Eindrapportage WOP Zuidwest 2010

Transcriptie

1 Eindrapportage WOP Zuidwest 2010 Afsluiting van de programma s en projecten uit het Wijkontwikkelingsplan Zuidwest Vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders op 27 maart 2012 Wijkontwikkeling Leiden Zuidwest

2 2 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

3 Inhoud 1. Vooraf 5 2. Stand van zaken per opgave Stand van zaken Sociaal Programma Stand van zaken Fysiek Programma Stand van zaken Economisch Programma Conclusies en aanbevelingen Conclusies en aanbevelingen ten aanzien van het Sociaal Programma Conclusies en aanbevelingen ten aanzien van het Fysiek Programma Conclusies en aanbevelingen ten aanzien van het Economisch Programma Praktische zaken Financieel overzicht Voorstel besteding restkrediet Wijkontwikkelingsplan Zuidwest Communicatie 20 Bijlagen Bijlage I: Evaluatierapport Public Affairs Groep 21 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

4 4 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

5 1. Vooraf Op 28 juni 2005 heeft de gemeenteraad van Leiden het Wijkontwikkelingsplan Mozaïek Zuidwest, wijk vol kansen vastgesteld. Het Wijkontwikkelingsplan bevat een uitgebreide analyse, een aantal conclusies en een drietal opgaven. Deze opgaven zijn verdeeld in een sociale, een economische en een fysieke opgave die vervolgens weer vertaald zijn naar een groot aantal projecten voor de komende vijf jaar. aan meetbare doelstellingen is de meer waarde helaas niet aangetoond. Ten slotte is het fysieke programma als belangrijkste pijler binnen het WOP naar voren gekomen. Bij dit programma is er sprake van gerichte communicatie, samen werking en afstemming tussen de diverse betrok kenen én is er een start gemaakt met de uitvoering van diverse fysieke projecten die binnen dit programma zijn ontwikkeld. Gedurende de afgelopen vijf jaar zijn drie Voortgangsrapportages uitgebracht waarin ingegaan werd op de stand van zaken van de diverse projecten. Omdat het WOP Zuidwest voor vijf jaar was vast gesteld tot 2010, is in 2009 aan het bureau Public Affairs Groep de opdracht verleend het Wijkontwik kelingsplan Zuidwest te evalueren, met de vraag: Is het zinvol en gewenst om een vervolg aan het WOP te geven en zo ja, in welke vorm? (zie bijlage) Teneinde antwoord te krijgen op bovenstaande vraag is input gevraagd aan diverse personen die de afgelopen jaren betrokken zijn geweest bij het tot stand brengen, ontwikkelen en uitvoeren van het Wijkontwikkelingsplan: de directeuren van de drie betrokken corporaties, de adviesgroep bewoners Zuidwest, de werkgroep sociale pijler en diverse collega-ambtenaren. Hieruit is naar voren gekomen dat een integrale aanpak van sociale, fysieke en economisch aspecten weliswaar een meerwaarde vormt voor de wijk ten aanzien van een betere samenwerking en afstemming, maar per programma wel verschilt. Voor wat betreft het economisch programma is er geen daadwerkelijke start gemaakt met de diverse projecten, omdat deze reeds los van het WOP stonden en verder ontwikkeld zijn. Het sociaal programma heeft een flitsende start gehad door, met name, het samenbrengen van diverse partijen in de wijk en het in gezamenlijkheid ontwikkelen van pilotprojecten, maar door het gebrek In het rapport dat door de Public Affairs Groep is opgesteld, is geconcludeerd dat een gebiedsgerichte aanpak, zoals binnen het WOP Zuidwest weliswaar een meerwaarde vormt, maar dat er een andere invulling aan gegeven zou moeten worden. Ook is geconstateerd dat de problematiek zoals die zich in Leiden Zuidwest voordoet van een andere orde is dan bijvoorbeeld die in Leiden Noord. Daar is wel een vervolg op het Wijkontwikkelingsplan opgesteld. Naast bovenstaande overwegingen speelde ook mee dat reeds was besloten de vacature van programmamanager WOP Zuidwest niet meer op te vullen, het project Sport- en Zorgplein (voorheen Sportstad) zich op dat moment in de koelkast bevond en de discussie rondom het koppelen van de districtsraden aan wijkprogramma s liep. Bovenstaande factoren hebben ertoe geleid dat besloten is om geen vervolg te geven aan het rapport van de Public Affairs Groep maar over te gaan tot het opstellen van een eindrapportage WOP Zuidwest. Daar waar relevant zijn onderdelen uit dit rapport meegenomen in deze eindrapportage. In deze eindrapportage treft u allereerst een stand van zaken aan van de diverse projecten. Vervolgens worden per opgave de conclusies en aanbevelingen aangegeven. Ten slotte zal een aantal praktische zaken behandeld worden teneinde het Wijkontwikkelingsplan Zuidwest op een juiste wijze af te kunnen sluiten. EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

6 6 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

7 2. Stand van zaken SOCIAAL PROGRAMMA Opgroeien in Zuidwest Project Stand van zaken Vervolg Impuls naschoolse activiteiten Het plan Naschoolse activiteiten Nieuwe Stijl is vastgesteld en in werking getreden. Dit project is samengevoegd met het project Beweegmanagement en voortgezet binnen de lijnorganisatie (afdeling Stadsleven). Beweegmanagement/ activiteitencoördinatie Het programma Beweegmanagement vormt integraal onderdeel van het BOS-project Leiden Zuidwest. Dit project is samengevoegd met het project Impuls naschoolse activiteiten en voortgezet binnen de lijnorganisatie (afdeling Stadsleven). Jongerenvoorziening Buurtspeelplannen Speeltuinvoorzieningen Er is een tijdelijke locatie voor een jongerenvoorziening beschikbaar gesteld tot het moment dat er een structurele locatie beschikbaar komt. De buurtspeelplannen zijn uitgevoerd op het plan van Haagwegkwartier Noord na. In het WOP was een stimuleringssubsidie van ,- voor de vijf speeltuinen in Zuidwest opgenomen. Alle speeltuinen hebben gebruik van de subsidie gemaakt. Op dit moment wordt een nieuwe jongerenvoorziening gerealiseerd binnen de herinrichtingsplannen van de Zuidelijke sportvelden aan de Boshuizerkade. De aanbevelingen t.a.v. het buurtspeelplan Haagwegkwartier Noord worden meegenomen in de herinrichtingsplannen van de openbare ruimte van Haagwegkwartier Noord. De uitvoering van de herinrichting staat gepland voor het derde kwartaal van Dit project is afgerond. EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

