TRILLING EN VIBRATIE IN HET TENNISRACKET
|
|
- Julia de Koning
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 TRILLING EN VIBRATIE IN HET TENNISRACKET C. W. Chau, R. Klunder, J.C.H. van Son, B. Baekelandt & G.K. de Graaff Begeleider: Van Dam Tennisrackets zijn continu onderhevig aan verbeteringen. Net als in vele andere sporten worden nieuwe technologieën snel toegepast om zo de prestaties van de sporters naar een hoger nivo te tillen. Zodoende is het racket tegenwoordig een knap staaltje moderne technologie. Het verbeteren van de prestaties van het racket is natuurlijk erg belangrijk, maar niet alleen de slagsterkte bijvoorbeeld is van belang. Een groot probleem bij het racket is van ergonomische aard. Door schokken en vibraties van het racket bij het tennissen kunnen ernstige klachten ontstaan, zoals de alom bekende tennisarm. In deze scriptie zullen alle aspecten van het racket-ontwerp die hierop van invloed zijn besproken worden. Dit artikel is interessant voor iedereen die tennis speelt of geïnteresseerd is in de toepassing van moderne technologieën in de hedendaagse topsport. SCHOK EN VIBRATIE Bij het spelen van een bal ervaart de tennisser ten eerste een schok, deze wordt veroorzaakt door de impuls die de bal aan het racket overdraagt. Ten tweede ervaart hij trillingen die in het racket opgewekt worden door het contact met de bal. Schok en vibratie in het racket zijn van tweeërlei aard. Ten eerste is er sprake van schok en vibratie loodrecht op het speelvlak. Deze vinden altijd plaats en kunnen in het beste geval tot een minimale waarde beperkt worden. Ten tweede is er bij een off-center hit sprake van torsieschok en -vibratie. Deze vinden hun oorsprong in het feit dat de bal niet op de symmetrielijn van het racket wordt geraakt, waardoor er een moment om deze lijn wordt opgewekt. GEVOLGEN VOOR DE SPELER De gevolgen van schok en vibratie kunnen worden onderverdeeld naar effect op het lichaam en effect op het speelcomfort. Lichamelijke gevolgen lopen uiteen van licht onaangename gevoelens tot ernstig letsel. De meest bekende hiervan is de tennisarm (een vorm van Tendonitis aan de elleboog). De gevolgen voor het spel zijn verlies van energie en vermindering van controle over de bal door meervoudig balcontact. EIGENSCHAPPEN VAN HET TENNISRACKET Binnen het oppervlak van de kop van het tennis-racket zijn er drie zogenaamde "sweet spots" te onderscheiden, deze zijn achtereenvolgens: the center of percussion (COP) the max. coefficient of restitution (COR) the node (NODE) Deze plaatsen op het oppervlak hebben de eigenschap dat, als een bal geraakt wordt binnen de "sweet zone" (een gebied rond een "sweet spot") de speler dit ervaart als een lekker schot. Iedere "sweet spot" heeft echter zijn eigen karakteristieke voordeel voor de speler. Zo geeft de COP een minimale schok-belasting door aan de arm. De COR zorgt voor het afgeven van een maximale snelheid aan de bal en de NODE (knoop) tenslotte is dat punt waarbij een minimaal oncomfortabele trilling aan arm en pols wordt afgegeven (zie figuur rechts). 1
2 COP Het "center of percussion" is het punt op het racket, waar de initiale schok bij impact van de bal in de handgreep nul is. De impact van de bal op het racket resulteert in een rotatie en een translatie. Deze twee bewegingen heffen elkaar precies op in de handgreep, indien de bal in het COP geraakt is. Via een berekening is dit aan te tonen en tevens kan met deze berekeningswijze het COP bepaald worden van een racket waarvan een aantal voor de berekening benodigde gegevens bekend is. COR Het "maximum coëfficiënt of restitution" is het punt op het racket waar de bal na impact met de hoogste snelheid het racket verlaat, de energie die het racket teruggeeft aan de bal is hier het grootst. Dit punt kan bepaald worden aan de hand van laboratoriumproeven. Het punt met de hoogste R.C. is het COR. Gebruikelijke waarden voor de R.C. op het COR liggen tussen de NODE Wanneer men een bal slaat, ontstaan er transversale trillingen loodrecht op het speelvlak van het racket. Raakt de bal het speelvlak precies op de NODE, dan zijn deze trillingen alleen van de eerste orde. Wanneer de bal bij het slaan niet precies de NODE raakt zijn deze trillingen van de eerste én de tweede orde (zie figuur hiernaast). Boven de NODE zijn de eerste en tweede orde trillingsfasen met elkaar in fase zodat er hier door het superponerend effect hevige trillingen ontstaan. Onder de NODE echter zijn de eerste en tweede fase uit fase met elkaar zodat de trillingen elkaar hier gedeeltelijk opheffen. Het elkaar gedeeltelijk opheffen van de trillingen in het racket heeft tot gevolg dat de doorwerking van de trillingen op de gewrichten en spieren van de arm veel minder zijn. Het onaangename gevoel dat trillingen, na een schot buiten de sweet zone van de NODE, veroorzaken in de arm, worden dan ook eerder waargenomen wanneer de bal boven de sweet spot wordt geraakt dan wanneer deze er op een gelijke afstand onder geraakt wordt. Dit is de reden dat het grootste gedeelte van de sweetzone onder de knoop ligt. Combinatie van de drie "sweet zones" Alle sweetspots liggen in een gebied dat aangeduid wordt als de sweetzone. Een combinatie van de specifieke gunstige effecten die de sweetspots kenmerken is mogelijk door het racket zo te ontwerpen dat de drie sweet zones elkaar zoveel mogelijk