12. CENTRAAL ZENUWSTELSEL
|
|
- Ludo Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1.Inleiding 12. CENTRAAL ZENUWSTELSEL Patiënten met een neurologische aandoening, ongeacht of die van vasculaire, infectieuze, degeneratieve, tumorale, toxische of metabolische aard is, worden geconfronteerd met enorme sociale, professionele, familiale en gezondheidsproblemen. De nefaste rol van tal van stoffen in de professionele en familiale omgeving is steeds beter bekend. Deze stoffen kunnen een acute intoxicatie of een chronische intoxicatie veroorzaken (1). 2.Definitie Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het centraal zenuwstelsel (CZS: hersenen + ruggenmerg) en het perifeer zenuwstelsel. Dit laatste omvat de hersen- en ruggenmergszenuwen vanaf hun aftakkingspunt van het CZS tot waar ze eindigen in de perifere structuren. In deze fiche worden alleen aandoeningen van de hersenen worden bestudeerd. Bovendien zullen ze niet specifiek worden behandeld (volgens welbepaalde pathologie of verantwoordelijk product), maar wel algemeen, dit om een totaalbeeld te krijgen van de verschillende oorzaken die verantwoordelijk zijn voor aantasting van dit stelsel. Deze aandoeningen of disfuncties kunnen organisch zijn (structurele, chemische, metabolische oorzaak: zie onder), functioneel (psychologische oorzaak) of een nog onbekende oorzaak hebben. Tot deze laatste categorie behoren meestal de belangrijkste psychoses en tal van gedragsstoornissen. Alleen duidelijk organische aantastingen worden in deze fiche in detail behandeld Symptomen De belangrijkste neurologische symptomen zijn hoofdpijn en acute of chronische pijnen, verschijnselen van aantasting van de hogere functies (zoals afasie, apraxie, agnosie, amnesie, enzovoort), waanzin en verwardheidstoestand, dementie, bewustzijnsstoornissen en coma, stoornissen van de motoriek (verlamming, incoördinatie, onwillekeurige bewegingen) en zintuiglijke stoornissen (gezicht, gehoor, enzovoort) (2). Cerebrale disfuncties van organische oorsprong kunnen focaal (gelokaliseerd) zijn of globaal (betreffende de hele hersenen). De klinische expressie van de meeste focale hersenletsels hangt af van de functie van de getroffen hersenzone. Diffuse anomalieën verstoren tal van zintuiglijke en gedragsfuncties en wijzigen vaak het perceptieniveau en het normale integratieniveau van het denken. Coma en stupor zijn stoornissen van het bewustzijnsniveau, terwijl bij dementie de inhoud van het bewustzijn tekortschiet (geheugen, concentratie, spraak, logisch verstand etc). Acute intoxicaties veroorzaken zeer vaak een algemene aantasting van het CZS met obnubilatie, convulsies en soms coma..2.2.diagnose Vóór de - talrijke en zeer dure aanvullende onderzoeken moeten altijd een anamnese en een volledig neurologisch en algemeen klinisch onderzoek plaatsvinden, om de fysiopathologie te oriënteren, de afwijkingen nader te bepalen, de letsels te situeren en hypotheses te formuleren over de oorzaken en mechanismen, als richtsnoer voor de keuze van de paraklinische onderzoeken. Als de symptomen in de richting gaan van een intracraniële organische anomalie, zal een scan (computergestuurde axiaaltomografie of CT-scan) of een nucleaire magnetische resonantie of NMR (magnetische-resonantiebeeldvorming of MRI) nodig zijn. Andere courante onderzoeken zijn lumbaalpunctie met onderzoek van de cerebrospinale vloeistof, scintigrafie, elektro-encefalogram (EEG), geëvoceerde potentialen en angiografie, die steeds meer wordt vervangen door de atraumatische en gevaarloze MR-angiografie (2). Bij acute vergiftiging met neurologische symptomen is neuroradiologische onderzoek nodig om na te gaan of de wijziging van de bewustzijnstoestand niet veroorzaakt is door een geassocieerde aandoening, bijvoorbeeld een intracranieel (intracerebraal, subduraal of epiduraal) hematoom. Een hersenscan kan deze diagnose stellen. Als de klinische toestand niet verbetert, is een MRI aangewezen want deze techniek biedt een beter weefselcontrast en geeft een beter beeld van de laesies. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 1 / 6