8 Voorzieningen in Zuidwest Project Stand van zaken Vervolg Planproces/studie Sportstad (Sport- en Zorgplein) Consulent leerlingstromen De haalbaarheidsstudie is uitgevoerd. In het kader van het project Huis van de Sport is dit initiatief stilgelegd. Gezien de tegenvallende resultaten is begin 2008 besloten deze voorziening niet te continueren. Nu Huis van de Sport als project is stopgezet, wordt bezien of een project Sport- en Zorgplein samen met maatschappelijke partners kan worden vormgegeven. - Herinrichting zuidelijke sportvelden Dit project is momenteel in de uitvoeringsfase beland. Voortgezet als afzonderlijk fysiek project binnen het PMB onder de projectnaam Sportpark Boshuizerkade. 8 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

9 Samenleven in Zuidwest Project Stand van zaken Vervolg De ontmoeting Samen wonen, samen leven Is opgenomen in Budget bewonersinitiatieven Naar aanleiding van het onderzoek naar de sociale contacten in de wijk Boshuizen is besloten te starten met het project Burenhulpcentrale - - Budget bewonersinitiatieven Van dit budget is vrijwel geen gebruik gemaakt door bewoners. Wel is budget beschikbaar gesteld aan organisaties die samen met bewoners activiteiten verrichten. Er is een financiële verplichting aangegaan met TOS (Thuis op straat) tot mei Deze verplichting is nagekomen. Buurtontmoetingsplek (BOP) Naast de corporaties maakt de gemeente Leiden gebruik van deze locatie om informatie te verstrekken over de vele fysieke projecten in Haagwegkwartier. Er is een financiële verplichting aangegaan tot januari Deze verplichting is nagekomen. Burenhulpcentrale In de tweede helft van 2009 is dit project geëvalueerd en als gevolg van tegenvallende resultaten is besloten het project te stoppen. - Opbouwwerk Haagwegkwartier Noord Er worden extra uren opbouwwerk ingezet voor Haagwegkwartier Noord. Er is een financiële verplichting aangegaan tot juni Deze verplichting is nagekomen. Zorgeloos wonen in Zuidwest Project Stand van zaken Vervolg Buitengewoon veilig Dit project omvat allerlei activiteiten op het gebied van fysieke en sociale veiligheid. Met name ingezet in Haagwegkwartier Noord. Er is een financiële verplichting aangegaan tot januari Deze verplichting is nagekomen. Gezondheidsproject Als gevolg van de invoering van de WMO is dit project komen te vervallen. - EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

10 FYSIEK PROGRAMMA Gebiedsvisie en stedenbouwkundig plan Project Stand van zaken Vervolg Gebiedsvisie Nota van Uitgangspunten Korte Vliet De gebiedsvisie Zuidwest is op 8 juli 2009 vastgesteld door de gemeenteraad. Op basis van de stedenbouwkundige uitgangspunten van de gebiedsvisie is een stedenbouwkundige verkenning opgesteld voor diverse ontwikkellocaties langs de Korte Vliet. - Als er functies vrijkomen, kan de gemeente hierin aanleiding zien te onderzoeken wat er op de achtergebleven locatie zou kunnen komen. Stedenbouwkundig plan Haagwegkwartier Op 8 juli 2009 heeft de gemeenteraad het Beeldkwaliteitplan Haagwegkwartier, opgesteld door de betrokken partijen op initiatief van de gemeente, vastgesteld. Dit plan heeft geleid tot een Bestemmingsplan Haagwegkwartier Noordwest, waarvan nu nog een deel vastgesteld moet worden. Voortgezet als afzonderlijk fysiek project binnen het PMB onder de projectnaam Haagwegkwartier. 10 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

11 Groen Project Stand van zaken Vervolg Openbare ruimte Korte Vliet Bij de vaststelling van het kaderbesluit Haagwegkwartier is een motie aangenomen waarin staat dat er een concreet plan ontwikkeld moet worden met financieringsmiddelen voor het Stadspark Korte Vliet. Deze motie (090071/3 d.d. 7 juni 2009) en motie /13 d.d. 30 juni 2011 zijn door B en W op 22 november 2011 afgedaan. Op dit moment is er geen capaciteit en financiering beschikbaar. Op het moment dat er Stedenbouwkundige ontwikkelingen plaatsvinden, zal er gekeken worden naar de herinrichting van de openbare ruimte. Park Boshuizerkade Park Toussaintkade Er heeft nog geen (her-)inrichting plaatsgevonden. Er heeft nog geen herinrichting plaatsgevonden. De inrichting van dit park wordt meegenomen in het project Haagwegkwartier. De inrichting van dit park wordt meegenomen bij de herinrichting van de openbare ruimte van Haagweg kwartier Noord. Verwachte uitvoering: eerste kwartaal Renovatie Hooghkamerpark De renovatie is begin 2007 afgerond. - Verkeer Project Stand van zaken Vervolg Fietsroute 7 De fietsroute is ingericht. - Herinrichting Hoven De herinrichting is afgerond. - Verkeersonderzoek Churchilllaan De inrichtingsmogelijkheden van de Churchilllaan zijn sterk afhankelijk van de discussie over de Rijnlandroute. Er loopt nog een studie naar het tracé dat de beste oplossing biedt voor de Rijnlandroute. De ontwikkelingen van de Rijnlandroute afwachten. EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

12 Wonen Project Stand van zaken Vervolg Energievisie Zuidwest Door verschillende partijen (corporaties en gemeente) zijn plannen van aanpak geschreven om te komen tot een collectief energiesysteem. Voor wat betreft de stedenbouwkundige plannen op de Noordelijke Sportvelden en de ROC-locatie zijn geen in gezamenlijkheid opgestelde energie maatregelen gemaakt. De nieuwbouwplannen zijn gebaseerd op het Bouwbesluit. Inventarisatie VvE s Renovatie woningen in de Hoven Sloop en nieuwbouw Nicolaas Beetsstraat e.o. (Portaal) In 2008 is een inventarisatie naar de technische staat van enkele complexen in Fortuinwijk Zuid uitgevoerd. Geconstateerd is dat de omvang van het probleem zich beperkt tot vier portiekflats waarvan de mate van onderhoud met matig tot slecht is beoordeeld. Vervolgens is een enquête gehouden waarin bewoners is gevraagd wat zij van het onderhoud vinden. In december 2009 is een gesprek met de VvE-balie van de gemeente Den Haag gevoerd. De gemeente Den Haag heeft een procedure opgesteld waarmee zij handhaven op het onderhoud. Hiermee gaan kosten en werkzaamheden gemoeid die niet binnen het WOP vallen. Dit project is opgepakt en uitgevoerd door Portaal en Ons Doel. Portaal is bezig met de bouw van de woningen. Er ligt een plan voor de inrichting van de openbare ruimte grenzend aan hun nieuwbouwgebied. Het project uitzetten binnen de lijnorganisatie. - - Sloop en nieuwbouw Genestetstraat e.o. (De Sleutels) Dit project is afgerond. - Sloop en nieuwbouw Zuidhoven (Ons Doel) Ons Doel is in mei 2011 gestart met de sloop van twee portiekflats aan de Boshuizerkade en een aantal seniorenwoningen aan de Boshof, waarna nieuwbouw zal plaatsvinden EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

