A., hierna te noemen aanneemster, gemachtigde: mr. F.J.P. Delissen, advocaat te Waalwijk, gemachtigde: mr. K.M. Peters, advocaat te Tilburg.

Transcriptie

1 Nr SCHEIDSRECHTERLIJK VONNIS ter zake van een geschil tussen A., hierna te noemen aanneemster, e i s e r e s in conventie, v e r w e e r s t e r in reconventie, gemachtigde: mr. F.J.P. Delissen, advocaat te Waalwijk, en B., hierna te noemen opdrachtgeefster, v e r w e e r s t e r in conventie, e i s e r e s in reconventie, gemachtigde: mr. K.M. Peters, advocaat te Tilburg. HET SCHEIDSGERECHT 1. De ondergetekenden, DRS. IR. F.H. VAN RIJSSEN, IR. E.W. VAN BAARSEL, en IR. ING. F.J.A. VAN LAARHOVEN, allen lid-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage voor de Bouw, zijn door de voorzitter van deze Raad overeenkomstig de statuten van de Raad benoemd tot scheidslieden in dit geschil. De ondergetekenden hebben hun benoeming schriftelijk aanvaard. Bij brief van 7 juni 2011 is daarvan mededeling gedaan aan partijen. Overeenkomstig de statuten van de Raad is aan het scheidsgerecht toegevoegd mr. B.J. Broekema-Engelen, secretaris van de Raad. HET VERLOOP VAN DE PROCEDURE 2. Voor de loop van het geding wordt verwezen naar de volgende stukken: - de memorie van eis van 23 november 2010, binnengekomen op 24 november 2010, met producties 1-17; - de memorie van antwoord/eis in reconventie, met (wederom) producties 1-10; - de beter leesbare productie 5a bij antwoord/eis in reconventie alsmede een inspectierapport van Technikeur Inspectie B.V., binnengekomen op 27 juni 2011; - de memorie van repliek in conventie tevens memorie van antwoord in reconventie, met producties 18-22;

2 2 - de memorie van dupliek in conventie/repliek in reconventie, met producties 11-28; - de memorie van dupliek in reconventie, met productie 23; - de brief van mr. Peters van 16 april 2012, vergezeld van een kopie van een offerte van C te X; - de brief van mr. Peters van 2 mei 2012, houdende een wijziging van eis in reconventie en vergezeld van een beter leesbaar afschrift van voornoemde offerte van C; - de pleitaantekeningen van mr. Delissen; - de pleitnotities van mr. Peters. 3. De mondelinge behandeling van het onderhavige geschil heeft plaatsgevonden op woensdag 9 mei Bij die gelegenheid hebben partijen desgevraagd aangegeven dat voor zover er aan hun zijde aangezegde getuigen aanwezig zijn, deze als informant mogen worden aangemerkt. DE GRONDEN VAN DE BESLISSING IN CONVENTIE EN RECONVENTIE de bevoegdheid 4. De bevoegdheid van de ondergetekenden tot beslechting van het onderhavige geschil bij scheidsrechterlijk vonnis staat onbetwist tussen partijen vast. Zij berust op paragraaf 49 van de toepasselijke Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken 1989 (UAV) met daarin een arbitraal beding dat verwijst naar de Raad en zijn statuten. de feiten 5. Tussen partijen staat het volgende vast: a. Op 11 december 2006 is tussen partijen een aannemingsovereenkomst tot stand gekomen inzake het leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van de elektrotechnische installatie van het project Renovatie en Nieuwbouw zorgcentrum D te Y (productie 2 bij eis) overeenkomstig een bestek ten behoeve van die elektrotechnische installaties met bijlagen (producties 3a 3e bij eis). De aanneemsom bedroeg ruim ,00 exclusief btw. b. Opdrachtgeefster handelde destijds onder de naam E, Stichting voor Zorg en Wonen.

