens het bezoek aan de praktijk handelen we eerst de medische zaken af, zoals bloedprikken of het opnemen van de bloeddruk. Daarna bespreken wij met de patiënt hoe het de afgelopen periode is gegaan. Wij adviseren hem de doelen in haalbare delen op te knippen en zo concreet mogelijk te maken. De derde groep ontvangt zorg op de traditionele manier. Wij proberen deze mensen wel eens voorzichtig uit te dagen, maar we moeten het respecteren als zij geen persoonsgerichte zorg willen. Dan steken wij minder energie in de ondersteuning en begeleiding. Het is niet mogelijk iedereen op dezelfde manier te behandelen. Je moet eerst onderzoeken hoe groot de capaciteit van de patiënt is. Kan hij het? Hoe gemotiveerd is hij? Randvoorwaarden Hoevenaars benadrukt dat het belangrijk is dat iedereen in de praktijk huisarts, praktijkondersteuners en assistenten begrijpen waar het om gaat. Het is belangrijk dat alle betrokkenen de voordelen zien van persoonsgerichte zorg. Als je dat niet scherp hebt, lukt het niet. Het is teamwork. Er moet een gezamenlijk dossier
4 678 Bijblijven (2015) 31: zijn van alle hulpverleners rond een patiënt. In de ideale situatie heeft de patiënt ook toegang tot dat dossier. Of kan hij er zelfs zaken aan toevoegen. Hoevenaars is wel realistisch. Denk niet dat je even aan de slag kunt gaan met persoonsgerichte zorg. Goede gesprekstechnieken zijn echt belangrijk. Train deze regelmatig en leer niet alleen de theorie. Oefen in rollenspellen met acteurs; daar leer je het meest van. Een platform met ICT-tools is eigenlijk onmisbaar bij persoonsgerichte zorg in de ogen van Hoevenaars. Onze ICT-platformen zijn bijna gereed. Wij kunnen dossiers nalezen, patiënten voorzien van betrouwbare informatie en educatie verzorgen over ziekten. Ook is er een zelfmanagementplatform, waarop patiënten kunnen inloggen. Wij richten het heel praktisch in. Training en ICT-hulpmiddelen ziet Hoevenaars als randvoorwaarden. Als die geregeld zijn, kun je voorzichtig beginnen. Doe ervaring op met bijvoorbeeld één patiënt per week en breid dat uit. Rol van mantelzorgers De rol van mantelzorgers bij persoonsgerichte zorg is volgens Hoevenaars op dit moment nog onderbelicht, zeker bij diabetes, COPD en hart- en vaatziekten. Bij ouderenzorg is hun rol nog vele malen groter. Persoonsgerichte zorg bij ouderenzorg is meestal gerelateerd aan welzijn en dat is niet de kerntaak van de huisarts. Hier is geen tijd voor. Huisartsen zijn vooral goed in het detecteren van medische, zorg- of welzijnsproblemen. Het oppakken van de medische of zorgproblemen ligt in eerste instantie bij de huisarts. De gemeente of het maatschappelijk werk behandelt welzijnsproblemen. In dit kader is persoonsgerichte zorg belangrijk. Mantelzorgers familie, buren en vrienden laten samenwerken is een uitdaging. Je kunt deze groep eerst samen doelen en wensen laten formuleren met ondersteuning van een ICT-hulpmiddel. Voordelen en valkuilen Hoevenaars ziet veel voordelen in persoonsgerichte zorg. De patiënt merkt dat de zorgverlener hem serieuzer neemt. Hij heeft het gevoel dat de zorgverlener dichter bij hem staat. Wij merken dat patiënten energie halen uit het feit dat zij grip krijgen op hun chronische ziekte. De patiënt leert echt hoe hij met zijn chronische ziekte(n) kan omgaan en wat hij er zelf aan kan doen. Op termijn levert dat een betere prognose op. Ook voor de zorgverleners ervaart de huisarts persoonsgerichte zorg op een positieve manier. Je werkt nauwer samen