13 ECONOMISCH PROGRAMMA Project Stand van zaken Vervolg Sociale activering Dit project is afgerond. - Revitalisering/beheer Rooseveltstraat Functiemenging wonen werken Promotie winkels Luifelbaan/ Wagnerplein Voor het openbare gebied hadden de ondernemers wensen voor lichte ingrepen. De ingrepen brachten relatief lage kosten met zich mee en er waren raakvlakken met het project Buitengewoon Veilig. Financiering vond dan ook plaats binnen dit project. Het werk is inmiddels opgeleverd. Dit project is binnen het WOP Zuidwest niet gestart, omdat er nog geen duidelijkheid is omtrent de wensen/voorwaarden e.d. betreffende functiemenging. De realisatie van het nieuwe winkelcentrum aan de Luifelbaan heeft het winkelvoorzieningenpeil aanzienlijk versterkt en heeft een belangrijke economische impuls aan de wijk gegeven. Het nog beschikbare budget is ingezet voor andere projecten binnen het WOP Zuidwest EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

14 14 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

15 3. Conclusies en aanbevelingen 3.1 Conclusies Sociaal Programma Zoals ook al in het rapport van de Public Affairs Groep is geconcludeerd, zijn de projecten binnen het Sociaal Programma met name gericht op het stimuleren van de reeds bestaande samenwerkingsverbanden en het uitproberen van nieuwe initiatieven op het gebied van veiligheid en samenleving. Aan het einde van de looptijd van het WOP is echter gebleken dat het stimuleren van samenwerkingsverbanden niet tot zijn recht is gekomen. Het op incidentele basis bij elkaar brengen van de diverse partijen met als doel structurele vraagstukken/problemen op te pakken, leidt niet tot het gewenste resultaat. Dit geldt eigenlijk ook voor het uitproberen van nieuwe initiatieven. Indien deze initiatieven gericht waren op concrete resultaten (bouw jongerenvoorziening, aanleg fietsroute 7, opstellen buurtspeelplannen), werd een goed resultaat geboekt en heeft het WOP hierin duidelijk haar meerwaarde bewezen. Als het echter ging om eenmalige acties ten aanzien van abstractere zaken, zoals het verbeteren van de leerlingenstroom, het stimuleren van de sociale cohesie en het opzetten van een gezondheidsproject, bleek het WOP niet het juiste uitgangspunt te zijn. Gebleken is wel dat het aanhaken van het WOP Zuidwest bij bestaande kleinschalige initiatieven, zoals Leiden Buitengewoon Veilig, inzetten van buurt opbouwwerk, het oprichten van een Beheerscommissie in Haagwegkwartier Noord en het inrichten van een BOP (Buurtontmoetingsplek) wel tot een gewenst resultaat leidt. Deze initiatieven hebben gemeen dat het om een relatief klein gebied gaat, de spelers in het veld elkaar kennen én weten te vinden waardoor er ook snel gehandeld kan worden. Door extra middelen en inzet vanuit het WOP zijn deze initiatieven verder uitgebouwd en hebben inmiddels hun meerwaarde bewezen. Om continuïteit te garanderen, is aansturing vanuit een centraal punt, in dit geval het WOP Zuidwest, van belang geweest. Bovenstaande geeft aan dat het Sociaal Programma niet in al haar facetten tot een succes heeft geleid. Wat echter wel prominent naar voren is gekomen gedurende de afgelopen vijf jaar, is het belang van samenwerking tussen de diverse partijen in een ontwikkelingswijk. Deze samenwerking heeft met name als doel de leefbaarheid, de veiligheid en de sociale samenhang binnen een wijk te bewaken en te verbeteren daar waar nodig. Op het moment dat er sprake is van grootschalige bouwontwikkelingen heeft dit voor met name de achterblijvers en om wonenden een enorme impact. Bouwactiviteiten kunnen een gevoel van onveiligheid, onrust, ver vuiling en overlast met zich meebrengen. Juist dan is het van belang dat de diverse partijen elkaar regelmatig weten te vinden, aangestuurd vanuit een centraal punt. Tevens geldt dit niet alleen voor sloop- en nieuwbouwactiviteiten in een bestaande wijk, maar zeker ook voor het toevoegen van een groot aantal extra woningen in een bestaande wijk. Door het toevoegen van deze woningen, bestaande uit verschillende woonmilieutypes, kan de bestaande sociale structuur binnen een wijk dusdanig aangetast worden dat sociale regie hierop zeer gewenst is. Aanbeveling I Leiden Buitengewoon Veilig continueren binnen het Haagwegkwartier Uit bovenstaande kan geconcludeerd worden dat een bijdrage vanuit het project Leiden Buitengewoon Veilig van essentieel belang is. Dit project richt zich op zowel de sociale als de fysieke veiligheid binnen een wijk en kan daarmee concreet en resultaatgericht ingezet worden. Daarnaast fungeert de projectleider als spin in het web op uitvoerend niveau en kent vele spelers in het veld. Hierdoor kan snel contact gelegd EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

