Rijdynamica van motorvoertuigen (3)
|
|
- Brigitta Driessen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rijdynamica van motorvoertuigen (3) E. Gernaat (ISBN ) 1 Schokdemping 1.1 Dempingsfactor De beweging van de afgeveerde massa zou in de praktijk zonder schokdemping slechts in geringe mate worden gedempt 1. Tijdens het rijden zou er een constante wieldrukverandering optreden, die uitermate nadelig inwerkt op de wegligging. De schokdemper heeft als taak om de trillingsamplitude (uitwijking) te verminderen. Er moet een compromis worden gevonden tussen de wegligging en het comfort. De mate van demping wordt weergegeven door een zgn. dempingsfactor (D). In de praktijk ligt deze waarde tussen de 0,2 en 0,3. De dempingsfactor (D) is een ervaringsgetal. Een dempingsfactor van 0,2 behoort bij een ideaal (theoretisch) veersysteem met schokdemper. Bij een dempingsfactor van 0,2 wordt de amplitude elke keer gehalveerd (fig.1). Figuur 1: a) Een vrije ongedempte trilling heeft een D-factor van 0. b) Een D-factor van 1 geeft een volledige demping weer. c) Een D-factor van 0,2 zorgt ervoor dat de amplitude wordt gehalveerd. 1. Op dit werk is de Creative Commons Licentie van toepassing 1
2 2 Dempingsvermogen De K-factor geeft het dempings vermogen van een schokdemper weer. De K- factor is voor te stellen als de verhouding tussen de dempingskracht Fd en de zuigersnelheid van de schokdemper nl. K = Fd / vz. Het maximale dempingsvermogen wordt bereikt wanneer de massa na één beweging weer tot rust komt. De formule hiervoor is: Hierin is: K = 2 c.m (N.s/m) K = dempingsvermogensfactor in N.s/m; c = veerconstante N/m; m = massa afgeveerd gewicht in kg. De K-factor van een schokdemper is een schokdemperseigenschap. Nemen we nu ook de dempingsfactor D op in de formule dan geldt: K = 2D c.m Met behulp van deze formule kunnen we bepalen welke schokdemper we nodig hebben. Een voertuig met een massa van 250 kg per wiel en veren met een c- waarde van N/m heeft schokdempers nodig met een k-waarde van: 2 x 0, = 1265 N.s/m 3 Beproeving van schokdempers Op een speciale schokdemperbank wordt door de fabriek de werking van de schokdempers getest. Het principe van zo n testbank bestaat uit een krukdrijfstangmechanisme met aan de bovenzijde een druksensor. Tevens wordt de slag van de demper gemeten. Door de weerstand van de schokdemper tijdens de in- en uitgaande beweging wordt de druksensor wisselend belast. De kracht wordt op een scherm verticaal weergegeven. De verplaatsingssensor registreert een horizontale beweging. Er ontstaat dan een ovaal die de relatie tussen de slag en de schokdemperkracht voorstelt. De snelheid van de zuigerstang is t.g.v. het kruk-drijfstang mechanisme niet lineair. De hoogste snelheid wordt ongeveer in het midden van de slag bereikt. De elektromotor van het aandrijfmechanisme draait met een constant toerental. Om nu de schokdemper te testen bij verschillende plunjersnelheden wordt de slag variabel gemaakt. De test is in hoofdzaak bedoeld om de eigenschappen van de diverse schokdempers te registreren en met elkaar te vergelijken. Fig. 2 toont het principe van de testbank. 4 Schokdemperkarakteristieken De bijbehorende schokdempertestbeelden zijn in fig. 3 te zien. Het betreft dan dempers met verschillende karakteristieken. We onderscheiden schokdemper- 2
3 Figuur 2: Werking van de schokdemper-testbank. Om de plunjersnelheid te veranderen kan de slag worden ingesteld. 3
4 karakteristieken met een lineair, een progressief en een degressief karakter. Lineair betekent dat de benodige kracht tweemaal zo groot wordt bij verdubbeling van de plunjersnelheid. Bij verdubbeling van de plunjersnelheid zal dan de dempingskracht voor een progressieve schokdemper meer zijn en bij degressieve minder. Vanuit de testbankgrafieken kan men ook de dempingskracht F uitzetten t.o.v. de plunjersnelheid. Dit is ook in fig. 3 weergegeven. Fig. 4 laat een Figuur 3: Schokdemper karakteristieken. a) schokdemper met een degressief karakter. b) schokdemper met een progessief karakter. c) schokdemper met een lineair karakter. De inwaartse demping is aanmerkelijk minder dan de uitwaartse demping (a en b) degressieve (a), een lineaire (b) en een progressieve (c) schokdemper zien voor de uitgaande plunjerslag. Er wordt gesteld dat een degressieve schokdemperkarakteristiek onder gemiddelde omstandigheden het beste voldoet. Een pro- 4
