Vijf jaar Buurtbemiddeling Arnhem

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vijf jaar Buurtbemiddeling Arnhem 2007-2012"

Transcriptie

1 Buurtbemiddeling Arnhem Weerdjesstraat JH Arnhem telefoon (026) website Buurtbemiddeling Arnhem is een gezamenlijk project van: Vijf jaar Buurtbemiddeling Arnhem

2 Na ruim 5 jaar buurtbemiddeling in Arnhem weten we dat achter elke casus, achter elke voordeur, achter elke deelnemer aan het proces van buurtbemiddeling een verhaal zit. Dit valt niet te vatten in cijfers. Want elke bewoner is uniek, elke burenrelatie is uniek en elke vrijwilliger is uniek. Daarom vind u in dit boekje vooral de verhalen van een aantal betrokkenen, geïllustreerd met wat cijfers. Wij hopen u hiermee een kijkje achter de cijfers te geven en wensen u veel leesplezier. Team Buurtbemiddeling Inleiding Inhoudsopgave De stuurgroep Interview met voorzitter stuurgroep: Jos Palm Uitvoering & Werkwijze Interview met coördinator Petra Thissen De vrijwillige buurtbemiddelaars Eigenschappen van een goede buurtbemiddelaar Interview met vrijwilliger Kees Interview met vrijwilliger Wilna Trainingen Interview met vrijwilliger Anthony Interview met vrijwilliger Carolien Samenwerken Interview met vrijwilliger Femke Interview met vrijwilliger Wiebe Buurtbemiddeling in de praktijk Resultaten van 5 jaar buurtbemiddeling Aanmeldingen per wijk Interview met bewoners De verwijzers van buurtbemiddeling Verwijzingen per organisatie Interview met wijkagent Eric Wijnhoud Interview met leefbaarheidsconsulent Eva Schat Top 10 klachten Interview met woonadviseur Frits Greve Interview met zorgcoördinator Natasja Thuis Dankwoord blz. 02 blz. 03 blz. 04 blz. 05 blz. 06 blz. 07 blz. 08 blz. 08 blz. 09 blz. 10 blz. 11 blz. 12 blz. 13 blz. 14 blz. 15 blz. 16 blz. 17 blz. 17 blz. 18 blz. 19 blz. 21 blz. 21 blz. 22 blz. 23 blz. 24 blz. 25 blz. 26 blz. 27 INLEIDING BLZ 02 INHOUDSOPGAVE BLZ 03

3 Jos Palm, Manager klantenservice Volkshuisvesting Voorzitter van de stuurgroep Buurtbemiddeling is in de afgelopen vijf jaar uitgegroeid tot een organisatie die een goede aanvulling is op o.a. de service van woningbouwcorporaties bij de aanpak van overlast. Door de laagdrempeligheid is het gemakkelijker voor mensen om hulp te vragen bij een conflict dat ze hebben. In deze vijf jaar hebben we bijna elk jaar een stijging gezien van het aantal zaken. Deze groei geeft aan dat buurtbemiddeling graag als hulpmiddel wordt ingeschakeld. Buurtbemiddeling Arnhem is een gezamenlijk initiatief van de woningcorporaties Volkshuisvesting, Vivare en Portaal, van de Gemeente Arnhem, de Politie Gelderland- Midden en de uitvoerder Stichting Rijnstad. De Stuurgroep Het beleid van Buurtbemiddeling Arnhem wordt bepaald door de stuurgroep. De initiatiefnemers van Buurtbemiddeling leveren elk één lid voor de stuurgroep. De stuurgroep komt twee maal per jaar bijeen om de koers te bepalen, de financiën te bespreken en resultaten te evalueren. Buurtbemiddeling wordt als volgt gefinancierd: 50% door de gemeente Arnhem 50% door de drie grootste woningbouwcorporaties van Arnhem: Volkshuisvesting, Vivare en Portaal. Slechts één jaar is er een stagnering geweest in het aantal zaken. Destijds (2010) hebben we als stuurgroep gekeken waar dit aan lag en hoe dit op te lossen was. Het bleek dat we de criteria om een zaak te verwijzen naar buurtbemiddeling en de manier van verwijzen moesten veranderen. Toen dit was doorgevoerd steeg het aantal zaken dat buurtbemiddeling binnen kreeg weer. De stuurgroep is van mening dat er voldoende resultaat wordt geboekt om verder te gaan. Zodoende is er besloten om de financiering van buurtbemiddeling met drie jaar te verlengen. In de komende drie jaar willen we op dezelfde manier doorgaan. Omdat de manier van werken op dit moment goed bevalt, zullen er geen grote veranderingen worden doorgevoerd. Uiteraard zijn er wel uitdagingen en verbeterpunten. De aankomende drie jaar willen we proberen om meer allochtone bemiddelaars aan te trekken. We denken dat in conflicten tussen verschillende culturen het voordelig kan zijn om iemand uit dezelfde cultuur te laten bemiddelen. Een andere uitdaging is om ook bij conflicten van grotere omvang buurtbemiddeling te kunnen gaan inzetten. Bijvoorbeeld wanneer er meerdere partijen binnen een straat of wijk bij de zaak betrokken zijn. Tot nu toe is buurtbemiddeling een goede samenwerking tussen de politie, woningbouwcorporaties en de medewerkers van buurtbemiddeling Arnhem geweest. We hebben er alle vertrouwen in dat dit de aankomende drie jaar zo door zal gaan. DE STUURGROEP BLZ 04 INTERVIEW JOS PALM BLZ 05

4 Uitvoering Buurtbemiddeling Arnhem wordt uitgevoerd door Rijnstad. Dit is een brede welzijnsorganisatie die zich richt op peuterspeelzaalwerk, sociaal cultureel werk, opbouwwerk, maatschappelijk werk, sociaal raadsliedenwerk, opvoedingsondersteuning, vrijwilligerswerk en jeugden jongerenwerk. De contactpersonen voor buurtbemiddeling in Arnhem zijn: Petra Thissen en Ivy Americaan. De bemiddelingen worden door vrijwilligers uitgevoerd. De werkwijze van buurtbemiddeling In Arnhem dienen de bewoners zichzelf aan te melden bij buurtbemiddeling. Dit is de eerste stap van het proces: initiatief nemen, zelf in actie komen om het conflict op te lossen. De bewoner blijft zo eigenaar van zijn/haar eigen probleem èn oplossing. Buurtbemiddeling kent vijf stappen: Stap 1: De initiatiefnemer (A) neemt contact op met de coördinator van buurtbemiddeling en legt uit wat er aan de hand is. Project-coördinatie van Buurtbemiddeling Arnhem Petra Thissen, kijkt met passende trots terug op de afgelopen periode. Eigenlijk bestaan we al bijna zes jaar, omdat we gestart zijn in september Ook de komende jaren ziet ze positief tegemoet. In de afgelopen vijf jaar hebben we goede resultaten geboekt. Buurtbemiddeling Arnhem scoort bovengemiddeld in vergelijking met andere buurtbemiddelingsprojecten in Nederland. En toch geven deze cijfers slechts een beperkt beeld van de werkelijke resultaten die buurtbemiddeling Arnhem heeft bereikt. De vooruitgang die wordt geboekt door de betrokken bewoners door alleen al weer met elkaar te communiceren is niet in cijfers uit te drukken. Middels de interviews in dit boekje proberen we u een kijkje te laten nemen achter de schermen van buurtbemiddeling. Door ervaring hebben we geleerd wat we beter anders aan konden pakken. Een belangrijke verandering is dat tijdens het proces van bemiddelen, de nadruk niet meer op het bemiddelingsgesprek ligt. De aandacht voor de bewoners en de mogelijkheid om hun verhaal kwijt te kunnen, tijdens de kennismakingsgesprekken, is minstens net zo belangrijk. Onlangs zijn we gestart met buurtcoaching. Dit is een extra service waarbij één vrijwilliger een bewoner in twee à drie gesprekken coached om beter met de (conflict)situatie of de ervaring van overlast om te kunnen gaan. Dit wordt ingezet wanneer bijvoorbeeld de andere bewoner geen behoefte heeft aan bemiddeling. Vijf jaar geleden begonnen we met twaalf vrijwilligers. Dit steeg al snel naar zesentwintig, en vele enthousiaste vrijwilligers melden zich nog steeds aan. De sfeer in het team is open en gezellig. Voor de aankomende drie jaar zijn we gegarandeerd van subsidie. Dat geeft al aan dat buurtbemiddeling echt van toegevoegde waarde is voor de maatschappij. Dit had niet gekund zonder de vele vrijwilligers. Deze steunpilaren van buurtbemiddeling Arnhem hebben er voor gezorgd dat we dit lustrum kunnen vieren. Ik wil iedereen die zich de afgelopen vijf jaar heeft ingezet voor buurtbemiddeling bedanken. En in het bijzonder Hélène Doeff: de wijze waarop zij de coördinatie van buurtbemiddeling heeft waargenomen tijdens mijn lange periode van afwezigheid is uitstekend geweest. Stap 2: Is de situatie bemiddelbaar dan wordt er een afspraak gemaakt voor een kennismakingsgesprek bij de initiatiefnemer thuis door 2 vrijwillige buurtbemiddelaars. Stap 3: In een gesprek met de andere buur (B) luisteren de buurtbemiddelaars naar zijn/haar versie van het verhaal. Stap 4: Met instemming van beide buren (A en B) vindt er een bemiddelingsgesprek plaats op een neutrale plek. De twee buurtbemiddelaars zorgen ervoor dat het gesprek goed verloopt en ondersteunen de buren bij het maken van afspraken. Stap 5: Na enkele weken nemen de buurtbemiddelaars contact op met beide buren om te vragen of de afspraken naar tevredenheid verlopen, of dat er nog een gesprek gewenst is. Petra Thissen, Projectcoördinatie Van augustus 2006 t/m mei 2009 & van augustus 2011 tot heden Hélène Doeff, Projectcoördinatie Van juni 2009 t/m juli 2011 UITVOERING & WERKWIJZE BLZ 06 INTERVIEW COÖRDINATOR BLZ 07