16 worden waardoor eventuele problemen effectief en efficiënt opgepakt kunnen worden. Aanbeveling II Extra buurtopbouwwerk continueren binnen het Haagwegkwartier Het aantal uur dat opbouwwerk beschikbaar heeft voor Haagwegkwartier is minimaal. Daarom is er vanuit het WOP Zuidwest 4 uur extra beschikbaar gesteld vooral om de sociale cohesie in Haagwegkwartier Noord te bewaken en te bevorderen. Deze wijk is en wordt zeer zwaar belast als het gaat om overlast als gevolg van bouwactiviteiten, maar ook doordat een groot deel van de buurt in een korte periode een geheel nieuwe samenstelling krijgt. Om ervoor te zorgen dat de huidige en de nieuwe bewoners elkaar leren kennen, elkaar kunnen vinden en met elkaar kunnen leven, is inzet van opbouwwerk mede van belang om dit te bewerk stelligen. Voorgesteld wordt dan ook om extra uren opbouwwerk in te zetten in de gehele wijk Haagwegkwartier, omdat niet alleen in Haagwegkwartier Noord vele ontwikkelingen plaatsvinden, maar in afzienbare periode ook in andere delen van de wijk deze ontwikkelingen zich gaan voordoen. onderhoud. Voorbeelden hiervan zijn de sloop en nieuwbouw van woningen van De Sleutels in de Genestetstraat e.o., renovatie van de woningen in de Hoven, sloop en nieuwbouw van woningen van Portaal in de Nicolaas Beetsstraat e.o. en nieuwbouw van portiekflats aan de Boshuizerkade door Ons Doel. Vele van bovenstaande ontwikkelingen hebben hun oorsprong gevonden binnen het WOP Zuidwest en zijn daarmee zoveel mogelijk in samenhang met elkaar opgepakt. Vijf jaar is een te korte periode om alle ingezette ontwikkelingen af te ronden. Dit betekent dan ook dat de komende jaren in het teken zullen staan van de uitwerking en uitvoering van bovenstaande projecten. Deze projecten zijn reeds losgekoppeld van het WOP Zuidwest, maar van belang is dat ze wel in samenhang met elkaar worden uitgevoerd. Dit is dan ook de reden van aanbeveling I zoals hieronder aangegeven. 3.2 Conclusies en aanbevelingen Fysiek Programma Binnen het WOP Zuidwest is een start gemaakt met vele fysieke ontwikkelingen in Zuidwest: de steden bouwkundige plannen voor de Noordelijke sport velden en de ROC-locatie, de herinrichting van de Zuidelijke sportvelden. Deze ontwikkelingen vinden allemaal plaats in de wijk Haagwegkwartier, die wordt omsloten door de Churchilllaan, de Haagweg, het spoor en de Vijf Meilaan. Daarnaast hebben de woningbouwcorporaties Ons Doel, Portaal en De Sleutels relatief veel woningen in deze wijk waarbij sprake is van een min of meerdere mate van achterstallig onderhoud. Dit heeft ertoe geleid dat de corporaties besloten hebben tot renovatie, sloop of groot Aanbeveling I Coördinator aanstellen voor Haagwegkwartier Zoals hierboven reeds aangegeven vinden in deze wijk sinds geruime tijd (bouw-) ontwikkelingen plaats en zullen ook in de komende periode diverse bouwactiviteiten plaatsvinden. Hieronder is aangegeven in welk jaar de mogelijke start is van een project en de mogelijke afronding. Haagwegkwartier Noord: sloop en nieuwbouw woningen Portaal (afronding 2012) herinrichting openbare ruimte (start 2012) 16 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

17 elkaar binnen hetzelfde gebied werkzaam is. Daarnaast is van belang dat er nu al aandacht is voor de ver anderingen die dit met zich mee zal brengen op sociaal gebied. Het toevoegen van een groot aantal woningen en differentiatie in woonmilieus in een wijk heeft gevolgen voor de sociale verhoudingen die er bestaan binnen een wijk. Om hierop adequaat te reageren en te anticiperen is het noodzakelijk dat de diverse partijen binnen de wijk hun krachten bundelen en samen zorgen voor het behouden en het bevorderen van de sociale samenhang. Daarnaast dienen ze zich ook te richten op de ontwikkeling van nieuwe middelen/initiatieven ten einde sociale samenhang te creëren binnen de nieuwe wijk. Haagwegkwartier Oost: nieuwbouw in de Hoven (afronding 2012) mogelijke bouw appartementen De Verleyding Haagwegkwartier West: herinrichting Zuidelijke sportvelden (afronding 2012) nieuwbouw Noordelijke sportvelden (start 2013) sloop en nieuwbouw ROC-locatie (start 2013) sloop en nieuwbouw portiekflats Ons Doel aan de Boshuizerkade (start 2011) Haagwegkwartier Zuid: mogelijke doorstart Sport- en Zorgplein Om al deze activiteiten in samenhang met elkaar, met beperking van overlast voor omwonenden en het bewaken van de fysieke en sociale veiligheid in de wijk, te laten verlopen is het van belang dat er coördinatie plaatsvindt op zowel sociaal als fysiek gebied vanuit de gemeente. Het gaat hier om ontwikkelingen waarbij een groot aantal partijen betrokken is dat met elkaar te maken heeft dan wel krijgt, omdat ze afzonderlijk van 3.3 Conclusies en aanbevelingen Economische Programma Het economisch programma heeft geen significante resultaten opgeleverd gedurende de vijf jaar dat het WOP Zuidwest is uitgevoerd. De twee doelstellingen van deze opgave waren: 1. versterk de sociaaleconomische positie van bewoners; 2. stimuleer de buurteconomie. Deze doelstellingen zijn vervolgens vertaald in een aantal projecten gericht op sociale activering, beheer Rooseveltstraat, woon/werk en bedrijfsruimtes en promotie van winkels aan het Wagnerplein en de Luifelbaan. Zoals in het rapport van de Public Affairs Groep reeds werd aangegeven, stonden bovenstaande projecten al los van het WOP dan wel zijn er los van komen te staan. De diverse projecten zijn op eigen kracht ontwikkeld en uitgevoerd, dan wel dit dient nog te gebeuren. Aanbevelingen Zoals reeds uit bovenstaande geconcludeerd mag worden, zullen er ten aanzien van het Economisch Programma geen aanbevelingen worden gedaan. EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

18 18 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

19 4. Praktische zaken 4.1 Financieel overzicht In juni 2004 is door de gemeenteraad een voorbereidingskrediet van ,- beschikbaar gesteld voor het opstellen van het Wijkontwikkelingsplan Zuidwest. Vervolgens is bij het vaststellen van het WOP op 28 juni 2005 een nieuw krediet beschikbaar gesteld van ,- voor de uitvoering van projecten. In Hoofdstuk 2 van deze eindrapportage wordt de stand van zaken van de diverse projecten beschreven en het eventuele vervolg aangegeven. Op 1 december 2011 was op beide kredieten in totaal een bedrag van ,- aan kosten geboekt. Per saldo resteert nu nog een bedrag van ,- (zie onderstaande tabel). herinrichting van de openbare ruimte in Haagwegkwartier Noord. Er is namelijk budget geoormerkt voor de uitvoering van het Buurt speelplan Haagwegkwartier. Dit is echter nog niet uitgegeven, omdat het buurtspeelplan meegenomen wordt in de gehele herinrichting van het Haagwegkwartier Noord. Voorgesteld wordt om een bedrag van ,- over te hevelen naar het krediet dat door de gemeente raad nog beschikbaar gesteld moet worden voor het project Herinrichting openbare ruimte Haagwegkwartier Noord. Indien u hiermee instemt, kan dat project op alle gewenste onderdelen uitgevoerd worden. WOP Zuidwest (stand 1 december 2011) Krediet Uitgaven Restant Voorbereidingskrediet (RV ) , ,00 0,00 Mozaïek Zuidwest (RV ) , , ,00 Totaal , , , Voorstel besteding restkrediet Wijkontwikkelingsplan Zuidwest Het restantkrediet van het Wijkontwikkelingsplan Zuidwest bedraagt ,-. Gezien bovenstaande aanbevelingen zou het zeer wenselijk zijn het resterende budget in te zetten voor het aanstellen van een coördinator die de komende ontwikkelingen op fysiek en sociaal gebied in het Haagwegkwartier volgt en begeleidt. Er is echter op dit moment discussie over de positie van de wijkmanager binnen de organisatie. Er wordt gedacht aan het toekennen van een grotere rol aan de wijkmanager rondom de (te verwachten) ontwikkelingen en gevolgen ten aanzien van onder andere fysieke ingrepen in de wijk. Dit zou kunnen betekenen dat de werkzaamheden die een coördinator kan verrichten binnen de bestaande organi satie gevonden zou kunnen worden. Voorgesteld wordt dan ook om een deel van het restantkrediet in te zetten voor de uitvoering van de Voorgesteld wordt ook om een deel van het restbedrag ( ,-) over te hevelen naar het project Haagwegkwartier Noordwest (bebouwing ROClocatie en Noordelijke sportvelden). Door de huidige economische situatie loopt het project vertraging op en wordt de gemeente geconfronteerd met grotere financiële en planningsrisico s dan oorspronkelijk voorzien. Concreet gesteld doet zich het reële risico voor dat dit leidt tot hogere plankosten, beheer- en onderhoudskosten en tegenvallende opbrengsten. Deze tegenvaller kan beter worden opgevangen na overheveling van het geld. Dan resteert er nog een klein krediet. Dit krediet zal niet ingezet worden, waarmee het totale krediet voor WOP Zuidwest afgesloten kan worden. EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