overlappen. De gecombineerde sweetzones zijn voor te stellen als één ovaal-vormig gebied. Dit is het gebied met hoog voordeel van alle sweet spots (ULUage trilling). Hieromheen bevindt zich een schil dat deze voordelen in mindere mate biedt (UMUiddel trillingsgebied) en de buitenste schil tot aan het racket-frame is zelfs uitermate nadelig te noemen (UHUoog trillingsgebied, zie figuur). OPLOSSINGSRICHTINGEN Schok en vibratie zijn aspecten bij het tennissen die moeilijk te elimineren zijn. Het is in beginsel mogelijk om een punt op het speelvlak te creëren, waar zowel schok als vibratie nihil zijn. Aangezien niet-professionele tennissers circa 90% van de ballen off-center raakt, blijkt het een moeilijke opgave om nauwkeurig te slaan. Het trillingsvrij maken van het racket door "slim ontwerpen" alleen is dus onmogelijk. Tevens zullen dus de onvermijdelijke schokken en vibraties gedempt moeten worden. 2
3 ONTWERPEN OP TRILLINGSARMHEID Door de NODE in de richting van de kop te verplaatsen verschuift het trillingsarme gebied naar boven, waar de meeste ballen geraakt worden. Om verbeteropties aan te kunnen dragen is het van belang een formule op te stellen waarin de positie van de NODE wordt afgezet tegen de parameters die daarop van invloed zijn. Wanneer een dergelijke formule is opgesteld, is het mogelijk om te gaan kijken naar het effect dat het veranderen van een of meer parameters sorteert op de positie van de NODE. Het veranderen van de gewichtsverdeling kan onder andere leiden tot het verplaatsen van de NODE. Het veranderen van die verdeling heeft echter niet allen gevolgen voor de ligging van de NODE. Het is belangrijk dat het racket een stabiel systeem is dat comfort biedt aan de speler, een racket dat topzwaar is doet dat niet. Er is een aantal effectieve oplossingen gevonden dat gebaseerd is op het toevoegen van gewichtjes op bepaalde plaatsen. Deze gewichtjes hebben een dergelijk lage massa dat het effect op de andere eigenschappen van het racket nihil is. De meest voorkomende plaatsen voor het toevoegen van gewichtjes zijn de zijkanten van de kop van het racket en de bovenkant hiervan. De effecten van deze maatregelen op de plaats en de omvang van de sweetzone van de NODE zijn te zien in de figuur hieronder. De beïnvloeding van het traagheidsmoment hoeft niet perse met vaste massa's te geschieden. Zo is er ook een racket op de markt, waarbij in een holte rond de omtrek van het frame gevuld is met een vloeistof. Deze vloeistof beïnvloedt het traagheidsmoment van het racket, doordat het naar de tegenoverliggende zijde van het frame beweegt bij impact van een bal. Op die manier kan het racket beter weerstand bieden tegen torsieschok. De meest effectieve manier om de positie van de sweetzone te beïnvloeden en tevens de speelkarakteristiek van het racket normaal te houden, is het wegnemen van massa uit het massamiddelpunt van het racket. Door die ingreep veranderen de meeste parameters die invloed hebben op de ligging en de omvang van de sweetzone nauwelijks, de spelkarakteristiek van het racket blijft behouden en de massa neemt af hetgeen in de meeste gevallen als gunstig Demping In beginsel zijn er drie mogelijkheden om trillingen te dempen, te weten: 1. Viskeuze demping. Als een mechanisch systeem trilt in een omgeving, veroorzaakt de weerstand van die omgeving een afname van de trillingsenergie. 2. Frictie demping. Frictie demping is de demping die veroorzaakt wordt door het over elkaar heen schuiven van 2 droge lichamen. 3. Materiaal demping. Als een materiaal vervormd wordt, wordt er energie door het materiaal opgenomen. De laatste twee van deze dempingsmechanismen worden in het tennisracket nuttig toegepast. 3
4 Materiaal Door een bepaald materiaal in de constructie van het racket toe te passen kunnen de stugheid en de daarmee samenhangende trillingseigenschappen worden beïnvloed. Bij de materiaalselectie dient een compromis te worden gevonden tussen de juiste constructieve (voldoende sterkte) en dempende eigenschappen (interne verliesfactor). Het is mogelijk een materiaal te kiezen voor het gehele frame, er kan echter ook gebruik gemaakt worden van trillingsabsorberende elementen. Demping door bewegende massa's Een mengvorm van twee soorten demping waarbij de trillingsenergie wordt overgedragen van het frame van het racket op inwendige, onafhankelijk van het frame bewegende massa's, vindt zijn toepassing in rackets die vaak met de naam "kinetic" worden aangeduid. Kleine massa's die zich in het frame bevinden nemen na een slag een deel van de trillingsenergie in zich op. Deze deeltjes verliezen die energie op den duur door frictie- en materiaaldemping, zonder dat de speler iets merkt van het trillen van deze massa's. ONTWERPAANBEVELINGEN Het is bij het ontwerpen van een racket op vibratie en schok van belang om als eerste te proberen de trillingen te vermijden. Door slim te ontwerpen kan er een racket verkregen worden waarin er na impact veel minder vibratie wordt opgewekt en waarin een veel groter gedeelte van de schok wordt geabsorbeerd dan in een normaal racket. Doordat een tennisspeler slechts onder ideale omstandigheden de bal zo kan raken dat hij de optimale condities, die een racket in een bepaald gebied van het speelvlak biedt, kan benutten, zullen er altijd trillingen ontstaan die in principe doorgegeven worden aan de arm van de speler. Om