5 Je hebt als bemiddelaar geen controle over de situatie. Je zet slechts iets in gang. Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Al sinds dat ik me kan herinneren bemiddel ik. Ik ben altijd erg geboeid geweest door de onbekende kant van een probleem tussen 2 partijen. Mensen hebben me al vaak gevraagd om te helpen bij een conflict dat ze hebben. Dit doe ik altijd met veel plezier. Tijdens mijn mediation-opleiding vertelden studiegenoten van me dat buurtbemiddeling een leuke manier was om mediation in de praktijk te brengen. En toen er een project van buurtbemiddeling in Arnhem begon, heb ik me meteen aangemeld. De vrijwillige buurtbemiddelaars Bij Buurtbemiddeling draait alles om vrijwilligers: de buurtbemiddelaars. Bij elk conflict zet de projectcoördinator twee van deze goedgetrainde vrijwilligers uit Arnhem in. Zij zijn in elk conflict neutraal en staan als het ware naast de bewoners. Zij helpen hen om zelf een oplossing te vinden, zoveel mogelijk in samenspraak met de betrokken buren. De vrijwilligers hebben geheimhoudingsplicht. De eigenschappen van een goede buurtbemiddelaar Buurtbemiddelaar word je niet zomaar. Het is een gespecialiseerde vrijwilligersfunctie, waarvoor men een aantal basisvaardigheden in huis dient te hebben. Denk hierbij aan: goede sociale en communicatieve vaardigheden, neutrale houding, om kunnen gaan met emoties, vertrouwelijkheid in het omgaan met informatie, zelfreflectie en kunnen samenwerken. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Ik merk dat sinds dat ik met buurtbemiddeling ben begonnen ik een veel breder beeld heb van de maatschappij. Door op plaatsen te komen waar mensen zijn die ik normaal niet zou tegenkomen kom ik in situaties terecht waar ik eerst geen weet van had. Het doet me denken aan liften, waarbij je bij iemand instapt die je helemaal niet kent. Maar binnen de kortste keren heb je een goed gesprek. Dat is met buurtbemiddeling ook zo. Ik vind het bijzonder dat de korte contacten die je met de mensen hebt, wel erg intensief zijn. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? Interesse in de andere partij. Je moet nieuwsgierig zijn en geboeid in anderen. Het is denk ik belangrijk dat je je moet kunnen realiseren dat de werkelijkheid volkomen anders is dan dat wat je te horen krijgt. Jouw kennis over het conflict is minimaal, beide partijen zitten er immers midden in. Je moet dus niet denken dat je iets over het conflict weet. Maar je moet juist de beide partijen aan elkaar laten uitleggen wat het conflict voor hen inhoud. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? In het begin vond ik het vervelend als een bemiddelingsgesprek niet lukte. Ik zag dit als een soort nederlaag, en vaak eindigde een zaak in zo n nederlaag. Dat haalde mijn motivatie omlaag. Ik had het gevoel dat er geen progressie werd geboekt. Ik dacht dat de aandacht voor het probleem 10% van de winst was, en Kees, 47 jaar Buurtbemiddelaar sinds de start sept. 2006, bezig met de 47 e zaak voor buurtbemiddeling het gesprek 90%. Maar later, en dat zal zeker te maken hebben met ervaring, zag ik in dat niet zozeer een bemiddelingsgesprek resultaat was. Juist de aandacht voor het conflict, en het luisterend oor voor de partijen is het belangrijkste. Volgens mij is dat de meeste winst die je kan boeken. Ik denk nu dat de aandacht 75% en het gesprek 25% van het resultaat is. Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Ik heb niet echt een zaak of moment dat eruit springt. Maar ik merk wel dat ik buurtbemiddeling niet zou willen missen. Ondanks dat ik vaak maar weinig tijd heb, en dat lang niet alle zaken op een succes uit lopen zou ik het heel erg jammer vinden als ik er mee zou stoppen. DE VRIJWILLIGE BUURTBEMIDDELAARS BLZ 08 INTERVIEW VRIJWILLIGER KEES BLZ 09

6 met andere bemiddelaars en de ondersteuning vanuit Rijnstad vind ik leerzaam en prettig. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? De interesse in een ander is erg belangrijk. Als je niet open staat voor anderen dan gaat het mis in de communicatie. Daarnaast kan humor een erg belangrijk middel zijn om het ijs te breken. Maar dat moet je wel op een adequate manier kunnen inzetten. Verder is empatisch vermogen een belangrijke eigenschap. Daarom spreek ik liever van meerpartijdigheid in plaats van neutraliteit omdat dit voor mij meer zegt over je eigen drijfveren om dit werk te doen. Wilna, 71 jaar Buurtbemiddelaar sinds de start sept. 2006, bezig met de 56 e zaak voor buurtbemiddeling Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Ik werkte als raadsonderzoeker bij de raad voor de kinderbescherming en ging met pensioen. Ik heb daar veel moeten bemiddelen tussen gescheiden vaders en moeders over omgangsregelingen met hun kinderen. Ik hoorde via een vriendin dat Rijnstad een buurtbemiddelingsproject in Arnhem aan het opzetten was. Ik heb mij aangemeld want zo kon ik mijn kennis, vaardigheden en ervaring, die ik in de loop der jaren op mijn werk heb opgedaan, ook na mijn 65 ste inzetten om mensen verder te helpen. Het zou toch zonde zijn om daar na mijn 65 ste niets meer mee te doen. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Het doet me goed om iets voor een ander te kunnen betekenen en mijn expertise ook na mijn 65ste voor de samenleving te kunnen inzetten. Ik vind het fijn om deel uit te maken van een prachtig project zoals buurtbemiddeling. Ook de samenwerking Na de eerste training, nu 5 jaar geleden, had ik vaak het idee dat er een bemiddelingsgesprek moest komen. Daardoor zette ik mijzelf en het proces onder druk. Nu sta ik daar veel rustiger in en dat schept ruimte voor mijzelf, mijn collega en het proces. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Soms vind ik het moeilijk om niet zelf met een oplossing te komen. Vooral wanneer een oplossing zo voor de hand ligt, lukt mij dat soms niet. Ook vind ik het soms moeilijk om niet het voortouw te nemen in de samenwerking met mijn collega. Achteraf denk ik dan bij mezelf dat ik mijn collega meer ruimte had moeten geven en wat meer geduld had moeten hebben. Daarom vind ik het ook belangrijk dat we in duo s werken, daar leer ik van en wordt mij een spiegel voorgehouden. Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Wat ik als prettig heb ervaren is dat buren met een voor hen bijna onoplosbaar conflict er toch samen zijn uitgekomen. Ik vind het mooi dat ze apart komen maar samen naar huis gaan. Ook is het leuk dat blijkt dat vaak alleen al het inschakelen van Buurtbemiddeling een positief proces in gang kan zetten. Trainingen De vrijwillige buurtbemiddelaars hebben een intensieve, gecertificeerde basistraining buurtbemiddeling gevolgd. Bovendien worden ze jaarlijks bijgeschoold. De bemiddelaars komen gemiddeld zes keer per jaar bijeen op teambijeenkomsten waar zij hun ervaringen uitwisselen. Op deze manier leren de vrijwilligers van elkaar, met als doel meer plezier in hun vak en een nog betere dienstverlening voor de bewoners.. De verdiepingstrainingen die we met elkaar hebben gevolgd de afgelopen jaren: buur B benaderen (ombuigen van weerstand naar samenwerking) Meerpartijen bemiddeling Verbindend spreken Omgaan met weerstand Coaching van bewoners in burenconflicten Daarnaast wordt er door de buurtbemiddelaars gebruik gemaakt van de extra mogelijkheden om verdiepende workshops te volgen: tijdens de regionale bijeenkomsten voor buurtbemiddelaars en via Volare (cursuscentrum voor vrijwilligers in Arnhem). Denkt u hierbij aan multiculturele communicatie, nlp technieken, conflicthantering. INTERVIEW VRIJWILLIGER WILNA BLZ 10 TRAININGEN BLZ 11