3 3 c. De start van het werk diende uiterlijk op 15 januari 2007 plaats te vinden (artikel 2 van de overeenkomst); het werk zou voor een eerste maal worden opgeleverd op 14 maart 2008 (artikel 3). d. Het bestek bepaalt onder meer (onder ): VERBAND MET ANDERE WERKEN 01 [ ] 02 COÖRDINATIE-OVEREENKOMST Zo spoedig mogelijk nadat de opdracht voor het werk aan de aannemer is verstrekt, wordt tussen de opdrachtgever, de aannemer en de derden een coördinatieovereenkomst gesloten overeenkomstig het bij dit bestek gevoegde model. De aannemer is verplicht deze overeenkomst zonder voorbehoud te ondertekenen en aan naleving daarvan zijn volle medewerking te verlenen. Deze overeenkomst wordt opgemaakt in enkelvoud en door alle partijen ondertekend. Het origineel (het door alle partijen ondertekende exemplaar) verblijft aan de opdrachtgever, de partijen ontvangen hiervan een door de opdrachtgever gewaarmerkte kopie. 03 COÖRDINATIE Dit bestek betreft een onderdeel van een project. De coördinatie van het project behoort tot de verplichtingen van de aannemer. 07 [ ] 90 UITVOERINGSCOÖRDINATIE De verantwoordelijkheid van de coördinatie voor het totale werk berust bij de bouwkundig aannemer, de omvang van het werk is uit alle uitgereikte bescheiden te herleiden, een en ander zoals ook is aangegeven in bestekspost De uitvoeringscoördinatie heeft betrekking op de uitvoeringsperiode tot en met de opneming en de oplevering, alsmede de onderhoudsperiode. De uitvoeringscoördinatie behoort tot de verplichting van de bouwkundig aannemer en houdt ondermeer het volgende in: 1. het maken van een geïntegreerd werkplan, deelplanningen, een tekeningplanning inclusief het herzien van planningen, wanneer dit naar het oordeel van de directie noodzakelijk is. 2. het periodiek beleggen van coördinatievergaderingen met alle betrokkenen en de directie; in deze vergadering wordt tevens vastgesteld, welke maatregelen zullen worden genomen, om afwijkingen in de voortgang van de uitvoering ten opzichte van de planning te corrigeren en verder te voorkomen. 3. het voeren van overleg met de directie ten behoeve van de goedkeuringen van de planningen en de schema s, die door de directie goedgekeurd dienen te worden. 4. het periodiek schriftelijk inlichtingen verstrekken aan de directie over de stand van de uitvoering en de te nemen corrigerende maatregelen. [ ] e. De directie heeft een Coördinatieovereenkomst opgesteld tussen F te Z (de aannemer van de bouwkundige werken), G te XX (de aannemer van de werktuigbouwkundige werken) en aanneemster die namens deze drie

4 4 partijen op 26 februari 2007 is ondertekend (productie 1 bij antwoord/eis in reconventie). Tijdens de mondelinge behandeling hebben partijen desgevraagd aangegeven dat deze overeenkomst is opgesteld overeenkomstig het bij het bestek gevoegde model. f. In deze coördinatie-overeenkomst wordt onder meer vermeld: 2.1 Iedere partij die vertraging ondervindt doordat een andere partij achterblijft op het aan te houden algemene tijdsschema en/of gedetailleerde werkplan, is gehouden van de vertraging per aangetekende brief mededeling te doen: - rechtstreeks aan de coördinator, -rechtstreeks aan de opdrachtgever (p/a H te YY), en door middel van een gelijkluidende brief tevens rechtstreeks aan I, gevestigd te ZZ, nader te noemen de directie die deze coördinatieovereenkomst mede ondertekent; - rechtstreeks aan alle andere partijen. g. De bouwkundig aannemer heeft een planning opgesteld (productie 4 bij eis) volgens welke het volledige werk (inclusief het afwerken van de vooropnamepunten) zou worden voltooid op 31 maart Aanneemster heeft zich aan die planning geconformeerd. h. Uit de bouwverslagen (productie 5 bij eis) blijkt dat er op de vergadering van 23 augustus 2007 voor het eerst melding is gemaakt van enige achterstand. Tot en met de vergadering van 7 februari 2008 was oplevering op 31 maart 2008 volgens de bouwkundig aannemer nog steeds haalbaar. In de daarop volgende vergadering van 31 maart 2008 blijkt dat niet langer het geval. De oplevering is nadien diverse malen uitgesteld. i. Bij brief van 21 mei 2008 (productie 7 bij eis) heeft aanneemster opdrachtgeefster (de heer J van H te YY) doen weten dat zij door het uitstellen van de bouwkundige oplevering vertraging oploopt in haar werkzaamheden met betrekking tot de elektrotechnische installaties. Die vertraging wordt volgens aanneemster ook veroorzaakt door het uitblijven van schriftelijke opdrachten namens opdrachtgeefster. Aanneemster zou daar al verschillende keren mondeling en schriftelijk op hebben gewezen. Zij verzoekt opdrachtgeefster de ontstane problemen te verhelpen zodat haar kosten en schade tot het minimum worden beperkt. Om geen rechten te verspelen stelt zij opdrachtgeefster aansprakelijk voor alle schade die zij lijdt en kosten die zij moet maken. Tot slot geeft zij aan dat de planning niet gehaald gaat worden en verzoekt zij om termijnverlenging. j. Oplevering heeft plaatsgevonden op 27 juni k. Het complex is eind augustus 2008 in gebruik genomen.

