Naam en voornaam School Functie Mailadres. Oudere kleuters. W.O. - thema vervoer WIS: dichtheid Muzisch: verfraaien / creativiteit

Transcriptie

1 MIJN BOOT VAART ALLEEN Deze technofiche werd u aangeboden door TECHNOTHEEK Naam en voornaam School Functie Mailadres Verstrepen Erik GVBS Sint-Jozefscollege (Bekaf) directeur directie.basisschool@sjca.be DOELGROEP Jongere kleuters Oudere kleuters Eerste graad Tweede graad Derde graad THEMA Transport Drijven en zinken INTEGRATIEMOGELIJKHEDEN in wereldoriëntatie en andere leergebieden W.O. - thema vervoer WIS: dichtheid Muzisch: verfraaien / creativiteit TECHNOLOGISCH GEHALTE In welke mate komen deze aspecten aan bod? (1 = zeer laag / 5 = zeer hoog) TIP: Raadpleeg de kijkwijzer! Probleemoplossend handelen 2 Technische vaardigheid 4 Maatschappelijke belang 3 PROBLEEMSTELLING KORTE BESCHRIJVING VAN DE ACTIVITEIT MATERIAAL EN GEREEDSCHAP Kan je zelf een vaartuigje bouwen dat voldoende stabiel is en over een eigen aandrijving beschikt? Oriënterend groepswerk + opdracht Nagaan welke kwaliteiten het vaartuig moet bezitten. Het vaartuig bouwen a.d.h.v. een stappenplan. Evaluatie Verdere verwerking In de klas aanwezig Een watertafel Miniatuurbootjes: sloep / zeilboot / motorboot met schroef / Werkbladen 1 tot 3 (werkblad 2 gelamineerd = herbruikbaar) Een klassikale werktafel met materiaal en gereedschap: BIBLIOGRAFIE VAN GERAADPLEEGDE WERKEN, WEBSITES Voor de klas - Kleefband - Wit tekenpapier - Grote en kleine spijkers - Breekmessen - Tuin- of binddraad - Enkele kniptangen Ontdekdoos met te onderzoeken materiaal in de knutselhoek: Stokjes touwtjes ijzerdraad speldjes elastiekjes - schaar hamer en spijkers assortiment tangetjes - punaises lijm nietjesmachine OVSG-toets 2004 Per leerling: - Een stappenplan - Een hoge tetraverpakking - Een langwerpige ballon - Een tweeledig buigzaam rietje - Twee houten (saté)stokjes Eigen materiaal per leerling - Potlood - Kleurpotloden - Viltstiften - Meetlat en schaar - lijm