7 Anthony, 40 jaar Buurtbemiddelaar sinds februari 2012, bezig met de 5 e zaak voor buurtbemiddeling Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Op een cursus mediation vertelde iemand dat hij bij buurtbemiddeling ging werken als vrijwilliger. Het leek me ook leuk om buurtbemiddeling te gaan doen, omdat dit weer een ander uitgangspunt is dan mediation. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Het is fijn om mensen samen te brengen. En om de negatieve energie die er tussen deze mensen heerst, om te buigen naar positieve energie. Daarnaast is het leuk om nieuwe mensen te leren kennen. Ik vind het leuk om te zien dat je eerst bij partij A bent geweest en een bepaald beeld hebt van het conflict. Wanneer je dan - met een leeg hoofd zonder een voorgenomen mening - bij partij B bent, blijkt dat het totaal anders is dan wat je hebt gehoord. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? Je moet een luisterend oor voor de mensen zijn. De mensen hebben vaak klachten en kunnen nergens heen. Ze hebben het gevoel dat ze niet gehoord of serieus genomen worden. Door deze taak op je te nemen kun je al veel druk van de ketel halen. Zodra je er voor zorgt dat de partijen begrip voor elkaar krijgen, zal de sfeer tussen A en B stukken beter worden. Daarmee heb je al meer dan de helft van het conflict opgelost, zonder dat er ook maar iets veranderd is aan het probleem zelf. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Ik heb meegemaakt dat mensen niet aanwezig waren op de gemaakte afspraken, maar daar blijf ik nuchter onder. Dan probeer ik een volgende keer af te spreken en zo toch nog tot een gesprek te komen. Tijdens de training moest ik even wennen aan het samenwerken met een partner, want ik was gewend om alleen te werken als mediator. Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Ik vond het fijn dat de training heel helder en goed georganiseerd was. Er werd met een duidelijke tactiek gewerkt, zo pakte iedereen de problemen die als voorbeeld werden gegeven op een zelfde manier aan. Dit maakte de samenwerking in duo s makkelijker. Maar ik denk dat het persoonlijke in de manier van aanpak pas terug te vinden is als je wat meer ervaring hebt. De oplossing die men zelf creëert is veel makkelijker om te handhaven dan een oplossing die iemand anders voor je bepaald. Carolien, 45 jaar Buurtbemiddelaar sinds februari 2012, bezig met de 2 e zaak voor buurtbemiddeling Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Tijdens mijn werk als vertrouwenspersoon heb ik veel bemiddelingsgesprekken meegemaakt en ervaren hoe waardevol deze gesprekken kunnen zijn. Toevallig is mijn zus buurtbemiddelaar in een andere regio en zij vertelde mij zo enthousiast over haar positieve ervaringen met buurtbemiddeling dat ik besloot om mij als vrijwilliger aan te melden bij de Arnhemse buurtbemiddeling. Ik vind het heel belangrijk dat je je prettig voelt in je eigen huis. Als je overlast ervaart van je omgeving dan kan dat veel invloed hebben op je woonplezier. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Ik vind het bijzonder dat door het uitwisselen van gedachten, mensen dichter bij elkaar kunnen komen. Mensen hebben vaak de neiging om de gedachten van de ander in te vullen. Het geeft me voldoening wanneer we als buurtbemiddelaars de buren bij elkaar brengen en zij meer begrip voor elkaar krijgen waardoor ze prettiger wonen. De mensen zijn deskundigen van hun eigen probleem. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? Het is denk ik belangrijk dat je het als bemiddelaar kunt waarderen dat iedereen anders is en hier respect voor hebt. Je moet goed kunnen luisteren, zo blanco mogelijk in het bemiddelingstraject stappen en de buren beiden evenveel het gevoel geven dat ze gehoord worden. Onpartijdig en integer zijn, en beide buren genoeg ruimte bieden om hun kant van het verhaal te vertellen. Hier draait het om. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Ik ben nog niet zo lang geleden begonnen en heb nog niets meegemaakt dat ik lastig vind. We hebben een intensieve training vooraf gevolgd waarbij we veel hebben geoefend met rollenspelen. Deze vaardigheden kunnen we goed gebruiken bij het bemiddelen, maar ik heb ook gemerkt dat het belangrijk is om jezelf te blijven! Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Het is leuk en spannend om samen met een collega op huisbezoek te gaan bij mensen die je niet kent en dan naar hun verhaal te luisteren. Het samenwerken is mij ook heel goed bevallen! De organisatie is erg zorgvuldig, dit merkte ik door de belangstelling van de projectleider tijdens en na de training en vooral rondom het eerste bemiddelingstraject! Het kennismaken met de andere bemiddelaars was ook erg leuk. We hebben kortgeleden het jaarlijkse uitje gehad en ik voelde me echt welkom. INTERVIEW VRIJWILLIGER ANTHONY BLZ 12 INTERVIEW VRIJWILLIGER CAROLIEN BLZ 13

8 Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Ik heb via de mediation opleiding die ik volgde kennis gemaakt met het project buurtbemiddeling. Ik hoorde dat het werk als vrijwilliger en goede manier was om ervaring op te doen als mediator. De opleiding zou veel raakvlakken hebben met het bemiddelen bij buurtbemiddeling. Op deze manier zou ik feeling kunnen houden met de opleiding. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Door dit vrijwilligerswerk te doen draag ik m n steentje bij aan de maatschappij. Dat geeft me een goed gevoel. Daarnaast merk ik dat ik hier veel van leer. En het is natuurlijk een erg mooie combinatie om mezelf te ontwikkelen, en daarnaast anderen mensen te helpen. Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Toen ik net begon als bemiddelaar werd me verteld dat het lang niet altijd tot een bemiddelingsgesprek komt. Maar meteen bij mijn eerste zaak had ik een bemiddelingsgesprek. Dat gaf me een enorme kick. Het was voor mij echt een bevestiging: ik zit hier op de juiste plek. Daarnaast vind ik het erg fijn dat via buurtbemiddeling er nog andere trainingen te volgen zijn. Een van deze trainingen heb ik gedaan, waardoor ik ook als buurtcoach aan de slag kan. Samenwerken Er wordt in tweetallen gewerkt. De samenstelling van deze tweetallen wisselt per bemiddelingszaak. Dit vraagt aan de ene kant een flexibele houding van de vrijwilliger, aan de andere kant biedt het de kans om veel van elkaar te leren. En mocht het voorkomen dat de samenwerking wat minder soepel loopt dan werkt dat vaak meteen als voorbeeld voor de ruziënde buren: want ze laten zien hoe ze er samen wel uitkomen. Het voordeel van samen op pad gaan is niet alleen de veiligheid maar ook er niet alleen voor staan. Met z n tweeën zie en hoor je meer dan alleen. Samenstelling van het team buurtbemiddelaars: In april 2012 werken wij met een team van 26 buurtbemiddelaars: 10 mannen en 16 vrouwen Leeftijdscategorie vrijwilligers Aantal Ouder dan 20 en jonger dan 40 6 Ouder dan 40 en jonger dan Ouder dan In september 2006 zijn we gestart met 12 buurtbemiddelaars. 5 van hen zijn nog steeds actief voor buurtbemiddeling (lees ook de interviews van Kees en Wilna). Door jaarlijkse werving en training van nieuwe vrijwilligers hebben wij vanaf 2007 een team van gemiddeld 26 bemiddelaars in stand gehouden. Vrijwilligers blijven gemiddeld 2 jaar werkzaam voor buurtbemiddeling. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? Ik denk dat het belangrijk is dat de bemiddelaar uitstraalt dat hij of zij neutraal is. Door bijvoorbeeld geen eigen mening te uiten, en geduld te hebben met de beide partijen. Daarnaast moet de bemiddelaar goed kunnen luisteren. Het is belangrijk dat je laat merken dat je onpartijdig bent. Je denk natuurlijk altijd wel wat, maar dat moet je dus niet uiten. En dan bedoel ik niet per se precies wat er letterlijk gezegd wordt, maar misschien is het nog wel belangrijker om goed te kunnen horen wat er nou eigenlijk niet gezegd wordt. Ik merk dat als je dat in de gaten houdt, dat je inziet wat er achter de letterlijke woorden van de mensen zit. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Ik heb wel eens meegemaakt dat iemand de hulp van buurtbemiddeling had aangevraagd en vervolgens twee keer niet thuis was op het moment dat we hadden afgesproken. Dat is vervelend maar ik kan dat wel goed relativeren en doorgaan naar een volgende zaak. Het frustreert me soms dat ik hoge verwachtingen heb van een bemiddelingsgesprek, maar dat beide partijen zo koppig zijn dat ze er niet uit komen. En dat terwijl ze dezelfde belangen hebben! Zonde dat ze er dan niet uitkomen terwijl ze eigenlijk hetzelfde willen. Femke, 32 jaar Buurtbemiddelaar sinds februari 2010, bezig met de 17 e zaak voor buurtbemiddeling SAMENWERKEN BLZ 14 INTERVIEW VRIJWILLIGER FEMKE BLZ 15

