Migratie uit verpakkingen van papier & karton naar verpakte levensmiddelen. Dr. E.U. Thoden van Velzen, 9 juni 2016, Den Haag

Transcriptie

1 Migratie uit verpakkingen van papier & karton naar verpakte levensmiddelen Dr. E.U. Thoden van Velzen, 9 juni 2016, Den Haag

2 Doel Situatieschets van de voedselveiligheidsproblematiek rond het gebruik van verpakkingen gemaakt van oudpapier Wat is er bekend vanuit de literatuur? Wat is de wetgevende context? Verkennen van de onderzoeksbehoefte 2 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

3 Wetenschappelijke literatuur Vele tientallen (>40) zinvolle publicaties over migratie van chemicaliën uit verpakkingen gemaakt van oudpapier en karton naar levensmiddelen en simulanten , nadruk op: Inkt-hulpstoffen: benzofenon, DINP, ITX, DBP, BHT, Michler s keton 2000->nu, nadruk op: Minerale oliën (MOSH, MOAH) 3 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

4 Wat zit er in kranten? MOSH Extracten met oplosmiddel, gevolgd door lastige chemische analyses C Aantal bekende verontreinigingen met een groot aantal onbekende verontreinigingen (waarvan de molecuulstructuren niet precies bekend zijn) C MOAH 65 o C RT 230 o C Biedermann KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

5 Wat zit er in hergebruikte papiervezels? Verontreiniging μ c, [mg/kg] Herkomst MOSH C 16 -C Kranten MOAH <C Kranten Polygealkyleerde aromaten 0,3 Kranten, tijdschriften Diisopropylnaftalenen 20 Kantoorpapier dibutylftalaten 14 Kantoorpapier Bis-(2-ethylhexyl)ftalaat 9 Folders, advertenties, tijdschriften Diethyleenglycoldibenzoaat 13 Folders, advertenties, tijdschriften Benzofenon 3 Folders, advertenties, tijdschriften Bis-(2-ethylhexyl)maleaat 2 Folders, tijdschriften, decoratiemateriaal 2-(fenylmethoxy)-naftaleen 3 Thermisch papier Bisfenol-A 10 Thermisch papier Som van de verontreiniging 481 Duits onderzoek, BMELV KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

6 Waar komt dit vandaan? 1. Drukinkt en hulpstoffen -> kranten, tijdschriften, folders, decoratiemateriaal, thermisch papier, vouwkarton 2. Chemicaliën uit het papierproductieproces (Nauwelijks biocides, witmiddelen, ontslijmingsmiddelen gevonden in de extracten) 3. Foutieve inworp vervuild papier 3-4 ongewenst vervuild papier in ingezameld oud-papier 6 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

7 Hoe komt dit in levensmiddelen terecht? Via de gasfase Drijvende kracht is de veel hogere oplosbaarheid van deze chemicaliën in levensmiddelen dan in papiervezel Sterk temperatuurafhankelijk Hogere Temperatuur meer zwaardere chemicaliën verdampen snellere migratie Temperatuur, blootstellingsduur, afstand tot bronnen en samenstelling bronnen bepalen de migratie 7 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

8 Migratiemechanisme Omgeving Secundaire verpakking buurverpakking verpakking Levens middel Alleen nieuwe papiervezel gebruiken is geen oplossing 8 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

9 Hoeveel migreert er naar levensmiddelen? FoodWatch 2015, NL n=36 c MOSH = 7 ± 22 mg/kg c MOAH = 0.5 ± 0.9 mg/kg Resultaat met sterk scheve verdeling 9 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

10 Migratie-vraagstuk OPK is urgent Gebruik OPK leidt tot opname lichaamsvreemde stoffen in het menselijk lichaam MOSH accumuleert in het menselijk lichaam (lymfeknopen, lever, milt, onderhuids vetweefsel) MOAH accumuleert niet, wel zijn enkele gekend carcinogeen De ernst daarvan (gezondheidsrisico) is nog onduidelijk Papier-extracten laten beperkte toxiciteit zijn, maar resultaten zijn slecht herhaalbaar en weten niet welke verbindingen hiervoor verantwoordelijk zijn, alsook niet het mechanisme RIVM is door de minister gevraagd nader onderzoek te doen naar de mogelijke schadelijkheid van deze stoffen (n.a.l.v. Foodwatch) EFSA concludeert dat er reden is tot zorg, maar komt niet met nieuwe normstelling 10 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