5 5 6. Voor de goede orde wordt opgemerkt dat er hierna, bij de beoordeling in reconventie, nog meer vaststaande feiten worden vermeld. het geschil in conventie 7. Aanneemster concludeert als volgt: MITSDIEN: het Uw Raad van Arbitrage behage om [opdrachtgeefster] bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad te veroordelen tot: a. betaling aan [aanneemster] van de door [aanneemster] geleden schade ad in totaal ,51, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 14 maart 2008, althans subsidiair de wettelijke rente daarover vanaf de dag van deze memorie tot aan de dag der algehele voldoening; b. betaling aan [aanneemster] van de door [aanneemster] verzonden meerwerkfactuur d.d. 24 juli 2009 ad in totaal ,70, te vermeerderen met de wettelijke handelsrente rente daarover vanaf 7 augustus 2009, althans subsidiair de wettelijke handelsrente daarover vanaf de dag van deze memorie tot aan de dag der algehele voldoening; c. betaling aan [aanneemster] van de buitengerechtelijke incassokosten op basis van het Rapport Voorwerk II ad 4.000,00, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf de dag van deze memorie tot aan de dag der algehele voldoening; d. in de kosten van dit geding, waaronder begrepen een tegemoetkoming in de door [aanneemster] gemaakte kosten van rechtsbijstand. 8. Opdrachtgeefster concludeert gemotiveerd tot afwijzing van de vorderingen van opdrachtgeefster (bedoeld zal zijn: de vorderingen van aanneemster), onder veroordeling van aanneemster in de kosten van dit geding, waaronder begrepen een tegemoetkoming in de door aanneemster gemaakte kosten van rechtsbijstand (bedoeld zal zijn: de door opdrachtgeefster gemaakte kosten van rechtsbijstand). het geschil in reconventie 9. In reconventie concludeert opdrachtgeefster - eveneens onder veroordeling van aanneemster in de kosten van de procedure - als volgt: MET CONCLUSIE: [ ]

6 6 Dat uw Raad van Arbitrage [aanneemster] veroordeelt tot betaling aan [opdrachtgeefster] voor de door [opdrachtgeefster] geleden schade ad ,27, te vermeerderen met de wettelijke rente over het bedrag vanaf de datum van instelling van deze eis tot aan de dag der algehele voldoening. Dat uw Raad [aanneemster] veroordeelt tot betaling aan [opdrachtgeefster] van alle overige schade die [opdrachtgeefster] geleden heeft en/of nog zal lijden als gevolg van de uit het inspectierapport van C blijkende tekortkomingen in de elektrotechnische installatie, en (voorwaardelijk) als gevolg van het niet veilig kunnen aansluiten van een mobiel noodaggregaat op de elektrotechnische installatie in D, welke schade dient opgemaakt bij staat en vereffend dient te worden volgens de wet. 10. Bij brief van 2 mei 2012 en bij pleidooi heeft opdrachtgeefster de schade, op te maken bij staat, geconcretiseerd. Zij vordert ter zake ,44 exclusief btw, ofwel ,30 inclusief btw, te vermeerderen met de wettelijk rente met ingang van 1 juli Tijdens de mondelinge behandeling is aanneemster met die verandering van eis akkoord gegaan, met dien verstande dat zij de betwisting van haar aansprakelijkheid handhaaft alsook de gevorderde bedragen betwist. de beoordeling van het geschil in conventie 11. De vordering van aanneemster valt in twee delen uiteen, te weten een vordering ten bedrage van ,56 wegens vertraging van het werk en aanverwante problematiek en een van ,70 wegens meerwerk. de vertragingsschade vooraf: de coördinatie-overeenkomst 12. Partijen verschillen principieel van mening over de betekenis die in deze moet worden toegekend aan de coördinatie-overeenkomst. 13. Aanneemster meent dat opdrachtgeefster, die ervoor heeft gekozen om te werken met verschillende nevenaannemers, in beginsel verplicht is die werkzaamheden te coördineren. Dat houdt ook in dat zij maatregelen moet treffen om afwijkingen van de planning te corrigeren en (verder) te voorkomen. Die verplichting heeft zij overgelaten aan de bouwkundig aannemer, die er niet in is geslaagd de vertraging binnen de grenzen van de planning te houden. De bouwkundig aannemer moet in dat opzicht als hulppersoon in de zin van artikel 6:76 BW van opdrachtgeefster worden aangemerkt zodat zijn falen ter za-