5 Figuur 4: Dempingskracht uitgezet t.o.v. van de plunjersnelheid voor verschillende schokdempertypen. gressieve karakteristiek biedt weinig comfort maar geeft bij hoge zuigersnelheden grote dempingskrachten hetgeen gunstig is voor de bodemvrijheid (fig. 5). Men zal altijd een schokdemper trachten te maken die onder zoveel mogelijk Figuur 5: De dempingskracht voor een degressieve (1), een lineaire (2) en een progressieve (3) schokdemper. De gearceerde gebieden geven het meest effectieve dempingsgebied aan. bedrijfsomstandigheden voldoet. Het eerste gedeelte van de zuigerweg wordt bijv. gebruikt voor een relatief glad wegdek, het tweede gedeelte voor een minder glad wegdek en het derde gedeelte voor de relatief grote veeruitslagen die ontstaan bij het rijden over slechte wegen. Om op al deze situaties te kunnen inspringen kan men schokdempers met een karakteristiek maken volgens fig. 6 (Informatie Koni). 5
6 Figuur 6: Demperkarakteristiek van een schokdemper (Bron: Koni). Fase één vertoont een progressief, fase twee een degressief en fase drie weer een progressief verloop. 5 Schokdemper uitvoeringen Bij de telescopische schokdemper wordt olie door de beweging van de plunjer door een nauwe opening geperst. De bewegingsenergie wordt omgezet in warmte-energie. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de inwaartse slag met weinig weerstand en de uitwaarste slag met een grote dempingsweerstand. Constructief kan men tot verschillende indelingen komen: één en twee cilinderconstructies; vloeistof of vloeistof/gas gevuld; instelbare schokdempers; schokdempers met hulpveren. Aangezien de zuigerstang ruimte inneemt zal het volumeverschil bij de zuigerbeweging moeten worden opgevangen. Bij een één-cilinderdemper maakt men gebruik van een gasgevulde bufferruimte en bij een twee-cilinder van een extra ruimte. Fig. 7 laat het constructieverschil zien. De dempingskracht kan worden beïnvloed door de doorstroomopeningen te vergroten of te verkleinen en/of met veerbelaste kleppen te gaan werken. Met met behulp van verschillende veren kan vervolgens een verschil in in- en uitschuifkrachten worden verkregen. 6 Instelbare schokdempers Schokdempers waarbij men de dempingskracht kan instellen kan men onderscheiden in : met de hand instelbaar; elektrisch instelbaar. Bij de met de hand instelbare schokdempers gaat het om schokdempers die men moet losnemen en waar de dempingskracht door indrukking en verdraaiing kan worden ingesteld (fig. 8 a,b en c). Bij de elektrisch instelbare demper denkt men 6
7 Figuur 7: Eén (links) en twee-cilinder (rechts) schokdemper 7
8 aan een schakelaar op het instrumentenpaneel. De schakelaar bedient bijv. een miniatuur elektromotor in de schokdemper die de doorstroomopening vergroot of verkleind (fig. 8 rechts). Men kan dus kiezen voor meer of minder demping. Bij volledig automatische systemen zijn de schokdempers gekoppeld aan het veersysteem. Bij toename van de belasting of verhoging van de rijsnelheid komt de vering automatisch in de stand stug te staan. Een nieuwe ontwikkeling Figuur 8: a,b en c Principe van een handmatig in te stellen schokdemper. Een verstelbare naald kan de doorstroomopening vergroten of verkleinen. Geheel rechts: Elektrisch instelbare schokdemper. Een stelmechanisme beïnvloedt de grootte van de doorstroomopening. zijn instelbare schokdempers die gebruik maken van zgn. magneto-reologische schokdempervloeistof. Deze schokdemperolie heeft de eigenschap dat de viscositeit (mate van vloeibaarheid) beïnvloed wordt door de sterkte van een magnetisch veld. Door gebruik te maken van een elektromagneet en een doorstroomopening met vaste boring kunnen we met behulp van een elektrische stroom de dempingskracht instellen. Deze methode is uitermate geschikt om te worden ingezet bij elektronisch geregelde veersystemen (fig. 9). 8
9 Figuur 9: Regeling van de viscositeit van de schokdempervloeistof met behulp van een magnetisch veld. 9