9 Wiebe, 66 jaar Buurtbemiddelaar sinds april 2009, bezig met de 38 e zaak voor buurtbemiddeling Het is belangrijk dat je respecteert dat iedereen anders is, je moet er zo blanco mogelijk instappen. Waarom heeft u zich aangemeld als vrijwilliger bij Buurtbemiddeling Arnhem? Ik werkte voor de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen, een belangenorganisatie voor pleegouders. Hier heb ik veel moeten bemiddelen tussen pleegouders en allerlei instanties. Toen ik stopte met werken kwam ik toevallig een folder van buurtbemiddeling tegen. Het werd me duidelijk dat dit vrijwilligerswerk erg leek op wat ik zo leuk vond aan mijn werk; het bemiddelen bij een conflict tussen 2 partijen. Wat levert het werk als vrijwilliger u op? Ik vind het fijn om met mensen om te gaan en me met maatschappelijke onderwerpen te bemoeien. Het mooie aan buurtbemiddeling is dat je echt ergens mee bezig bent, en dat je heel duidelijk een probleem probeert te verhelpen. Het is niet dat je iets doet voor de maatschappij, maar je hebt een bepaald conflict tussen twee partijen. En dat probeer je zo te begeleiden, dat de twee partijen er zelf uit kunnen komen. Wat heeft een vrijwilliger volgens u voor eigenschappen nodig? Ik denk dat een bemiddelaar open moet staan voor meningen van anderen. Als je oogkleppen op hebt en niet verder kijkt dan je eigen wereld, kan je niet begrijpen wat nou precies het conflict is. Je moet dus inlevingsvermogen hebben. Als je je inleeft in de beide partijen, begrijp je waarom het conflict er is. Ook is het belangrijk dat je niet alleen luistert naar de mensen, maar ook op signalen zoals emotie let. Ik merk vaak dat de conflicten voortvloeien uit een gebrek aan communicatie. Wat heeft u als lastig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Het is niet echt dat ik een of meerdere duidelijke tegenslagen heb gehad. Maar er zijn natuurlijk wel dingen waar ik van baal. Ik vind het bijvoorbeeld jammer als er een bemiddelingsgesprek is geweest waar afspraken zijn gemaakt, maar dat het na twee dagen al weer fout gaat. In het begin vond ik het vaak vervelend als er geen bemiddelingsgesprek kwam. Maar door de ervaring heb ik geleerd dat de aandacht voor het conflict of het luisterend oor ook al erg veel goeds kan doen. Wat heeft u als prettig ervaren tijdens het werk als vrijwilliger? Het is natuurlijk altijd fijn als er een bemiddelingsgesprek komt en beide partijen gaan daar met een goed gevoel weg. Als ze samen weer door een deur kunnen, geeft mij dat een goed gevoel. Ik heb niet echt een zaak die er bovenuit steekt. Een maand nadat de zaak is afgesloten bel ik nog even met beide partijen na, en dan is het altijd leuk om te horen dat de situatie is verbeterd. Resultaten van ruim 5 jaar Buurtbemiddeling Vanaf 1 september 2006 tot 1 mei 2012 hebben wij de volgende resultaten kunnen opschrijven: 708 aanvragen voor buurtbemiddeling ontvangen 645 van deze aanvragen waren geschikt voor buurtbemiddeling (91%) 164 van de geschikte aanvragen hebben geleid tot een bemiddelingsgesprek (25,4%) 11 van de geschikte aanvragen hebben geleid tot groepsbemiddeling (1,7%) 75% van de geschikte aanvragen hebben geleid tot een positief resultaat* * = Positief resultaat Hieronder wordt verstaan: de zaken die met of zonder bemiddelingsgesprek- tot een bevredigend resultaat hebben geleid. We gaan hierbij uit van de beleving van de betrokken bewoners bij het nabellen waarbij de mening van de meldende partij (A) doorslaggevend is. Het landelijk percentage voor positief resultaat bij buurtbemiddeling bij gemeentes > inwoners is 59% INTERVIEW VRIJWILLIGER WIEBE BLZ 16 RESULTATEN VIJF JAAR BUURTBEMIDDELING BLZ 17

10 Aanmeldingen per wijk Sinds de start van het project (september 2006) tot nu toe (1 mei 2012) hebben wij in totaal 708 aanmeldingen voor buurtbemiddeling ontvangen. Wijk Aantal aanmeldingen 1 Vredenburg/Kronenburg 68 2 Malburgen Oost-Zuid 64 3 Klarendal 62 4 Rijkerswoerd 53 5 Presikhaaf-West 49 6 De Laar 47 7 Elderveld 39 8 Arnhemse Broek 38 9 Geitenkamp Malburgen Oost-Noord Presikhaaf-Oost Spijkerkwartier Malburgen West Velperweg e.o Heijenoord / Lombok Centrum Burg. Wijk / Hoogkamp Monnikenhuizen Elden Schuytgraaf Sint Marten 7 22 Alteveer / Cranevelt 5 23 Schaarsbergen 4 24 Klingelbeek 1 Adres onbekend 5 Totaal 708 Ervaringen Twee Arnhemse bewoners met Buurtbemiddeling Buur A: Agnes Bogdan nam het initiatief om buurtbemiddeling in te schakelen. Waarom heeft u er voor gekozen om mee te werken aan de bemiddeling? Toen ik in het krantje van Vivare over buurtbemiddeling las dacht ik, dit is precies wat ik zoek. Ik had een conflict maar ik kon en wilde het niet in m n eentje oplossen. De hulp die werd aangeboden leek perfect te passen bij mijn situatie. Hoe heeft u de bemiddeling ervaren? Ik vond het erg fijn dat het bemiddelingsgesprek op neutraal terrein was. Alles was goed geregeld. De bemiddelaars waren duidelijk en lieten ons allebei ons verhaal vertellen. Het gesprek was zakelijk en officieel, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik serieus genomen werd. Hoe verloopt het contact met de andere buren na de bemiddeling? Het contact is niet erg anders dan voorheen. Ondanks dat het probleem niet echt is opgelost, wil ik niet van een mug een olifant maken. Maar we proberen elkaar gewoon de ruimte te geven en bemoeien ons niet met elkaar. Dat werkt tot nu toe prima. Door betere en vriendelijkere communicatie had dit conflict voorkomen kunnen worden. Wat heeft de bemiddeling doen slagen? Hoe komt het dat het niet is geslaagd? Vier dagen van te voren heb ik voor mezelf op een rijtje gezet wat ik precies wilde zeggen en bereiken. Dat heeft me erg geholpen om rustig te blijven en goed te verwoorden hoe ik over het conflict dacht. Daarnaast lieten de bemiddelaars ons zelf naar een oplossing zoeken. Hoe heeft u de rol van de bemiddelaar ervaren, los van het resultaat? De bemiddelaars waren uitstekend. Als ik ze en cijfer zou moeten geven zouden ze zeker een 9 krijgen. Ze hebben mij geholpen om het verhaal kwijt te kunnen. Zonder de bemiddelaars durfde ik dat niet. Ik vond het ook fijn dat ze bij mij thuis kwamen, zo kon ik beter de situatie uitleggen. Als ik weer een conflict zou hebben zou ik zeker weer bellen. Buur A: Anoniem Waarom heeft u er voor gekozen om mee te werken aan de bemiddeling? Ik had herhaaldelijk aan mijn buurman en zijn kinderen gevraagd om rekening te houden met het feit dat ik last had van geluidsoverlast. Maar helaas kwam er geen verbetering. Toen ben ik via de woningstichting in contact gekomen met buurtbemiddeling. Hoe heeft u de bemiddeling ervaren? Ik vond het erg fijn dat de bemiddelaars snel naar me toe wilde komen om mijn verhaal aan te horen. Toen zijn ze naar de buurman gegaan en hebben we een afspraak gemaakt om eens met z n allen om tafel te gaan. Jammer genoeg is dat er nooit van gekomen, omdat de buurman zich ziek melde. Daarna heb ik geen nieuwe afspraak meer gemaakt, en het maar zo gelaten. Hoe heeft u de rol van de bemiddelaar ervaren, los van het resultaat? De bemiddelaars waren erg open en eerlijk. Ze lieten direct merken dat ze niet mijn verhaal gingen vertegenwoordigen bij de buurman, maar dat ze een beeld wilde hebben van het conflict. Ze wilde gewoon bemiddelen, in plaats van een partij te kiezen of met een oplossing te komen. Wat heeft de bemiddeling doen slagen? Hoe komt het dat het niet is geslaagd? Ik had het idee dat de buurman het bemiddelingsgesprek niet wilde aangaan. Toen heb ik aan buurtbemiddeling aangegeven dat ik geen gesprek meer wilde. De bemiddelaars hebben echt goed hun best gedaan, maar voor een oplossing zijn er twee partijen nodig en daarom heb ik het maar afgekapt. Wellicht heeft het ook met cultuurverschillen te maken, dat wij beiden over conflict anders dachten. Hoe verloopt het contact met de andere buren na de bemiddeling? Als ik de buurman tegenkom is er wel gewoon normaal contact. We groeten elkaar en soms vraag ik hem nog om rekening met me te houden. Maar ik ga niet op de knieën om te vragen of ze alsjeblieft aan me willen denken. De bemiddelaars hebben goed hun best gedaan, maar op mijn verzoek hebben we de zaak gesloten. AANMELDINGEN PER WIJK BLZ 18 INTERVIEW MET TWEE BEWONERS BLZ 19