deze resterende schokken en vibraties zo min mogelijk de kans te geven om hun invloed te laten gelden op het spel en het welzijn van de tennisser, is het van belang om te proberen deze trillingen zoveel mogelijk uit te dempen. Hier volgen enkele factoren die van belang zijn bij het ontwerpen op vermindering van schok en vibratie in een racket: COP COR en NODE zoveel mogelijk in het centrum van het frequent bespeelde gebied brengen. Dit kan bijvoorbeeld door massa weg te nemen uit het massamiddelpunt van het racket of door massa toe te voegen aan de uiteinden van de kop van het racket of de zijkanten ervan. COP COR en NODE zo groot mogelijk maken. Massa's aan het uiteinde van het speelvlak beïnvloeden de afmetingen van de sweetzones. Torsieschok is op te vangen door een beweegbare massa in het frame van de kop te plaatsen. Demping van schok en vibratie kan teweeggebracht worden door onder andere de volgende oplossingen: Door het toepassen van beweegbare massa's in het frame waaraan trillingsenergie kan worden overgedragen, kan een deel van de trillingen worden uitgedempt. De trillende massa's nemen een gedeelte van de trillingsenergie op zich die ze kwijt raken door frictie en materiaaldemping. Ze doen dit op zo'n manier dat ze niet bijdragen aan de trillingen van het frame. Er kan gebruik gemaakt worden van trillingsabsorberende elementen, deze worden in of op het racket geplaatst en nemen een groot deel van de trillingsenergie op. Dit kan een polyvinyl chloride elastomeer zijn, of één van de volgende materialen polyurethaan foam, Pebax, Sorbothane of Threthane. Deze materialen zijn dus niet het basismateriaal van het racket maar toevoegingen daaraan. 4
5 LITERATUURLIJST Ashley, A new racket shakes up tennis, Mechanical Engineering, august Vokoun, Design aspects of tennis rackets, Yeaple, Tennis Elbow Avoided with Fluid Dynamic Racket, Design News/ Thermoplastic devibrates tennis racket, Design News/ Urethane tennis racket, Plastics Engineering, september Diverse patenten: o WO 93/02753 o WO 94/28980 o WO 96/14108 o t/m 290 o
Racket en bespanning. Invloed en gevolgen van de materiaaleigenschappen op het spelgedrag van een racket. Inleiding. Speeleigenschappen.
Racket en bespanning Invloed en gevolgen van de materiaaleigenschappen op het spelgedrag van een racket Walter Van den Brandt Waarom is een geschikt racket zo belangrijk? Zonder aangepast racket geen optimale
Nadere informatieNATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS
NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS Opmerkingen 1. Schrijf bovenaan elk papier je naam. 2. Nummer elke bladzijde. 3. Schrijf op de eerste pagina het totale aantal bladen dat je inlevert.
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (3)
Rijdynamica van motorvoertuigen (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Schokdemping 1.1 Dempingsfactor De beweging van de afgeveerde massa zou in de praktijk zonder schokdemping slechts in geringe mate
Nadere informatieHierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s.
Inhoud... 2 Opgave: Golf in koord... 3 Interferentie... 4 Antigeluid... 5 Staande golven... 5 Snaarinstrumenten... 6 Blaasinstrumenten... 7 Opgaven... 8 Opgave: Gitaar... 8 Opgave: Kerkorgel... 9 1/10
Nadere informatieINFOSESSIE RACKETS, SNAREN EN TUNING
INFOSESSIE RACKETS, SNAREN EN TUNING Tennisrackets 1. Materiaal: Aluminium voor de kleinste racketjes en minitennis (prijsklasse : tussen de 15 en 35 ) Grafiet aluminium / Grafiet composiet Voor recreatie
Nadere informatieVAN BESPANNER TOT RACKET TUNER.
VAN BESPANNER TOT RACKET TUNER. BESPANNER OF RACKET TUNER? 1. Het verschil tussen een bespanner en een racket tuner is: * Een bespanner beheerst de bespan-technisch vaardigheden. * Een racket tuner kan
Nadere informatieNaam: Klas: Repetitie Golven VWO (versie A) Opgave 2 Leg uit wat het verschil is tussen een transversale golf en een longitudinale golf.
Naam: Klas: Repetitie Golven VWO (versie A) Opgave 1 Een stemvork trilt met een trillingstijd van 2,27 ms. Bereken de bijbehorende frequentie. Opgave 2 Leg uit wat het verschil is tussen een transversale
Nadere informatieExamen mechanica: oefeningen
Examen mechanica: oefeningen 22 februari 2013 1 Behoudswetten 1. Een wielrenner met een massa van 80 kg (inclusief de fiets) kan een helling van 4.0 afbollen aan een constante snelheid van 6.0 km/u. Door
Nadere informatieTenniselleboog. Laterale epicondylitis
Tenniselleboog Laterale epicondylitis Inhoudsopgave Wat houdt het in?... 1 Waardoor ontstaat het?... 1 Symptomen... 2 Behandeling... 2 Wat houdt het in? Een laterale epicondylitis, beter bekend onder
Nadere informatieWiskunde A. Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 17 mei 13.30 16.30 uur
Wiskunde A Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 17 mei 13.30 16.30 uur 20 00 Als bij een vraag een verklaring, uitleg of berekening vereist is, worden aan het antwoord
Nadere informatie2 H-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 NATUURKUNDE. Woensdag 28 augustus, uur. Zie ommezijde
2 H-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 Woensdag 28 augustus, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel 24 van het Besluit
Nadere informatieRSI. Lijdt U reeds aan of bestaat er een risico op musculoskeletale. Repetitive Strain Injuries? Ga bij uzelf na of U: Inspanning. Houding.