2 DOELSTELLINGEN SITUERING IN HET CURRICULUM BASISONDERWIJS (beperkt tot de technologische doelen van elke bron) ONTWIKKELINGSDOELEN Dienst voor Onderwijsontwikkeling ET 2.4 Van een bestaande constructie en van een constructie die ze willen maken, zeggen aan welke eisen ze moeten voldoen. ET 2.5 Materialenkennis en kennis van constructie- en bewegingsprincipes kunnen aanwenden bij het plannen en maken van een eigen constructie. ET 2.6 Aan de hand van een al dan niet zelf gemaakte werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap kiezen en daarmee de constructieactiviteit stap voor stap juist en veilig uitvoeren. ET 2.7 Bij het monteren/demonteren van een constructie hun materialenkennis en hun kennis van constructie- en bewegingsprincipes functioneel kunnen toepassen. ET 2.8 kunnen eigen werkwijzen vergelijken met andere werkwijzen en een oordeel geven daarover. ET 2.10 Tonen zich bereid nauwkeurig en veilig te werken, geen materiaal te verkwisten en zorg te dragen voor het gereedschap LEERPLANDOELEN CONCRETE LESDOELEN Door te kijken naar de toenemende complexiteit van de vaartuigen door de eeuwen heen, een chronologische ordening aanbrengen in de gegeven vaartuigen (en hun aandrijving). De essentiële kwaliteitseigenschappen van een vaartuig kunnen afleiden. Inzichten van drijven en zinken gebruiken om zelf een zeilbootje te maken met kosteloos materiaal. Verantwoordelijkheid kunnen dragen en afspraken kunnen nakomen. Op een efficiënte wijze een stappenplan kunnen volgen. Tijdens de constructie permanent uittesten en bijsturen waar nodig: hechtingen controleren, evenwicht en stabiliteit van het bootje, diepgang van het bootje en aandrijving van het bootje. Kunnen reflecteren over en evalueren van de werking van de groep, het ontwikkelingsproces en het eindresultaat. BEGINSITUATIE Ervaringen uit de eigen leefwereld Elk kind kent vaartuigen van vroeger en nu en kent enkele manieren waarop schepen zich voortbewegen. Iedereen experimenteerde al wel eens met vaartuigjes in bad, in een vijvertje, Didactische beginsituatie In de tweede graad kwam eventueel al een les aan bod waarin de leerlingen zelf een bootje bouwden dat een bepaalde vracht moest kunnen vervoeren over het water. Daarbij kwam drijven, zinken en zweven in water ter sprake, alsook de dichtheid van materialen en de geschiktheid van die materialen om er vaartuigen mee te bouwen. (Zoek in de technotheek bij Bootje bouwen ) ORGANISATIE Indeling leerlingen 6 tot 9 groepjes voor de oriënterende activiteit Duo s voor de bouwactiviteit

3 Indeling (klas)lokaal Ergens in de klas of de gang is een ruime materiaaltafel voorzien. Per twee leerlingen een tafelgroepje voorzien met voldoende plaats om te werken. Een oude tafeldoek of andere bescherming voor de tafels is wenselijk. Even gebruik maken van een watertafel van de kleuterafdeling is aangewezen bij het uittesten van de vaartuigen, maar een klein opblaasbaar zwembadje of een babybadje in de klas of de gang of op de speelplaats is een haalbaar alternatief. Andere Elk groepje dient te beschikken over een PC met internetverbinding voor de oriënterende activiteiten. Laptops zijn ideaal. Ook enkele naslagwerken/encyclopedieën kunnen handig zijn. LESVERLOOP 1. PROBLEEM Probleemstelling voor de leerlingen Oriënterende opdracht De leerlingen werken in groep een oriënterende opdracht uit. Elk groepje voert één van de opdrachten van werkblad 1 uit. Groepen die snel klaar zijn kunnen nog aan een tweede opdracht naar keuze werken. Nadien worden de resultaten voor de 3 opdrachten klassikaal uitgewisseld en besproken. Bij verschillen wordt naar consensus gestreefd. Uit het gesprek blijkt de evolutie van de scheepvaart, de variatie in modellen en het bestaan van de vele vormen van voortbeweging: o.a. werken met eigen lichaam, natuurlijke energiebronnen gebruiken en aandrijving gebruiken. Opdracht De leerlingen krijgen hun opdracht: Een bootje bouwen dat voldoet aan twee criteria: het moet stabiel zijn en een eigen aandrijving hebben. 2. ONTWERPEN Brainstorm Aanwezige technische en wetenschappelijke kennis aanspreken Technische systemen analyseren Een ontwerp maken Klasgesprek: Essentiële kwaliteitseisen van een vaartuig. Waarop moeten we letten als we zelf ons vaartuig bouwen? Een aantal kwaliteitseisen wordt op het bord verzameld: - kunnen drijven / varen - niet omkantelen / evenwicht op het water - over aandrijving beschikken - Bespreking: haalbaarheid Bij aanvang van de activiteit kijken de kinderen welke materialen en gereedschappen er op de centrale werktafel staan. Welke mogelijkheden zien de leerlingen om een stabiel bootje te maken dat beschikt over aandrijving? Welke aandrijving zien zij haalbaar? Door de keuze van de materialen uit te breiden (pet-flessen, andere soort rietjes, ) wordt de moeilijkheidsgraad verhoogd. 3. UITVOEREN Uitvoeren: Groepswerk volgens stappenplan Het stappenplan wordt uitgedeeld en kort besproken. Elk duo maakt twee bootjes volgens het stappenplan op werkblad 2. Het tweede bootje wordt pas gebouwd worden als het eerste af is en uitgetest. De opgedane kennis functioneert bij de bouw van het tweede bootje. Stap 1: leg alles klaar Stap 2: maak de romp Stap 3: maak de zeilen en de mast Stap 4: controleer de stabiliteit Stap 5: maak de ballonaandrijving Stap 6: Testfase: verfijnen en afwerken Stap 7: een bootje bouwen met een andere aandrijving