11 Ervaringen Twee Arnhemse bewoners met Buurtbemiddeling Buur A: Ook Barbara (gefingeerde naam) nam contact op met buurtbemiddeling Waarom heeft u er voor gekozen om mee te werken aan de bemiddeling? Ik begreep van de woningbouwvereniging dat buurtbemiddeling een manier was om op een milde manier een poging te doen om het conflict met mijn buurman te verhelpen. Ik wilde niet meteen bij de woningbouwvereniging of politie gaan klagen, maar wilde eerst proberen er samen uit te komen. Ik had o.a. last van geluidsoverlast en begreep dat wanneer ik de politie op mijn onderbuurman af zou sturen, ik het conflict groter kon maken. Mijn buurman maakte niet de indruk dat hij kwaadwillend was, maar eerder wat verward. Ik was niet in staat het conflict tussen ons kleiner te maken, ik had een onpartijdige bemiddelaar nodig. Hoe heeft u de bemiddeling ervaren? Doordat de bemiddelaars erbij waren werd de situatie wat rationeler bekeken en zorgden de bemiddelaars ervoor dat we elkaar uit lieten praten en dat we beiden naar elkaars argumenten luisterden. Dat hielp goed om de communicatie weer op gang te brengen. De bemiddelaars namen er voldoende tijd voor. Zo kwamen we tot een beter inzicht van wat het conflict nou eigenlijk voorstelde. En hoe we er beter mee zouden kunnen omgaan. Hoe verloopt het contact met de andere buren na de bemiddeling? We groeten elkaar nu gewoon, en we doen een poging om weer als normale buren met elkaar om te gaan. Daarin kan ik zeggen dat de bemiddeling voor een heel groot deel geslaagd is. Wat heeft de bemiddeling doen slagen? Hoe komt het dat het niet is geslaagd? Het was natuurlijk fijn dat de bemiddelaars onpartijdig waren. Daarnaast was het een man en vrouw die bemiddelde. Dit gaf een goede verhouding in het gesprek. Hoe heeft u de rol van de bemiddelaar ervaren, los van het resultaat? De bemiddelaars spraken niet over schuld of straf. Ze gaven ons de ruimte om goed naar elkaar te luisteren. Het heeft als effect dat we nu iets beter met elkaar kunnen omgaan. In het begin was ik huiverig, ik vermoedde dat mijn onderbuurman niet open stond, of dat er alleen maar een welles-nietes spel zou ontstaan tussen ons, maar door onze eigen openheid en ook onze gezamenlijke wens beter met elkaar te wonen, werkte de bemiddeling tot zover uitstekend. Vanaf nu eerst zelf gaan praten. Buur B: Anoniem Waarom heeft u er voor gekozen om mee te werken aan de bemiddeling? Eerst kreeg ik de klachten die de buren over mij hadden te horen via de politie of via de woningbouwvereniging. Maar het vervelende daaraan was dat je niet echt de dialoog aan kan gaan. Toen buurtbemiddeling contact met me zocht was ik blij, want zo kon ik ook mijn kant van het verhaal uitleggen. Hoe heeft u de bemiddeling ervaren? Ik vond het erg fijn dat er objectief naar het probleem werd gekeken. Eerst werd ik direct als de boosdoener gezien. Maar doordat de bemiddelaars beide kanten van het verhaal belichtten, werd duidelijk dat de overlast die ik veroorzaakte misschien wel helemaal niet zo extreem was als men eerst dacht. Hoe verloopt het contact met de andere buren na de bemiddeling? Het contact is eigenlijk altijd hetzelfde geweest. We hebben nooit echt ruzie gehad. Ik spaarde voordat het conflict voordeed al voetbalplaatjes voor de buren en die gooi ik nu nog steeds door de bus. Na het bemiddelingsgesprek hebben we samen een brief opgesteld aan de woningbouwvereniging waar we ons conflict hebben toegelicht en hebben gevraagd of zij niet wat aan de gebreken van de woning kunnen doen. Vond u het vervelend dat u als partij B zijnde niet van te voren ingelicht was over een bemiddelingspoging? Nee helemaal niet, je moet het toch op een manier horen? Ik vond het juist fijn dat ze mij ook aan het woord lieten. Er was duidelijk sprake van hoor en wederhoor. Wat heeft de bemiddeling doen slagen? Hoe komt het dat het niet is geslaagd? Doordat beide partijen zich gehoord voelden, voelden ze zich ook gesteund. Tijdens het bemiddelingsgesprek hebben we afspraken gemaakt. Ik vond het ook erg handig dat het duo uit een wat jongere bemiddelaar en een wat oudere bemiddelaar bestond. Zo konden we ons in ieder geval beiden met één van de bemiddelaars identificeren. Hoe heeft u de rol van de bemiddelaar ervaren, los van het resultaat? Ze deden het allebei erg goed. Het was fijn dat ze duidelijk lieten merken dat alles vrijblijvend was. Hierdoor voelde je je niet onder druk gezet. Ze lieten ook duidelijk merken dat het hebben van een conflict niet erg is. Het kan gebeuren dat wanneer je zulke verschillende levensstijlen hebt het een keer botst. Ik denk dat het door hun neutraliteit komt, maar helaas vergaten ze soms op te komen voor de morele waarde. Ik snap dat het niet hun taak is om vreemden aan te spreken, maar er werd binnen het gesprek sommige racistische termen gebruikt en daar werd niet op gereageerd. De verwijzers van Buurtbemiddeling Arnhem Al 5 jaar werken wij prettig samen met allerlei organisaties in het Arnhemse die de bewoners met burenruzies verwijzen naar onze bemiddelingsvorm: woningcorporaties, Politie Arnhem, Gemeente Arnhem, maatschappelijk werk, opbouwwerk en het juridisch loket. Buurtbemiddeling bestaat niet alleen door toedoen van onze groep vrijwilligers. Door de samenwerking met bovengenoemde organisaties is de positie van buurtbemiddeling sterker geworden en uitgegroeid tot de mooie voorziening die het nu is! Waar komen de aanvragen vandaan? Verwijzer Aantal % 1 Politie % 2 Volkshuisvesting % 3 Zelfmelders % 4 Vivare 81 11,4% 5 Portaal 50 7,2% 6 Gemeente 12 1,7% 7 Welzijnsorganisaties 11 1,7% 8 Overigen 50 7% Totaal % INTERVIEW MET TWEE BEWONERS BLZ 20 DE VERWIJZERS BLZ 21