Ga bij uzelf na of U: al problemen of klachten heeft gehad in de nek, de schouders, de ellebogen of de polsen ten gevolge van de arbeidsomstandigheden. moet werken in oncomfortabele houdingen: torsies,
Nadere informatieKWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 2. TECHNIEKANALYSE
KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT 2012 IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 2. TECHNIEKANALYSE TECHNIEKANALYSE Als coach draagt u de verantwoordelijkheid om de spelers te vertellen of zij de ijshockeytechnieken
Nadere informatieWerkatelier: eenvoudige animatie maken met pivot animator
Werkatelier: eenvoudige animatie maken met pivot animator Pivot stickfigure animator is een animatieprogramma om eenvoudige animaties met stokmannetjes te maken. Het voordeel van Pivot is dat je niet moet
Nadere informatieHet ontwerpproces. De aangeleverde ontwerpen en ideeën. Gert-Willem Veldhoen:
Het ontwerpproces De aangeleverde ontwerpen en ideeën Gert-Willem Veldhoen: Wanneer men vier armen aan elkaar verbindt door middel van scharnieren en op twee scharnieren die in elkaars spiegelvlak liggen
Nadere informatieEXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWIJS IN 1979 , I. Dit examen bestaat uit 4 opgaven. " '"of) r.. I r. ',' t, J I i I.
.o. EXAMEN VOORBEREDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWJS N 1979 ' Vrijdag 8 juni, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE.,, Dit examen bestaat uit 4 opgaven ',", "t, ', ' " '"of) r.. r ',' t, J i.'" 'f 1 '.., o. 1 i Deze
Nadere informatieEmergente zwaartekracht Prof. Dr. Erik Verlinde
Prof. Dr. Erik Verlinde ! 3 grote problemen met zwaartekracht! Zwaartekracht op subatomair niveau! Versnelde uitdijing heelal! Zwaartekracht moet uitdijing afremmen! Er moet dus donkere energie zijn! Te
Nadere informatieExamen Klassieke Mechanica
Examen Klassieke Mechanica Herbert De Gersem, Eef Temmerman 2de bachelor burgerlijk ingenieur en bio-ingenieur 14 januari 2008, academiejaar 07-08 NAAM: RICHTING: vraag 1 (/3) vraag 2 (/5) vraag 3 (/5)
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS 1 24 APRIL 2013 11:00 12:45 uur MECHANICA 1 Blok en veer. (5 punten) Een blok van 3,0 kg glijdt over een wrijvingsloos tafelblad met een snelheid van 8,0 m/s
Nadere informatie2de bach HIR. Optica. Smvt - Peremans. uickprinter Koningstraat Antwerpen EUR
2de bach HIR Optica Smvt - Peremans Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be 231 3.00 EUR Trillingen 1. Eenparige harmonische beweging Trilling =een ladingsdeeltje beweegt herhaaldelijk
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS 1 17 APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 Enige constanten en dergelijke MECHANICA 1 Twee prisma`s. (4 punten) Twee gelijkvormige prisma s met een hoek α van 30 hebben
Nadere informatieGridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert
GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert Samenvatting Deeltjes Detectie in Hoge Energie Fysica De positie waar de botsing heeft plaatsgevonden in een versneller
Nadere informatieTENTAMEN DYNAMICA ( )
TENTAMEN DYNAMICA (1914001) 8 januari 011, 08:45 1:15 Verzoek: Begin de beantwoording van een nieuwe opgave op een nieuwe pagina. Alleen leesbaar en verzorgd werk kan worden beoordeeld. Opgave 1 (norm:
Nadere informatiehandleiding Mirra Handleiding Mirra HM Ergonomics
Handleiding Mirra U bezit nu de Mirra. Mirra is in opdracht van Herman Miller ontworpen door Studio 7.5 te Berlijn en is een bijzondere bureaustoel qua ergonomie, design en hygiëne. De naam Mirra is afgeleid
Nadere informatieROMPSTABILISATIE U17 Vurste-Semmerzake
ROMPSTABILISATIE U17 Vurste-Semmerzake Inleiding Bij voetbal komt het vaak voor dat spieren eenzijdig zijn ontwikkeld, omdat de training vaak gericht is op het verbeteren van een bepaalde spiergroep, nl
Nadere informatieLet s play baseball! Let s get ready! Voorkennis: Sprites, Lopen, Variabelen, Scores, xy. Leerdoelen: 3D illusie, Klonen
Let s play baseball! Voorkennis: Sprites, Lopen, Variabelen, Scores, xy Leerdoelen: 3D illusie, Klonen Let s get ready! Jullie weten ongetwijfeld wat het belangrijkste is van het succes van elk goed spel
Nadere informatieTheory Dutch (Netherlands) Lees eerst de algemene instructies uit de aparte enveloppe voordat je begint met deze opgave.
Q1-1 Twee problemen uit de Mechanica (10 punten) Lees eerst de algemene instructies uit de aparte enveloppe voordat je begint met deze opgave. Deel A. De verborgen schijf (3.5 punten) We beschouwen een
Nadere informatieProgramma van Eisen en Wensen BBT Testbaan
Programma van en en Wensen BBT Testbaan 1. BBT Testbaan Medewerkers van de brandweer worden periodiek medisch en fysiek gekeurd. Dit Periodiek Preventief Medisch Onderzoek (PPMO) bestaat uit de volgende
Nadere informatieTENNIS TECHNISCH. Een technofriek.