4 4. EVALUEREN Productevaluatie Procesevaluatie Testen en bijsturen Tijdens de bouw gaan de leerlingen regelmatig testen in de waterbak testen of hun bootje drijft en stabiel genoeg is. Dit wordt aangegeven in het stappenplan. Ook na aanbreng van het zeil en de ballonaandrijving gaan ze na of alles naar behoren werkt en hun bootje nog voldoende stabiel is. De leerlingen evalueren dus constant hun werk en sturen bij indien nodig. Zelfevaluatie Werkblad 3 behelst een checklist bij het product en een vragenlijst bij de werkwijze. Aan de hand van dit werkblad praten de kinderen met elkaar over het product, de gevolgde weg en de samenwerking die is ontstaan..ze gaan na welke problemen ze zelf oplosten en waar ze hulp nodig hadden. Evaluatie door de leerkracht Tips voor observatie van een aantal leerlingen: Legt de leerling eigen materiaal klaar op zijn werktafel? Gaat de leerling zorgvuldig om met het klassenmateriaal? Wordt het karton zorgvuldig en volgens het model weggesneden? Zoekt de leerling een evenwicht in zijn constructie? Zoekt de leerling naar een goede diepgang van het bootje? Is het zeil correct en zorgvuldig uitgeknipt? Gaat de ll. na of zijn bootje stabiel is en een goed drijfvermogen heeft? Wordt de ballonaandrijving correct uitgevoerd? Vaart het bootje na drie pogingen? Voegt de leerling iets toe zodat het bootje een persoonlijke touch krijgt? 5. VERDERE VERWERKING Genieten van resultaat Nieuwe toepassing Integratie v/h geleerde Vervolglessen Verfraaien Groepjes die sneller klaar zijn kunnen hun vaartuigjes nog wat verfraaien met hun kleurgerei of kleine attribuutjes. Demonstreren en vergelijken De kinderen demonstreren hun vaartuig aan elkaar. Ze krijgen kansen om mekaars werk te waarderen. Er kan vergeleken en besproken worden: Welk vaartuig vaart het snelst/verst? Hoe komt dat? Welk vaartuig is het meest stabiel? Waarom? Welk vaartuig ziet er het stevigst uit? Welke technieken werden gebruikt? Uitbreiding Als vervolgles zouden de leerlingen (elk) nog een tweede bootje kunnen bouwen (al dan niet met dezelfde basisvorm) met een andere aandrijving. EVALUATIE DOOR DE GEBRUIKER Feedback naar indiener, webbeheerder en volgende gebruikers Aan elke gebruiker die deze fiche voor het eerst gebruikt vragen we een kleine wederdienst: Stuur je ervaringen, bloemetjes, kritieken, aanvullingen, toffe ideetjes, praktische tips i.v.m. deze les door naar: deparel@scarlet.be We zwieren het op de site en passen desgevallend de technofiche aan. BIJLAGEN Aan de indiener: gelieve je bijlagen in elektronische vorm onder deze technofiche te plakken.