12 Eric Wijnhoud, Wijkagent Kronen- / Vredenburg In principe verwijs ik één op één conflicten meteen door naar buurtbemiddeling. Eva Schat, Leefbaarheidsconsulent Vivare Buurtbemiddeling is een snelle en effectieve manier om conflicten op te lossen. Buurtbemiddeling is een goed instrument om de werkdruk van de wijkagenten te verlagen. Ik bekijk natuurlijk wel of er een mogelijk gevaar schuilt voor de bemiddelaars of andere partijen die betrokken zijn. Wanneer ik een vermoeden heb dat dit aanwezig is, probeer ik het conflict zelf op te lossen. Hoe maakt u de afweging hierin en waar houdt u rekening mee? Ik kijk eerst naar de geschiedenis van het conflict. Als er al eens sprake is geweest van een grimmige sfeer of geweld, wordt dit in het dossier gemeld. Door mijn ervaring heb ik een netwerk binnen de wijk opgebouwd, wat ik kan gebruiken om dit soort dingen in te schatten. Is het moeilijk om zelf geen rol in het conflict te gaan betekenen, maar het uit handen te geven aan buurtbemiddeling? Nee, het is juist heel handig om buurtbemiddeling in te schakelen. Dit neemt mij veel werk uit handen en zo houd ik tijd over voor andere zaken. Een nadeel van het uitbesteden is dat ik wat minder betrokken ben in de wijk. Maar door de terugkoppeling kan ik bij een eventuele herhaling van het conflict wel terugzien wat het plan van aanpak was en of er afspraken zijn gemaakt. Merkt u verschil tussen conflicten die zijn opgelost met, en conflicten die zijn opgelost zonder de hulp van Buurtbemiddeling? Bij conflicten die zijn opgelost met behulp van buurtbemiddeling, worden afspraken gemaakt waar beide partijen zich aan zullen houden. Maar door de vrijwillige deelname is er geen stok achter de deur. De afspraken zijn namelijk niet bindend. Als wij als politie een conflict oplossen hebben we meer gezag en bevoegdheden om te zorgen dat de afspraken die worden gemaakt ook gehandhaafd worden. Voordat Buurtbemiddeling er was werd er aan de kleine conflicten weinig aandacht geschonken. Omdat de wijkagenten hun handen vol hadden aan de wat grotere conflicten. Nu kan buurtbemiddeling de kleinere conflicten behandelen en ook hier een duurzame oplossing voor vinden. Bij één op één conflicten tussen bewoners verwijzen we altijd direct door naar buurtbemiddeling. Omdat anderen bewoners geen overlast ervaren is het een conflict tussen twee bewoners onderling en kan Vivare op dat moment ook alleen bemiddelen. Maar als er een vermoeden is dat er strafbare feiten worden gepleegd of dat er niet aan de algemene huurvoorwaarden word voldaan gaan we zelf aan de slag. Hoe maakt u deze afweging en waar houd je rekening mee? Wanneer slechts één persoon last van een ander heeft hoeft dat niet te betekenen dat die gene ook echte overlast veroorzaakt voor anderen. Wij adviseren dan contact op te nemen met buurtbemiddeling omdat het daar niet gaat om het aanspreken van een partij. Maar juist om het er samen uitkomen zodat het conflict wordt opgelost. Is het moeilijk om zelf geen rol in het conflict te gaan betekenen, maar het uit handen te geven aan buurtbemiddeling? Vaak is het voor ons wel moeilijk om niet van te voren partij te kiezen. Want wij krijgen bijvoorbeeld klachten binnen over een bewoner. Dan ben je natuurlijk geneigd om die daar op aan te spreken. Maar zolang je niet beide kanten van het verhaal hebt gehoord kiezen wij geen kant. Het nadeel van het uit handen geven van een conflict is dat we minder binding houden met de bewoners. Zo staan we verder van de bewoners af. Maar de goede resultaten van buurtbemiddeling compenseren dit ruimschoots. Merkt u verschil tussen conflicten die zijn opgelost met, en conflicten die zijn opgelost zonder de hulp van Buurtbemiddeling? De conflicten die opgelost zijn door ons zelf zijn vaak een stuk groter. Daarbij is er echt sprake van een veroorzaker van overlast. Wij zijn dus uiteindelijk niet onpartijdig. Wij moeten de veroorzaker aanspreken op zijn gedrag. Onze buurtbeheerders zijn onze ogen en oren in de wijk. Zij lossen veelal kleine conflicten op doordat zij in de wijk lopen en rechtstreeks benaderbaar zijn. Buurtbemiddeling oordeelt niet en dat is het grote verschil met de zaken die we door buurtbemiddeling laten behandelen. Omdat dit een snelle en effectieve manier is van het oplossen van het conflict gebruiken wij dit zo vaak. Het bevordert de zelfredzaamheid van de bewoners. In de toekomst zijn zij zelf in staat om er samen met hun buur uit te komen als ze ergens last van hebben. INTERVIEW VERWIJZER ERIC WIJNHOUD BLZ 22 INTERVIEW VERWIJZER EVA SCHAT BLZ 23

13 Top 10 van klachten bij de aanvragen voor Buurtbemiddeling: 1 geluidsoverlast van personen 2 geluidsoverlast van apparatuur/ audio 3 overlast dieren 4 bedreiging / intimidatie / lastig vallen 5 tuin / grond geschil 6 schelden / verbaal geweld 7 stankoverlast 8 rommel / troep 9 pesten / treiteren 10 overlast kinderen Cris du coeur van buurtbemiddelaar Wiebe: Ik zou de woningbouwcorporaties willen oproepen om echt iets te doen aan geluidsisolatie van met name (oudere)flatwoningen. Door de slechte geluidsisolatie en ondanks allerlei maatregelen aan de woning door de bewoner zelf zie je toch heel vaak dat ook rustige buren voor overlast kunnen zorgen. Het wordt tijd dat probleem te onderkennen en daar iets aan te doen! Frits Greve, Woonadviseur Portaal Binnen Portaal vinden we het belangrijk dat de mensen zelf moeite doen om hun conflict op te lossen. Vaak schakel ik buurtbemiddeling in als ik een juridische procedure wil vermijden. Dus wanneer een conflict eigenlijk eenvoudig en simpel lijkt, probeer ik met behulp van buurtbemiddeling een oplossing te vinden. Vaak zijn dit de zaken waar slechts twee partijen bij betrokken zijn. Hoe maak je de afweging hierin en waar houd je rekening mee? Als het een probleem tussen twee mensen zelf is, is het conflict vaak op te lossen door iets aan het gedrag van de mensen te veranderen. Een gedragsaanpassing van beide partijen is door een woningbouwcoöperatie niet op te leggen. Buurtbemiddeling daarentegen kan de bewoners zelf de oplossing laten vinden. Is het moeilijk om zelf geen rol in het conflict te gaan betekenen, maar het uit handen te geven aan buurtbemiddeling? Vaak komen bewoners met hun probleem meteen naar ons toe, en willen ze dat wij het voor ze oplossen. Maar binnen Portaal vinden we het belangrijk dat de mensen zelf moeite doen om hun conflict op te lossen. Uiteraard willen we daarbij wel hulp bieden. Omdat we zelf niet genoeg tijd hebben om alle zaken te behandelen, is het juist erg handig dat we buurtbemiddeling kunnen inschakelen. Merkt u verschil tussen conflicten die zijn opgelost met, en conflicten die zijn opgelost zonder de hulp van Buurtbemiddeling? Conflicten die door buurtbemiddeling worden opgelost komen vaker terug. De afspraken die worden gemaakt zijn vrijblijvend en men hoeft zich er dus niet aan te houden. Wanneer wij zelf een conflict oplossen en afspraken maken, zit er wat meer druk achter. Als een van de partijen zich niet aan de afspraken houdt, kunnen we een procedure starten. Hierdoor heeft Portaal wat meer slagkracht dan buurtbemiddeling. Door de verschillen in cultuur, opvoeding, gewoontes en geslacht kunnen mensen om eenvoudige redenen een conflict hebben. Maar door zelf rekening te houden met de ander en je bewust te worden van de overlast die je hebt of veroorzaakt kun je het conflict gemakkelijk oplossen. TOP TIEN KLACHTEN BLZ 24 INTERVIEW VERWIJZER FRITS GREVE BLZ 25

14 Natasja Thuis, Zorgcoördinator Zuidwijken Het is goed dat buurtmiddeling zo laagdrempelig is. Het komt niet vaak voor dat ik een conflict tegenkom die ik doorverwijs naar buurtbemiddeling. Meestal is het zo dat buurtbemiddeling een zaak wil gaan behandelen, maar merkt dat een van de partijen niet door buurtbemiddeling gecoacht kan worden. Buurbemiddeling is een te licht middel om deze mensen te helpen. Omdat buurtbemiddeling geen handhavingsmethodes heeft kunnen ze de bewoners niets verplichten. Het is dan te vrijblijvend. De projectcoördinator van buurtbemiddeling maakt de schifting. Als een zaak niet door buurtbemiddeling kan worden behandeld, heeft dit vaak te maken met criminaliteit, verslaving of psychische klachten. Op dat moment schakelt buurtbemiddeling mij als zorgcoördinator in. Ik ga dan kijken welke zorg of hulp deze bewoners wel kunnen gebruiken. Door met de bewoners in gesprek te gaan kom ik vaak te weten of er al andere hulpverleners betrokken zijn. Dankwoord Tot slot wil ik iedereen bedanken die mee heeft gewerkt aan de totstandkoming van dit boekje. Mijn bijzondere dank gaat uit naar alle geïnterviewden, de vrijwilligers Linda, Rienk en Tineke die mij ondersteund hebben bij de teksten en de student journalistiek Karel Chregting die met veel enthousiasme alle interviews heeft afgenomen en heeft meegedacht bij de opzet van dit boekje. Petra Thissen Ik organiseer dan een multidisciplinair overleg om de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Mocht er nog geen hulpverlening zijn, dan onderzoek ik met de bewoner welke vorm het beste kan passen. Soms krijg ik geen ingang en zal ik met de betrokken partijen zoals woningbouw of bureau jeugdzorg kijken naar een gedwongen traject. Het kan voorkomen dat ik een conflict doorstuur naar buurtbemiddeling. Maar dan moet ik wel zeker weten dat de bewoners open staan voor een bemiddeling en gecoacht kunnen worden. Ik denk dat het erg nuttig is om de kleine conflicten in de wijk met behulp van buurtbemiddeling in de kiem te smoren. Wanneer er lang geen communicatie plaatsvindt tussen de bewoners wordt het alleen maar erger. Daarom is het zo goed dat buurtbemiddeling zo laagdrempelig is. Interviews: Vormgeving: Fotografie: Karel Chregting BuronaZessen BNfotografie INTERVIEW VERWIJZER NATASJA THUIS BLZ 26 TOT SLOT BLZ 27

Inhoudsopgave. Inleiding 3 Doelen 3 Resultaten en cijfers 3 Conclusie 7 Speerpunten

Inhoudsopgave. Inleiding 3 Doelen 3 Resultaten en cijfers 3 Conclusie 7 Speerpunten Jaarverslag 2018 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 3 Resultaten en cijfers 3 Conclusie 7 Speerpunten 2019 7 2 Inleiding Sinds april 2014 voert Social Work Breda het project Buurtbemiddeling uit voor de

Nadere informatie

Wat is buurtbemiddeling?