20 4.3 Communicatie Deze Eindrapportage zal aan het College worden voorgelegd ter vaststelling. Omdat voorgesteld wordt het restantkrediet van het Wijkontwikkelingsplan Zuidwest in te zetten voor het project Herinrichting openbare ruimte Haagwegkwartier Noord en Haagwegkwartier, zal deze Eindrapportage tegelijketijd maar voorafgaande aan het Uitvoeringsbesluit Her inrichting openbare ruimte Haagkwartier Noord ter besluitvorming aan B en W worden aangeboden. Op het moment dat de Raad het Uitvoeringsbesluit heeft vastgesteld, kan daarmee de Eindrapportage Wijkontwikkelingsplan Zuidwest openbaar worden gemaakt. Het rapport zal aan alle direct betrokkenen worden gestuurd of overhandigd, op de projectenwebsite van de gemeente geplaatst worden en zullen de college- en raadsleden een exemplaar ontvangen. Om ook alle bewoners van Zuidwest te informeren over de afsluiting van het WOP Zuidwest zal er nog een laatste WOP Zuidwest nieuwsbrief uitgebracht worden. 20 EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST 2011

21 Bijlage EINDRAPPORTAGE WOP ZUIDWEST

22

23 Evaluatie Wijkontwikkeling Leiden Zuidwest Evaluatie Wijkontwikkeling Leiden Zuidwest Willem Mendelts 1 december 2009.

24 Evaluatie Wijkontwikkeling Leiden Zuidwest Inhoud Pagina 1. Aanleiding en opzet Wijkontwikkeling algemeen Aanpak WOP Zuidwest Sociaal programma Economisch programma Fysiek programma Participatie Organisatie en financiën Conclusies en aanbevelingen.. 17 Bijlagen: - Zuidwest in cijfers - Lijst gesproken personen 2

25 I. Aanleiding en opzet Op 28 juni 2005 is het wijkontwikkelingsplan voor Leiden Zuidwest vastgesteld in de gemeenteraad onder de titel Mozaïek Zuidwest, Wijk vol kansen. Het wijkontwikkelingsplan bevat naast een analyse van de wijk en doelstellingen en uitwerkingen per pijler, een activiteitenplan voor de eerste 5 jaar. Aangezien de termijn van 5 jaar in 2010 afloopt, wordt het programma geëvalueerd om het College van B&W en de gemeenteraad te adviseren over het gewenste vervolg. De centrale vraag voor het evaluatieonderzoek luidt: is het zinvol en gewenst om een vervolg aan het WOP te geven en zo ja, in welke vorm? Het evaluatieonderzoek bestaat uit de volgende onderdelen: - deskresearch (beslisdocumenten, verslagen, wijkkranten etc.) - interviews met enkele directeuren van de corporaties en een vertegenwoordiging van de adviesgroep bewoners - interviews met direct betrokken ambtenaren - discussiebijeenkomsten met respectievelijk de corporatiedirecteuren, de adviesgroep bewoners en de sociale instellingen in Zuidwest (werkgroep sociale pijler). De belangrijkste suggesties en opmerkingen vanuit de discussiebijeenkomsten zijn verwerkt in deze evaluatie. Daardoor ontstaat een groter draagvlak voor de conclusies en aanbevelingen in dit rapport. De verantwoordelijkheid van het rapport ligt uiteindelijk bij de opsteller. Het evaluatierapport gaat eerst in op wijkontwikkeling algemeen. Daarna wordt ingezoomd op het WOP Zuidwest met de drie programma s: sociaal, economisch en fysiek. Vervolgens worden de participatie, organisatie en financiën behandeld. Het rapport wordt afgesloten met conclusies en aanbevelingen. Deze paragraaf is ook te lezen als samenvatting van de evaluatie. 3

26 II. Wijkontwikkeling algemeen In de zestiger en zeventiger jaren wordt in Nederland begonnen met stadsvernieuwing. Hoewel de aanleiding vooral fysiek van aard is: slechte woningen in verpauperende binnensteden, is er ook aandacht voor de economische en sociale voorzieningen. Winkelstraten worden aangepakt, smerige en overlastbezorgende bedrijven worden naar elders verplaatst en waar nodig worden scholen opgeknapt en buurthuizen toegevoegd. In de loop der tijden is de aandacht voor de wijken niet veranderd maar wel de benaming: probleemcumulatiegebieden, Grootstedenbeleid, stedelijke vernieuwing en nu wijkaanpak. De aandacht is verschoven naar de naoorlogse wijken, ook omdat de meeste binnensteden en de wijken er omheen een grote aantrekkingskracht hebben en weer vitaal zijn. De gedachte om problemen die groepen mensen hebben rond werk, scholing, geld, leefbaarheid et cetera, via het kader van hun woonwijk te lijf te gaan, is dus niet nieuw. Wel is in de loop der jaren steeds meer waarde toegekend aan de integraliteit van de aanpak, de samenhang tussen fysieke aanpak (woningen, voorzieningen en straten vernieuwen), de sociale aanpak (mensen aan contacten, aan passende scholing helpen en sociaal gedrag stimuleren) en de economische aanpak (werkgelegenheid in de wijken brengen en mensen naar banen begeleiden). De wijkaanpak wint aan kracht wanneer deze verschillende doelstellingen en werkwijzen in één samenhangend verband worden ontwikkeld en uitgevoerd. Uiteraard onder invloed van betrokken bewoners zelf en met de lokale overheid en semi-overheidsinstellingen als corporaties aan het roer. Het is echter zeer de vraag of deze stelling stand houdt. Sterker nog: de vraag is gelegitimeerd of voor het verbeteren van de sociale en economische problematiek de wijkaanpak wel de beste keuze is. De wijk als organiserend principe voor een brede, integrale aanpak is om twee redenen een voor de hand liggende keuze. Ten eerste is de fysieke kwaliteit van huis en omgeving van groot belang voor de mate waarin het wonen in een wijk voldoening geeft. In veel wijken is deze fysieke vernieuwing vaak de trekker van sociale, economische en tegenwoordig ook ecologische vernieuwing. En omdat deze grootschalige fysieke aanpak per definitie op vele woningen, straten en pleinen betrekking heeft, is het logisch dat er op wijkniveau wordt gehandeld. Gaat eenmaal de vernieuwing van de woningen beginnen, dan spreekt het voor zich dat naast woningen en straten ook andere fysieke onderdelen van de wijk worden meegenomen in de opknapbeurt: sportvelden, winkelpanden, pleinen, buurthuis, bedrijventerrein, jeugdhonk, school. De fysieke invalshoek uitbreiden van woningen en openbare ruimte naar gebouwen en ruimten met een sociale en economische functie, is eigenlijk een kleine stap. En hier kan integraliteit dan ook meerwaarde opleveren. Een tweede reden om de wijk als invalshoek te kiezen voor de aanpak van een scala aan problemen, is de gedachte dat de wijk voor veel mensen de meest directe en belangrijkste biotoop is. Een wijk is niet alleen een plaats waar je woont, maar ook een plaats waar je mensen ontmoet, waar je werkt, waar je sport, je vermaakt, waar je wandelt, waar je vrienden en familie ook wonen en waar je winkelt. Deze gedachte is achterhaald. De meeste wijken van nu zijn plaatsen waar mensen hun woning hebben, maar waar ze niet of beperkt op zijn aangewezen voor hun werk, sportclub, vrienden, boodschappen, uitgaan. Autobezit en internet stellen iedereen in staat om het leven zo te organiseren dat ze moeiteloos hun eigen vrienden elders ontmoeten, hun sport beoefenen (waar dan ook) en theater bezoeken. 4