10 7 Vragen en opgaven Zie boek 10
Rijdynamica van motorvoertuigen (2)
Rijdynamica van motorvoertuigen (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Vering 2 Afgeveerde en niet afgeveerde massa Vering en schokdemping bepalen de kwaliteit van het comfort en de rijdynamica 1. Onder
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (5)
Rijdynamica van motorvoertuigen (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Stuurgedrag 1.1 Invloed van zijwind Tijdens het rijden door bochten en met zijwind ontstaan dwarskrachten op het voertuig 1. De
Nadere informatie1 VRIJE TRILLINGEN 1.0 INLEIDING 1.1 HARMONISCHE OSCILLATOREN. 1.1.1 het massa-veersysteem. Hoofdstuk 1 - Vrije trillingen
1 VRIJE TRILLINGEN 1.0 INLEIDING Veel fysische systemen, van groot tot klein, mechanisch en elektrisch, kunnen trillingen uitvoeren. Daarom is in de natuurkunde het bestuderen van trillingen van groot
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek () E. Gernaat, ISBN 97-9-97-3- 1 Inductiespanning 1.1 Introductie Eén van de belangrijkste ontdekkingen op het gebied van de elektriciteit was het
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (1)
Rijdynamica van motorvoertuigen (1) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Testen van de rijdynamische eigenschappen Het weggedrag wordt in belangrijke mate bepaald door de veer- en stuureigenschappen van
Nadere informatieDieselmanagement (2) E. Gernaat (ISBN ) 1 Direct en indirect ingespoten motoren 2 Overzicht
Dieselmanagement (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Direct en indirect ingespoten motoren 2 Overzicht Onderscheid moet worden gemaakt tussen personen- en bedrijfswagen Dieselmotoren 1. De eisen
Nadere informatieIn een U-vormige buis bevinden zich drie verschillende, niet mengbare vloeistoffen met dichtheden ρ1, ρ2 en ρ3. De hoogte h1 = 10 cm en h3 = 15 cm.
Fysica Vraag 1 In een U-vormige buis bevinden zich drie verschillende, niet mengbare vloeistoffen met dichtheden ρ1, ρ2 en ρ3. De hoogte h1 = 1 cm en h3 = 15 cm. De dichtheid ρ3 wordt gegeven door:
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (4)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (4) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Transmissie met Continu Variabele Transmissie (CVT) Fig. 4.1 geeft een opgewerkte opstelling van een CVT-versnellingsbak
Nadere informatieDeze toets bestaat uit 3 opgaven (30 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes!
NAUURKUNDE KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSUK 15: RILLINGEN 9/1/010 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (30 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! Opgave 1 (3p+ 5p) Een
Nadere informatieEXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWIJS IN 1979 , I. Dit examen bestaat uit 4 opgaven. " '"of) r.. I r. ',' t, J I i I.
.o. EXAMEN VOORBEREDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWJS N 1979 ' Vrijdag 8 juni, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE.,, Dit examen bestaat uit 4 opgaven ',", "t, ', ' " '"of) r.. r ',' t, J i.'" 'f 1 '.., o. 1 i Deze
Nadere informatieEXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1973 NATUURKUNDE. Vrijdag 25 mei, uur
IH-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1973 Vrijdag 25 mei, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel 24 van het besluit eindexamens
Nadere informatieTentamen Inleiding Meten en Modelleren 8C120-2011 6 april 2011, 09:00-12:00
Tentamen Inleiding Meten en Modelleren 8C20-20 6 april 20 09:00-2:00 Dit tentamen bestaat uit 4 opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een deel
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS 1 24 APRIL 2013 11:00 12:45 uur MECHANICA 1 Blok en veer. (5 punten) Een blok van 3,0 kg glijdt over een wrijvingsloos tafelblad met een snelheid van 8,0 m/s
Nadere informatieE. Gernaat (ISBN , uitgave 2012)
Dieselmanagement (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1, uitgave 2012) 1 Direct en indirect ingespoten motoren 2 Overzicht Onderscheid moet worden gemaakt tussen personen- en bedrijfswagen Dieselmotoren.