Wat is buurtbemiddeling? 24-10-2017 Wat is buurtbemiddeling? Buren helpen buren. Bewoners bemiddelen bij burenruzies Waarom buurtbemiddeling? Buurtbemiddeling draagt bij aan burgerparticipatie. Burgers hebben plichten en rechten

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

Resultaten Vragenlijst Buurtbemiddeling Harderwijk De enquête is in december 2011 verstuurd naar 125 adressen De respons was 26 %

Resultaten Vragenlijst Buurtbemiddeling Harderwijk De enquête is in december 2011 verstuurd naar 125 adressen De respons was 26 % Resultaten Vragenlijst Buurtbemiddeling Harderwijk De enquête is in december 2011 verstuurd naar 125 adressen De respons was 26 % Algemene gegevens 1. Leeftijd Resultaat in procenten 15 24 jaar 3 25 44

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Pestprotocol OBS IJsselhof

Pestprotocol OBS IJsselhof Pesten op school Hoe ga je er mee om? Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem dat wij onder ogen zien en op onze school serieus aan willen pakken. Daar zijn wel enkele

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Hulpvragen Signs of Success

Hulpvragen Signs of Success Hulpvragen Signs of Success Signs of Success is een vragende benadering. Je probeert verandering bij de jongere en zijn netwerk op gang te brengen door vragen te stellen. In deze tool vind je een bonte

Nadere informatie

VEILIGHEID DOOR SAMENWERKING BUURTBEMIDDELING. Buren helpen buren

VEILIGHEID DOOR SAMENWERKING BUURTBEMIDDELING. Buren helpen buren VEILIGHEID DOOR SAMENWERKING BUURTBEMIDDELING Buren helpen buren buurtbemiddeling Misschien maakt u een minder prettige situatie mee in uw woonbuurt: u ergert zich aan harde geluiden van buren, pesterijen,

Nadere informatie

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen? Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Wonen & leefbaarheid. Deel met ons je ideeën, vragen of zorgen!

Wonen & leefbaarheid. Deel met ons je ideeën, vragen of zorgen! Wonen & leefbaarheid Deel met ons je ideeën, vragen of zorgen! 1 Buurtbemiddeling: als je er samen met je buren niet uitkomt Blaffende honden, rommel, onenigheid over parkeerplekken, overhangende takken

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

1. Inleiding 1.1 Doel van Buurtbemiddeling 1.2 Werkwijze 1.3 Over dit jaarverslag. 4. Public Relations. 5. Extra activiteit

1. Inleiding 1.1 Doel van Buurtbemiddeling 1.2 Werkwijze 1.3 Over dit jaarverslag. 4. Public Relations. 5. Extra activiteit JAARVERSLAG 2008 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Doel van Buurtbemiddeling 1.2 Werkwijze 1.3 Over dit jaarverslag 2. Resultaten Buurtbemiddeling in cijfers 2.1 Aantal meldingen 2.2 Aard van het conflict

Nadere informatie

Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling

Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling 1 Blijf er niet mee zitten! Bij Koraal Groep komen mensen op de eerste plaats. We vinden het belangrijk dat cliënten tevreden zijn over onze

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Mogelijke functiebenaming. Vrijwilliger buurtbemiddeling, buurtbemiddelaar. Context/werkzaamheden

Mogelijke functiebenaming. Vrijwilliger buurtbemiddeling, buurtbemiddelaar. Context/werkzaamheden 1 KWALIFICATIEDOSSIER VRIJWILLIGER BUURTBEMIDDELING Beroepsbeschrijving Mogelijke functiebenaming Contet/werkzaamheden Rol en verantwoordelijkheden Vrijwilliger buurtbemiddeling, buurtbemiddelaar De vrijwilliger

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

De drijfveren zijn ontwikkeld en aangeleverd door Coert-Jan Tomassen van CJT for Sales: Coert-Jan Tomassen info@cjtforsales.com www.cjtforsales.

De drijfveren zijn ontwikkeld en aangeleverd door Coert-Jan Tomassen van CJT for Sales: Coert-Jan Tomassen info@cjtforsales.com www.cjtforsales. Drijfveren Tool 1.0 Carolien van Herrikhuyzen www.cforcycling.nl www.cforcycling.com carolien@cforcycling.nl Om wat handvaten te hebben voor een gesprek met ons begeleidingsteam bij het formuleren van

Nadere informatie

HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG

HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG INHOUD 0. ALGEMEEN 3 Wat is de bedoeling van het beleid voor ongewenst gedrag? 3 Voor wie? 3 Hoe pak je het aan? 3 1. MAATREGELEN

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Checklist Ervaringsgerichte vragen per competentie

Checklist Ervaringsgerichte vragen per competentie Checklist Ervaringsgerichte vragen per competentie In een selectiegesprek moet de kandidaat laten zien dat hij over bepaalde eigenschappen, competenties en vaardigheden beschikt. Omdat 'gedrag in het verleden'

Nadere informatie

jaarverslag 2013 Buurtbemiddeling Tilburg in 2013 Verloop bemiddelingen

jaarverslag 2013 Buurtbemiddeling Tilburg in 2013 Verloop bemiddelingen Buurtbemiddeling Tilburg heeft zijn 12e jaargang met succes afgesloten. De kracht van BBM is de preventieve aanpak en de inzet van de vrijwillige bemiddelaars. Buurtbemiddeling Tilburg in 2013 Verloop

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels 360 feedback 3.1 Student: M. camp Studentnummer: 11099003 Klas: WDH31 Datum: 2-02-2014 Personen welke de formulieren hebben ingevuld: - M. Camp - Menno Lageweg - Ir. S.W.L. van Herk - D.J. Jager M. Camp

Nadere informatie

Blok 1 - Voeding en ziekte

Blok 1 - Voeding en ziekte Reflectie jaar 2 Algemeen Nadat ik mijn propedeuse heb behaald kon ik mij in het volgende studiejaar compleet richten op het begin van de hoofdfase. Ik heb in het tweede jaar veel geleerd en mijzelf verder

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

Buurtmiddeling Arnhem wordt mogelijk gemaakt door:

Buurtmiddeling Arnhem wordt mogelijk gemaakt door: Verkort jaarverslag Buurtmiddeling Arnhem wordt mogelijk gemaakt door: Problemen Ik heb veel problemen met mijn buren, zegt Henk tegen zijn vriend. Gisteren hebben ze midden in de nacht een half uur op

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling

Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling Blijf er niet mee zitten! Informatie over de klachtenregeling 1 Blijf er niet mee zitten! Bij Koraal Groep komen mensen op de eerste plaats. We vinden het belangrijk dat cliënten tevreden zijn over onze

Nadere informatie

Postbus AD ZEIST. Ellen van Tilburg, Coördinator Buurtbemiddeling Bunnik

Postbus AD ZEIST. Ellen van Tilburg, Coördinator Buurtbemiddeling Bunnik Postbus 153 3700 AD ZEIST Ellen van Tilburg, Coördinator Buurtbemiddeling Bunnik telefoon email internet : 030 2677787 (maandag, dinsdag en donderdag) : buurtbemiddeling@meanderomnium.nl : www.meanderomnium.nl/buurtbemiddeling

Nadere informatie

Introductie 1. Waarvoor hebben de studenten een mentor nodig? 2. Wie kan mentor worden? Iemand die:

Introductie 1. Waarvoor hebben de studenten een mentor nodig? 2. Wie kan mentor worden? Iemand die: Mentor informatie Introductie Het Mentoringprogramma is voor studenten die een begeleidingsvraag hebben. Deze begeleidingsvraag kan zeer divers van aard zijn en heeft te maken met schoolse-, persoonlijke

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Buurtbemiddeling in Maastricht Zo doen wij dat

Buurtbemiddeling in Maastricht Zo doen wij dat Buurtbemiddeling in Maastricht Zo doen wij dat handboek voor de bemiddelaar Buurtbemiddeling Maastricht 2 Buurtbemiddeling is een manier van conflicten oplossen, die kan worden ingezet bij problemen tussen

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk?