27 De actieradius van de doorsnee burger, ook de mensen met weinig geld, is zo enorm toegenomen dat ze niet meer aangewezen zijn op hun eigen woonwijk voor hun werk, hun scholing, hun sport, cultuur en vrije tijd. Voor het aanspreken en beïnvloeden van mensen op aspecten als werk, sport, ontmoeting, is de wijk niet een doorslaggevende factor. Voor kleine kinderen en minder mobiele ouderen is de wijk nog het belangrijkste. Kortom: voor de fysieke aanpak, inclusief de fysieke onderdelen met een sociale en economische functie, is de aanpak op wijkniveau logisch. Voor de aanpak van sociale en economische problematiek is de aanpak op wijkniveau van beperkt belang. Is de wijk dan van geen belang als kader om veiligheid en leefbaarheid op een hoger plan te krijgen? Jawel, maar voor deze aspecten is de wijk een veel te ruim begrip. De directe woonomgeving waar mensen zich thuis voelen en veel belang hechten aan burenkennis, aan veiligheid, aan de bestrijding van troep, kan voor verschillende mensen op verschillende locaties verschillend uitpakken. Zo zijn voor de 40 gezinnen in een flat met een centrale entree, die entree en de lift van eminent belang, dat raakt aan hun privé-woning. Ook de straat waar je parkeert of als kind kunt spelen, de looproute van auto naar huis, van huis naar een bakker om de hoek, tot zover ongeveer is de woonomgeving een kapstok waarmee je veiligheid en leefbaarheid kan verbeteren. Ook andere thema s dan veiligheid en leefbaarheid vragen om aansluiting bij het juiste schaalniveau. Voor werk (zowel aanbod als vraag) kunnen mensen zich veel ruimer oriënteren dan hun woonomgeving. Zelfs het denken in steden is te krap gebleken nu werkzoekenden zich op het niveau van een regio oriënteren. Scholing geschiedt op regionaal niveau. Ook voor sport, cultuur en verdere vrije tijdsbesteding zoeken en vinden burgers hun bezigheden in een veel ruimere kring dan hun wijk. Ergo: 1) de integrale wijkaanpak als methode om sociale en economische doelstellingen te behalen is gedoemd te mislukken omdat het schaalniveau niet aansluit bij de sociale en economische dynamiek. 2) De wijkaanpak waarbij fysieke ingrepen ook betrekking hebben op gebouwen en ruimten met een sociale en economische functie, levert meerwaarde op. De belangen bij veel bewoners liggen bij veiligheid, rust, netheid, een beetje weten wie er om je heen wonen zodat je mensen kan aanspreken. Een goed beheer, met name van de openbare ruimte, is hiervoor van belang. Een overheid en een corporatie die aandacht geven aan een wijk en laten zien belang te hechten aan de woonomgeving, stimuleren burgers zich als bewoners ook in te zetten voor het behoud van de kwaliteit van de woonomgeving. 5

28 III. Aanpak WOP Zuidwest In het collegeprogramma Ambities en evenwicht, zijn afspraken gemaakt om in navolging van Leiden Noord te starten met een WijkOntwikkelingsPlan (WOP) voor Zuidwest. De bedoeling hiervan is dat door een krachtige impuls wordt geïnvesteerd in de kwaliteit en leefbaarheid van Zuidwest. In 2004 is het Plan van Aanpak voor de wijkontwikkeling van Zuidwest vastgesteld door de gemeenteraad. Het Plan van Aanpak betreft een beschrijving van de werkwijze en organisatie van het planproces. Er worden n.a.v de ervaringen in Noord enkele conclusies getrokken over de aanpak in Zuidwest. De belangrijkste zijn: - Zorg dat er bij de vaststelling van het WOP een duidelijk financieel kader ligt en zorg dat ambities en de beschikbare middelen goed op elkaar worden afgestemd in Zuidwest. - Het WOP Zuidwest moet snel concreet worden vertaald in projecten en programma s. - De sociale pijler moet in Zuidwest vanuit eigen dynamiek en organisatie direct vanaf het begin van de planvorming worden opgebouwd en goed ingekaderd zijn. Resultaten Op 28 juni 2005 wordt het WOP Zuidwest in de gemeenteraad vastgesteld onder de titel: Mozaïek Zuidwest, wijk vol kansen. Uit de analyse van het WOP blijkt dat alle betrokkenen Zuidwest zien als een tamelijk gedifferentieerde wijk waar de problemen relatief van aard zijn, maar waar de leefbaarheid voor verbetering vatbaar is. Zuidwest wordt gezien als een mozaïek waar voor verschillende buurtdelen verschillende zaken spelen en verschillende programma s nodig zijn. Een gedifferentieerde aanpak op maat voor een gedifferentieerde wijk derhalve. Daarnaast doen er zich kansen voor in de wijk door functiewijzigingen (sportvelden, ROC locatie) om op fysiek gebied verbeteringen door te voeren. Voor het bestaande woningbezit doen zich geen grote problemen voor, met uitzondering van Haagweg Noord, Zuidhoven en het Jacques Urlusplantsoen. Leefbaarheid en vernieuwing gaan hier hand in hand. Hier is ook extra aandacht voor beheer nodig. Zuidwest kent een redelijk functionerende beheerorganisatie en overleg tussen betrokken partijen. De drie hoofddoelen die in het WOP geformuleerd worden voor Zuidwest zijn: 1. Benut de kansen en potenties die er zijn in de wijk, om goede en betaalbare woningen voor ouderen te realiseren, evenals woningen in de marktsector voor gezinnen met kinderen. 2. Investeer in de buurtdelen met een concentratie van bewoners met een sociaaleconomische achterstand en een zwakkere woningmarkt. 3. Houdt de wijk in balans qua bevolking en inkomensopbouw en investeer in het samenleven. Het WOP Zuidwest wordt gepresenteerd als een integraal toekomstperspectief voor de wijk voor de komende vijf tot tien jaar. Door tijdig te investeren in de wijk wordt voorkomen dat Zuidwest verslechterd en op termijn voor grote investeringen komt te staan. Met de uitvoering is in sommige gevallen al in 2005 gestart en de corporaties hebben hun plannen voor een deel los van het WOP geformuleerd. Met het wijkontwikkelingsplan wordt beoogd een kader te bieden voor alle bestaande en toekomstige plannen in Zuidwest. 6