Nadere informatie1 Mechanisch geregelde hogedrukinspuitpompen
Dieselmanagement (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Mechanisch geregelde hogedrukinspuitpompen In de inspuittechniek dienen we de verstuivers, de leidingen en de diverse pompen te onderscheiden
Nadere informatiewww. Fysica 1997-1 Vraag 1 Een herdershond moet een kudde schapen, die over haar totale lengte steeds 50 meter lang blijft, naar een 800 meter verderop gelegen schuur brengen. Door steeds van de kop van
Nadere informatieWisnet-HBO update nov. 2008
Lineair verband Lineair verband Wisnet-HBO update nov. 28 Twee grootheden hebben een lineair verband als je in een grafiek de ene grootheid tegen de ander uitzet en je ziet een rechte lijn. Bijvoorbeeld:
Nadere informatieGreat variety. Great solutions. Nederlands. 1 2 3 damping
Great variety. Great solutions. Nederlands 1 2 3 damping 2 aansluiting cilinder gas (stikstof) zuiger (optioneel) Your solution producer cilinder olie zuiger Over ons Het nieuwe merk GASSPRINGS.EU is binnen
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (5)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Geautomatiseerde versnellingsbakken De moderne elektronica, al dan niet in combinatie met hydraulica, biedt de mogelijkheid
Nadere informatiekoper hout water Als de bovenkant van het blokje hout zich net aan het wateroppervlak bevindt, is de massa van het blokje koper gelijk aan:
Fysica Vraag 1 Een blokje koper ligt bovenop een blokje hout (massa mhout = 0,60 kg ; dichtheid ρhout = 0,60 10³ kg.m -3 ). Het blokje hout drijft in water. koper hout water Als de bovenkant van het blokje
Nadere informatieNATUURKUNDE KLAS 5. PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p
NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK H8 JUNI 2010 Gebruik eigen rekenmachine en BINAS toegestaan. Totaal 29 p Opgave 1: alles heeft een richting (8p) Bepaal de richting van de gevraagde grootheden. Licht steeds
Nadere informatieEindexamen natuurkunde havo I
Opgave 1 Eliica De Eliica (figuur 1) is een supersnelle figuur 1 elektrische auto. Hij heeft acht wielen en elk wiel wordt aangedreven door een elektromotor. In de accu s kan in totaal 55 kwh elektrische
Nadere informatieRijdynamica van motorvoertuigen (7)
Rijdynamica van motorvoertuigen (7) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-8-7) 1 Stuurinrichtingen 1.1 Achtergrond en indeling Ook stuurinrichtingssystemen maken een continu proces van verbeteringen en aanpassingen
Nadere informatieWe willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan
jaar: 1995 nummer: 28 Twee zeer lange draden zijn evenwijdig opgesteld. De stroom door de linkse draad ( zie figuur) is in grootte gelijk aan 30 A en de zin ervan wordt aangegeven door de pijl. We willen
Nadere informatieEindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1
Eindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1 Opgave 1 Fata Morgana (3p) We hebben een planparallelle plaat met een brekingsindex n(z), die met de afstand z varieert. Zie ook de figuur. a. Toon
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS 1 17 APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 Enige constanten en dergelijke MECHANICA 1 Twee prisma`s. (4 punten) Twee gelijkvormige prisma s met een hoek α van 30 hebben
Nadere informatieElementaire meettechniek (7)
Elementaire meettechniek (7) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-5-6) 1 Temperatuurmetingen In de motorvoertuigentechniek kunnen we de temperatuurmetingen onderscheiden in 1 : Temperatuurmetingen door het systeem
Nadere informatieFysica. Indien dezelfde kracht werkt op een voorwerp met massa m 1 + m 2, is de versnelling van dat voorwerp gelijk aan: <A> 18,0 m/s 2.
Vraag 1 Beschouw volgende situatie nabij het aardoppervlak. Een blok met massa m 1 is via een touw verbonden met een ander blok met massa m 2 (zie figuur). Het blok met massa m 1 schuift over een helling
Nadere informatieWoensdag 11 mei, uur
1 H-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1977 Woensdag 11 mei, 9.30-12.30 uur NATUURKUNDE Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel 24 van het Besluit
Nadere informatieJuli blauw Fysica Vraag 1
Fysica Vraag 1 Een rode en een zwarte sportwagen bevinden zich op een rechte weg. Om de posities van de wagens te beschrijven, wordt een x-as gebruikt die parallel aan de weg georiënteerd is. Op het ogenblik
Nadere informatieTENTAMEN NATUURKUNDE
CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE datum : dinsdag 27 juli 2010 tijd : 14.00 tot 17.00 uur aantal opgaven : 6 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 2) Iedere opgave dient
Nadere informatieMotor- en voertuigprestatie (3)
Motor- en voertuigprestatie (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Brandstofverbruik 1.1 Specifiek brandstofverbruik Meestal wordt het brandstofverbruik uitgedrukt in het aantal gereden kilometers per
Nadere informatieAnalyse van de Futaba S3003 dc motor
Analyse van de Futaba S3003 dc motor Door Ali Kaichouhi In dit artikel wordt de RF-020-TH dc motor wat nader ondergezocht. Het eerste deel bevat informatie over de constructie en de werking van deze motor.
Nadere informatieEindronde Natuurkunde Olympiade 2015 theorietoets deel 1
Eindronde Natuurkunde Olympiade 2015 theorietoets deel 1 Opgave 1 Botsend blokje (5p) Een blok met een massa van 10 kg glijdt over een glad oppervlak. Hoek D botst tegen een klein vastzittend blokje S
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1. 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur 1 RONDDRAAIENDE MASSA 5pt Een massa zit aan een uiteinde van een touw. De massa ligt op een wrijvingloos oppervlak waar het
Nadere informatieJuli blauw Vraag 1. Fysica
Vraag 1 Beschouw volgende situatie in een kamer aan het aardoppervlak. Een homogene balk met massa 6, kg is symmetrisch opgehangen aan de touwen A en B. De touwen maken elk een hoek van 3 met de horizontale.