TENNIS TECHNISCH. Voor mensen die van details houden is het mooie van tennis dat er veel details zijn en dat de details vaak het verschil maken tussen een goede en een foute bal. Voor mensen die van TECHNISCHE
Nadere informatieXXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS
XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS 22 juli 1999 70 --- 13 de internationale olympiade Opgave 1. Absorptie van straling door een gas Een cilindervormig vat, met de as vertikaal,
Nadere informatieTenniselleboog (Epicondylitis Lateralis)
Tenniselleboog (Epicondylitis Lateralis) TENNISELLEBOOG (EPICONDYLITIS LATERALIS) WAT IS EEN TENNISELLEBOOG? Een tenniselleboog is een veel voorkomende aandoening. Een tenniselleboog is een degeneratieve
Nadere informatieAFREMMEN: DE (VAAK) VERGETEN SCHAKEL IN WENDBAARHEIDSTRAINING #KADERDAGEN & 11 NOVEMBER
AFREMMEN: DE (VAAK) VERGETEN SCHAKEL IN WENDBAARHEIDSTRAINING #KADERDAGEN2018 10 & 11 NOVEMBER Philippe Vergeylen Verloop van de sessie: Theoretisch gedeelte: Wat is wendbare speler? Afremmen Belang van
Nadere informatieExamen Algemene natuurkunde 1, oplossing
Examen Algemene natuurkunde 1, oplossing Vraag 1 (6 ptn) De deeltjes m 1 en m 2 bewegen zich op eenzelfde rechte zoals in de figuur. Ze zitten op ramkoers want v 1 > v 2. v w m n Figuur 1: Twee puntmassa
Nadere informatieExamen Algemene Natuurkunde 1-7 september 2017
NAAM + r-nummer: Examen Algemene Natuurkunde 1-7 september 2017 Beste student, gelieve volgende regels in acht te nemen: Je moet op elk blad (en dus ook op je vragenblad) je naam en r-nummer noteren. Leg
Nadere informatieNaam: Klas: Practicum veerconstante
Naam: Klas: Practicum veerconstante stap Bouw de opstelling zoals hiernaast is weergegeven. stap 2 Hang achtereenvolgens verschillende massa's aan een spiraalveer en meet bij elke massa de veerlengte in
Nadere informatieCase SSV Deel 2: PM3
Case SSV Deel 2: PM3 Ontwerp en bouw een SSV Adriaenssens Ben, Billiet Alexander, Crabbé Joris, Rogiers Matthias, Timmerman Willem, Van Coillie Karst Sunshark 9 mei 2014 Sunshark - 9 mei 2014 II ABSTRACT
Nadere informatieInhoud. Inleiding...1. Benodigde gereedschappen Mechanische onderdelen Plastic onderdelen... 3
Montagehandleiding Inhoud Inleiding...1 Benodigde gereedschappen... 1 Mechanische onderdelen... 2 Plastic onderdelen... 3 Montage Montage grijper... 6 Montage voet & besturingseenheid... 7 Montage hoofdeenheid...
Nadere informatiePrinsen en prinsessen les 4. Doelen:
Prinsen en prinsessen les 4 Doelen: - De speler beweegt snel met de voeten - De speler kan de bal gericht hard gooien - De speler kan een horizontale zwaai laten zien - De spelers houden zelf het spel
Nadere informatieHAVO. Inhoud. Momenten... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10. Momenten R.H.M.
Inhoud... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10 1/10 HAVO In de modules Beweging en Krachten hebben we vooral naar rechtlijnige bewegingen gekeken. In de praktijk
Nadere informatieInfobrochure. Manueel hanteren van lasten
Infobrochure Manueel hanteren van lasten Inhoud Infobrochure Manueel hanteren van lasten 1. Anatomie en inzicht in het lichaam 1.1 1.2 Wervelkolom Tussenwervelschijf 2. Oorzaken en risico's van (over)belasting
Nadere informatiem C Trillingen Harmonische trilling Wiskundig intermezzo
rillingen http://nl.wikipedia.org/wiki/bestand:simple_harmonic_oscillator.gif http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/simple_harmonic_motion_animation.gif Samenvatting bladzijde 110: rilling
Nadere informatieIK Tennis. Tennis Z!
IK Tennis Tennis Z! Inleiding Ben jij op zoek naar de oplossing voor je tennisproblemen? Wil je beter tennissen? Wil je van je mentale problemen af? Wil je vrij zijn in je spel? Heb je vaak last van blessures?
Nadere informatie8. Sterktebepaling? Zorg dat de area information aan staat. Klik ergens binnen het te onderzoeken oppervlak en accepteer (v-symbool).
8. Sterktebepaling? 1 : Wat? In Solid Edge kan men een ontworpen constructiedeel analyseren op : sterkte, vervorming, toelaatbare spanning, wringing, buiging, knik, Hiervoor bestaan 2 manieren : 2 : Fysische
Nadere informatieVrachtwagens met gesloten opbouw. Algemene informatie over vrachtwagens met gesloten opbouw
Algemene informatie over vrachtwagens met gesloten opbouw Algemene informatie over vrachtwagens met gesloten opbouw Een gesloten opbouw wordt gewoonlijk als een torsiestijve constructie beschouwd. Een
Nadere informatieTENTAMEN ELEKTROMAGNETISME
TENTMEN ELEKTROMGNETISME 23 juni 2003, 14.00 17.00 uur Dit tentamen bestaat uit 4 opgaven. OPGVE 1 Gegeven is een zeer dunne draad B waarop zch een elektrische lading Q bevindt die homogeen over de lengte
Nadere informatieMaar het leidde ook tot een uitkomst die essentieel is in mijn werkstuk van een Stabiel Heelal.
-09-5 Bijlage voor Stabiel Heelal. --------------------------------------- In deze bijlage wordt onderzocht hoe in mijn visie materie, ruimte en energie zich tot elkaar verhouden. Op zichzelf was de fascinatie
Nadere informatieHet unieke ergonomische ladderlaadsysteem voor elke opdracht.