7 7 ke voor rekening van die laatste komt. Dat wordt niet anders door de coördinatie-overeenkomst. Opdrachtgeefster was daarbij geen partij en in die overeenkomst hebben de betrokken aannemers geen afstand gedaan van hun recht om opdrachtgeefster ter zake aansprakelijk te houden. Aldus geeft die overeenkomst in geval van vertraging mogelijk extra aanspraken aan de benadeelde aannemer maar zij beperkt die aanspraken niet, aldus aanneemster. 14. Opdrachtgeefster stelt daartegenover dat zij ingevolge de coördinatieovereenkomst, waarbij zij geen partij is, niet meer aansprakelijk is voor vertraging tenzij deze door haar persoonlijk is veroorzaakt. De bedoeling van die overeenkomst is immers juist om alle aansprakelijkheid ter zake van vertraging over te dragen aan de bij de coördinatie-overeenkomst betrokken aannemers. Aanneemster had dan ook de bouwkundig aannemer ter zake dienen aan te spreken. Nu van verwijtbaar gedrag aan de zijde van opdrachtgeefster geen sprake is, dient de vordering van aanneemster ter zake van de vertragingskosten te worden afgewezen. 15. Arbiters overwegen dat het bestek, zoals hiervoor geciteerd, ervan uitgaat dat behalve de nevenaannemers ook opdrachtgever partij bij de coördinatieovereenkomst is. Daar gaat de tekst van coördinatie-overeenkomst zelf eveneens vanuit: de directie diende die overeenkomst immers mede te ondertekenen. 16. Uit Asser/Van den Berg 5-IIIc waarnaar beide partijen verwijzen - blijkt dat een coördinatie-overeenkomst waarbij de opdrachtgever partij is en waarin een van de nevenaannemers tot coördinator wordt benoemd, de opdrachtgever niet bevrijdt van zijn verantwoordelijkheid voor de coördinatie: in de relatie tussen de opdrachtgever en de verschillende nevenaannemers die niet in hun verplichtingen ter zake tekort zijn geschoten, blijft de opdrachtgever aansprakelijk voor het falen van een van de andere nevenaannemers. Dat wordt niet anders indien in de coördinatie-overeenkomst wordt bepaald dat de nevenaannemer die tekortschiet rechtstreeks door de andere nevenaannemers aangesproken kan worden: in dat geval heeft de schadelijdende nevenaannemer een extra mogelijkheid om zijn schade te verhalen maar kan hij er niettemin voor kiezen die schade bij de opdrachtgever in rekening te brengen. Van een verval van aanspraken jegens de opdrachtgever kan eerst sprake zijn

8 8 als het beding dat de aan de coördinatie-overeenkomst deelnemende nevenaannemers rechtstreeks tegenover elkaar aansprakelijk verklaart, gecombineerd wordt met een bepaling die een nadrukkelijk afstand inhoudt van het recht om de opdrachtgever aansprakelijk te stellen voor schade waarvoor de gedupeerde aannemer rechtsreeks een nevenaannemer zou kunnen aanspreken, aldus Van den Berg in nr Een dergelijke afstand is in de onderhavige overeenkomst niet opgenomen. 17. Opdrachtgeefster heeft evenmin, toen zij in strijd met het bestek en de tekst van de coördinatie-overeenkomst besloot niet tot die overeenkomst toe te treden en/of deze te ondertekenen, aan aanneemster duidelijk gemaakt dat zij op die wijze beoogde zich aan haar verantwoordelijkheid voor de coördinatie te onttrekken. Dat had zij, in het licht van de redelijkheid en de billijkheid die de verhouding tussen partijen beheerst, naar het oordeel van arbiters in de onderhavige situatie wel behoren te doen. Aanneemster behoefde er dan ook geen rekening mee te houden dat opdrachtgeefster niet langer verantwoordelijk was voor de coördinatie. 18. Het verweer van opdrachtgeefster dat uitsluitend de bouwkundig aannemer ter zake aangesproken kan worden, faalt dan ook. Arbiters merken nog op dat de vraag of en in hoeverre (ook) de bouwkundig aannemer aansprakelijk is in de onderhavige procedure niet aan de orde is. tekortkoming opdrachtgeefster? 19. Aanneemster beroept zich op een tekortkoming van opdrachtgeefster. Deze zou enerzijds haar coördinatieverplichtingen geschonden hebben (althans aansprakelijk zijn voor het tekortschieten van de bouwkundig aannemer ter zake aan wie zij die coördinatie heeft overgedragen). Anderzijds heeft opdrachtgeefster aan de vertraging bijgedragen door het uitblijven van schriftelijke opdrachten en het weigeren van spoedige goedkeuring aan noodzakelijke meerwerken, aldus aanneemster. 20. Het coördineren is een voortdurende verplichting, aldus aanneemster, zodat opdrachtgeefster van rechtswege in verzuim is geraakt. Datzelfde geldt met betrekking tot de vertragingen in de prestaties van de bouwkundig aannemer, die trouwens ook niet voor herstel vatbaar waren. Daarenboven dient 14 maart 2008 als fatale termijn te worden aangemerkt terwijl voorts de mede-