2 Koolstofmonoxidevergiftiging veroorzaakt zoals veel andere intoxicaties een cellulair zuurstoftekort, waarvan de weerslag te zien is in het elektro-encefalogram: dit toont in bepaalde situaties (vergiftiging, metabolische stoornissen, epilepsie enzovoort) afwijkingen waar de CT-scan en de MRI een normaal resultaat geven..2.3.preventie en behandeling De preventieve maatregelen situeren zich vooral op het vlak van de toxische producten in ons leefmilieu. Ter herinnering: de tweede oorzaak van acute vergiftiging in België, zowel bij kinderen als bij volwassenen, ligt in huishoudelijke producten (3). Die zijn uitermate toxisch en ondanks bepaalde industriële veiligheidsnormen (zoals een veiligheidsdop) blijven ze te gemakkelijk toegankelijk voor kinderen of worden ze in het dagelijkse leven onvoorzichtig gebruikt. In de beroepsomgeving moeten maatregelen worden genomen om de contacten tussen giftige stoffen en het personeel te beperken (verluchting, werken onder afzuigkap, enzovoort); de meeste van die maatregelen worden expliciet bepaald in het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming). De behandeling zal afhangen van het soort vergiftiging, de onderliggende organische letsels en de klinische toestand van de patiënt. Bij iemand die is vergiftigd door orale inname van een bijtend product, is inductie van braken absoluut te vermijden; de persoon moet in een veilige laterale positie worden gebracht. Digestieve aspiratie door intubatie dringt zich op in alle ernstige gevallen en wettigt een dringende opname in het ziekenhuis (4). CO-vergiftiging moet zo snel mogelijk worden behandeld met hogedruk-oxygeentherapie (hogedrukkamer die ook wordt gebruikt bij decompressieongevallen met duikers). Deze techniek heeft de kortetermijnevolutie van deze vergiftiging grondig gewijzigd en voorkomt in zekere mate laattijdige neurologische complicaties (5). Personen met eender welke cerebrale disfunctie die niet in specifieke zones is gelokaliseerd, moeten worden geholpen met een algemene revalidatie die lichaamsbeweging, concentratieoefeningen, aanleren en ontwikkelen van visuele memorisatietechnieken, een sociale omkadering, enzovoort omvat. 3.Etiologie De organische oorzaken van aantasting van het CZS kunnen dus een structurele, metabolische en voedingsgebonden, chemische, infectieuze, immuungebonden, traumatische of tumorale oorsprong hebben (zie boven). Deze paragraaf behandelt speciaal verschillende giftige stoffen die een weerslag kunnen hebben op de hersenfuncties, zowel bij acuut als bij chronisch contact. Pesticiden: neurotoxiciteit is een gemeenschappelijk kenmerk van tal van organochloorverbindingen, organofosfaten, carbamaten, chlooracetamideverbindingen en pyrethroïden (6). Er bestaat ook een verband tussen het gebruik van pesticiden binnenshuis en kinderkankers (met name neuroblastoom) (7). Deze kankers komen ook vaker voor bij boeren en landarbeiders (1). Het drinken van water dat verontreinigd is door landbouwpesticiden, is ook aangevoerd als verklaring voor de hogere frequentie van de ziekte van Parkinson op het platteland in vergelijking met de stad. DEET (n,n-diethyltoluamide) is een actief principe dat in bepaalde insectenverdrijvers zit. Deze stof kan aan de oorsprong liggen van een aantasting van het zenuwstelsel en andere stelsels, vooral bij kinderen (zie fiche over irritatieve ziekten). Er bestaan gevallen van toxische encefalopathie na inname of na overmatige toepassing op de huid (8). Er wordt ook ataxie, verwarring, uitspraakproblemen, beven, klonische kramp, convulsies en soms coma beschreven. Met het oog op deze effecten is duidelijk dat nooit regelmatig en continu DEET-preparaties mogen worden gebruikt (9). Lindaan, een insecticide van de familie van de gechloreerde organische verbindingen, kan de atmosfeer binnenshuis verontreinigen, want blijft aanwezig in het behandelde hout, vanwaar het zich jarenlang verspreidt in de omgevingslucht. Deze stof is een gif voor het zenuwstelsel en leidt in lichte dosissen tot hoofdpijn en gedragsstoornissen. Giftige planten en paddestoelen: kunnen op het centrale zenuwstelsel inwerken door convulsieve en/of psychotrope symptomen te veroorzaken. Het gaat om de planten waterscheerling, watertorkruid, muskaatnoot, de pupilverwijdende nachtschadeachtigen, Er bestaan ook tal van Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 2 / 6
3 neurotoxische paddestoelen. Bijvoorbeeld de grote kluifjeszwam of in het Frans gyromitre comestible, de psilocybe-paddestoelenfamilie (naar beide paddestoelen is een hen eigen syndroom genoemd) of de groene knolamaniet (10). Straatdrugs : harddrugs en softdrugs hebben een psychotrope werking (werking op de psyche, gedragswijziging) maar kunnen ook inwerken op de hersenen en er bepaalde letsels van het toxische type veroorzaken: cocaïne veroorzaakt cerebrivasculaire accidenten en epilepsie, marihuana brengt misschien een neuronaal verlies met zich mee, enzovoort. Heroïne is dan weer erg verslavend, maar weinig neurotoxisch. Een additief product bij heroïne (MPTP of n-methyl-1,2,3,4 