Nadere informatiePracticum complexe stromen
Practicum complexe stromen Experiment 1a: Een blokspanning over een condensator en een spoel De opstelling is al voor je klaargezet. Controleer of de frequentie ongeveer op 500 Hz staat. De vorm van het
Nadere informatieExamen HAVO. natuurkunde. tijdvak 1 vrijdag 28 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen HAVO 2010 tijdvak 1 vrijdag 28 mei 13.30-16.30 uur natuurkunde tevens oud programma natuurkunde 1,2 Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn
Nadere informatieBijlage frequentieregeling Frequentieregeling
Bijlage frequentieregeling Frequentieregeling Opbouw van een frequentieregelaar Alle typen frequentieregelaars werken volgens hetzelfde hoofdprincipe, zie fig. 1. Hierbij wordt de driefasenspanning van
Nadere informatieElke demper kan het verplaatsingsvolume. door temperatuurstijging absorberen. Hiertoe functioneert de luchtkamer als compensatiekamer.
Opbouw en werking van hydraulische dempers Technische informatie Onderkant Alle dempers zijn opgebouwd uit een zuigerstang met daaraan bevestigd een zuigerpakket waarin de demperventielen zijn opgenomen.
Nadere informatieRem- en slipgedrag (2)
Rem- en slipgedrag (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-7-0) 1 Normaalkracht, wrijving en slip 1.1 Normaalkracht, wrijvingkracht en wrijvingscoëfficiënt Remmen, accelereren en sturen kunnen alleen maar plaatsvinden
Nadere informatieElektro-magnetisme Q B Q A
Elektro-magnetisme 1. Een lading QA =4Q bevindt zich in de buurt van een tweede lading QB = Q. In welk punt zal de resulterende kracht op een kleine positieve lading QC gelijk zijn aan nul? X O P Y
Nadere informatie2 H-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 NATUURKUNDE. Woensdag 28 augustus, uur. Zie ommezijde
2 H-ll EXAMEN HOGER ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 Woensdag 28 augustus, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel 24 van het Besluit
Nadere informatieElementaire meettechniek (6)
Elementaire meettechniek (6) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-5-6) 1 Autotechnische signalen In dit hoofdstuk laten we een aantal met de oscilloscoop opgenomen autotechnische signalen zien 1. Bij elk signaal
Nadere informatieVering & Demping. Chris Mayer & Mikis van Es
Vering & Demping Chris Mayer & Mikis van Es Voorwoord Deze tekst gaat over één van de belangrijkste onderdelen van de motorfiets, namelijk het veersyteem. Dit is zo belangrijk, omdat dit voor een héél
Nadere informatieOpgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3.
Opgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3. figuur 3 De schuifweerstand is zo ingesteld dat de stroomsterkte 0,50 A is. a) Bereken het
Nadere informatieDIAMAGNETISCHE LEVITATIE MET BISMUTH.
DIAMAGNETISCHE LEVITATIE MET BISMUTH. Dank zij de komst van sterke neodymium magneten is het mogelijk om het afstotend gedrag van sommige diamagnetische materialen zichtbaar te maken. Ofschoon er veel
Nadere informatiem C Trillingen Harmonische trilling Wiskundig intermezzo
rillingen http://nl.wikipedia.org/wiki/bestand:simple_harmonic_oscillator.gif http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/simple_harmonic_motion_animation.gif Samenvatting bladzijde 110: rilling
Nadere informatieNATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS
NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS Opmerkingen 1. Schrijf bovenaan elk papier je naam. 2. Nummer elke bladzijde. 3. Schrijf op de eerste pagina het totale aantal bladen dat je inlevert.
Nadere informatieNatuurkunde. theorie. vwo. INKIJKEXEMPlAAR. WisMon examentrainer
Natuurkunde vwo theorie INKIJKEXEMPlAAR WisMon examentrainer NATUURKUNDE VWO Examentrainer theorie 1 Eerste Druk, Utrecht, 2017 ISBN 978-90-826941-4-7 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieHEREXAMEN EIND MULO tevens IIe ZITTING STAATSEXAMEN EIND MULO 2009
MNSTERE VAN ONDERWJS EN VOLKSONTWKKELNG EXAMENBUREAU HEREXAMEN END MULO tevens e ZTTNG STAATSEXAMEN END MULO 2009 VAK : NATUURKUNDE DATUM : VRJDAG 07 AUGUSTUS 2009 TJD : 7.30 9.30 UUR DEZE TAAK BESTAAT
Nadere informatieElementaire meettechniek (3)
Elementaire meettechniek (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-5-6) 1 Multimeters 1.1 Analoge en digitale uitvoeringen Multimeters kent men in vele uitvoeringen 1. Met multimeters kunnen we -zoals het woord
Nadere informatieJuli geel Fysica Vraag 1
Fysica Vraag 1 Een rode en een zwarte sportwagen bevinden zich op een rechte weg. Om de posities van de wagens te beschrijven, wordt een x-as gebruikt die parallel aan de weg georiënteerd is. Op het ogenblik
Nadere informatie1. Een karretje op een rail
Natuurkunde Vwo 1986-II 1. Een karretje op een rail Een rail, waarvan de massa 186 gram is, heeft in het midden een knik. De beide rechte stukken zijn even lang. De rail wordt. slechts in de twee uiterste
Nadere informatieALGEMEEN 1. De luchtdruk op aarde is ongeveer gelijk aan. A 1mbar. B 1 N/m 2. C 13,6 cm kwikdruk. D 100 kpa.