9 9 deling dat er vertraging is opgetreden en dat er later zal worden opgeleverd moet worden aangemerkt als een mededeling in de zin van artikel 6:83 onder c BW. 21. Arbiters overwegen dat de verplichting tot coördineren niet inhoudt dat de coördinator er voor zorg dient te dragen dat de daarin opgenomen einddatum onder alle omstandigheden wordt gerealiseerd. Een planning is naar haar aard niet bindend in die zin dat de geplande einddatum als fataal moet worden aangemerkt. Dat partijen in dit geval anders zouden zijn overeengekomen, is arbiters niet gebleken. De datum van 14 maart 2008 stond weliswaar in de overeenkomst vermeld als de datum voor een eerste oplevering maar uit het bestek en de coördinatie-overeenkomst volgt dat door de bouwkundig aannemer een planning zal worden opgesteld. Aanneemster heeft ter zitting expliciet verklaard dat zij zich geconformeerd heeft aan die planning die eind maart 2008 eindigde. Ook nadien heeft aanneemster zonder protest ingestemd met latere oplevering, althans van enig bezwaar is niet gebleken voor 21 mei Weliswaar heeft aanneemster gesteld dat zij diverse keren mondeling en schriftelijk heeft geprotesteerd maar van enig schriftelijk protest voor 21 mei 2008 blijkt niet uit het dossier. Op 28 april 2008 heeft er een overleg over bouwkundige oplevering per 25 mei 2008 plaatsgevonden. Daarvan is een verslag gemaakt (productie 6 bij eis) waaruit niet blijkt van enig protest van de zijde van aanneemster; zij zou haar werkzaamheden afstemmen op een bouwkundige oplevering op die datum en nadien nog 10 dagen nodig hebben. Aanneemster heeft de juistheid van dat verslag niet betwist en daarmee feitelijk ingestemd met een bouwkundige oplevering per 25 mei Mondeling zou zij in diverse bouwvergaderingen hebben gemeld dat de vertraging consequenties zou hebben, ook financieel. Dat hebben de heren L en M van aanneemster verklaard. Dat is ten stelligste ontkend door de heren N en O van opdrachtgeefster, die ook bij bouwvergaderingen aanwezig zijn geweest. In het licht van die tegenstrijdige verklaringen zullen arbiters zich moeten baseren op het dossier zoals dat aan hen is overgelegd. Uit de bouwverslagen en andere schriftelijke stukken is hun niet gebleken dat aanneemster heeft geprotesteerd tegen de latere oplevering. Dat had in het licht van de dreigende schade (aanneemster vordert immers een forse schadevergoeding voor elke week vertraging) wel voor de hand gelegen. In het verslag van de vergadering van 10 april 2008 (productie 5i bij eis) wordt daarentegen wel

10 10 melding gemaakt van een mogelijke claim van opdrachtgeefster. Arbiters houden het er dan ook voor dat aanneemster heeft ingestemd met latere oplevering, althans dat opdrachtgeefster daarop mocht vertrouwen. 22. Het voorgaande geldt ook voor het verwijt dat opdrachtgeefster vertraging heeft veroorzaakt door het niet verstrekken van schriftelijke opdrachten en het niet goedkeuren van meerwerk. Ook te dien aanzien is niet gebleken van enig protest van aanneemster voorafgaand aan de brief van 21 mei Tot slot geldt dat ook voor de vertraging ten gevolge van de slechte overdracht van het werk door de adviseur technische installaties die in het bestek staat genoemd aan een nieuwe adviseur. Dit zou volgens aanneemster ernstige vertraging hebben veroorzaakt maar ook te dien aanzien bevat het dossier geen waarschuwing of ingebrekestelling van de zijde van aanneemster. 24. Al met al zijn arbiters dan ook, anders dan aanneemster, van oordeel dat aanneemster niet kon volstaan met een eenvoudige aansprakelijkheidstelling maar dat een ingebrekestelling nodig was teneinde een tekortkoming of verzuim van opdrachtgeefster te bewerkstellingen. De brief van 21 mei 2008 is daartoe niet toereikend. Daarin wordt opdrachtgeefster immers geen termijn gegund om haar verplichtingen alsnog na te komen. Bovendien had aanneemster voorafgaand aan die brief al ingestemd met een latere oplevering. De oplevering per 27 juni 2008 kan dan ook niet als een tekortkoming van opdrachtgeefster worden aangemerkt. gevolg 25. Nu geen sprake is van een tekortkoming of verzuim van opdrachtgeefster komen de door aanneemster gevorderde extra kosten ten gevolge van de latere oplevering ( ,56) niet voor vergoeding in aanmerking. 26. Daarnaast heeft aanneemster ,00 gevorderd wegens niet repeterende werkzaamheden. Zij heeft bij haar aanbieding een korting verleend wegens repeterende werkzaamheden. Door de vertraging heeft zij die werkzaamheden niet repeterend kunnen verrichten, aldus aanneemster, zodat zij die korting alsnog in rekening brengt.