tetrahydropyridine) veroorzaakte in de Verenigde Staten en Mexico een epidemie van parkinsonsyndromen bij verslaafden die zich intraveneus opiumdrugs inspoten; het vormt momenteel het experimentele model bij de aap om de neuroprotectieve agentia te testen. Alcohol: afgezien van de symptomen die optreden bij acuut overmatig gebruik van alcohol (dronkenschap), kan alcohol bij chronisch gebruik, met name als gevolg van de geïnduceerde voedingstekorten, leiden tot een cerebellaire degeneratie die wordt gekenmerkt door ataxie bij rechtstaan en stappen, dementie ten gevolge van alcoholabusus, Wernicke-Korsakoffpsychose enz. Geneesmiddelen: kunnen uiteenlopende neurologische tekenen als bijwerking hebben. Het nemen van neuroleptica bijvoorbeeld brengt klassiek een secundaire parkinsonsyndroom met zich mee dat wordt gekenmerkt door hypokinetische abnormale bewegingen. Koolstofmonoxide: brengt onmiddellijke en laattijdige neurologische reacties met zich mee. De eerste onmiddellijke symptomen zijn weinig specifiek en trekken niet altijd de aandacht (hoofdpijn, asthenie, duizeligheid). Vervolgens verschijnen belangrijker tekenen van het cerebraal lijden: gejaagdheid en wijziging van het gedrag, verwarring, desoriëntatie (11). Bij ernstige intoxicatie evolueert de patiënt naar een coma met piramidale tekenen, kaakkramp, decerebratiebewegingen. Men is van oordeel dat deze neurologische tekenen constant zijn voor intoxicaties met een COplasmaspiegel hoger dan 30 % (bij een roker kan dat gehalte ongeveer 10 % bedragen). De laattijdige neurologische complicaties (postintervallair syndroom) treden 1 tot 3 weken na de intoxicatie op. De neurologische toestand van de patiënt gaat onverwacht achteruit als gevolg van een nog onopgehelderd mechanisme (laattijdige demyelinisatie?). Deze complicaties treden op in 5 tot 10% van de gevallen en zijn frequenter bij ernstig vergiftigde bejaarden (12). Huishoudproducten: orale inname van white spirit of benzine veroorzaakt, afgezien van de digestieve symptomen, duizeligheid, slaperigheid en coma. Methanol veroorzaakt, naast blindheid, een aantasting van het CZS met coma en convulsies. Ethyleenglycol (antivries) veroorzaakt een hypotonisch coma met convulsies. Toiletreinigers (paradichloorbenzeen) leiden eveneens tot een depressie van het CZS en convulsies (4). Oplosmiddelen zoals tolueen en xyleen, die in huizen vrijkomen uit verf, vernis, lijm, behandeld hout kunnen bij chronische blootstelling tekenen van dronkenschap, obnubilatie, vermoeidheid, een algemene zwakheid, mentale verwarring en soms coma uitlokken, alsook perifere neuropathieën. Beroepsmatige blootstelling aan organische oplosmiddelen kan leiden tot hersenletsels die soms tot irreversibele afwijkingen leiden. De toxiciteit van deze oplosmiddelen is steeds meer gedocumenteerd, maar de beschermingsmaatregelen in de beroepsomgeving zijn slecht gereglementeerd en dus onvoldoende. Zware metalen: chronische blootstelling aan kwikdampen tast het zenuwstelsel aan, met beven, verandering van de persoonlijkheid, geheugenstoornissen Acute blootstelling aan een hoge dosis lood (1.000 µg/ml) heeft effect op het CZS, en leidt meer bepaald tot encefalitis met ataxie, convulsies en coma tot gevolg. Chronische blootstelling aan lage dosissen lood leidt tot een verandering van de neuropsychologische ontwikkeling van het kind, met vermindering van zijn intellectuele capaciteiten, hyperactiviteit, concentratiestoornissen, (13). Chemische producten: chronische blootstelling aan vinylchloride (zie ook fiches over leverkanker) zou leiden tot een kanker van het CZS. Dioxines, die als onzuiverheden aanwezig zijn in PCP (pentachloorfenol), zouden veranderingen van verschillende organen veroorzaken, onder meer neurotoxiciteit. Stralingen: permanente blootstelling aan elektromagnetische velden zou de ontwikkeling van hersentumoren bevorderen. Toch is er momenteel geen enkele wetenschappelijk argument om gsm s of hun antennes met de vinger te wijzen. Aantasting van het CZS kan radiotherapie compliceren Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 3 / 6