LGEMEEN 1 De luchtdruk op aarde is ongeveer gelijk aan 1mbar. B 1 N/m 2. C 13,6 cm kwikdruk. D 100 kpa. 5 Van een bi-metaal maakt men een thermometer door het aan de ene kant vast te klemmen en aan de
Nadere informatieKlimaatbeheersing (2)
Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur
Nadere informatieKrachten Hoofdstuk 1. Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting)
Krachten Hoofdstuk 1 een kracht zelf kun je niet zien maar... Waaraan zie je dat er een kracht werkt: Plastische Vervorming (blijvend) Elastische Vervorming (tijdelijk) Bewegingsverandering/snelheidsverandering
Nadere informatieProgrammeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python. Wi1205AE I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 6 mei 2014
Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python Wi1205AE, 6 mei 2014 Bijeenkomst 5 Onderwerpen Het maken van een model Numerieke integratie Grafische weergave 6 mei 2014 1 Voorbeeld: sprong van een
Nadere informatieQ l = 23ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 23ste Vlaamse Fysica Olympiade 1
Eerste ronde - 3ste Vlaamse Fysica Olympiade 3ste Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde. De eerste ronde van deze Vlaamse Fysica Olympiade bestaat uit 5 vragen met vier mogelijke antwoorden. Er is telkens
Nadere informatie****** Deel theorie. Opgave 1
HIR - Theor **** IN DRUKLETTERS: NAAM.... VOORNAAM... Opleidingsfase en OPLEIDING... ****** EXAMEN CONCEPTUELE NATUURKUNDE MET TECHNISCHE TOEPASSINGEN Deel theorie Algemene instructies: Naam vooraf rechtsbovenaan
Nadere informatieBrandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (8)
Brandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (8) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-07-9) 1 Remvloeistoffen 1.1 Inleiding, eisen remvloeistof Een remvloeistof is een hydraulische vloeistof welke de druk
Nadere informatieNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Eerste ronde theorie toets. 17 januari beschikbare tijd: 2 uur
NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE Eerste ronde theorie toets 17 januari 2001 beschikbare tijd: 2 uur Meerkeuze vragen 1. Leïla legt met de auto een weg met een afstand van 50 km af. De eerste 25 km legt
Nadere informatieONDERZOEKINGSCOMMISSIES (1977)
ONDERZOEKINGSCOMMISSIES (1977) COMMISSIE A 7 A 13 A16 A 19 A21 A 23 A 24 A 26 Onderzoek naar het plastische gedrag van constructies. Onderzoek naar de krachtsverdeling in scheve platen. Veiligheid. Statisch
Nadere informatieVoorblad bij Tentamen
Studentnaam: Studentnummer: Voorblad bij Tentamen (in te vullen door de examinator) Vaknaam: Inleiding Werktuigbouwkunde Vakcode: 4GA01 Datum: 30-10-2015 Begintijd: 9:00 Eindtijd: 10:30 Aantal pagina s:
Nadere informatieHerhalingsopgaven 6e jaar
Herhalingsopgaven 6e jaar 1. Schijf A is door middel van een onuitrekbare rubber band verbonden met schijf B. Op schijf B is een grotere schijf C gemonteerd, zo dat ze draaien rond dezelfde as (zie figuur).