met de patiënt en jouw werk sluit meer aan op zijn wensen. Er gebeurt daadwerkelijk iets en dat geeft meer plezier in je werk. Je trekt niet aan dood paard, om het oneerbiedig te zeggen. Hoevenaars waarschuwt voor de valkuilen die bij de verandering naar persoonsgerichte zorg op de loer kunnen liggen. Waarom zou je het anders doen als het nu goed gaat, is een voorbeeld van zo n valkuil. Een tweede valkuil is dat niet alle medewerkers als team opereren. Ten slotte kan een ICT-platform een valkuil zijn. Zoiets krijg je niet alleen voor elkaar. Dat moet je op zorggroepniveau regelen. Het heeft ook bestuurlijke consequenties binnen de zorggroep. Wij zijn hier een jaar of drie mee bezig
5 Bijblijven (2015) 31: geweest. De zorggroepen zien bestuurlijk inmiddels wel dat persoonsgerichte zorg de toekomst is. Het hangt nu af van individuele huisartsen. Start met een groep die vooruit wil. Die kan anderen hopelijk over de streep trekken. Rendement De kosten van persoonsgerichte zorg zijn in het begin hoger door het inrichten van een ICT-platform en de leercurve. Het is lastig te zeggen of persoonsgerichte zorg op termijn geld oplevert. We moeten meer kijken naar een betere kwaliteit van zorg, minder complicaties en betere kwaliteit van leven voor de patiënt. Een paar jaar geleden promootte zorgverzekeraars zelfmanagement. Dat zou minder bezoeken aan de praktijk opleveren. Ik denk dat je meer moet sturen op betere begeleiding en preventie. De verwachting is dat er hierdoor in de toekomst minder slecht behandelde chronisch zieken zijn, maar dat blijft lastig te berekenen. Rol van zorgverzekeraars Hoevenaars vindt dat de rol van zorgverzekeraars op het gebied van persoonsgerichte zorg actiever mag worden. De uitdaging die er ligt, is patiënten die verantwoordelijkheid nemen voor hun ziekte te belonen. Als een patiënt gezonder leeft, heeft hij wellicht minder medicijnen nodig. Zorgverzekeraars belonen de patiënt nu op geen enkele manier voor zijn inspanningen in het zorgprogramma. De zorgverzekeraar zou bijvoorbeeld korting op de premie kunnen geven. Als een patiënt geen persoonsgerichte zorg wil, krijgt hij de standaardzorg. Deze boodschap is voor zorgverzekeraars nog onbespreekbaar. Zij sturen aan op steeds meer doen voor hetzelfde geld. Durf je nek uit te steken in het belang van de patiënt. Aanbevelingen Patiënten die persoonsgerichte zorg willen, adviseert Hoevenaars concreet te maken wat zij ermee willen bereiken. Het is natuurlijk sterk afhankelijk van de chronische ziekte, maar het formuleren van doelen is een belangrijke eerste stap bij persoonsgerichte zorg. Huisartsen en andere zorgverleners die persoonsgerichte zorg willen leveren, adviseert de huisarts zich er serieus in te verdiepen. Dit onderwerp is actueel binnen zorggroepen. Zij hebben een rol bij het inrichten van ICT-platformen, de trainingen gesprekstechnieken en het overleg met de patiëntenraad. Luister goed wat deze raad te vertellen heeft. Overleg met de zorgverzekeraars over de mogelijkheden en stel concrete en haalbare doelen. Wij moeten hier wat mee, want dit gaat het écht worden. Drs. A.M.G.M.F. (Dan) Hoevenaars, kaderhuisarts Uden, bestuurder Zorggroep Synchroon.
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan Diabetes Mellitus, een
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan Diabetes Mellitus, een
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners 1 op de 3 mensen in Nederland overlijdt aan een hart- of vaatziekte.