11 Voldoen deze verpakkingen aan de wet? EU 1935/2004, Verordening voedselcontactmaterialen Verpakkingen mogen de gezondheid van mensen niet in gevaar brengen en ook niet leiden tot onaanvaardbare wijzigingen in de samenstelling van levensmiddelen NL Warenwet Totale migratiewaarde < 60 mg/kg FoodWatch: 35 van de 36 geteste verpakkingen voldoen EU 2023/2006, Verordening fabricagewijze verpakkingen Algemene bepaling dat de kwaliteit van verpakkingsproductie gecontroleerd en geborgd moet worden. Van alle migranten (>0,1 mg/kg) moet de identiteit en toxicologie bekend zijn. Geen enkel (Europees) oud-papier recyclingsysteem voldoet hieraan. 11 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

12 Systeembeeld Geringe afscheiding inktchemicaliën Papierproductie Gecombineerde gescheiden inzameling Inzamelen Kartonproductie Accumulatie van (inkt)chemicaliën Bedrukken inktchemicaliën Ongewenste vervuiling Retail Levensmiddelenindustrie Circulariteit Kranten, folders 1 vervuilingen moet afgescheiden worden & 2 ontwerpen voor hergebruik! 12 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

13 Oplossingen voor het reduceren van migratie en het verhogen van circulariteit 1. Verbod, restricties op (inkt)chemicaliën 2. Opsplitsing inzamelsystemen 3. Afscheiden ongewenste chemicaliën tijdens productie 4. Gebruik nieuwe vezel voor verpakkingen 5. Barrière binnenzak 6. Barrière liners 7. Toevoegen van afvangers in de vezels 13 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

14 1 Verbod / restricties inktchemicaliën Japanse kranten bevatten 9 maal minder MOSH dan Europese Verbod op bezwaarlijke foto-initiatoren UK: verbod op ITX en 4-methylbenzofenon, dus nu meer benzofenon... Gebruik van oplosmiddelen van plantaardige oorsprong Bezwaren Kosten Technologie: thermisch printen? Internationale handelsstromen Handhaving? 14 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

15 2 Opsplitsing inzamelsystemen Opsplitsing van inzamelsystemen en / of verplichte sortering van oud-papier Is deels al praktijk Bezwaren Kosten Ongemak voor de burgers Verwachte geringe effectiviteit Wat moet er met de hoog-belaste folders en kranten gebeuren? 15 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

16 3 Verwijderen inktchemicaliën Ontinkten is de standaardtechnologie om ongewenste chemicaliën uit de pulp te verwijderen Bezwaren Kosten Onderzoek CTP / KCPK Verwachte beperkte effectiviteit -Duits onderzoek: 10-30% -Frans onderzoek: tot 60% 16 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

17 4 Gebruik nieuwe vezels Gebruik van nieuwe vezels en of schone plantaardige vezels Dit gebeurt nu bij enkele brand-owners Bezwaren Kosten Besmetting van omdoos of omgeving wordt niet tegengegaan Circulariteit EOSTA, suikerrietvezelkarton Solidus, Tomatenstengelkarton 17 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

18 5 & 6 Barrières en liners Gebruik van barrière binnenzakken of liners om migratie te remmen of zelfs te stoppen (Uni. Gent) PE is geen barrière PET, PA, PVdC en Aluminium zijn dat wel, mits volledig gesloten Bewaren Kosten Circulariteit Constructie barrière moet van hoge kwaliteit zijn 18 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

19 7 Afvangers Toevoegen van afvangers aan de pulp bindt de ongewenste chemicaliën en deze worden in de volgende verpulping afgescheiden in het papierslib Voordeel: ongewenste chemicaliën worden uit het hergebruikssysteem afgescheiden Bezwaren Kosten 19 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

20 Waar staan we en hoe verder? Vraagstuk toepassing OPK weerbarstig door ontelbare verbindingen: al veel kennis over migratie van ongewenste chemicaliën uit r-verpakkingen en kennisontwikkeling toxicologie & chemische analyse gaat door, maar een sluitend eindbeeld qua oorzaken en gevolgen ligt nog ver weg. Huidige wetgeving levert nog geen passend kader voor gebruik OPK. Tegelijkertijd zijn er veelbelovende technische ontwikkelingen: er wordt gewerkt aan nieuwe soorten barrières en liners (o.a. Uni. Gent) er zijn vernieuwingen in het afvangen van verbindingen tijdens de verpulpen. Mogelijke vervolgstappen in breed technisch onderzoek: verkennen van maximale effecten betere inkten (aan de voorkant) verkennen van maximale effecten van ontinkten én afvangers 20 KIDV verdiepingsbijeenkomst, 9 juni 2015

21 Dank voor uw aandacht Dr. E.U. Thoden van Velzen 9 juni