29 Het WOP wordt ook als middel gezien om investeringen van de diverse partijen op elkaar af te stemmen. Het WOP is het moment waarop alle partijen duidelijk maken wat zij willen in de wijk. De financieringsstromen van de deelnemende partijen (ook binnengemeentelijk) zijn echter verschillend. Ook het verschil in doelstellingen en tijdshorizon en het gebrek aan integraal denken en doen (ook binnen de gemeente) zijn beperkende factoren voor de integrale aanpak van de wijkontwikkeling. Vanaf 2004 worden een onafhankelijke procesmanager en een sociaal programmamanager aangesteld om tot een WOP te komen. Beiden betaald door de gemeente (50%) én de drie corporaties De Sleutels, Ons Doel en Portaal (samen 50%). Vanaf 2005 na de vaststelling van het WOP in de gemeenteraad - financiert alleen de gemeente de procesmanager. Er wordt in het begin veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van het sociaal programma, mede vanuit het initiatief van de Maatschappelijke Alliantie (een samenwerking tussen Ons Doel en het LWO). Dat leidt o.a. tot een vrij uitgebreid sociaal programma met bijbehorende projecten. Wat hier echter in ontbreekt, is een vertaling van de doelstellingen naar meetbare output en outcome-indicatoren. Het fysieke programma is in dat opzicht concreter vertaald in meetbare programma s. Er is een stuurgroep van de verantwoordelijke wethouder wijkontwikkeling en de drie corporatiedirecteuren. De directeur Grote Projecten (later manager wijkontwikkeling geheten) fungeert als ambtelijk opdrachtgever die de algemeen procesmanager aanstuurt. Een kleine projectgroep van betrokken ambtenaren uit de lijn en van de drie corporaties zorgt voor input. Daarnaast wordt een adviesgroep bewoners ingesteld met actieve betrokken bewoners (circa 20 personen). Er vinden daarnaast in de afgelopen jaren regelmatig informatie en discussieavonden plaats waarin bewoners hun bijdrage leveren aan het WOP. Verder wordt een werkgroep sociale pijler gevormd van alle relevante organisaties en instellingen in de wijk, die 1 keer per jaar bij elkaar komt. Jaarlijks wordt er een voortgangsrapportage gemaakt, waarin alle aspecten van de wijkontwikkeling in Zuidwest de revue passeren. De rapportage kan op veel waardering rekenen vanuit het bestuur (vooral de raad). Conclusies Het WOP heeft vele partijen in de wijk bij elkaar gebracht. Met het WOP is Zuidwest op overzichtelijke wijze beschreven en op de politieke kaart van Leiden gezet. Dat levert extra middelen en aandacht op. De successen van het WOP worden beperkt door een bijna onmogelijke doelstelling om integraal te werken aan de wijk. Het WOP heeft een redelijk realistisch en uitvoerbaar programma, waarbij veel aandacht aan het sociaal programma is besteed. Het beheer en de onderlinge afstemming tussen organisaties in de wijk zijn over het algemeen vrij goed geregeld. De doelstellingen van het WOP zijn globaal van aard en worden deels geconcretiseerd in de verschillende programma's. Door het ontbreken van nader uitgewerkte output en outcome indicatoren bij het sociale programma kent de evaluatie van het WOP z n beperkingen. Wel is het goed volgbaar wat er met de verschillende (sociale) programma s en projecten is gebeurd. 7

30 IV. Sociaal programma De belangrijkste doelstellingen voor de sociale pijler in het WOP Zuidwest zijn: Stimuleer sociale netwerken en buurtbinding en bevorder maatschappelijke participatie Geef op buurtniveau aandacht aan samenlevingsvragen, mede met het oog op ontwikkelingen in de zorg. Investeer in de veiligheid in de wijk Kies bij de sociale woningbouw in eerste instantie voor ouderen. Zorg voor een kwalitatieve impuls van de maatschappelijke voorzieningen Stimuleer samenwerking om huidige voorzieningen beter te benutten. Vergroot het aanbod voor jongeren met een geschikte ruimte voor jongeren. Het sociaal programma in het WOP bestaat uit 4 programma's: opgroeien in Zuidwest voorzieningen in Zuidwest samenleven in Zuidwest zorgeloos wonen in Zuidwest In het WOP wordt in totaal ,- gereserveerd voor de uitvoering van de verschillende sociale projecten voor de komende vijf jaar. De projecten die in aanmerking komen voor een bijdrage uit het WOP zijn onder te verdelen in: bestaand beleid krijgt een impuls (stimuleringssubsidie) nieuw beleid krijgt een kans (experimentensubsidie) Met andere woorden, het reguliere aanbod aan activiteiten bij de verschillende programma's kan op een relatief eenvoudige wijze extra middelen krijgen om iets van de grond te krijgen of uit te proberen. Het reguliere beleid op het gebied van onderwijs, welzijn, zorg etc. maakt geen onderdeel uit van het sociaal programma van het WOP: dat wordt geacht gewoon te worden gecontinueerd. Resultaten Opgroeien in Zuidwest De projecten zijn: Impuls naschoolse activiteitenplan Beweegmanagement/activiteitencoördinatie Jongerenvoorziening Buurtspeelplannen Speeltuinvoorzieningen De naschoolse activiteiten en het beweegmanagement vormen samen één project waarbij eenmalig geld vanuit het WOP beschikbaar is gekomen. Daaruit zijn diverse beweegactiviteiten voor kinderen en jongeren aangeboden. Een duidelijk voorbeeld van een stimuleringssubsidie die tot meerwaarde, namelijk meer activiteiten voor de jeugd, heeft geleidt. Een voormalige kantine is vanaf 2006 tijdelijk geschikt gemaakt als jongerenvoorziening. De voorziening voldoet in een duidelijke behoefte en heeft haar openingstijden in de loop van de tijd sterk verruimd. In het WOP is ,- uitgetrokken om 4 buurtspeelplannen op te stellen om zo de speelvoorzieningen in de openbare ruimte te verbeteren. Uitvoering van de speelplannen loopt inmiddels, waarmee het gebruik van bestaande voorzieningen in de wijk verbeterd is/wordt. 8