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening
Nadere informatieUw huisarts uit de regio Berlicum, Rosmalen, Empel en Den Bosch
Het aantal patiënten met chronische zorg zoals diabetes, COPD en andere chronische ziektebeelden neemt toe. Dit vraagt om een beter gestructureerde organisatie van de gezondheidszorg. Uw huisarts uit de
Nadere informatieIndividueel zorgplan
Individueel zorgplan Diazon Hafank Inhoudsopgave Individueel Zorgplan 3 Stap voor stap 5 stap 1: Gezondheid & behoeften 5 stap 2: Meetwaarden 6 stap 3: Uw doel & acties 8 stap 4: Evaluatie 10 Bereid het
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners 1 op de 3 mensen in Nederland overlijdt aan een hart- of vaatziekte.
Nadere informatieZorg op maat voor Hart- en/of vaatziekten Waarom ontvangt u deze folder?
Ketenzorg Zorg op maat voor Hart- en/of vaatziekten Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is vastgesteld dat u een hart- en/of vaatziekte heeft, of een verhoogd risico hierop. Om zo goed mogelijk met uw
Nadere informatieEIGEN REGIE EN GEZONDHEID
EIGEN REGIE EN GEZONDHEID NAAR VILANS KLIK HIER! ERVARINGEN VAN PATIËNT HOE ERVAART HIJ GEZONDHEID? ZIEKTE & ZORG WELKE PROBLEMEN ONDERVINDT HIJ? WAT DRAAGT BIJ AAN GEZONDHEID EN GEDRAG? GEZONDHEID & GEDRAG
Nadere informatieDiabetes Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
Diabetes Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding U hebt suikerziekte en maakt gebruik
Nadere informatieWerkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken. multi.
Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken multi morbiditeit Nieuwe werkwijze voor mensen met meerdere chronische aandoeningen Werkt
Nadere informatieZorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder?
Ketenzorg Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte COPD of Astma vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening
Nadere informatieKom Verder ambassadeurs
Haal ook het gezondste uit uzelf Kom Verder ambassadeurs Een gezond verhaal tips van patiënten gezonde leefstijl minder medicijnen meer energie eigen regie Als zij het kunnen, kan ik het ook Samen werken
Nadere informatieZet de volgende stap! Naar een nieuwe manier van zorgverlenen
Zet de volgende stap! Naar een nieuwe manier van zorgverlenen Het is duidelijk: zorgverleners, ook die uit uw zorggroep, kunnen per jaar in verhouding maar weinig uren besteden aan hun patiënten met een
Nadere informatieVoorstellen Kwaliteit Zorggroep in spagaat KIS data Voorbeelden van data mining Hoe nu verder
Mining van data uit KIS Voorstellen Kwaliteit Zorggroep in spagaat KIS data Voorbeelden van data mining Hoe nu verder Wie ben ik Dan Hoevenaars Huisarts, kaderarts diabetes, voorzitter zorggroep Synchroon
Nadere informatiePlatform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION
Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven
Nadere informatieHart- en vaatziekten Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
Hart- en vaatziekten Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding U hebt een hart- of
Nadere informatieNaam. Datum. Noteer het aantal GFI punten op dit onderdeel Nadere omschrijving problematiek
Inventarisatie (A) Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. A Sociale aspecten (wonen, werken, zelfstandigheid) Ervaart u op onderstaande onderwerpen problemen? SOMS
Nadere informatie2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10
7 2 Contact Samenvatting In contact met patiënten uit specifieke doelgroepen moet de assistent zich realiseren dat hun groepskenmerken maar een deel van hun persoon zijn. Ook een open houding en interesse
Nadere informatieZorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder?
Zorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte Diabetes vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van uw huisarts
Nadere informatieZorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder?
Ketenzorg Zorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte Diabetes vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek DBC Diabetes Mellitus Eerste lijn
Inleiding: Sinds 1 januari 2008 wordt in Noord-Limburg de diabeteszorg in de eerste lijn door Cohesie Cure and Care georganiseerd. De diabeteszorg wordt als DBC Diabetes Mellitus Eerste Lijn op gestructureerde
Nadere informatieZorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder?