Het unieke ergonomische ladderlaadsysteem voor elke opdracht. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 Overal in Europa kunt u voor meer informatie over onze bekroonde producten terecht bij de specialisten van Prime Design Europe!
Nadere informatieTRILLINGEN. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Mechanisch loonwerk
TRILLINGEN In nagenoeg alle machines, apparaten en voertuigen worden trillingen opgewekt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen hand- en armtrillingen door handgereedschappen en lichaamstrillingen door zitten
Nadere informatieBegripstest: Kracht en beweging (FCI)
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica egripstest: Kracht en beweging (FCI) 1 Twee metalen ballen hebben dezelfde grootte, maar
Nadere informatieStudenten van de elektronica afdeling van het VTI testen de vorig jaar gebouwde Savonius windturbine uit.
Studenten van de elektronica afdeling van het VTI testen de vorig jaar gebouwde Savonius windturbine uit. VTI Aalst: een school van techniek en toegepaste wetenschappen. De Beer Gino, http://users.telenet.be/laboee/
Nadere informatieNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Eindronde practicumtoets A. 5 juni beschikbare tijd: 2 uur (per toets A of B)
NATONALE NATUURKUNDE OLYMPADE Eindronde practicumtoets A 5 juni 00 beschikbare tijd: uur (per toets A of B) Bepaling van de grootte van het gat tussen de geleidingsband en de valentieband in een halfgeleider
Nadere informatieHoofdstuk 4: Arbeid en energie
Hoofdstuk 4: Arbeid en energie 4.1 Energiebronnen Arbeid: W =............. Energie:............................................................................... Potentiële energie: E p =.............
Nadere informatieEen snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde bove
Een snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde boventoon; 4. De zevende boventoon. Een snaar vertoont
Nadere informatieDeel 4: Krachten. 4.1 De grootheid kracht. 4.1.1 Soorten krachten
Deel 4: Krachten 4.1 De grootheid kracht 4.1.1 Soorten krachten We kennen krachten uit het dagelijks leven: vul in welke krachten werkzaam zijn: trekkracht, magneetkracht, spierkracht, veerkracht, waterkracht,
Nadere informatie7&8. Sportles groep 7 & 8 Lekker in je vel? Jouw veiligheidsplan. Over deze les. Wat heeft u nodig?
Sportles groep 7 & 8 Lekker in je vel? Over deze les Wat heeft u nodig? Banken 11 pylonen Wandrek 3 lintjes Tennisrackets* (of beachplankjes) Zachte tennisballen* Krijt (bijv. stoepkrijt) 6 dunne matten
Nadere informatieJ De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden:
Uitwerking examen Natuurkunde1 HAVO 00 (1 e tijdvak) Opgave 1 Itaipu 1. De verbruikte elektrische energie kan worden omgerekend in oules: 17 = 9,3 kwh( = 9,3 3, ) = 3,3 De centrale draait (met de gegevens)
Nadere informatie2 V-14 EXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS IN 1976 (GYMNASIUM EN ATHENEUM)
2 V-14 EXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS IN 1976 (GYMNASIUM EN ATHENEUM) Vrijdag 20 augustus, 9.30-12.30 uur NATUURKUNDE Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel
Nadere informatieOnder schooltijd: groep 5-6
Onder schooltijd: groep 5-6 31 32 Overzichtskaart: Onder schooltijd, groep 5-6, groep van 30 leerlingen Zaalindeling Lesplan Na ontvangst worden de kinderen ingedeeld in vijf groepen van zes kinderen.
Nadere informatievii Samenvatting Risicoanalyse met behulp van een foutenboom In het kader van de risicoanalyse van de toekomstige cruisesteiger van Philipsburg te Sint Maarten is in de eerste deelstudie getracht een indruk
Nadere informatieSpace Invaders op de micro:bit
Space Invaders op de micro:bit Op het eerste gezicht denk je misschien dat je met een scherm van vijf bij vijf ledjes niet zoveel kunt doen, maar dat valt best nog wel mee. Om dat aan te tonen gaan we
Nadere informatie8.1. Sterktebepaling in SE?
8.1. Sterktebepaling in SE? 1 : Wat? In Solid Edge kan men een ontworpen constructiedeel analyseren op : sterkte, vervorming, toelaatbare spanning, wringing, buiging, knik, Hiervoor bestaan 2 manieren
Nadere informatievan ruimte m² te winnen
nr 1. fabrikant van ruimte OM EENVOUDIG m² te winnen De tussenvloer met grote overspanning DE VLOERCONSTRUCTIES PROPLUS LP: Creëren ruimte op de begane grond Zijn voordelig op alle gebieden: verwarming,
Nadere informatieInformatie over Lenzen
Informatie over Lenzen Camera CCD Sensor: De grootte van de camerabeeld sensor (CCD) beïnvloed ook de kijkhoek, waarbij de kleinere beeldsensoren een smallere kijkhoek creëren wanneer gebruikt met eenzelfde
Nadere informatieModule 5 Uitwerkingen van de opdrachten
Module 5 Uitwerkingen van de opdrachten Opdracht 1 Deze oefening heeft als doel vertrouwd te raken met het integreren van de diverse betrekkingen die er bestaan tussen de belasting en uiteindelijk de verplaatsing:
Nadere informatieParket en Vloerverwarming
Parket en Vloerverwarming Parket en vloerverwarming een goede combinatie In de toekomst zullen steeds meer woningen worden voorzien van vloerverwarming. Dit kan zijn voor zowel hoofd- of als bijverwarming.