4 wanneer de weefseldosis excessief was: encefalitis of irradiatiemyelitis. Progressieve, blijvende laesies die soms tot handicap leiden, kunnen maanden of jaren na een gebruikelijke therapie optreden, zelfs bij gebruik van correcte dosis (secundaire lymfomen bijvoorbeeld, die gelukkig zeldzaam zijn). Natuurlijke toxines: komen voort uit natuurlijke producten (paddestoelen, koffie, thee, ), of worden voortgebracht door microben (botulisme, tetanos, aspergillose, ). Voedingsfactoren: voedingstekorten kunnen een uitwerking hebben op het hele zenuwstelsel. Vitaminetekorten zijn niet altijd de rechtstreekse oorzaak van een neurologische aandoening. Ongezonde voeding als gevolg van chronisch alcoholisme, verzwakkende aandoeningen en grondig calorietekort zijn uitermate belangrijk, maar de neurologische complicaties zijn behandelbaar. De inname van grote hoeveelheden zink, in het algemeen uit zure voedingsmiddelen of uit drank die in verzinkte recipiënten zit, veroorzaakt braken, diarree en hersenaantasting. Gietkoorts, een beroepsziekte die te wijten is aan inhalatie van zinkoxideuitwasemingen, brengt neurologische letsels met zich mee..3.1.synergismen Er is geen eigenlijke interactie tussen de verschillende factoren die verantwoordelijk zijn voor aantastingen van het CZS. Sommige patiënten staan bloot aan meerdere nefaste factoren die oorzaak zijn van letsels, zoals een toestand van chronisch alcoholisme in combinatie met ongezonde voeding, zonder dat daarom kan worden gesproken van een synergisme tussen deze elementen..3.2.risicogroepen Net als voor de irritatieve aandoeningen, zijn de risicopersonen diegenen die gewoonlijk of toevallig in contact komen met stoffen die toxisch zijn voor het CZS. Kinderen lopen het meest risico, met name in de huiselijke context. Personen die beroepsmatig blootstaan aan dergelijke stoffen, moeten worden ingelicht over de risico s en moeten zich beschermen met gereglementeerde preventiemaatregelen. 4.Belang in Brussel.4.1.Prevalentie en incidentie Uit de statistieken van het Antigifcentrum van 1997 (3) blijkt dat meer dan 90% van de intoxicaties thuis plaatsvinden en dat de meeste producten die er aan de oorzaak van liggen, een aantasting van het CZS met zich mee kunnen brengen (geneesmiddelen, huishoudproducten, fytosanitaire producten, paddestoelen, cosmetica). De types vergiftigingen zijn tamelijk gelijkaardig bij volwassenen en kinderen, hoewel het percentage vergiftigingen bij die laatsten beduidend hoger ligt. Het is moeilijk de prevalentie van de verschillende aantastingen van het CZS voor Brussel te weten. Er zijn alleen specifieke statistieken voor bepaalde aantastingen beschikbaar. Zo vermeldt het Nationaal Kankerregister (14) voor tumoren van het zenuwstelsel in de periode van 1990 tot 1992 een incidentie van 7,18/ voor mannen en 5,12/ voor vrouwen. In het Brusselse Gewest ontwikkelden in deze periode 116 mensen dit type van tumor, hetgeen neerkomt op een incidentie van 3,90/ voor de mannen en 1,96/ voor de vrouwen. 5.Hulpbronnen Documentatiecentrum en pedagogische hulpmiddelen voor het publiek: Antigifcentrum, Militair Hospitaal Koningin Astrid, Majoor Bruynstraat, 1120 Neder-Over-Heembeek, tel. 070/ (spoedgevallen), 02/ (administratie), fax. 02/ Verenigingen gespecialiseerd in opsporing en ondersteuning van de zieken: Er bestaan verschillende verenigingen die de families en patiënten die getroffen worden door specifieke ziekten, helpen. Zo zijn er hulpgroepen voor neurologische aandoeningen (Centre Harvey Cushing), multiple sclerose (Belgische Multiple Sclerose Liga), de ziekte van Parkinson (Belgische Parkinson Vereniging), de ziekte van Alzheimer (Belgische Alzheimervereniging, Alzheimerliga, ook Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 4 / 6
5 voor andere vormen van dementie), 6.Conclusie Ongevallen thuis, en meer bepaald intoxicaties, blijven een belangrijk probleem in de gezinsomgeving. Het is dus ieders verantwoordelijkheid de gepaste preventieve maatregelen te nemen om contacten te beperken en kinderen volledig te beschermen tegen deze zeer toxische producten. Het gebruik van pesticiden binnenshuis zou bijvoorbeeld volledig moeten worden gebannen, vooral in aanwezigheid van kinderen 7, kasten met gevaarlijke producten alsook het apotheekkastje moeten zeker en vast met een sleutel op slot, het gebruik van veiligheidsdoppen zou moeten worden veralgemeend enzovoort. Wat de beroepsomgeving betreft, is bewezen dat er een correlatie bestaat tussen de herhaalde blootstelling aan organische oplosmiddelen en andere giftige stoffen, en stoornissen van de hersenfunctie. Het fenomeen is zeer moeilijk te evalueren bij ons en de gedeeltelijke cijfers zijn eerder geruststellend; we moeten ons echter baseren op de evaluatie van het probleem in andere industrielanden en van meet aan nieuwe maatregelen opleggen op het vlak van preventie, zowel op operationeel als op legislatief vlak. Nietreageren zou in de komende jaren immers kunnen resulteren in een stijging van het aantal mensen die worden getroffen door hersendisfuncties als gevolg van chronische blootstelling aan deze toxische producten. Bronnen 1. Blair A. & Hoar Zahm S, Agricultural exposures and cancer, Environm Health Perspect, 103 : , Manuel Merck de diagnostic et thérapeutique, Ed. Sidem-T.M., Antigiftcentrum, Jaarverslag Cabut Ch., La famille, les loisirs et les risques environnementaux pour la santé. Présenté dans Le médecin généraliste et les risques pour la santé en relation avec l'environnement, Université de Liège, Faculté de Médecine. 5. Sadzot B., Les intoxications à l'oxyde de carbone : le point de vue du neurologue, Présenté dans Le médecin généraliste et les risques pour la santé en relation avec l'environnement, Université de Liège, Faculté de Médecine. 6. Van Larebeke N. & Pluygers E., Pesticides : cancer et autres effets sur la santé. Santé Conjuguée 1999, 9 : Leiss J.K. & Savitz D.A., Home pesticide use and childhood cancer : a case-control study, Am J Public Health, 85(2) : , Davis D.L., Blair A. & Hoel D.G. Agricultural exposures and cancer trends in developed countries. Environm Health Perspect 1992; 100 : Noirfalise A., Indoor pollution : pesticides et produits ménagers : sources et aspects toxicologiques, Gebracht in Le médecin généraliste et les risques pour la santé en relation avec l'environnement, Univ. de Liège, Faculté de Médecine. 10. Angenot L., Plantes toxiques et champignons vénéneux de notre environnement. Gebracht in Le médecin généraliste et les risques pour la santé en relation avec l'environnement, Université de Liège, Faculté de Médecine. 11. Dumont D., Intoxication oxycarbonée : physiopathologie, étiologie, diagnostic, principes de traitement, Rev Prat, 41 : , Choi I.S., Delayed neurologic sequelae in carbon monoxide intoxication, Arch Neurol, 40 : , Rylander R. & Mégevand I., Introduction à la médecine de l'environnemen, Ed. Frison-Roche, Nationaal Kankerregister, Kanker in België , Belgisch werk tegen Kanker. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 5 / 6
6 Auteur(s) van de fiche BOULAND Catherine Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 6 / 6
16. IRRITATIEVE AANDOENINGEN
1.Inleiding 16. IRRITATIEVE AANDOENINGEN Binnenshuis en buitenshuis staan wij steeds meer bloot aan chemische agentia (via luchtverontreiniging, diverse huishoudproducten, bepaalde bouw- en meubelmaterialen
Nadere informatieNiet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos
Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Wat is de definitie van Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER R CALM DIMENHYDRINATE 50 MG TABLETTEN
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER R CALM DIMENHYDRINATE 50 MG TABLETTEN Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in voor u. Gebruik
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatieInhoud. Voorwoord. Over de auteurs. 1 Inleiding 1
Voorwoord Over de auteurs V XIII 1 Inleiding 1 2 Anamnese 3 2.1 Inleiding 3 2.2 Specifieke anamnese 3 2.3 Algemene anamnese 3 2.4 Ontwikkelingsanamnese 4 2.5 Voorgeschiedenis 4 2.6 Familieanamnese 5 3
Nadere informatieHet neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer
Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologisch onderzoek Wat is het neuropsychologisch onderzoek? Het neuropsychologisch onderzoek brengt het cognitief functioneren in kaart door middel van tests, oefeningen en observatie. Functies
Nadere informatieDoelstellingen basisstage neurologie
Doelstellingen basisstage neurologie Zoals voor elke basisstage wordt het accent gelegd op vaak voorkomende problemen en op urgente problemen waarbij het van belang is ze tijdig te herkennen. Het is de
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieWil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:
Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:. Een OPS patiënt. Wat is OPS en klachtenlijst? Oorzaken van OPS. Waar komt dat gif terecht? Natuurlijke ontgifting. Bioresonantie
Nadere informatie6 e mini symposium Ouderenzorg
6 e mini symposium Ouderenzorg Aanvullende diagnostiek bij dementie in de 1 e lijn Suzanne Boot, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts psychogeriatrie i.o. 28-09-2015 Pagina 1 6 e Mini symposium ouderenzorg
Nadere informatieCVS : forensisch psychiatrische overwegingen
CVS : forensisch psychiatrische overwegingen ZOL Genk 17 Februari 2011 Prof Dr Dillen Chris Forensisch Psychiater Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Recht - Criminologie Porseleinwinkel Etiologie Chronisch
Nadere informatieEr zijn verschillend oorzaken bij hersenletsel. Deze oorzaken worden verdeeld in 3 groepen.
Boekverslag door S. 1258 woorden 21 maart 2015 5.8 5 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Niet aangeboren hersenletsel NAH De afkorting NAH staat voor niet aangeboren hersenletsel. Dit wil zeggen dat er
Nadere informatie1 Geheugenstoornissen
1 Geheugenstoornissen Prof. dr. M. Vermeulen 1.1 Zijn er geheugenstoornissen? Over het geheugen wordt veel geklaagd. Bij mensen onder de 65 jaar berusten deze klachten zelden op een hersenziekte. Veelal
Nadere informatieVERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht
VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden
Nadere informatieEpilepsie. bij 60-plussers
Epilepsie bij 60-plussers Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens verschillende
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieSIS. Het Shaken Infant Syndrome. Dr. Johan Marchand. Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel en Academisch Kinderziekenhuis Jette
SIS Het Shaken Infant Syndrome Dr. Johan Marchand Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel en Academisch Kinderziekenhuis Jette Wetenschappelijk dossier 1 A. Inleiding B. Epidemiologische gegevens
Nadere informatieWelkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie
Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatieVroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieHersentumoren en rijbewijs. Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum
Hersentumoren en rijbewijs Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum Gezondheidsproblemen kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden. Hiervoor zijn twee redenen: 1. Het vermogen om
Nadere informatieIII Identificatie van de geneesheer die verantwoordelijk is voor de behandeling (naam, voornaam, adres, RIZIV-nummer):
BIJLAGE A: Model van formulier voor eerste aanvraag: Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van EXELON pleisters voor transdermaal gebruik ( 4680000 van hoofdstuk IV van het K.B. van 21 december
Nadere informatieToxische en metabole stoornissen
Toxische en metabole stoornissen Toxische en metabole stoornissen (inclusief zuurstoftekort of hypoxie) C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Toxische stoornissen Metabole stoornissen Inleiding Metabole
Nadere informatieStart, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas
Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade Dr. C. Jadoul Neuroloog AZ Nikolaas 1 Casus: recidief slikpneumonie Dame 75 jaar Spoed: algemeen achteruit (mentaal en fysiek) Antec: Parkinson
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK
BIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK BENAMING NICOTIBINE (isoniazide) SAMENSTELLING Isoniazidum 300 mg - Lactosum monohydricum - Talcum - Magnesii stearas - Maydis amylum q.s. pro compr. uno. FARMACEUTISCHE VORM
Nadere informatie1. HET DPSIR-MODEL : VOOR EEN GEÏNTEGREERDE AANPAK VAN DE
1. HET DPSIR-MODEL : VOOR EEN GEÏNTEGREERDE AANPAK VAN DE 1.Inleiding BESCHERMING VAN DE LUCHTKWALITEIT De lucht die wij inademen is in uiteenlopende mate bezoedeld door vervuilende stoffen (gassen, deeltjes,
Nadere informatieGeschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Ataxie/ Incoördinatie is een signaal dat er problemen zijn met het zenuwstelsel. Ataxie kan ongecoördineerde bewegingen geven
Nadere informatieWEKE DELEN SARCOOM Wat betekent het?
WEKE DELEN SARCOOM Wat betekent het? Oncologie/0145 1 Deze informatiebrochure is voor personen met een weke delen sarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn: familie, vrienden We geven
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER SPASMINE FORTE, 120 MG, CAPSULES, HARD ALVERINE CITRAAT
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER SPASMINE FORTE, 120 MG, CAPSULES, HARD ALVERINE CITRAAT Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieTraumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld
Traumatisch hersenletsel bij kinderen Maayke Hunfeld 08-03-2017 Traumatisch (schedel)hersenletsel Definitie THL: Hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam. Van buitenaf wordt een kracht
Nadere informatie1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström
1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatiePiracetam-UCB Page 1 of 6 BIJSLUITER
Piracetam-UCB Page 1 of 6 BIJSLUITER Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Piracetam-UCB 1200 mg filmomhulde tabletten piracetam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Bisoltussin 2 mg/ml siroop volwassenen Dextromethorfan hydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Bisoltussin 2 mg/ml siroop volwassenen Dextromethorfan hydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieEpilepsie, zwangerschap en borstvoeding
Epilepsie, zwangerschap en borstvoeding Wat is epilepsie? Epilepsie is een stoornis die ongeveer 1 op de 150 à 250 personen treft. In België gaat het dus om meer dan 60.000 personen. Er bestaan trouwens
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatieNeuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Inleiding Neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog stelt met een psychologisch
Nadere informatieNootropil, drank page 1 of 6 BIJSLUITER
Nootropil, drank page 1 of 6 BIJSLUITER 1 Nootropil, drank page 2 of 6 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Nootropil 20% drank Nootropil 33% drank piracetam Lees goed de hele bijsluiter voordat u
Nadere informatieNootropil, filmomhulde tabletten page 1 of 6 BIJSLUITER
Nootropil, filmomhulde tabletten page 1 of 6 BIJSLUITER 1 Nootropil, filmomhulde tabletten page 2 of 6 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Nootropil 800 mg filmomhulde tabletten Nootropil 1200 mg
Nadere informatieWat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen.
Sinustrombose Wat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen. Hoe vaak komt een sinustrombose voor bij kinderen? Een sinustrombose komt bij een op 200.000-300.000
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Nootropil 20% drank Nootropil 33% drank. piracetam
NOOTROPIL Bijsluiter: informatie voor de gebruiker piracetam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieDEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.
DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig
Nadere informatieHet Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad
Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad NB: Het voorschrijven van geneesmiddelen geschiedt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Voor uitgebreidere informatie
Nadere informatieHoofdstuk 1 en 2 bestaan uit de inleiding en de beschrijving van de onderzoeksdoelen.
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 148 CHAPTER 9 De kans dat een kind kanker overleeft, is de laatste decennia sterk gegroeid. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw was kinderkanker meestal fataal,
Nadere informatieParoxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie.
Paroxysmale kinesiogene dyskinesie Wat is paroxysmale kinesiogene dyskinesie? Paroxysmale kinesiogene dyskinesie is een bewegingsstoornis waarbij een kind aanvallen heeft waarbij zijn/haar lichaam onbedoelde
Nadere informatieDe acuut zieke chronische patiënt in een acuut ziekenhuis
De acuut zieke chronische patiënt in een acuut ziekenhuis Dr. De Coster Olivier, Stedelijke Ziekenhuis Roeselare UZ-Brussel Stedelijk Ziekenhuis Roeselare Brugsesteenweg 90 8800 Roeselare T 051 23 61 11
Nadere informatieVersion 3.1, 06/2015 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
Version 3.1, 06/2015 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL PYRIDOXINE LABAZ 250 mg tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Pyridoxine hydrochloride (vitamine
Nadere informatieCentraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje
Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen
Nadere informatieBIJSLUITER (27.10.2010)
BIJSLUITER (27.10.2010) 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS BISOLTUSSIN 2 mg/ml siroop volwassenen (Dextromethorfan hydrobromide) Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieNiet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen
Rode Kruis ziekenhuis Patiënteninformatie Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen rkz.nl Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen U bent in het ziekenhuis geweest omdat u een mogelijk
Nadere informatieAnatomie zijaanzicht. Anatomie midden aanzicht. Substantia nigra - MRI. Anatomie midden aanzicht. Ziekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson 3 oktober 2013 1 Rol van MRI en CT scan bij diagnostiek van de ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Verlies van dopaminerge cellen in Projecteren naar striatum ( en ) 2 Anouk
Nadere informatieWat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog
Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieDementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013
Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie? 16.5 miljoen Nederlanders; 2.5 miljoen hiervan is 65+ (15%)
Nadere informatieSam envatting en conclusies T E N
Sam envatting en conclusies T E N Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Sinds de zeventigerjaren van de vorige eeuw zijn families beschreven met dominant overervende herseninfarcten,dementie
Nadere informatieVolwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder informeert u over de mogelijke
Nadere informatieChemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling
Chemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling Prof. Dr. Benoit Nemery KU Leuven Prof. Dr. Christophe Stove UGent Acrylonitril: chemische eigenschappen
Nadere informatieBIJSLUITER DULCOLAX PICOSULPHATE 2,5 MG ZACHTE CAPSULES
BIJSLUITER DULCOLAX PICOSULPHATE 2,5 MG ZACHTE CAPSULES Lees de hele bijsluiter aandachtig door, omdat er voor u belangrijke informatie in staat. Dit geneesmiddel is zonder voorschrift verkrijgbaar. Desalniettemin
Nadere informatieDementie. Havenziekenhuis
Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES. DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieLeefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Leefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Uw kind is in het ziekenhuis opgenomen geweest met een licht traumatisch hoofd- of hersenletsel en mag weer naar huis. In deze folder
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatiePropylhexedrine. Eventin. Postfach Ludwigshafen DE Germany. Lid-Staten Registratiehouder Naam van het geneesmiddel
Bijlage I 3 Stoff: Propylhexedrine Lid-Staten Registratiehouder Naam van het geneesmiddel Duitsland Knoll AG Postfach 210805 Ludwigshafen DE 67008 Germany Eventin 4 Stoff: Fenbutrazaat Lid-Staten Registratiehouder
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistabletten Acetylsalicylzuur
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER 500 Bruis, 500 mg, bruistabletten Acetylsalicylzuur Lees goed de hele bijsluiter, voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieDe beschermende invloed van flavonoïden op ons brein
Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden
Nadere informatieMultiple sclerose (MS)
Multiple sclerose (MS) T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieSamenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures
Samenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures Hebt u soms zonder aantoonbarereden last van De controlelijst voor onverklaarbaar
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 99 Nederlandse Samenvatting Depressie is een veel voorkomend en ernstige psychiatrisch ziektebeeld. Depressie komt zowel bij ouderen als bij jong volwassenen voor. Ouderen en jongere
Nadere informatieKent u de cijfers van uw hart?
Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be
Nadere informatieGeschreven door Diernet Team dinsdag, 23 augustus 2011 13:31 - Laatst aangepast donderdag, 15 september 2011 22:17
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Hyperthyreoïdie is een ziekte die wordt veroorzaakt door een overmatige hoeveelheid schildklierhormonen. Schildklierhormonen
Nadere informatieparkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK
parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK ONDERWERPEN PARKINSON, OORZAAK EN ONTSTAAN GETALLEN: HOE VAAK KOMT DEZE ZIEKTE VOOR? KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BELOOP THERAPIE CONSEQUENTIES VOOR
Nadere informatieHersenletselCongres 2017
HersenletselCongres 2017 6-11-2017 A2a Kinderen met traumatisch hersenletsel; een stille epidemie? Maayke Hunfeld Neuroloog, kinderneuroloog Erasmus Medisch Centrum en Sophia kinderziekenhuis (potentiële)
Nadere informatie21. OPHALING VAN HUISHOUDELIJK CHEMISCH AFVAL
21. OPHALING VAN HUISHOUDELIJK CHEMISCH AFVAL 1.Definitie Onder huishoudelijk chemisch afval verstaan we al het afval afkomstig van de normale activiteiten van gezinnen dat, door zijn aard en zijn samenstelling,
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieGeschiedenis van de gehandicaptenzorg en voorzieningen. 3.3 Zorgprofielen voor mensen met een beperking
Traject V&V; Gehandicaptenzorg niveau 4 TB Inhoudsopgave (concept) 30-03-2017 THEMA 1 De gehandicaptenzorg Hoofdstuk 1 Hoofdstuk Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Zorgvragers in de gehandicaptenzorg 1.1 Inleiding
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER SPASMINE, 60 MG, CAPSULES, HARD ALVERINE CITRAAT
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER SPASMINE, 60 MG, CAPSULES, HARD ALVERINE CITRAAT Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieNAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten
NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten Universiteit Maastricht c.vanheugten@np.unimaas.nl Inhoud presentatie Plasticiteit van het brein Hersenletsel Schade en herstel
Nadere informatieDementie. Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk
Dementie Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk Expertisecentra dementie Vlaanderen Visie Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de negen regionale expertisecentra dementie
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatieTraumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn
Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities
Nadere informatieIntoxicaties bij een kinderen Kim Horsnell Kinderarts-intensivist Erasmus MC Sophia
Intoxicaties bij een kinderen Kim Horsnell Kinderarts-intensivist Erasmus MC Sophia WES Symposium Maart 2012 Intoxicaties bij kinderen WES Symposium Maart 2012 Casus WES Symposium Maart 2012 8 maanden
Nadere informatieRhinofebryl 240 mg/3,2 mg harde capsules
Roundup Pagina 1 van 5 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Paracetamol en chloorfenaminemaleaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Loperamide EG 2 mg capsules, hard. Loperamidehydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Loperamide EG 2 mg capsules, hard Loperamidehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieOudere volwassenen en epilepsie. Informatie voor 60-plussers met epilepsie
Oudere volwassenen en epilepsie Informatie voor 60-plussers met epilepsie Wat is epilepsie? Epilepsie is een aandoening van het zenuwstelsel die iedereen kan treffen, ongeacht leeftijd, geslacht, sociale
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. RHINI-SAN 2 mg/20 mg tabletten. Difenylpyralinehydrochloride Fenylefrinehydrochloride
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS RHINI-SAN 2 mg/20 mg tabletten Difenylpyralinehydrochloride Fenylefrinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieInhoud 1 Functionele anatomie 13 2 Mentale basisfuncties 33
Inhoud 1 Functionele anatomie 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Zenuwweefsel 13 1.2.1 Neuronen 13 1.2.2 Actiepotentialen en neurotransmitters 14 1.2.3 Grijze en witte stof 15 1.3 Globale bouw van het zenuwstelsel
Nadere informatieVELE HANDEN. In kader van CVA. Chinette Verhagen, Physician Assistant neurologie
VELE HANDEN In kader van CVA Chinette Verhagen, Physician Assistant neurologie Informatiebijeenkomst 14-12-2010 aan wijkverpleegkundige betrokken bij CVA patiënten. Inhoud presentatie Wat is CVA Verschillende
Nadere informatieHerseninfarct bij kinderen. Sophia Kinderziekenhuis. Wat is een herseninfarct? Klachten en symptomen bij het ontstaan van het infarct
Sophia Kinderziekenhuis Bij uw kind is de diagnose herseninfarct gesteld. U wilt waarschijnlijk weten wat dit voor gevolgen heeft voor u en uw kind. In deze folder geven wij daarom algemene informatie
Nadere informatieI n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n. Scleroderma
I n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Scleroderma Dienst reumatologie 2 Inleiding Uw arts heeft u meegedeeld dat u scleroderma hebt. Deze informatiefolder licht toe wat scleroderma is, wat de symptomen
Nadere informatieVEELGESTELDE VRAGEN OVER... Classificatie van ataxie
VEELGESTELDE VRAGEN OVER... Classificatie van ataxie Patiënten stellen vaak de bekende vraag: 'Welke type ataxie heb ik?' Dit document is bedoeld om patiënten, families en hun zorgverleners enige basisinformatie
Nadere informatieWat is de oorzaak van het ontstaan van een meningeoom? Niet bekend Het is niet goed bekend waarom bij een kind een meningeoom ontstaat.
Meningeoom Wat is een meningeoom? Een meningeoom is een bepaald type hersentumor die ontstaat vanuit de vliezen die rondom de hersenen en het ruggenmerg zitten. Hoe wordt een meningeoom ook wel genoemd?
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatieErfelijke ATTR-amyloïdose Een erfelijke aandoening nader bekeken
Een erfelijke aandoening nader bekeken Voorlichtingsbrochure Wat is erfelijke ATTR-amyloïdose? wordt veroorzaakt door een verandering in een gen (mutatie) die de werking van een eiwit in het bloed verandert.
Nadere informatie