Zorg op maat voor Diabetes type 2 Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte Diabetes vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van uw huisarts
Nadere informatieP Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen
Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die
Nadere informatie> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg
> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg Mijn huisarts is aangesloten bij een zorggroep en nu? Inhoudsopgave Inleiding: Chronische zorg, hoe nu verder? 1. Wat kenmerkt een chronische ziekte? 2. Wat
Nadere informatiegesprekskaart en handboek COPD
gesprekskaart en handboek COPD Het handboek ik heb COPD, wat kan ik doen? ondersteunt je, als professional, bij de gesprekken over zelfzorg met mensen met COPD. In deze handleiding lees je hoe je kunt
Nadere informatieHANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes
HANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes Introductie Voor migranten en laaggeletterden is het vaak moeilijk om passende diabeteszorg te krijgen. Dit komt onder meer doordat de huidige
Nadere informatieZorg op maat voor Hart- en/of vaatziekten Waarom ontvangt u deze folder?
Zorg op maat voor Hart- en/of vaatziekten Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is vastgesteld dat u een hart- en/of vaatziekte heeft, of een verhoogd risico hierop. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om
Nadere informatieVoor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders. Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen!
Voor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen! Leven met diabetes kan behoorlijk lastig zijn. Het heeft
Nadere informatie> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg
> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg Mijn huisarts is aangesloten bij een zorggroep, en nu? Inhoudsopgave Inleiding: Chronische zorg, hoe nu verder? 1. Wat kenmerkt een chronische ziekte? 2. Wat
Nadere informatieNaam. Datum. Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze.
Inventarisatie (A) Naam Datum Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. A Sociale aspecten (wonen, werken, zelfstandigheid) Ervaart u op onderstaande onderwerpen problemen?
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma DM - Eerste lijn (2013)
Klanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma DM - Eerste lijn (2013) Inhoudsopgave Verslag Samenvatting resultaten Bijlage - Vragenlijst Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN VENLO +31 (77) 3203736
Nadere informatiePersoonsgerichte zorg leidt tot dialoog in spreekkamer
Persoonsgerichte zorg leidt tot dialoog in spreekkamer Hoor het individuele verhaal van elke patiënt Persoonsgerichte zorg is een term die regelmatig opduikt in de zorg. Kortgezegd is dit zorg waarbij
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma COPD - Eerste lijn (2013)
Klanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma COPD - Eerste lijn (2013) Inhoudsopgave Verslag 2-4 Grafieken 5-10 Samenvatting resultaten 11-15 Bijlage - Vragenlijst 16+18 Cohesie Cure and Care Hagerhofweg
Nadere informatieBouw je eigen droomhuis!
Bouw je eigen droomhuis! Stephan Hermsen Samenvatting Het Huis van persoonsgerichte zorg is een model waarmee zorgverleners in kaart kunnen brengen wat er nodig is om goede persoonsgerichte zorg te realiseren.
Nadere informatieBepaal je koers met het Zelfmanagementkompas. zelf. management
Bepaal je koers met het Zelfmanagementkompas zelf management Bepaal je koers met het Zelfmanagementkompas Patiënten helpen zelf regie te voeren over hun gezondheid. Dat is waar zelfmanagementondersteuning
Nadere informatieBrief 1: Bevestiging geen deelname zorgprogramma
Brief 1: Bevestiging geen deelname zorgprogramma Datum Onderwerp: bevestiging afzien van ketenzorg voor Diabetes / COPD / Astma / CVRM Geachte heer/ mevrouw, Inleiding Voor patiënten met Diabetes / COPD
Nadere informatietoolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte
toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in
Nadere informatieEen chronische ziekte, uw zorg is onze zorg
Een chronische ziekte, uw zorg is onze zorg Chronos Zorggroep Vughterweg 47E, 5211 CK 's-hertogenbosch Tel: 073-760 0530 Fax: 073-760 0539 www.zorggroepchronos.nl info@zorggroepchronos.nl Heldere afspraken
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011)
Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011) Inhoudsopgave Verslag 2-4 Grafieken 5-10 Samenvatting resultaten 11-16 Bijlage - Vragenlijst 17+18 Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN
Nadere informatieWelkom bij De Jutters
Welkom bij De Jutters De Jutters denkt met je mee De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie 1 Hoofdlocatie Postadres De Jutters Dr. van Welylaan 2 2566 ER Den Haag Een volledig overzicht van
Nadere informatieOndersteunen eigen regie van de zorgvrager
Ondersteunen eigen regie van de zorgvrager Tot stand gekomen in samenwerking met Jeroen Havers (CBO), Angela de Rooij- Peek (DVN) en Dennis van de Rijt en mede gebaseerd op workshop tijdens de kennissessie
Nadere informatieZelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012
Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012 Programma Inleiding Inleefoefening zelfmanagement met nabespreking Rol patiëntenverenigingen
Nadere informatieASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
ASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose ASTMA gesteld.