Nadere informatieVlakke meetkunde. Module 6. 6.1 Geijkte rechte. 6.1.1 Afstand tussen twee punten. 6.1.2 Midden van een lijnstuk
Module 6 Vlakke meetkunde 6. Geijkte rechte Beschouw een rechte L en kies op deze rechte een punt o als oorsprong en een punt e als eenheidspunt. Indien men aan o en e respectievelijk de getallen 0 en
Nadere informatieGETACKELD WORDEN ZONDER BLAUWE PLEKKEN?
GETACKELD WORDEN ZONDER BLAUWE PLEKKEN? EEN VERBETERD DRAAGCOMFORT VAN EEN SHOULDERPAD VOOR AMERICAN FOOTBALL M. van der Griendt, H.M. Hendriks, T.A. LeGrand, A.M. van Manen & M.A. Zomer American Football
Nadere informatieSOBANE methoden: Globale lichaamstrillingen NIVEAU 3: ANALYSE. INLEIDING Expertise
SOBANE methoden: Globale lichaamstrillingen NIVEAU 3: ANALYSE INLEIDING Expertise PREVENTION Doelstellingen Aan de hand van tabellen, het risico verbonden aan globale lichaamstrillingen evalueren onder
Nadere informatieQUARK_5-Thema-01-elektrische kracht Blz. 1
QUARK_5-Thema-01-elektrische kracht Blz. 1 THEMA 1: elektrische kracht Elektriciteit Elektrische lading Lading van een voorwerp Fenomeen: Sommige voorwerpen krijgen een lading door wrijving. Je kan aan
Nadere informatieMA 1:1 MA 1:1 met touwomleiding MA 2:1 MA 2:1 met touwomleiding
K ATROLSYSTEMEN In een redding heeft het afdalen met het slachtoffer de voorkeur, dit is de snelste en eenvoudigste route. Niet in alle omgevingen is dit mogelijk, bijvoorbeeld in besloten ruimten, grotten,
Nadere informatieAlgemene voorwaarden Nationale Kampioenschappen G-Tennis 2017
Algemene voorwaarden Nationale Kampioenschappen G-Tennis 2017 De Nationale Kampioenschappen G-Tennis (NK G-Tennis) worden op zondag 2 juli 2017 gehouden op het Tennispark van ATV de Hertenkamp in Assen.
Nadere informatieHet vernieuwde zitten
Het vernieuwde zitten Het vernieuwde zitten Wat is EXGEL? Vloeiende drukverdeling Achtergrond EXGEL is ontwikkeld als uitermate zacht en stabiel materiaal met als doel het risico op decubitus te verminderen.
Nadere informatieEen 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal
3 Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal Dos Winkel Introductie Sporten waarbij men met maximale kracht een bal moet werpen of slaan,
Nadere informatieI SEE. mijn zicht op maat
I SEE mijn zicht op maat I SEE de technologische uitdaging 1 Controle van de sterkte langs de meridiaan en in de periferische zones. WAAROM EEN PROGRESSIEF BRILLENGLAS OP MAAT? Het comfort en een snelle
Nadere informatie7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss
7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss Berekening van electrische flux Alleen de component van het veld loodrecht op het oppervlak draagt bij aan de netto flux. We definieren de electrische
Nadere informatieWe hebben 3 verschillende soorten van wrijving, geef bij elk een voorbeeld: - Rollende wrijving: - Glijdende wrijving: - Luchtweerstand:
Lespakket wrijving Inleiding Wrijving is een natuurkundig begrip dat de weerstandskracht aanduidt, die ontstaat als twee oppervlakken langs elkaar schuiven, terwijl ze tegen elkaar aan gedrukt worden.
Nadere informatieBursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie
Reumatologie Bursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding De reumatoloog heeft de diagnose bursitis, tendinitis of enthesitis/enthesopathie bij
Nadere informatieXXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË PRACTICUM-TOETS
XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË PRACTICUM-TOETS 20 juli 1999 13.1 practicum toets ---63 De Torsieslinger In dit experiment bestuderen we een relatief complex mechanisch systeem een
Nadere informatieUitwerkingen Tentamen Natuurkunde-1
Uitwerkingen Tentamen Natuurkunde-1 5 november 2015 Patrick Baesjou Vraag 1 [17]: a. Voor de veerconstante moeten we de hoekfrequentie ω weten. Die wordt gegeven door: ω = 2π f ( = 62.8 s 1 ) Vervolgens
Nadere informatieHANDLEIDING VOOR STRINGLAB 2. (concept)
HANDLEIDING VOOR STRINGLAB 2. (concept) De werking van de Stringlab 2. Met de Stringlab 2 kan de hardheid van de bespanning van ieder racket en de buigstijfheid van de steel van het racket gemeten worden.
Nadere informatieWorkFit-PD. Benutzerhandbuch NEDERLANDS. 20" (508mm) 32" (824mm) 14mm
Benutzerhandbuch WorkFit-PD 20" (508mm) 32" (824mm) 14mm De nieuwste Gids voor installatie door de gebruiker kunt u vinden op: www.ergotron.com User's Guide - English Guía del usuario - Español Manuel
Nadere informatieLeading in Artificial Grass Systems
Leading in Artificial Grass Systems Zandgevuld systeem 1 Kunstgras (24 mm) Infill (zand 22 mm) 2 Lava / rubber (6 cm) 3 Stabilisatiezand (42 cm) 4 Drainagelaag / natuurlijke ondergrond Edel Elite LSR:
Nadere informatieDrukverbanden, tape- Constructies en bandages
Henny Leentvaar (Sport)Massage Drukverbanden, tape- Constructies en bandages Datum: 3 juni 2008 Opgesteld door: Henny Leentvaar Druk verbanden Bij een kneuzing of verstuiking wordt de ice regel uitgevoerd.