11 Nog daargelaten dat een dergelijke bijtelling achteraf, zonder waarschuwing of ingebrekestelling niet aan de orde is, merken arbiters op dat ter zitting is gebleken dan het niet repeteren van de werkzaamheden vooral samenhing met het meerwerk (van circa ,00 in totaal) en dat partijen ten aanzien van de afrekening van het meerwerk overeenstemming hebben bereikt (met de hierna te vermelden meerwerkfactuur als resultaat). Aanneemster had toen ook de onderhavige ,00 moeten melden. Daarmee is zij thans, bij memorie van eis, te laat. het meerwerk 28. Op 24 juni 2009 heeft aanneemster opdrachtgeefster een meerwerkfactuur gestuurd ten bedrage van ,49. Daarop is een bedrag van 286,79 gecrediteerd, zodat een bedrag van ,70 openstaat. Dit bedrag is door opdrachtgeefster erkend maar zij beroept zich op verrekening met wat zij in reconventie heeft te vorderen. in reconventie vooraf 29. De vordering van opdrachtgeefster is gebaseerd op gebreken en nalatigheden in het werk van aanneemster en bedraagt ,27 inclusief btw aan reeds gemaakte kosten en ,30 inclusief btw aan nog te verrichten herstel. Alvorens meer specifiek aan de gevorderde schadeposten toe te komen, zullen arbiters eerst moeten vaststellen in hoeverre aanneemster aansprakelijk is voor de door opdrachtgeefster gestelde gebreken. 30. Kort gezegd bestaat die aansprakelijkheid op grond van paragraaf 12 UAV in dit geval voor gebreken die ten tijde van de oplevering zijn gemeld en voor gebreken die op dat moment verborgen waren. Daaraan kunnen nog worden toegevoegd de gebreken die in de onderhoudstermijn (die in het onderhavige geval een jaar bedraagt) aan de dag treden (paragraaf 11 UAV). de oplevering 31. Hoewel er in de diverse memories door partijen verschillende opleverdata zijn vermeld, heeft aanneemster in haar memorie van eis gesteld dat oplevering heeft plaatsgevonden op 27 juni Tijdens de mondelinge behandeling is dat namens opdrachtgeefster desgevraagd bevestigd: op die datum heeft er

12 12 een opname plaatsgevonden en het werk is toen niet afgekeurd zodat dat is opgeleverd, aldus mr. Peters. 32. Op 27 juni 2008 heeft de toenmalige projectleider van aanneemster het werk opgenomen, samen met de opzichter van de architect, aldus voornoemde projectleider tijdens de mondelinge behandeling. In de memorie van eis staat vermeld dat de opname heeft plaatsgevonden samen met P.. Deze vennootschap is de opvolgster van Q te YY, die in het bestek staat vermeld als adviseur installaties. Van de zijde van opdrachtgeefster zelf was er bij die opname wegens vakanties niemand aanwezig, althans dat wordt in de memorie van eis gesteld. De projectleider heeft naar zijn zeggen op die datum een opname/restpuntenlijst elektrotechnische installaties opgesteld. Dat is kennelijk gebeurd aan de hand van een eerder door P opgestelde lijst (productie 20 bij repliek in conventie/dupliek in reconventie). Arbiters zullen die lijst verder aanduiden als opleveringslijst en wat er op die lijst staat vermeld, aanmerken als opleveringsgebreken. Zij merken nog op dat er op die lijst van 27 juni 2008 meer aanwezige personen staan vermeld dan alleen de toenmalige projectleider en de opzichter, waaronder de toenmalige coördinator interne bedrijfsvoering van opdrachtgeefster. de aansprakelijkheid voor de gestelde gebreken 33. De gebreken waarvoor opdrachtgeefster een vergoeding vraagt, komen niet voor op de opleveringslijst. Van aansprakelijkheid of een vergoeding voor opleveringsgebreken is daarmee geen sprake. 34. De gebreken waarvoor opdrachtgeefster een vergoeding vordert zijn alle aan het licht gekomen na een inspectie die opdrachtgeefster op 28 april 2011, dat wil zeggen ruim na het verstrijken van de onderhoudstermijn, heeft opgedragen aan C te X (productie 3 bij antwoord/eis in reconventie). C heeft een rapport opgesteld (productie 5 bij antwoord/eis in reconventie). 35. Naar de waarneming van arbiters zijn de door C vermelde gebreken alle gebreken die reeds ten tijde van de oplevering opgemerkt hadden kunnen en behoren te worden. Het is aan opdrachtgeefster om aan te tonen dat er sprake is van verborgen gebreken. Daar is zij niet in geslaagd. De opmerking van mr. Peters dat de goedkeuring toch niet geacht kan zijn ook betrekking te hebben op onderdelen van de installatie die achteraf door C als levensgevaar-