5 Werkblad 1 Namen van de groepsleden: Inleidend groepswerk OPDRACHT 1: Welke aandrijving gebruiken ze? Zoek de volgende schepen op via internet. Zet ze in de juiste kolom (soms is er meer dan één mogelijkheid). kogge galei - baggerschuit reddingssloep karveel jacht kajak containerschip peddelen zeilen motor OPDRACHT 2: Oud of modern? Zoek van deze schepen afbeeldingen op internet (via Google Afbeeldingen). Plak de afbeeldingen in een Word-document en typ de naam erbij. Nummer de schepen van 1 (= oudste) tot 7 (= modernste) vlot stoomschip olietanker kano driemaster prauw onderzeeër Opracht 3: Van waar komen ze? Zoek volgende schepen op via internet. Duid met hun nummer op de wereldkaart aan uit welke gebied ze oorspronkelijk kwamen. (1) catamaran (2) feloek (3) jonk (4) kajak (5) kano (6) prauw (7) galei (8) snek

6 Werkblad 2 Stappenplan: Een zeilboot met ballonaandrijving bouwen 1 Materiaal klaarleggen Verzamel per persoon: - Een hoge tetraverpakking - Een langwerpige ballon - Een buigzaam rietje - Twee houten (saté)stokjes - Potlood - Kleurpotloden - Viltstiften - Meetlat en schaar - lijm Neem ander materiaal pas van de materiaaltafel wanneer je het echt nodig hebt. Leg gereedschap (breekmes, tang, ) zo snel mogelijk terug. 2 De romp maken Snij voorzichtig het karton weg zoals op de tekening. 3 De zeilen en de mast maken - Het zeil is een rechthoek en meet 9 cm bij 18 cm. - Versier het zeil met een leuke tekening. - Lijm beide stokjes aan elkaar vast - Buig het zeil en bevestig dat aan de mast. - Bevestig de mast aan de boot (loodrecht en niet te diep). 4 Uittesten Zet het bootje op het water en laat los. Wat merken jullie? het bootje drijft en staat mooi recht >>> ga naar stap 5 het bootje ligt te hoog of te diep in het water >>> zoek een oplossing het bootje kantelt om >>> zoek een oplossing 5 De ballonaandrijving maken 1. Steek het kortste eind van rietje in de ballon. 2. Kleef of bind de ballon stevig vast rond het rietje. 3. Prik een gaatje in de plecht van de boot. 4. Steek het rietje van binnen naar buiten door het gat tot het buigzame deel er voorbij is. 5. Buig het rietje en het knip het af tot op 5 cm van het buigzame deel. 6. Blaas de ballon door het rietje op. Hou de lucht in de ballon. 6 Te water laten, controleren en verbeteren Laat het bootje te water en laat los. Probeer een aantal keren. Vergelijk effecten van verschil in diepgang, rietje in of uit het water, aard van het zeil, Wat merken jullie? Hoe kunnen jullie de boot besturen?. Hoe kunnen jullie de aandrijving van jullie boot beter maken? 7 Extra opdracht Maak een tweede bootje dat zichzelf op een andere manier aandrijft. Het model mogen jullie zelf kiezen. Zorg er wel voor dat jullie het bootje tussen de andere herkennen.

7 Werkblad 3 Namen van de groepsleden: Hoe ging het? Hieronder mag je eens vertellen hoe de activiteit verliep. In het eerste deel pleeg je overleg met je partner en probeer je jullie mening zo goed mogelijk onder woorden te brengen. In het tweede deel mag je jezelf punten geven. Hoeveel verdienen jullie (eerlijk)? Wat lukte er het beste in deze opdracht? Wat vonden jullie het moeilijkst aan deze opdracht? Waarvoor had je hulp nodig en van wie heb je die gekregen? Hoe verliep de samenwerking? Wat vond je van deze opdracht? Hebben jullie goed zorg gedragen voor je eigen materiaal en dat van de klas? / 10 Hebben jullie netjes gewerkt en alles proper opgeruimd? / 10 Hoe goed lukte het snijden, plakken, knippen,? / 10 Is je bootje stabiel genoeg en drijft het goed? / 10 Kan je het bootje voorblazen over het water met je zeil? / 10 Werkt je ballonaandrijving goed en kan je sturen? / 10 Vergelijk je eigen bootjes met de andere. Hoeveel punten verdienen jullie? / 10

8