Nadere informatieEigen regie in de palliatieve fase
Verwante begrippen Eigen regie in de palliatieve fase zelfmanagement Hanke Timmermans Opdracht film ZM Er volgt zo meteen een korte film van ca. 6 minuten, waarin zes mensen met een chronische ziekte aan
Nadere informatieBepaal je koers met het Zelfmanagementkompas. zelf. management
Bepaal je koers met het Zelfmanagementkompas zelf management Bepaal je koers met het Zelfmanagementkompas Patiënten helpen zelf regie te voeren over hun gezondheid. Dat is waar zelfmanagementondersteuning
Nadere informatieWelkom bij De Jutters
Praktische informatie Waar kan ik meer informatie vinden? Wil je meer weten over, ben je benieuwd naar ons team of wil je informatie over jouw problemen? Je leest en ziet er meer over op onze website:
Nadere informatieRapport in het kort. Terug naar de basis
Rapport in het kort Terug naar de basis naar een succesvolle aanpak om zelfmanagement bij patiënten te stimuleren Dr. Arlette Hesselink Dr. Marloes Martens Rapport in het kort Terug naar de basis naar
Nadere informatieHoe patiëntgericht is de regio Westelijke Mijnstreek?
Hoe patiëntgericht is de regio Westelijke Mijnstreek? Patiëntgerichte zorg leidt tot betere gezondheid en ervaren kwaliteit van zorg tegen lagere kosten. Het is dan ook in ieders belang zo patiëntgericht
Nadere informatieLifestyle coaching. Preventief uw leefstijl veranderen. - U staat er niet alleen voor. Waarom laten coachen? Wanneer laten coachen?
Lifestyle coaching Judith Jelsma - Pregenius Preventief uw leefstijl veranderen - U staat er niet alleen voor Waarom laten coachen? Leefstijl verandering of een aanpassing maken hierin is voor velen een
Nadere informatieCOPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose COPD (Chronic
Nadere informatie2.3 Wanneer ben je een goede werkbegeleider? Methodisch werken als werkbegeleider 18
15 De werkbegeleider Samenvatting De werkbegeleider heeft een belangrijke rol binnen zorg- en welzijnsorganisaties. Zij helpt de student zich het vak eigen te maken en leert tegelijkertijd zelf hoe zij
Nadere informatieSamen zorgen we voor uw diabetes! PATIËNTENFOLDER OVER ZORGPROGRAMMA DIABETES
Samen zorgen we voor uw diabetes! PATIËNTENFOLDER OVER ZORGPROGRAMMA DIABETES Samen zorgen we voor uw diabetes! Nederland telt naar schatting één miljoen mensen met diabetes en de verwachting is dat dit
Nadere informatieInge Test 07.05.2014
Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij
Nadere informatieZorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel
Zorg in eigen hand Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening Marjan Mensinga Hester van Bommel Symposium Zorg op maat in de huisartsenpraktijk. 29 september 2016
Nadere informatieZorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij zorg voor ouderen! Optimale zorg voor ouderen in een kwetsbare positie
Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij zorg voor ouderen! Optimale zorg voor ouderen in een kwetsbare positie Nederland vergrijst. Er komen steeds meer ouderen met steeds meer en verschillende soorten
Nadere informatieVita. Uw gezondheid verbeteren met e-vita. diabetes
Uw gezondheid verbeteren met e-vita Diabetes kan u belemmeren bij de dingen die u graag zou willen doen. Op e-vita zet u uw wensen om in doelen. En u bepaalt zelf, met hulp van e-vita, acties om die doelen
Nadere informatieHoofdstuk 5 L Mijn persoonlijk actieplan
Hoofdstuk 5 L Mijn persoonlijk actieplan Duur 40 minuten Leerdoel deelnemers Deelnemers kunnen tenminste één risicofactor kiezen en actie(s) benoemen om hun gezond in positieve zin te verbeteren. Inhoud
Nadere informatieRAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS
RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk De Vries ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk de Vries is vorig jaar een tevredenheidsonderzoek
Nadere informatieUw medische gegevens elektronisch delen?
Uw medische gegevens elektronisch delen? Alleen met uw toestemming! Goede zorg met goede informatie Ziekte, een blessure of een ongeval komt vaak onverwacht. Daardoor kunt u terechtkomen bij een onbekende
Nadere informatieleven met een chronische ziekte
leven met een chronische ziekte Een ont-moet spel, voor jezelf en anderen. Als we een chronische ziekte hebben, is er vooral aandacht voor de bestrijding van symptomen. Wat de ziekte met ons zelfbeeld
Nadere informatieReuma in eigen hand Van zelfkennis tot zelf management
Reuma in eigen hand Van zelfkennis tot zelf management Drs. Femke Lamers Dr. Sanne Rongen Reumatologie Bernhoven 2 De wereld verandert Zelf-management Het individuele vermogen goed om te gaan met symptomen,
Nadere informatieMats Werkt! WWW.MATSWERKT.NL DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.
Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.
Nadere informatieMeldactie Integrale bekostiging Resultaten. Januari/februari 2012
Meldactie Integrale bekostiging Resultaten Januari/februari 2012 Voor deze meldactie zijn met name patiënten uitgenodigd die te maken hebben met Diabetes, COPD of met (risico op) een hart en vaataandoening.
Nadere informatieIndividueel behandelplan COPD/Astma
Individueel behandelplan COPD/Astma Persoonlijke gegevens Naam Adres Woonplaats Telefoon E-mail Geb. datum Diagnose Diagnose gesteld op Bij ongeval waarschuwen Naam Adres Telefoon Relatie met pasdrager
Nadere informatieUw medische gegevens elektronisch delen? Alleen met uw toestemming!
Uw medische gegevens elektronisch delen? Alleen met uw toestemming! Betere zorg met de juiste informatie Artsen en apotheken kunnen uw medische gegevens delen via het LSP (Landelijk Schakelpunt). Zodat
Nadere informatieHartfalenpolikliniek
Afdeling: Onderwerp: Cardiologie 1 U bent (wordt) door uw cardioloog verwezen naar de polikliniek hartfalen. In deze informatie staat nog eens beschreven waarom u verwezen bent en wat u op de polikliniek
Nadere informatieZorg in Houten: ervaringen met de samenwerking in Medisch Centrum Dorp. ARGO BV juni Drs. B.P. te Velde Drs. E.Til
Zorg in Houten: ervaringen met de samenwerking in Medisch Centrum Dorp juni 2014 Drs. B.P. te Velde Drs. E.Til Inhoud HOOFDSTUK 1. ALGEMEEN... 5 1.1 Inleiding... 5 1.2 Uitvoering van het onderzoek...