13 13 lijk worden aangemerkt, passeren arbiters. Het werk is onder toezicht uitgevoerd en de opname heeft plaatsgevonden in aanwezigheid van in elk geval één deskundige van de zijde opdrachtgeefster. Arbiters houden het ervoor dat die deskundige in elk geval op levensbedreigende situaties dient te controleren. 36. Aparte vermelding verdient het noodstroomaggregaat. Over het disfunctioneren daarvan was opdrachtgeefster eerder op de hoogte (productie 10 bij antwoord/eis in reconventie). Zij heeft erkend dat zij toen niet op haar beurt aanneemster heeft geïnformeerd. Aanneemster heeft voorts - door opdrachtgeefster onweersproken gesteld dat zij slechts de voedingskabel heeft geleverd; het aggregaat zelf, de hoofdverdeelkast daarbij en de sturing daartussen zijn van derden afkomstig. Arbiters zijn van oordeel dat daarom geen tekortschieten van aanneemster is komen vast te staan, nog daargelaten dat in die situatie van een directievoerder mag worden verwacht extra alert te zijn op de functionaliteit en deugdelijkheid van een dergelijke, door diverse leveranciers verzorgde, belangrijke voorziening. de verschillende vorderingen de kosten van de rapportage van C ad ,92 inclusief btw. 37. Opdrachtgeefster stelt dat de rapportage die C heeft gemaakt op grond van het bestek door aanneemster gemaakt had moeten worden. Aanneemster heeft dat betwist. 38. Bestekspost (BEPROEVEN, INREGELEN, IN BEDRIJF STELLEN EN CONTROLEREN) luidt: a 0. BEPROEVEN/INREGELEN ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIE Beproeven en inregelen van: de gehele elektrotechnische installatie. Uitgangspunten: Methode: - volgens NEN 3140 Uitvoering door: - elektrotechnisch aannemer Tijdstip: direkt nadat installatie gereed is en alvorens de installatie in gebruik te nemen. 5. BEPROEVINGS-/KEURINGSRAPPORT, ELEKTR. INSTALLATIE In het rapport moeten tenminste zijn vermeld: - alle meetresultaten.

14 14 Bij het rapport moeten tenminste de schema s bijgevoegd zijn van: - alle schakel- en verdeelinrichtingen. Aantal ter verstrekken exemplaren: 2 Vorm van verstrekking: ingebonden. 39. Op de opleveringslijst staat vermeld: beproeving De beproeving geschiedt door de aannemer in aanwezigheid van de directie en dient om vast te stellen of het werk, of het desbetreffende onderdeel daarvan, op het gebied bestreken door de beproeving, voldoet aan hetgeen is overeengekomen, voor zover dit op het tijdstip van de beproeving mogelijk is. Aannemer en directie stellen in onderling overleg het tijdstip van de beproeving vast. eindoplevering Het werk komt in aanmerking voor (eind)oplevering, nadat de in dit bestek verlangde bescheiden, zoals certificaten, logboek, revisietekeningen, et cetera, alsmede certificaten en overzichten zijn ingeleverd. Actie diende te worden ondernomen door aanneemster. 40. Aanneemster heeft tijdens de mondelinge behandeling gesteld dat het beproeven en inregelen heeft plaatsgevonden en dat de meetresultaten zijn aangetekend op de revisietekeningen ( as build ). De beproeving voldeed volgens haar aan NEN-norm 1010, een ontwerpnorm voor de installatie. De tekeningen zijn in tweevoud op 24 juni 2009 aan de balie van opdrachtgeefster afgegeven. Opdrachtgeefster heeft dat ontkend maar het komt arbiters aannemelijk voor dat het resultaat van de beproevingen op enig moment aan opdrachtgeefster zijn overhandigd. Op de lijst van restpunten (en nagekomen punten), op 28 augustus 2009 bijgewerkt door een lijst van P raadgevende ingenieurs B.V. (productie 14 bij dupliek in conventie/repliek in reconventie) staat als restpunt 27-6 (onder nr 220) vermeld dat de certificaten, meetrappoten, logboek, revisietekeningen, administratie en eindoverzicht gecontroleerd moeten worden, wat suggereert dat er stukken aanwezig waren. Voorts zijn de desbetreffende tekeningen met aantekeningen aan de rapportage van C gehecht zodat opdrachtgeefster daarover de beschikking moet hebben gehad. 41. Rest de vraag of aanneemster met het overhandigen van die tekeningen aan haar besteksverplichtingen heeft voldaan. Anders dan opdrachtgeefster zijn arbiters, met aanneemster, van oordeel dat zij niet verplicht was een volledige keuring uit te voeren overeenkomstig NEN-norm 3140, een beheersnorm voor de installatie. Wel diende de systematiek van die norm gevolgd te wor-