Nadere informatie( ) ( ) Bij welke karakteristieke afschuifsnelheid zijn de weerstanden voor beide materialen gelijk: dan moet gelden:
Opgave 1: a) Enkele producteigenschappen die bepaald worden door de keuze voor PP of PS: 1 Stijfheid: PS is amorf, G = ca 1 GPa; PP is semi-kristallijn, G = ca.5 GPa. 2 Temperatuursbereik: Tg van PS is
Nadere informatieKies je eigen weg. Compacte reisscooter met vering
Scootmobielen Kies je eigen weg De paden op, de lanen in. Op visite bij familie, even een boodschap halen of volop genieten van een tochtje in de natuur. Met de topklasse comfort scootmobielen van Life
Nadere informatieEssential University Physics Richard Wolfson 2 nd Edition
Chapter Hoofdstuk 13 13 Lecture Essential University Physics Richard Wolfson nd Edition Trillingen Slide 13-1 13.1 Trillingen Een systeem voert een trilling uit (of oscilleert) als het een periodieke beweging
Nadere informatieNATUURKUNDE. Donderdag 5 juni, uur. MAVO-C Il EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN C - niveau
MAO-C Il EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN OORTGEZET ONDERWIJS IN 986 C - niveau Donderdag 5 juni, 9.00-.00 uur NATUURKUNDE Dit examen bestaat uit 3 opgaven Bijlage: antwoordpapier 2 Waar nodig mag bij de opgaven
Nadere informatieET uitwerkingen.notebook May 20, 2016
Examentraining Vaardigheden uit Examen 2014 1 1 De afgebeelde foto moet worden omgezet in een schakeling. Hier moet over het lampje ook een spanningsmeter geplaatst worden. (Gebruik de juiste symbolen)
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatieFysica. Een voorwerp wordt op de hoofdas van een dunne bolle lens geplaatst op 30 cm van de lens. De brandpuntsafstand f van de lens is 10 cm.
Vraag 1 Een voorwerp wordt op de hoofdas van een dunne bolle lens geplaatst op 30 cm van de lens. De brandpuntsafstand f van de lens is 10 cm. Hulptekening: f f Het beeld van het voorwerp gevormd door
Nadere informatieTrillingen. Welke gegevens heb je nodig om dit diagram exact te kunnen tekenen?
Inhoud... 2 Harmonische trilling... 3 Opgave: Bol aan veer... 5 Resonantie... 6 Opgave: in een vrachtauto... 7 Energiebehoud... 9 Energiebehoud in een massaveersysteem... 9 Energiebehoud in de slinger...
Nadere informatieHistorische autotechniek (2)
Historische autotechniek (2) E. Gernaat (ISBN in overweging) 1 Carburateurs 1.1 Constant vacuüm carburateurs (S.U. en Zenith-Stromberg) De constant-vacuüm carburateur bekender onder de naam S.U.-carburateur
Nadere informatieHistorische autotechniek (4)
Historische autotechniek (4) E. Gernaat (ISBN in overweging) 1 Dynamo en regelaar 1.1 Gelijkstroomdynamo De klassieke, historische dynamo (generator) staat bekent onder gelijkstroomdynamo. Moderne dynamo
Nadere informatieEindexamen natuurkunde / scheikunde 1 vmbo gl/tl 2010 - I
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. Leven van zon en wind op Curaçao maximumscore Het antwoord moet het inzicht bevatten dat er door het gebruik van
Nadere informatieTENTAMEN NATUURKUNDE
CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE tweede voorbeeldtentamen CCVN tijd : 3 uur aantal opgaven : 5 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 2) Iedere opgave dient op een afzonderlijk
Nadere informatieRepetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen)
Repetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen) Ga na of de onderstaande beweringen waar of niet waar zijn (invullen op antwoordblad). 1) De krachtwerking van een magneet is bij
Nadere informatieXXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS
XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS 22 juli 1999 70 --- 13 de internationale olympiade Opgave 1. Absorptie van straling door een gas Een cilindervormig vat, met de as vertikaal,
Nadere informatieMotor- en voertuigprestatie (1)
Motor- en voertuigprestatie (1) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Motorkoppel en vermogen Inzicht in het verloop van het motorkoppel en motorvermogen is nodig om: de informatie die verschijnt in de
Nadere informatieInleiding kracht en energie 3hv
Inleiding kracht en energie 3hv Opdracht 1. Wat doen krachten? Leg uit wat krachten kunnen doen. Opdracht 2. Grootheden en eenheden. Vul in: Grootheid Eenheid Andere eenheid Naam Symbool Naam Symbool Naam
Nadere informatieBereken bij een krukasstand van 50 voor ODP en een druk in de cilinder van 0,5 MPa het zelfde als in vraag 1.
1. MOTORMECHANICA Gegeven van een 4 cilinder 4 slagmotor -boring x slag 92 x 96 mm -drijfstanglengte 160 mm -massa translerende delen 0,5 kg. -roterende massa drijfstang 0,3 kg. -diameter kruktap 52 mm.
Nadere informatieArbeid, vermogen en rendement
Arbeid, vermogen en rendement Formules Arbeid Arbeid is een maat van het werk dat geleverd wordt door een krachtbron om een voorwerp te verplaatsen. Als een kracht een verplaatsing tot gevolg heeft dan
Nadere informatieEXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1977 MAVO4 NATUUR- EN SCHEIKUNDE I. Zie ommezijde. Vrijdag 19 augustus,
EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1977 MAVO4 Vrijdag 19 augustus, 9.30-11.30 uur \,._, NATUUR- EN SCHEIKUNDE I (Natuurkunde) Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie
Nadere informatiealuminium 2,7 0, ,024 ijzer 7,9 0, ,012
DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. Mulo III kandidaten maken item 1 t/m 30 Mulo IV kandidaten maken item 1 t/m 36 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS.
DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. Materiaal Dichtheid g/cm 3 Soortelijke warmte J/g C Smelttemperatuur C Smeltwarmte J/g Kooktemperatuur C Lineaire uitzettingscoëfficiënt mm/m C alcohol 0,8 2,5 114 78 aluminium
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (1)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (1) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Benodigde trekkracht Wanneer we een elektromotor met de verbrandingsmotor vergelijken dan zien we dat een elektromotor in
Nadere informatieHybride voertuigen (2)
Hybride voertuigen (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-xxxxxxxx) 1 Inverters en converters Inverters en converters zijn elektronische modulen om de batterij-spanning om te zetten. Over het algemeen wordt een inverter
Nadere informatieRem- en slipgedrag (3)
Rem- en slipgedrag (3) E. Gernaat (ISBN 978-9-8897-7-) 1 Asbelasting, remkracht en remkrachtverdeling 1.1 Remkrachten en remkoppels We bekijken nu de natuurkundige principes waarop het remmen is gebaseerd
Nadere informatieTrilling en demping in de Zouthavenbrug
Congres Geluid, Trillingen en Luchtkwaliteit Trilling en demping in de Zouthavenbrug A.A. van de Griend 9 november 2005 voetgangersbrug lichte gelaste stalen constructie lengte 61 m 19 ruimtelijke spanten
Nadere informatieMotormanagement simulatie MegaSquirt Hoofdstuk 5
Motormanagement simulatie MegaSquirt Hoofdstuk 5 ISBN 978-90-79302-12-3 Steele B.V Ep Gernaat 1 Bepaling van de vereiste hoeveelheid brandstof 1.1 Required Fuel Wanneer we uitgaan van de in de vorige hoofdstukken
Nadere informatieHet thermisch stemmen van een gitaar
Het thermisch stemmen van een gitaar In dit experiment wordt bestudeerd hoe snaarinstrumenten beïnvloed kunnen worden door warmte. Door gebruik te maken van elektriciteit is het mogelijk om instrumenten
Nadere informatieOpgave 2 Een kracht heeft een grootte, een richting en een aangrijpingspunt.
Uitwerkingen 1 Opgave 1 Het aangrijpingspunt van een kracht is de plaats waar de kracht op het voorwerp werkt. De werklijn van een kracht is de denkbeeldige (rechte) lijn die samenvalt met de bijbehorende
Nadere informatieExamen mechanica: oefeningen
Examen mechanica: oefeningen 22 februari 2013 1 Behoudswetten 1. Een wielrenner met een massa van 80 kg (inclusief de fiets) kan een helling van 4.0 afbollen aan een constante snelheid van 6.0 km/u. Door
Nadere informatieEen snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde bove
Een snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde boventoon; 4. De zevende boventoon. Een snaar vertoont
Nadere informatieTransmissietechniek in motorvoertuigen (2)
Transmissietechniek in motorvoertuigen (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-02-4) 1 Klassieke handgeschakelde versnellingsbakken 1.1 Constantmesh versnellingsbakken Bij de handgeschakelde versnellingsbak
Nadere informatieOpgave 1. Voor de grootte van de magnetische veldsterkte in de spoel geldt: = l
Opgave 1 Een kompasnaald staat horizontaal opgesteld en geeft de richting aan van de horizontale r component Bh van de magnetische veldsterkte van het aardmagnetische veld. Een spoel wordt r evenwijdig
Nadere informatieJ De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden:
Uitwerking examen Natuurkunde1 HAVO 00 (1 e tijdvak) Opgave 1 Itaipu 1. De verbruikte elektrische energie kan worden omgerekend in oules: 17 = 9,3 kwh( = 9,3 3, ) = 3,3 De centrale draait (met de gegevens)
Nadere informatieBETONBEWERKING INDEX TELEFOON (0499) 47 46 22
INDEX 1 TRILNAALDEN HANDSTOKTRILNAALD P14........... 2 LHF HOOGFREQUENT TRILNAALD....... 3 HS HOOGFREQUENT TRILNAALD....... 3 OMVORMERS HFO OMVORMER.................. 4 PLEISTERMACHINES PLEISTERMACHINE
Nadere informatieDieselmanagement (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Unit-injectoren en unitpompen
Dieselmanagement (5) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-03-1) 1 Unit-injectoren en unitpompen De pompverstuiver ook wel unit-injector genoemd is in feite een brandstofinspuitpomp voorzien van een magneetklep
Nadere informatie