Nadere informatieVan zorgen voor naar zorgen dat
Van zorgen voor naar zorgen dat fysiotherapeutisch COPD zorg in de eerste lijn. Annemarie de Vey Mestdagh- van der List van zorgen voor 1988 Cursus Astma en COPD Pt. werd gestuurd door arts Kracht en Cardio
Nadere informatieSPORT IN DE SPREEKKAMER Tekst: Sien van Oeveren Beeld: Masha Kart Photography, Mathieu van Pelt
Lifestyleadviezen zijn steeds belangrijker geworden. Dat is goede voeding, bewegen en stress vermijden. Zulk soort dingen zijn vaak gebaseerd op [mijn] eigen ervaring en eigen gedachten daarover, wat je
Nadere informatieEen praktijkvoorbeeld
Een praktijkvoorbeeld Zorggroep Regio Oosterhout en Omstreken 68 40 DBC 2 Zorgprogramma s Diabetes mellitus type II - 6.500 patiënten (95% in 1 e lijn) - 1.000 leefstijl - 5.000 orale medicatie - 500
Nadere informatieZelfstandig omgaan met COPD. - persoonlijke ondersteuning via internet - deelname aan het e-vita COPD platform en wetenschappelijk onderzoek.
Zelfstandig omgaan met COPD - persoonlijke ondersteuning via internet - deelname aan het e- COPD platform en wetenschappelijk onderzoek - Informatie voor deelnemers Zelf de regie bij uw COPD behandeling
Nadere informatieHoe patiëntgericht is de regio Westelijke Mijnstreek?
Hoe patiëntgericht is de regio Westelijke Mijnstreek? Patiëntgerichte zorg leidt tot betere gezondheid en ervaren kwaliteit van zorg tegen lagere kosten. Het is dan ook in ieders belang zo patiëntgericht
Nadere informatieHeb ik een depressie?
Heb ik een depressie? 2 Heb ik een depressie? Iedereen voelt zich wel eens somber of neerslachtig. Wanneer het niet botert met collega s, je piekert over je relatie of wanneer je de tentamenweek hebt verpest,
Nadere informatieWelkom bij IrisZorg. Informatie voor cliënten
Welkom bij IrisZorg Informatie voor cliënten IrisZorg is er voor u Het kan zijn dat uw leven anders loopt dan u wilt. Bijvoorbeeld door een verslaving of problemen op het gebied van wonen, werken en financiën.
Nadere informatieDagbehandeling in Nijmegen. Langer thuis wonen bij dementie
Dagbehandeling in Nijmegen Langer thuis wonen bij dementie Langer thuis wonen met dagbehandeling U wilt graag zo lang mogelijk thuis in uw vertrouwde omgeving wonen, ook al is er sprake van dementie of
Nadere informatieOrganisatiescan persoonsgerichte zorg
Organisatiescan persoonsgerichte zorg Doel organisatiescan: bijdragen aan implementatie (-bereidheid) van persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming in de organisatie. Insteek is op organisatieniveau.
Nadere informatieH.88011.0815. Diabetespolikliniek
H.88011.0815 Diabetespolikliniek 2 Inleiding Een goede diabetes behandeling bestaat, volgens de Nederlandse Diabetes Federatie, uit regelmatige controle voor uw diabetes. De inhoud van deze controles is
Nadere informatieWat werkt? Doorstroom van zorg naar regulier sport- en beweegaanbod verbeteren
Wat werkt? Doorstroom van zorg naar regulier sport- en beweegaanbod verbeteren Wat werkt? Wat zijn de werkzame principes voor lokale samenwerking tussen zorg, sport en bewegen om de doorstroom van mensen
Nadere informatieVisiedocument Zorggroep Almere 2010-2015. Goede maat en juiste toon
Visiedocument Zorggroep Almere 2010-2015 Goede maat en juiste toon 0 2015 2010 2015 2010 2015 0 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015 2010 0 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Bakkum
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Bakkum Datum aanmaak rapport:28-09-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 1-4-2017 tot 1-7-2017
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieImplementatie: stappen, tips en trucs
Implementatie: stappen, tips en trucs - DR. CLAUDIA LOBO (HUISARTS, DOCENT HUISARTSOPLEIDING NIJMEGEN UMC ST RADBOUD) - MARJOLEIN TEN WOLDE (MSC, HEALTHCARE POLICY, INNOVATION AND MANAGEMENT, UNIV. MAASTRICHT).
Nadere informatieMijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten
Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten WWW.ZORROO.NL 1 Voorwoord Zorroo staat voor Zorggroep Regio Oosterhout & Omstreken. Wij zijn een organisatie die samen met uw huisarts en andere
Nadere informatieOPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND
OPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Welkom in het Vlietland ziekenhuis en op afdeling longgeneeskunde. U bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde omdat uw klachten van de COPD
Nadere informatieMats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.
Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats Werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek Zorgplein Zuid 2018
20181217 Klanttevredenheidsonderzoek Zorgplein Zuid 2018 Geachte cliënt, In de maanden maart en oktober 2018 zijn er door de huisartsen, de fysiotherapie en de apotheek van Zorgplein Zuid vragenlijsten
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: M.H.J.L. Pannekoek (2517-2)
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: M.H.J.L. Pannekoek (2517-2) Datum aanmaak rapport:28-08-2016 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van:
Nadere informatieLeermodule 8: Terugblik op zelfleiderschap
Leermodule 8: Terugblik op zelfleiderschap Zelfleiderschap is dat je jezelf aanstuurt. Je doet wat jij belangrijk, waardevol, leuk of interessant vindt. Je kiest je eigen weg en je zorgt goed voor jezelf.
Nadere informatiePersoonsgerichte zorg: Ideologie of haalbare kaart? Henriëtte van der Horst
Persoonsgerichte zorg: Ideologie of haalbare kaart? Henriëtte van der Horst 16 juni 2017 Wat is persoonsgerichte zorg? Persoonsgerichte zorg is een manier om zorg op maat te bieden aan mensen met een chronische
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Huisarts nuenen;kaderarts ggz /stafarts ggz pozob Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieGrafisch werk door Roel Schenk (Nictiz) dr. Britt van Lettow (Nictiz)
Grafisch werk door Roel Schenk (Nictiz) dr. Britt van Lettow (Nictiz) lettow@nictiz.nl VRAAG Wat verstaat u onder ehealth? Het rapport Oktober 2015 Doelstellingenrapport Juni 2015 OVERZICHT VRAAG Wie heeft
Nadere informatieVan Vink naar Vonk. persoonsgerichte diabeteszorg in mijn praktijk! Stannie Driessen, Vilans 26 februari 2014
Van Vink naar Vonk persoonsgerichte diabeteszorg in mijn praktijk! Stannie Driessen, Vilans 26 februari 2014 Persoonsgerichte zorg voor Ingrid Cholesterol Bloeddruk Andere Leefstijl Medicatie Angst om
Nadere informatieZelfmanagement RGF Midden Oost Brabant 19 mei 2011. Hanke Timmermans Consultant CBO, h.timmermans@cbo.nl
Zelfmanagement RGF Midden Oost Brabant 19 mei 2011 Hanke Timmermans Consultant CBO, h.timmermans@cbo.nl Agenda Landelijk Actieprogramma Zelfmanagement Zelfmanagement = Ondersteuning van zelfmanagement
Nadere informatieHoe patiëntgericht is de regio Oostelijk Zuid-Limburg?
Hoe patiëntgericht is de regio Oostelijk Zuid-Limburg? Patiëntgerichte zorg leidt tot betere gezondheid en ervaren kwaliteit van zorg tegen lagere kosten. Het is dan ook in ieders belang zo patiëntgericht
Nadere informatieIMPLEMENTEREN PATIËNT EMPOWERMENT 2016 HZD HUISARTSENZORGGROEP DRENTHE PATIËNT EMPOWERMENT 2.0 (PE 2.0) RESULTATEN PE 1.
IMPLEMENTEREN PATIËNT EMPOWERMENT 2016 HZD HUISARTSENZORGGROEP DRENTHE HZD Visie op Zelfzorg Het ondersteunen van eigen regie bij mensen met één of meerdere chronische ziekten. Bert van Bremen kaderhuisarts
Nadere informatieHoe verandert het leven na de diagnose diabetes type 2?
Hoe verandert het leven na de diagnose diabetes type 2? Een gezonde leefstijl kan mensen met diabetes type 2 helpen het verloop van de ziekte af te remmen. Maar slagen diabetespatiënten er ook in om meer
Nadere informatie