Nadere informatievoorbeeld Zonnewagen Aantekeningen voor de leerkracht
Wetenschap Energie omzetting Energie overbrenging Krachten en beweging Wetenschappelijk onderzoek Design en technologie Verbeteringen door technisch design Onderdelen aan elkaar monteren Evalueren Mechanismen
Nadere informatieKunststof Warmtewisselaars WWW.POLYCOIL.EU
Kunststof Warmtewisselaars WWW.POLYCOIL.EU 1 PolyCoil warmtewisselaars De Polycoil warmtewisselaar is een revolutionaire kunststof warmtewisselaar welke is ontwikkeld na jaren van onderzoek door Cesaroni
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek () E. Gernaat, ISBN 97-9-97-3- 1 Inductiespanning 1.1 Introductie Eén van de belangrijkste ontdekkingen op het gebied van de elektriciteit was het
Nadere informatieNEDERLANDS. Plaatselijke telefoonnummers voor de klantendienst kunt u vinden op: G-01 rev.
Bedoeld voor gebruik met de Apple 21.5 imac en 27 imac (eind 2012 en nieuwer). Maximum totaalgewicht (inclusief de imac, het toetsenbord en de muis) mag niet groter zijn dan 11,34 kg. For the latest User
Nadere informatieAce of Brace? Blessurepreventie in tennis. Babette Pluim, sportarts Bondsarts KNLTB
Ace of Brace? Blessurepreventie in tennis Babette Pluim, sportarts Bondsarts KNLTB Langer leven: ga tennissen! Waarom praten we over blessurepreventie? Blessures en gezondheidsklachten belangrijkste reden
Nadere informatieDe grootste last... Massa. Registratie. Massaverdeling. Mensenmassa
Mensenmassa 1 De grootste last... Bij fysieke belasting denken de meeste mensen meteen aan zwaar til-, duw- en trekwerk. En een kratje pils van 15 kg vinden velen dan al redelijk zwaar. Toch stelt zo'n
Nadere informatieThermische isolatie van bestaande platte daken
Thermische isolatie van bestaande platte daken In onze maatschappij gaat steeds meer aandacht naar energiebesparingen, milieubescherming en comfort, wat een doordachte thermische isolatie van de gebouwschil
Nadere informatieLockable Tablet Mount
with with arms arms on on the the Benutzerhandbuch Lockable Tablet Mount DO NOT mount tablet sides sides or or ends ends of of the the tablet. tablet. Only Only attach attach arms arms to to the the corners
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: Fysische grondslagen van de elektrotechniek
HOOFDSTUK 1: Fysische grondslagen van de elektrotechniek 1. Elektrostatica ladingen, velden en krachten lading fundamentele eigenschap van materie geheel veelvoud van elementaire lading = lading proton/elektron
Nadere informatieAFREGELEN VAN EEN CCPM HELICOPTER
AFREGELEN VAN EEN CCPM HELICOPTER Cyclic Collective Pitch Mixing, of CCPM afgekort, is een van de twee meest populaire methodes om de swash van een RC heli te bedienen. CCPM bestaat al een aantal jaren,
Nadere informatieJe geeft de antwoorden op deze vragen op papier, tenzij anders is aangegeven.
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 donderdag 28 mei totale examentijd 3 uur tevens oud programma natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex Vragen 15 tot en met 23 In dit deel van het examen staan vragen waarbij
Nadere informatieIn dit eerste artikel bespreken we wat je als Tenniskidsouder moet weten en doen als je kind op tennisles zit.
Als je ouder bent van een KNLTB Tenniskid Deel I In Tenniskids willen we alle kinderen de kans geven zich naar hun volle potentie te ontwikkelen niet alleen als tennisser, maar ook als mens. Als ouder
Nadere informatieZwemmen Martijn Carol TCT 2008
Zwemmen Martijn Carol TCT 2008 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Zwemtechniek... 3 Weerstand (Drag)... 4 Wrijvingsweerstand... 6 Vormweerstand... 7 Golfweerstand... 8 Propulsie... 9 Afsluiting... 10 1 Voorwoord
Nadere informatieLos de volgende vergelijkingen op. Rond eventueel af op 2 decimalen.
Oefeningen voor SE3 T4 Vergelijkingen oplossen Los de volgende vergelijkingen op. Rond eventueel af op 2 decimalen. 1 7x 10 = 5x + 2 2 5x + 3 = 2x + 9 3 x 2 = 25 4 2x 2 288 = 0 Inklemmen In de figuur rechts,
Nadere informatieKlimaatklachten of een hoog verbruik? Maak gebruik van de Agema Installatie Monitor.
Klimaatklachten of een hoog verbruik? Maak gebruik van de Agema Installatie Monitor. Als verantwoord ondernemer wilt u zo veel mogelijk besparen op energieverbruik. Als modern ondernemer wilt u goede prestaties
Nadere informatieJACKSON SAFETY* Oog en gelaatsbescherming
JACKSON SAFETY* Oog en gelaatsbescherming 23 Wetgeving met betrekking tot oog en gelaatsbescherming De wettelijke verantwoordelijkheden Volgens de Europese wetgeving moeten werkgevers de noodzaak van persoonlijke
Nadere informatieEindexamen vwo wiskunde B pilot 2014-I
Eindeamen vwo wiskunde B pilot 04-I Formules Goniometrie sin( tu) sintcosu costsinu sin( tu) sintcosu costsinu cos( tu) costcosusintsinu cos( tu) costcosusintsinu sin( t) sintcost cos( t) cos tsin t cos
Nadere informatie