31 Los van het WOP zijn de speeltuinen opgeknapt en via het WOP hebben de speeltuinverenigingen een stimuleringssubsidie van ieder 5.000,- ontvangen. Conclusie De projecten die vallen onder opgroeien in Zuidwest zijn allemaal gerealiseerd dan wel in uitvoering en hebben tot verbetering van het aanbod van (speel)voorzieningen in de wijk geleidt. Met de WOP middelen heeft het bestaande beleid een duidelijke impuls gekregen. Voorzieningen in Zuidwest De projecten zijn: Haalbaarheidsstudie Sportstad Consulent leerlingstromen Herinrichting zuidelijke sportvelden De planontwikkeling van Sportstad is vertraagd omdat de relatie tussen het initiatief Huis van de Sport en Sportstad in beeld moest worden gebracht. Inmiddels is daar meer duidelijkheid over en is de planvorming hervat. Het experiment met de consulent leerlingstromen is na 2 jaar beëindigd gezien de tegenvallende resultaten. De ontwikkeling van de zuidelijke sportvelden maakt onderdeel uit van het project Haagwegkwartier en zal met de nodige vertraging worden uitgevoerd. Conclusie: De vernieuwing van de voorzieningen verloopt traag, zeker als een project afhankelijk wordt van ontwikkelingen buiten de wijk - zoals bij Sportstad. Dat geeft ook direct de beperkingen van de wijkontwikkeling weer: stedelijke of regionale invloeden beperken de slagkracht van de wijkontwikkeling. Bij de herontwikkeling van de zuidelijke sportvelden helpt het erg dat er extra WOP-middelen beschikbaar zijn om de plannen met draagvlak gerealiseerd te krijgen. Subsidie als smeerolie. Samenleven in Zuidwest De projecten zijn: De ontmoeting Samen wonen, samen leven Burenhulpcentrale Budget bewonersinitiatieven Buurtontmoetingsplek (BOP) Opbouwwerk Haagwegkwartier Noord De budgetten voor De ontmoeting en bewonersinitiatieven zijn inmiddels samengevoegd. Het betreft een fors bedrag van ,- waar de afgelopen jaren slechts zeer sporadisch gebruik van is gemaakt. Ook de gemeentelijke vouchers die voor buurtinitiatieven beschikbaar zijn, worden maar met moeite uitgegeven. Vanuit samen wonen, samen leven is de zogeheten contactladder ontwikkeld dat als diagnoseinstrument kan dienen om de sociale contacten in een buurt in kaart te brengen. Het daaruit voortvloeiende initiatief met Burenhulp is echter mislukt. Meer inzet van menskracht en betere communicatie en publiciteit hebben niet tot een levensvatbaar initiatief geleidt. De Buurtontmoetingsplek in Zuidhoven en het extra opbouwwerk in Haagweg Noord voldoen beide aan een behoefte, gezien de ingrijpende vernieuwingsoperatie in beide buurtdelen. Dit vraagt immers extra aandacht vanuit de gemeente en de corporaties.voor de bewoners en voor het beheer. 9

32 Conclusie: Budgetten voor bewonersinitiatieven worden maar moeizaam op wijkniveau omgezet in concrete acties. Het ligt meer voor de hand om een aantal instellingen en organisaties zoals Thuis Op Straat en het opbouwwerk voldoende handgeld mee te geven om in te spelen op bewonersinitiatieven. Het experiment met de Burenhulpcentrale (vraag en aanbod voor kleine karweitjes in en rondom het huis) is mislukt. Het is de moeite waard om te onderzoeken of dergelijke initiatieven niet beter vanuit de zorginstellingen zelf kunnen worden georganiseerd en dus op veel kleinere schaal worden vorm gegeven. De Buurtontmoetingsplek en het extra opbouwwerk in Haagweg Noord kunnen gezien de behoefte en de looptijd van de vernieuwing worden gecontinueerd. Zorgeloos wonen in Zuidwest De projecten zijn: Gezondheidsproject Leiden Buitengewoon Veilig Betrokken burgers Informatie en adviesvoorziening Sociale infrastructuur en ICT Wonen, zorg en welzijn Het Gezondheidsproject is vooral een ambtelijke aangelegenheid zoals een advies maken voor de Adviesraad WOM Leiden. Het project Leiden Buitengewoon Veilig daarentegen kenmerkt zich door een hoeveelheid concrete projecten en initiatieven op het gebied van veiligheid. Speerpunten zijn: Politiekeurmerk Veilig Wonen, Sociale veiligheid, Veilig verkeer, Veilig winkelen en Veiligheid, beheer en leefbaarheid. De projectleider is initiatiefrijk, concreet en actiegericht. De overige 4 projecten vanuit zorgeloos wonen zijn mede door de komst van de WMO van het bordje van het WOP afgehaald. Het betreft ideeën en initiatieven die vanuit stedelijke invalshoek beter kunnen worden vorm gegeven. Er zijn buiten het WOP om een aantal zorgvoorzieningen gerealiseerd zoals de uitbreiding van Rijn en Vliet en de nieuwbouw van het wijkservicecentrum De Lepelaar. Conclusie: Hoewel de aandacht voor ouderen een belangrijk speerpunt vanuit het WOP is, zijn met uitzondering van het veiligheidsprogramma geen concrete resultaten geboekt vanuit het WOP. Kennelijk waren de projecten daarvoor te vaag. Algehele conclusie sociaal programma: Het sociaal programma is vooral opgebouwd uit incidentele projecten ter stimulering van bestaand beleid en in een paar gevallen voor het uitproberen van iets nieuws. Het bestaande beleid op sociaal gebied rond zorg, welzijn, onderwijs, activering en arbeidstoeleiding is vrijwel los van de wijkontwikkeling gebleven. Dat is begrijpelijk want het betreft overwegend stedelijk beleid. De geformuleerde doelen in het WOP zijn vertaald in een breed palet aan projecten. De ruim 1 miljoen WOP middelen zijn wat betreft activiteiten en voorzieningen voor de jeugd goed besteed. Dat geldt ook voor de bewonersondersteuning in Zuidhoven (BOP) en Haagweg Noord (extra opbouwwerk) en voor de aanpak van de veiligheid. Deze stimuleringsgelden hebben hun nut bewezen. De genoemde activiteiten kunnen waar mogelijk met reguliere middelen en anders resterende WOP middelen worden voortgezet. 10