15 15 den. Niet gesteld of gebleken is, dat dat niet is gebeurd. De desbetreffende rapportage behoefde op grond van de geciteerde bestekspost al helemaal niet te voldoen aan die NEN-norm: er wordt slechts gesproken over meetresultaten en schema s. Waar het arbiters voorts uit eigen wetenschap bekend is dat het gebruikelijk is, zoals ook hier is gebeurd, dat de meetresultaten op de revisietekeningen worden aangegeven, zijn zij van oordeel dat geen sprake is van een tekortkoming van aanneemster. Dat de rapportage niet is ingebonden, is inherent aan deze wijze van rapporteren. 42. Overigens merken arbiters nog op dat opdrachtgeefster, ondanks het feit dat de desbetreffende rapportages - waar zij in deze procedure zo n belang aan hecht - in juni 2008 ontbraken, niettemin het gebouw in gebruik heeft genomen. 43. Door C is een keuring verricht en een rapportage opgesteld die voldoet aan NEN Nu uit het voorgaande volgt dat een dergelijke rapportage niet door aanneemster verricht behoefde te worden, blijven de kosten daarvan voor rekening van opdrachtgeefster. Voor zover opdrachtgeefster meent aanspraak op die kosten te hebben omdat de rapportage nodig was om de aansprakelijkheid en de schade vast te stellen, wijzen arbiters erop dat in de rapportage verborgen gebreken worden geconstateerd waarvan hiervoor al is geoordeeld dat aanneemster daarvoor niet aansprakelijk is. Ook op die grond moet de vordering van opdrachtgeefster ter zake worden afgewezen. de kosten van S ad 7.128,10 inclusief btw 44. Door C is een aantal gebreken aangemerkt als levensgevaarlijk: herstel kon geen uitstel lijden. Opdrachtgeefster heeft die werkzaamheden door S laten verrichten en heeft ter onderbouwing van de kosten een offerte overgelegd (productie 8 bij antwoord/eis in reconventie). 45. Arbiters wijzen ook dit deel van de vordering af. Aansprakelijkheid van aanneemster is immers niet komen vast te staan. de kosten van adviseur T ad 1.636,25 inclusief btw de eigen personeelskosten van opdrachtgeefster ad 3.900,00

16 Naast C heeft opdrachtgeefster nog een adviseur ingeschakeld om de gebreken in kaart te brengen en te begeleiden bij het oplossen daarvan. Zelf heeft zij daaraan ook de nodige uren besteed. 47. Waar arbiters geen aansprakelijkheid van aanneemster hebben vastgesteld, dienen ook deze posten te worden afgewezen. in conventie en in reconventie slotsom 48. De vordering in conventie ter zake van de vertragingsschade wordt afgewezen. 49. Nu de vordering in reconventie eveneens wordt afgewezen, faalt het beroep op verrekening van opdrachtgeefster met betrekking tot het in conventie gevorderde meerwerk. Daarom zal een bedrag van ,70 aan aanneemster worden toegewezen, te verhogen met de daarover gevorderde wettelijke handelsrente met ingang van 7 augustus Aanneemster vordert nog een bedrag wegens buitengerechtelijke incassokosten. In het licht van de hierna te bepalen mate van gelijk en ongelijk zien arbiters geen reden om deze vordering toe te wijzen. 51. Behoudens het aanbod van opdrachtgeefster om te bewijzen dat zij regelmatig heeft geprotesteerd tegen de optredende vertraging en de financiële consequenties daarvan, hebben partijen over en weer geen stellingen aangeboden te bewijzen die indien bewezen tot een ander oordeel kunnen leiden, zodat arbiters hun bewijsaanbod passeren. 52. Wat betreft het voormelde bewijsaanbod verwijzen arbiters naar het voorgaande: de aanwezigen mochten als informanten aangemerkt worden en, allen gehoord hebbende, zijn arbiters tot de conclusie gekomen dat een en ander niet is komen vast te staan. de proceskosten en overige vorderingen in conventie en in reconventie 53. Gelet op de mate waarin partijen vooral in principiële zin in het gelijk en ongelijk zijn gesteld, achten arbiters het billijk zij de proceskosten in gelijke mate dragen.

17 De door de Raad gemaakte kosten hebben tot en met het depot van dit vonnis ter griffie van de rechtbank te Amsterdam ,42 bedragen (waarvan 3.195,42 aan btw) en zijn verrekend met de door beide partijen gedane stortingen, ieder ten belope van de helft van dat bedrag, zijnde ,71. Partijen dragen in het verlengde van het voorgaande ieder de eigen kosten van rechtsbijstand. 55. Ter zake van de proceskosten behoeft er derhalve niets tussen partijen te worden verrekend. 56. Arbiters zullen het vonnis, zoals door aanneemster gevorderd, uitvoerbaar bij voorraad verklaren. 57. Hetgeen meer of anders is gevorderd, dient te worden afgewezen. DE BESLISSING Arbiters, rechtdoende als goede mannen naar billijkheid: in conventie en reconventie VEROORDELEN opdrachtgeefster aan aanneemster te betalen ,70 (zeventienduizend tweehonderdzevenentachtig euro en zeventig cent), vermeerderd met de wettelijke handelsrente daarover, vanaf 7 augustus 2009 tot de dag der algehele voldoening; VERKLAREN dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad; WIJZEN AF hetgeen meer of anders is gevorderd. Aldus gewezen te Amsterdam, 28 augustus 2012 w.g. F.H. van Rijssen w.g. E.W. van Baarsel w.g. F.J.A. van Laarhoven 32843