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis

Nadere informatie

Jaarrapportage Buurtbemiddeling Land van Cuijk 2017

Jaarrapportage Buurtbemiddeling Land van Cuijk 2017 Jaarrapportage Buurtbemiddeling Land van Cuijk 2017 Auteur: coördinator Buurtbemiddeling Froukje Drent Maart 2018 Inhoudsopgave Bladzijde Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Werkwijze 3 Hoofdstuk 2 Vrijwillige buurtbemiddelaars

Nadere informatie

Evaluatie buurtbemiddeling Olst-Wijhe

Evaluatie buurtbemiddeling Olst-Wijhe Evaluatie buurtbemiddeling Olst-Wijhe Olst-Wijhe, 15 november 2013 doc. nr.: 13.027028 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 Doel 3 Wat is buurtbemiddeling? 3 Werkwijze evaluatie 3 Opbouw evaluatienota 3 2. Buurtbemiddeling

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

De rol van Mercatus bij een overlastsituatie

De rol van Mercatus bij een overlastsituatie De rol van Mercatus bij een overlastsituatie Mercatus heeft een inspanningsverplichting bij overlast. Mercatus vindt het belangrijk dat de bewoners eerst actie ondernemen, dit om de sfeer in de buurt goed

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Participatief leiderschap. Hoe leid je een samenwerkingsverband?

Participatief leiderschap. Hoe leid je een samenwerkingsverband? Participatief leiderschap Hoe leid je een samenwerkingsverband? Mr. Drs. Lucien Stöpler Justice in Practice December 2014 Participatief leiderschap: Hoe leid je een samenwerkingsverband? 2014 Justice in

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Burenoverlast HOE GA JE DAAR MEE OM?

Burenoverlast HOE GA JE DAAR MEE OM? Burenoverlast HOE GA JE DAAR MEE OM? } { Nederland is een dichtbevolkt land. We hebben allemaal ons eigen levensritme door de verschillen in leeftijd, gezinssamenstelling, cultuur, dagindeling, karakter

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

Buurtbemiddeling. 1. Wijkagenten/vredegerecht 2. Conflictbemiddeling 3. Buurtbemiddeling. 1. Inleiding 2. Bemiddeling

Buurtbemiddeling. 1. Wijkagenten/vredegerecht 2. Conflictbemiddeling 3. Buurtbemiddeling. 1. Inleiding 2. Bemiddeling Buurtbemiddeling 1. Inleiding 2. Bemiddeling 1. Wijkagenten/vredegerecht 2. Conflictbemiddeling 3. Buurtbemiddeling 3. Functieprofiel bemiddelaar 4. Rol Bemiddelaar 5. Vrijwillige bemiddelaar 1 Voorstelling

Nadere informatie

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid

Nadere informatie

Bent u niet tevreden? Laat het ons weten!

Bent u niet tevreden? Laat het ons weten! Bent u niet tevreden? Laat het ons weten! Wij willen graag van u leren De medewerkers van de CvZG verlenen aan veel mensen diverse soorten zorg. In verreweg de meeste gevallen verloopt die zorg naar tevredenheid

Nadere informatie

Bevriend met Bram of met een autist

Bevriend met Bram of met een autist Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: leiding geven samenvatten verbeelden

Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: leiding geven samenvatten verbeelden Begeleiden - Werkbladen 133 Werkblad 14 Daar ben jij goed in!!! Doel: benoemen van de gaven die vrijwilligers inbrengen en het waarderen van hun inzet, bijvoorbeeld op een vrijwilligersavond. Benodigdheden:

Nadere informatie

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Een klacht is een kans. Wanneer een klant de moeite neemt om zijn onvrede te laten blijken, biedt dat je de mogelijkheid de klant alsnog tevreden te stellen

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk Veens trainingen opkomen voor jezelf een groter netwerk samen leren lotgenoten ontmoeten 1 meer zelfvertrouwen durven vragen Wil je jezelf ontwikkelen? Omdat je meer uit jezelf wilt halen? Of omdat je

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger!

Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger! Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger! Vooraf Psychisch verzuim Problemen. Op het werk of privé. Die Psychisch verzuim is ziekteverzuim vanwege hebben we allemaal wel eens. Uw psychische

Nadere informatie

Verslag Klankbordgroep Verwijzers & Bemiddelaars 14 april 2016

Verslag Klankbordgroep Verwijzers & Bemiddelaars 14 april 2016 Verslag Klankbordgroep Verwijzers & Bemiddelaars 14 april 2016 Aanwezig: Wim van de Wiel (BrabantWonen),Jan Paul van der Zee (BrabantWonen) Kars van Eijck (Divers), Elske van Zon (Divers), Bas Lucius (Politie),

Nadere informatie

Presentatie kwalitatief onderzoek beleving respondenten moestuinproject Asten - Someren

Presentatie kwalitatief onderzoek beleving respondenten moestuinproject Asten - Someren Presentatie kwalitatief onderzoek beleving respondenten moestuinproject Asten - Someren Dia 1: Hallo allemaal en welkom bij mijn presentatie. Ik heb onderzoek gedaan bij Moestuin d n Erpel in Someren.

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet

Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Crisiskaart Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Consulent Crisiskaart Nel van kempen Diane Hek Crisiskaart Wat is een crisiskaart: Een uitvouwbaar kaartje van bankpasformaat. Samenvatting

Nadere informatie

veiligheid door samenwerking buurtbemiddeling in gesprek met de buren

veiligheid door samenwerking buurtbemiddeling in gesprek met de buren veiligheid door samenwerking buurtbemiddeling in gesprek met de buren buurtbemiddeling Misschien maakt u een minder prettige situatie mee in de buurt waar u woont: u ergert zich aan harde geluiden van

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Buurtbemiddeling helpt buren die overlast van elkaar ervaren om er samen uit te komen. In zeven gemeenten (Gouda, Woerden, Stichtse

Buurtbemiddeling helpt buren die overlast van elkaar ervaren om er samen uit te komen. In zeven gemeenten (Gouda, Woerden, Stichtse Buurtbemiddeling Een burenruzie die onschuldig begint met een kleine ergernis en steeds hoger oploopt. Buurtbemiddeling kan dergelijke problemen in de kiem smoren. Het is een methode die in Nederland al

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg Trainingen Coaching Intervisie Supervisie Voor de zorg Professioneel communiceren met 2013 Training Professioneel communiceren met Voor wie? De training is bedoeld voor mensen in de zorg die hun communicatie

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Nico bleef altijd rustig, legde dingen goed en duidelijk uit en nam de tijd, net zolang tot je het begreep.

Nico bleef altijd rustig, legde dingen goed en duidelijk uit en nam de tijd, net zolang tot je het begreep. Review van Denice: Beste Nico, Voordat ik bij Nico kwam lessen, zat ik bij een andere rijschool. Bij deze rijschool lukte het maar niet om verbetering te krijgen in mijn rijden. Dit was frustrerend en

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel mensen met een licht

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

GROEPSOPDRACHT: Bespreek met elkaar welke relatieverbanden in de Bijbel genoemd worden:

GROEPSOPDRACHT: Bespreek met elkaar welke relatieverbanden in de Bijbel genoemd worden: Relaties halen het beste in je naar boven Les 1 GROEPSOPDRACHT: Bespreek met elkaar welke relatieverbanden in de Bijbel genoemd worden: Lees met elkaar de volgende hoofdstukken en laat iemand opschrijven

Nadere informatie

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email: Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties

Nadere informatie

jaarverslag 2014 Buurtbemiddeling Tilburg in 2014 Verloop bemiddelingen Colofon

jaarverslag 2014 Buurtbemiddeling Tilburg in 2014 Verloop bemiddelingen Colofon Buurtbemiddeling is ook in 2014 mogelijk gemaakt voor alle bewoners van Tilburg, Udenhout en Berkel Enschot. Opdrachtgevers zijn TBV Wonen, WonenBreburg, Tiwos, t Heem en de Gemeente Tilburg. Buurtbemiddeling

Nadere informatie

De ervaring is een goede aanvulling op mijn studie

De ervaring is een goede aanvulling op mijn studie Christel, vrijwilliger bij de Kindertelefoon: De ervaring is een goede aanvulling op mijn studie Ik ben Christel, 25 jaar oud en werk sinds maart 2005 als vrijwilliger bij de Kindertelefoonlocatie in Utrecht.

Nadere informatie

Ook zo toe aan een oplossing?

Ook zo toe aan een oplossing? Ook zo toe aan een oplossing? Zit het jou ook niet lekker: die verjaringsdossiers op je bureau? Of ben je in een vervelend conflict verzeild geraakt over grond? Wil je op een snelle en goedkope manier

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie