Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar 2 e graad (1uur)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar 2 e graad (1uur)"

Transcriptie

1 Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar 2 e graad (1uur)

2 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag Arbeid, vermogen en energie Arbeid Een kracht kan gebruikt worden om een voorwerp te verplaatsen over een bepaalde afstand. Voorbeelden: Ik plaats mijn boekentas op de tafel. Ik duw de kast vooruit.... We zeggen dat een kracht die op een voorwerp werkt arbeid verricht als het voorwerp zich hierdoor verplaatst voorwerp F Verplaatsing : s Symbool: W ( Work ) Bij alle voorbeelden werd er arbeid geleverd want: er werd een gebruikt er werd een veroorzaakt De geleverde arbeid vergroot als de gebruikte kracht is. W en F zijn dus De geleverde arbeid vergroot als de afgelegde weg.. is. W en s zijn dus Definitie van arbeid De arbeid die een (constante) kracht levert is het product van de kracht met haar verplaatsing, gemeten volgens haar eigen richting. Formule: W = F. s W: arbeid ( eenheid : J ) F : kracht (eenheid : N ) s : afgelegde weg (eenheid : m )

3 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 64 Let op : de kracht moet minstens in dezelfde richting werken van de afgelegde weg. F en s lopen minstens evenwijdig. Eenheid Eenheid arbeid = eenheid kracht. eenheid verplaasting = N. m = J ( joule) Een joule is de arbeid geleverd door een kracht van 1 N, waardoor het voorwerp een verplaatsing van 1 m ondergaat. Merk op: 1 J is naar mensenmaat een erg kleine arbeid. Om je een idee te geven: je verricht ongeveer 1 J arbeid als je 1 kg suiker 10 cm omhoog beweegt. We zullen daarom dus ook veel gebruik maken van de afgeleide eenheden: 1 MJ 1 =... kj =... James Prescott Joule ( ) James Joule was de zoon van een rijke brouwer uit Salford, bij Manchester. Aanvankelijk werkte hij in de brouwerij, maar al snel besliste hij zich aan de wetenschap te wijden. Hij deed onderzoekingen op het gebied van electriciteit en onderzocht de warmteontwikkeling bij een electrische stroom. Gaandeweg legde hij zich toe op de warmteleer. Joule kan worden beschouwd als de proefondervindelijke grondlegger van de energetische warmtetheorie.

4 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 65 Sta hier eventjes bij stil: 1. Het behoud van arbeid bij hefbomen. Bij de hefbomen hebben we reeds opgemerkt dat er met een winst aan kracht een evenredig verlies aan afgelegde weg gepaard gaat. => F. s = constante B M S L A A S B L M Hier is er sprake van het behoud van arbeid. (Dit geldt voor alle werktuigen!!!!) 2. Als kracht en verplaatsing NIET evenwijdig zijn Als de kracht niet evenwijdig is aan de verplaatsing wordt er ook arbeid verricht. Om dan de arbeid te berekenen kan de kracht ontbonden worden in een krachtcomponent die evenwijdig is met de verplaatsing = F 1 F 1 is oorzaak van verplaatsing in een krachtcomponent die loodrecht staat op de verplaatsing = F 2 F 2 is oorzaak van verplaatsing F voorwerp s W =... s

5 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 66 Denk na en antwoord: 1. Als je een boekentas met gestrekte arm voor je houdt, word je wel moe en je bent aan het werken. Maar heb je arbeid verricht? Waarom? 2. Je loopt rond met een stapel boeken in je armen. Je armen verrichten een kracht om de stapel op een hoogte te houden, je benen leveren een kracht om de stapel rond te dragen. Wie van beide heeft er arbeid verricht? Waarom? 3. Je tilt een stapel boeken op van de grond en legt ze op tafel. Heb je arbeid verricht? Waarom? Hoe groot was de kracht? Samenvatting: De arbeid die een (constante) kracht levert is het product van de... met haar..., gemeten volgens haar eigen richting. W =... (met F // s) W:... (eenheid :... ) F :... (eenheid :... ) s : (eenheid :... ) Let op: Kracht en verplaatsing moeten Bij hefbomen geldt de wet van...

6 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 67 Vraagstukjes: Opgave 1: Om een wagentje horizontaal voort te bewegen is er een kracht nodig van 50 N. Hoeveel arbeid is er verricht als het wagentje 30 m verder is? (oplossing: 1, J ) Oplossingsmethode: Oplossing : Onderlijn het gegeven, schrijf er de naam van grootheden bij. Geg: Onderlijn het gevraagde, schrijf er het symbool van de grootheid bij. Gevr.: Noteer de gevraagde basisformule en indien nodig de afgeleide formule. Formule: Tip: Gebruik hiervoor het overzicht van de formules, grootheden en eenheden. Noteer de waarden van de gegevens in de formule en bereken de gevraagde waarde. Berekeningen: Formuleer het antwoord. Antwoord:

7 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 68 Naam:... Klas:... Opgave 2: We heffen onze boekentas, gewicht 20 N, 50 cm op. Bereken de verricht arbeid. ( oplossing: 10 J ) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord: Opgave 2: Bepaal de totale arbeid in volgend voorbeeld: We gaan met onze boekentas, gewicht 20 N, naar de bushalte op 300 m van de school. We staan met onze boekentas in de hand te wachten op de bus. Dan lopen we van de bushalte naar huis, 200 m. (oplossing: 10 4 J ) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord:

8 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 69 Naam:... Klas:... Opgave 3 : Een kracht verricht 4 kj arbeid om een voorwerp 80 m te verplaatsen. Hoe groot is de kracht? ( oplossing: 5,0. 10 N ) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord: Opgave 4: Om een rotsblok 500 m te verplaatsen leverden de Egyptische slaven 15 MJ aan arbeid. Wat was de massa van het rotsblok? ( oplossing: 3, kg ) Geg: Gevr.: Formules: Berekeningen: Antwoord:

9 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 70 Toets jezelf!!! Kan je het volgende vraagstukjes zelfstandig oplossen? 1. Een man van 75 kg klimt met een zak aardappelen van 45 kg op zijn rug 9,0 m hoog op een ladder. Bereken de arbeid die hij heeft verricht. (oplossing: 1, J) 2. Een groentenhandelaar moet een kracht van 196 N uitoefenen om zijn wagen in beweging te houden.welke arbeid heeft hij verricht als hij een weg van 2 km aflegt. (Oplossing: 3, J ) Samenvatting: Noteer hier je eigen opmerkingen en aanvullingen:...

10 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 71 Vermogen Voorbeeld: Als er op een bouwwerf 5000 N stenen, 10 m hoog moeten gebracht worden, dan moet er een arbeid geleverd worden van 50 kj. De aannemer kan dan overwegen om de metserdiender de klus te laten klaren in 2 uur of een kraan te laten aanrukken die de arbeid verricht in 10 minuten. De verhouding tussen de geleverde arbeid en de tijd, daarvoor nodig, noemen we het vermogen. Symbool: P (Power) Het vermogen vergroot als de geleverde arbeid... is. P en W zijn Het vermogen vergroot als de tijd (nodig om de arbeid te leveren) is. P en t zijn... Definitie van vermogen : De arbeid die per tijdseenheid verricht wordt of De verhouding van de verrichte arbeid op de tijd die nodig is om de arbeid te verrichten. Formule: P = W t P : Vermogen ( eenheid : W ) W : Arbeid ( eenheid : J ) t : Tijdsverloop ( eenheid : s ) Merk op : t is het tijdsverschil tussen de aanvang en het beëindigen van de arbeid. Eenheid van vermogen: = = eenheid arbeid eenheid tijdsverloop J s = W (watt, naar de Engelsman James Watt )

11 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 72 James Watt ( ) James Watt wordt beschouwd als de uitvinder van de stoommachine.de allereerste stoommachine was echter al rond 1700 gemaakt. Het was een pomp die in de mijnen werd gebruikt om grondwater uit de mijnengangen te pompen. Watt heeft deze echter aangepast en wordt daarom als de uitvinder van de stoommachine beschouwd. Het vermogen is kenmerkend voor elk toestel. Hieronde enkele voorbeelden: menselijk hart 1,5 W mens 74 W paard 512 W auto (90 pk) 750 W W locomotief W W vliegtuigmotor W Elektrische centrale 400 MW (opm: kerncentrale : 477 MW) Lancering Space Shuttle kw De elektriciteitsproductie drukt men uit in MJ : 1 MJ =... J Wat betalen we dan aan de maatschappij? Arbeid of Vermogen?... Merk op: Halen we uit de formule van vermogen de arbeid dan krijgen we P W = W t = Dus: Eenheid voor arbeid = eenheid vermogen. eenheid tijdsverloop = 1 kw. 1h = 1 kwh We hebben echter gezien dat de eenheid van arbeid Joule is!!!!! Wat is nu het verband tussen 1 J en 1 kwh? 1 kwh = Wh =. W h = W... s J = s =... J... s Besluit : 1 kwh =..... J =...MJ

12 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 73 Naam :... Klas:... Opgave: Zoek thuis het vermogen op van de volgende huishoudtoestellen. Dit kan je vinden op het identificatieplaatje.

13 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 74 Naam:... Klas:... WW : Bepaal het vermogen ontwikkeld door een leerling Datum:... Metingen:. Massa... : m 1 =... Massa... : m 2 =... Hoogte van de stoel : h =... s = Tijd van de 1 e lln : t 1 = Tijd van de 2e lln (traag) : t 2 = Tijd van de 2 e lln (snel) : t = Berekeningen: h We bepalen het vermogen door een leerling ontwikkeld door 10x op een stoel te gaan staan. Werkwijze: 1. Een leerling (m 1 ) gaat 10x op een stoel staan. De andere leerlingen van de groep bepalen met de chronometer de tijd t ) die deze leerling hiervoor nodig heeft. ( 1 2. Een tweede leerling (m 2 )doet dezelfde proef en de andere lln bepalen opnieuw de tijd t ) die deze leerling ( 2 hiervoor nodig heeft. 3. Die tweede leerling (m 2 )doet opnieuw de proef, maar tracht zijn tijd ) van daarnet te verbeteren. t ( 3 Massa Kracht Arbeid Vermogen in kg F =... in N W =...in J P =... in W Leerling 1 : Leerling 2 (traag) : Leerling 2 (snel) : Besluit: 1. Leerling 1 en leerling 2 hebben niet eveneel... en... geleverd. 2. Leerling 2 heeft in beide gevallen wel evenveel geleverd, maar in beide gevallen een verschillend Het maximum vermogen dat een leerling ontwikkeld heeft is

14 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 75 Samenvatting: Het vermogen is de...die per... verricht wordt of Het vermogen is de... van de verrichte... op... die nodig is om... te verrichten. P :... ( eenheid :... ) W :... ( eenheid :... ) t :... ( eenheid :... ) Merk op : 1 kwh =... J ( eenheid van...) Denk na en antwoord: Voor welke grootheden staan volgende eenheden? kw => MJ => kn => kwh => Het vermogen van een toestel heeft geen vaste waarde, maar hangt af van de omstandigheden waarin het toestel gebruikt wordt: Een lamp die wordt aangesloten op een lagere spanning dan op de lamp is vermeld, heeft een... vermogen en geeft dus... licht. Als je met een auto rustig vertrekt, is het vermogen... dan wanneer je snel optrekt. Voor het menselijk lichaam is het vermogen afhankelijk van de spiergroepen die gebruikt worden. De beenspieren (...) hebben het... vermogen. Vraagstukjes:

15 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 76 Opgave 1: Je brengt 100 kg stenen langs een ladder naar de eerste verdieping, 3 m hoog. Dit doe je in 10 minuten. Een kraan heeft hiervoor 30 sec nodig. Bereken voor beide de verrichte arbeid en het ontwikkelde vermogen.( Oplossing: 2, N; 4,9 W; 9,8 10 W) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord:

16 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 77 Opgave 2: Als jij (massa 65 kg) een toren, 82 m hoog, kan bestijgen in 15 min. Welke arbeid heb je dan verricht, hoe groot is het ontwikkelde vermogen? ( Oplossing: 5, J ; 5, W ) Geg: Gevr.: Formules: Berekeningen: Antwoord: Welke arbeid moet men verrichten om een massa van 200 kg tot op een hoogte van 5 m te trekken. Welk vermogen moet mijn kraan hebben als ik dat op 1 minuut wil doen? (Oplossing: 9, J ; 1, W ) Geg: Gevr.: Formules: Berekeningen: Antwoord:

17 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 78 Toets jezelf!!! Kan je de volgende vraagstukjes zelfstandig oplossen? 1. Een kraan ontwikkelt een vermogen van 20 kw. In welke tijd kan een last van N op een hoogte van 6 m gebracht worden? (Oplossing: 11,4 s) 2. Een man van 75 kg klimt met een zak aardappelen van 45 kg op zijn rug in 20,0 s 9,0 m hoog op een ladder. Hoeveel arbeid heeft hij verricht en hoe groot is het ontwikkelde vermogen? (Oplossing: 1, J; 5, W ) 3. Een sprinter loopt 100 m in 10,6 s en verricht daarbij een arbeid van 22,5 kj. Bereken zijn gemiddeld vermogen tijdens de sprint. (Oplossing: 2, W ) 4. Een tractor ploegt 200 m in een tijd van 4 min 30 s en oefent daarbij een kracht van 960 N uit. Bereken het vermogen van de tractor. (Oplossing: 7, W) Samenvatting: Noteer hier je eigen opmerkingen en geheugensteuntjes:

18 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 79 Energie Voorbeelden: Na arbeid krijgen we honger want onze energie is opgebruikt Voedsel is onze energiebron. Voedsel is letterlijk de brandstof voor ons lichaam. In onze maatschappij halen we vooral energie uit olieproducten, kernergie en gas. Een motor heeft brandstof (energie) nodig om arbeid te leveren. Met energie kan je een auto in beweging brengen. Benzine kan een motor doen draaien, het bezit energie. Er wordt dan arbeid verricht op de auto. De gewichten aan een koekoeksklok doen het uurwerk draaien, ze bezitten energie. De veer of batterij in je polsuurwerk bezit energie. Spierkracht stelt ons in staat van arbeid te verrichten, de spieren bezitten energie. We kunnen dus zeggen dat een voorwerp energie bezit als het arbeid kan leveren. Symbool E Definitie Een voorwerp bezit energie als het...kan verrichten. Eenheid Energie: Eenheid Energie = Eenheid arbeid = J (joule)

19 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag Chemische energie: Door verbranding kan een stof arbeid leveren. De verbranding is een chemisch proces. Als een stof... kan leveren door een...proces bezit ze chemische energie. Kenmerk: de materie verandert. Voorbeelden: Mechanische energie: Het water achter een stuwdam bezit ook energie. Het kan immers langs buizen geleid worden en zo de schoepen van een turbine in beweging zetten. De wind (dit is lucht in beweging) bezit energie: Hij kan windmolens doen draaien, zeilschepen voortdrijven. Als hij tot een orkaan aangroeit kan hij bomen ontwortelen en huizen omver werpen. Kenmerk: De materie verandert... Voorbeelden:

20 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 81 Mechanische energie Potentiële energie Kinetische energie De energie die een voorwerp bezit omdat het zich in een speciale toestand bevindt De energie die een voorwerp bezit omdat het in beweging is (ook wel beweginsgenergie genoemd) Voorbeelden: Opgespannen veer Gebogen lat Opgespannen pees van een boog Water in een stuwmeer Berekening (formule): Om een voorwerp omhoog te brengen moeten we een kracht uitoefenen tegen de zwaartekracht in. Deze energie wordt als potentiële energie opgeslagen. Voorbeelden: een rijdende auto een draaiend wiel roterende schroef Berekening (formule): Naarmate het voorwerp een grotere snelheid heeft en een grotere massa zal het meer kinetische energie bezitten. E p = m. g. h E k = 1 2 m v 2 E p :...(eenheid:...) m :...(eenheid:...) g :...(eenheid:...) E k :...(eenheid:...) m...(eenheid:...) v :...(eenheid:...) h :...(eenheid:...) Behoud van mechanische energie bij een vallend voorwerp Valt een voorwerp, dan krijgt het snelheid. De potentiële energie wordt dan omgezet in kinetische energie. Wet behoud van mechanische energie : E k + E p = C ste

21 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 82 Andere energievormen en omzettingen: Wiel van Maxwell = de jojo na opdraaien van het touwtje energie energie energie Waar is de energie als de jojo na een tijd tot rust komt?... Een batterij: Omzetting van energie in energie Een stuwmeer: Omzetting van energie naar energie (in de dynamo) en dan in energie Een kachel: Omzetting van energie in thermische energie Boormachine: Omzetting van energie in energie

22 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 83 Een kerncentrale Omzetting van...energie naar energie naar energie naar...energie De radiometer van Crookes: Omzetting van energie in energie Besluit: Energie kan van de ene vorm in de andere omgezet worden. Energie kan van het ene voorwerp op het andere overgaan. Door gebruik van een toestel kan de ene energievorm in de andere omgezet worden. Een toestel is dus geen energieverbruiker maar een energieomzetter! Wet van behoud van energie: In een afgesloten stelsel kan de energie wel van één vorm in een andere overgaan of van een voorwerp op een ander overgedragen worden, de som van alle energieën verandert niet. De wet van het behoud van energie is even fundamenteel voor de natuurkunde als het behoud van massa, wet van Lavoisier, voor de chemie. Einstein heeft er echter op gewezen dat beide wetten afzonderlijk onjuist zijn, aangezien massa in energie omgezet kan worden en omgekeerd, volgens de formule E = m.c². De wet zou dus moeten luiden: de som van massa en enrgie blijft constant Het perpetuum mobile Soms horen we van een uitvinder die denkt een toestel gevonden te hebben dat meer energie voortbrengt dan het verbruikt. Een eeuwig durende beweging, eens gestart voor altijd in beweging, is zo een andere droom van enkele fantasten. Volgens de energiewet kan dit echter niet.

23 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 84 Samenvatting: Energie = Mechanische energievormen: 1. Potentiële energie :.. Formule potentiële energie : E p =. m: (eenheid :.) g : (eenheid :.) h : (eenheid :.) 2. Kinetische energie:... Formule kinetische energie : E k =. m : (eenheid :.) v : (eenheid :.) Behoud van mechanische energie bij een vallend voorwerp:... Behoud van energie:... Kringloop van de energie: Alle energie vindt zijn oorsprong bij de of van de zon. De mens ontwikkelde toestellen om deze energie om te zetten in andere energievormen.

24 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 85 Denk na en antwoord: Rik eet een chocoladereep van 100g op. Op de verpakking staat : energie 2236 kj per 100g. 1. Welke energiesoort is opgeslagen in de chocolade? Rik heeft een massa van 70 kg en gaat een berg beklimmen. Hoe hoog kan hij klimmen met de energie van de reep chocolade? Geg: Gevr: Oplossing: formules: Berekening: Antwoord: 3. Leg uit waarom het resultaat niet klopt met de werkelijheid

25 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 86 Vraagstukjes: Opgave 1: Welke heffen potentiële onze boekentas, energie bekom gewicht jij 20 als N je, naar 50 cm de op. tweede Bereken verdieping de verricht van het arbeid. schoolgebouw gaat ( 2 maal 4 m hoog)? We veronderstellen ( dat oplossing: je massa J kg ) is. (Oplossing : 5, J ) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord: Opgave 2: Tot welke hoogte moet men een bal van 320 g omhoogwerpen om hem een potentiële energie van 125 J te geven? (Oplossing: 3, m) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord:

26 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 87 Opgave 3: Bereken de potentiële energie van een heilblok met massa 500 kg, dat zich 10 m boven de grond bevindt. (Oplossing : 4, J ) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord:

27 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 88 Rendement: Als een machine energie verbruikt dan willen we daar graag zoveel mogelijk nuttige (geleverde) energie terug uit halen. Uitstromende of nuttige energie Instromende energievorm (= toegevoerde) Energie omzetter + Warmte (Q) (verlies?!) Defintie van rendement: De verhouding tussen nuttige of uitstromende energie en de toegevoerde energie De nuttige energie is dan de toegevoerde energie. Het rendement is dus een getal dan 1. Waar is de rest van de energie naar toe? E = E nuttig η eenheid: onbenoemd toevoer Voorbeeld: Bereken het rendement van een fietsdynamo als 80 kj kinetische energie toegevoerd wordt om 62 kj elektriciteit te bekomen. Geg: Gevr:... Opl: Formules:... Berekening: Antwoord:...

28 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 89 In een spaarlamp wordt 240 kj elektrische energie toegevoerd. Het rendement van de lamp is 65% Bereken hoeveel nuttige energie onder de vorm van licht ontstaat. (Oplossing: 1, kj) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord: Opgave 2: Een batterij produceert 40 kj elektrische energie bij een rendement van 85%. Hoeveel energie heeft men er ingestopt? (Oplossing: 4, kj) Geg: Gevr.: Formule: Berekeningen: Antwoord:

29 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 90 Samenvatting: Noteer hier je eigen opmerkingen en geheugensteuntjes:

30 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 91 Toets jezelf!!! Kan je de volgende vraagjes en vraagstukjes zelfstandig oplossen? Kennen: Geef de definitie van energie. Wat is de basiseenheid van energie? Hoeveel joule is 1kWh? Is kwh een eenheid van energie? Geef de defintie van mechanische energie. Geef een voorbeeld van mechanische energie. Geef de definitie van chemische energie. Geef de formule van potentiële energie als massa en hoogte gegeven zijn. Geef de formule voor de hoogte als potentiële energie en massa gegeven zijn. Geef de formule voor massa als potentiële energie en hoogte gegeven zijn. Geef het symbool voor de zwaarteveldsterkte en de waarde hiervan. Geef de formule voor zwaartekracht als massa gekend is. Geef de formule voor massa als zwaartekracht gekend is. Leg met je eigen woorden uit wat de wet van behoud van mechanische energie bij een vallend voorwerp wil zeggen en geef hiervan een voorbeeld. Geef de formule voor de wet van behoud van mechanische energie bij een vallend voorwerp. Leg uit met je eigen woorden wat het rendement is. Geef de formule voor het rendement. Kan het rendement een getal groter dan 1 zijn? Leg uit. Geef de formule voor de E nuttig als warmteverlies en E toevoer gegeven zijn. Geef de formule voor de warmte als E nuttig en E toevoer gegeven zijn. Leg met je eigen woorden uit wat de wet van behoud van energie wil zeggen. Welke energieomzettingen heb je : bij het wiel van maxwell, een kachel, een boormachine, een stuwmeer, een kerncentrale, radiometer van Crookes. Welke energie heeft een steen die je tot op een bepaalde hoogte brengt? Welke energie krijgt die steen als hij valt? Wat weet je van de potentiële energie bij het vallen? Wat weet je van de kinetische energie bij het vallen? Hoeveel is de kinetische energie van de steen juist op het ogenblik dat hij de grond raakt?

31 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 92 Kunnen en toepassen: Zet om naar wetenschappelijke notatie en dan naar de aangegeven eenheid. Bewaar de wetenschappelijke notatie: 150 Nm =...J 1 Ncm =...J 0,0589 J =...J 1 Nmm =... J 1 kwh =...J 5690 Ncm =...J 1589 kj =...J 0,00098 kncm =...J 0,00569 kwh =...J 5896 kwh =...J Los volgende vraagstukjes op: Opgave a. Een container met een massa van kg wordt vanaf de grond 20,0 m omhoog getild. Bereken de potentiële energie die de massa heeft op het ogenblik dat hij op die hoogte is. (Oplossing: 2, J) b. Een boormachine ontvangt 2 kj energie. Bij het boren gaat er gaat 800 J verloren aan warmte. Bereken het rendement. (Oplossing: 0,6) c. Een atleet (massa 75 kg) springt met zijn polstok 4,98 m hoog. Hoe groot is zijn potentiële energie op het ogenblik dat hij over de lat gaat? (Oplossing : 3, J) d. Een machine ontvangt 5,3 kj energie. Er gaat 1800 J verloren. Bereken het rendement.(oplossing: 0,7) Evaluatie Kijk ook eens op de website naar de extra oefeningen en oplossingen bij vakinfo fysica 3 de jaar: Of vraag extra oefeningen aan je leerkracht... en vergeet niet dat je steeds welkom bent voor een inhaalles!

32 Fysica 1 e jaar 2 e graad (1uur): hoofdstuk 1 : Mechanica pag. 93

Een kracht kan gebruikt worden om een voorwerp te verplaatsen over een bepaalde afstand.

Een kracht kan gebruikt worden om een voorwerp te verplaatsen over een bepaalde afstand. Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar 2 e graad (2uur) - 69-7 Arbeid, vermogen en energie 7.1 Arbeid 7.1.1 Definitie Een kracht kan gebruikt worden om een voorwerp te verplaatsen over een bepaalde afstand.

Nadere informatie

Atheneum Wispelberg - Wispelbergstraat 2-9000 Gent - 1 - Herhalingsvragen fysica 1 e jaar 2 e graad - tweede periode : juni 2009 3 e jaar 1uur

Atheneum Wispelberg - Wispelbergstraat 2-9000 Gent - 1 - Herhalingsvragen fysica 1 e jaar 2 e graad - tweede periode : juni 2009 3 e jaar 1uur Atheneum Wispelberg - Wispelbergstraat - 9000 Gent - 1 - Correcties in het rood! TIP: Voordat je begint te studeren Maak een planning : Wat moet ik studeren Hefbomen Vraagstukken Herhaling Druk Oefeningen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Arbeid en energie

Hoofdstuk 4: Arbeid en energie Hoofdstuk 4: Arbeid en energie 4.1 Energiebronnen Arbeid: W =............. Energie:............................................................................... Potentiële energie: E p =.............

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. en energieomzetting

Hoofdstuk 3. en energieomzetting Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting branders luchttoevoer brandstoftoevoer koelwater condensator stoomturbine generator transformator regelkamer stoom water ketel branders 1 Energiesoort Omschrijving

Nadere informatie

Uit de definitie van arbeid volgt dat de eenheid van arbeid newton * meter is, afgekort [W] = Nm.

Uit de definitie van arbeid volgt dat de eenheid van arbeid newton * meter is, afgekort [W] = Nm. Samenvatting door C. 1902 woorden 28 februari 2013 5,7 13 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Het verrichten van arbeid Als je fietst verbruik je energie. Dit voel je na het

Nadere informatie

1 e jaar 2 e graad (1uur)

1 e jaar 2 e graad (1uur) Fysica hoofdstuk 1 : echanica 1 e jaar 2 e graad (1uur) 1.5 Hefbomen 1.5.1 Definitie Om een een spijker uit de muur te halen gebruiken we een... Een...is een werktuig. Dit werktuig is een...voorwerp met

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 Energie en beweging. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 6 Energie en beweging. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 6 Energie en beweging Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 6.1 Energie omzetten en overdragen Arbeid De energie die de kracht geeft/overdraagt aan het voorwerp waar de kracht

Nadere informatie

Een tweede punt van kritiek is dat er in de natuurkunde alleen een kracht (en geen plank) arbeid kan verrichten.

Een tweede punt van kritiek is dat er in de natuurkunde alleen een kracht (en geen plank) arbeid kan verrichten. Uitwerkingen 1 W = F s Opgave Eenheid van arbeid: joule (symbool J). W = F s = 40,0 N 8,00 m = 30 J W 10 J F = = = 400 N s 0,300 m W 350 J s = = =,33 m F 150 N W 7300 kj s = = = 90 m =,9 km F,5 kn In de

Nadere informatie

Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo

Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo 1 Arbeid verrichten 1 a) = 0 b) niet 0 en in de richting van de beweging c) =0 d) niet 0 e tegengesteld aan de beweging 2 a) De wrijvingskracht

Nadere informatie

Deel 1 : Mechanica. 2 de jaar 2 de graad (2uur) Inhoudstafel. - a -

Deel 1 : Mechanica. 2 de jaar 2 de graad (2uur) Inhoudstafel. - a - - a - Deel 1 : Mechanica Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoodstuk 3: Hoodstuk 4: Inleiding grootheden en eenheden Gebruik voorvoegsels... Wetenschappelijke notatie... Lengtematen, oppervlaktematen en inhoudsmaten...

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. en energieomzetting

Hoofdstuk 3. en energieomzetting Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule

Nadere informatie

Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.

Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt. Oefentoets Schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10 Tijdsduur: Versie: A Vragen: Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let op dat je

Nadere informatie

[Samenvatting Energie]

[Samenvatting Energie] [2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag

Nadere informatie

Elektrische energie en elektrisch vermogen

Elektrische energie en elektrisch vermogen Elektrische energie en elektrisch vermogen Grootheid Symbool Eenheid Lading Q C: Coulomb Spanning U V: Volt Stroomsterkte I A: Ampère Energie E J: Joule Weerstand R Ω: Ohm Spanning: noodzakelijk om lading

Nadere informatie

1 e jaar 2 e graad (2uur) Waarneming: een gewicht doet een ontstaan Merk op : Een gewicht is een = Besluit:

1 e jaar 2 e graad (2uur) Waarneming: een gewicht doet een ontstaan Merk op : Een gewicht is een = Besluit: Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar e graad (uur) 4. Druk 4.1 Proeven en besluiten Een gewicht op een spons plaatsen Waarneming: een gewicht doet een ontstaan Merk op : Een gewicht is een = Besluit:

Nadere informatie

Samenvatting NaSk 1 Hoofdstuk 5

Samenvatting NaSk 1 Hoofdstuk 5 Samenvatting NaSk 1 Hoofdstuk 5 Samenvatting door R. 956 woorden 12 oktober 2015 7,4 4 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Paragraaf 1 De belangrijkste energiebronnen in huis zijn elektriciteit en aardgas. De meeste

Nadere informatie

5,7. Samenvatting door L woorden 14 januari keer beoordeeld. Natuurkunde

5,7. Samenvatting door L woorden 14 januari keer beoordeeld. Natuurkunde Samenvatting door L. 2352 woorden 14 januari 2012 5,7 16 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde hst 4 krachten 1 verrichten van krachten Als je fietst verbruik je energie, die vul je weer aan door

Nadere informatie

2 de jaar 2 de graad (1uur) Hoofdstuk 8 : Arbeid vermogen - energie

2 de jaar 2 de graad (1uur) Hoofdstuk 8 : Arbeid vermogen - energie - 79 - Arbeid In het dagelijks leven zeggen we dat we arbeid verrichten als we ons door een inspanning vermoeien. In de fysica is arbeid een veel enger begrip want zonder verplaatsing is er geen arbeid.

Nadere informatie

Module 4 Energie. Vraag 3 Een bron van "herwinbare" energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water

Module 4 Energie. Vraag 3 Een bron van herwinbare energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water Module 4 Energie Vraag 1 Wat hoort bij het indirect energieverbruik van een apparaat? Kies het BESTE antwoord A] De energie wat het apparaat nuttig verbruikt. B] De energie die het apparaat niet nuttig

Nadere informatie

Oefenopgaven versnelling, kracht, arbeid. Werk netjes en nauwkeurig. Geef altijd berekeningen met Gegeven Gevraagd Formule Berekening Antwoord

Oefenopgaven versnelling, kracht, arbeid. Werk netjes en nauwkeurig. Geef altijd berekeningen met Gegeven Gevraagd Formule Berekening Antwoord Oefenopgaven versnelling, kracht, arbeid Werk netjes en nauwkeurig. Geef altijd berekeningen met Gegeven Gevraagd Formule Berekening Antwoord Noteer bij je antwoord de juiste eenheid. s = v * t s = afstand

Nadere informatie

warmte en licht energie omzetting elektriciteit In een lamp wordt energie omgezet

warmte en licht energie omzetting elektriciteit In een lamp wordt energie omgezet Energieomzetting We maken veel gebruik van elektrische energie. Aan elektrische energie hebben we niet zoveel. Elektrische energie is maar een tussenvorm van energie. Bij een elektrische verwarming, willen

Nadere informatie

Elektrische energie. energie01 (1 min, 47 sec)

Elektrische energie. energie01 (1 min, 47 sec) Elektrische energie In huishoudens is elektrische energie de meest gebruikte vorm van energie. In Nederland zijn bijna alle huizen aangesloten op het netwerk van elektriciteitskabels. Achter elk stopcontact

Nadere informatie

Deel 4: Krachten. 4.1 De grootheid kracht. 4.1.1 Soorten krachten

Deel 4: Krachten. 4.1 De grootheid kracht. 4.1.1 Soorten krachten Deel 4: Krachten 4.1 De grootheid kracht 4.1.1 Soorten krachten We kennen krachten uit het dagelijks leven: vul in welke krachten werkzaam zijn: trekkracht, magneetkracht, spierkracht, veerkracht, waterkracht,

Nadere informatie

Arbeid, vermogen en rendement

Arbeid, vermogen en rendement Arbeid, vermogen en rendement Formules Arbeid Arbeid is een maat van het werk dat geleverd wordt door een krachtbron om een voorwerp te verplaatsen. Als een kracht een verplaatsing tot gevolg heeft dan

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA ysica hoofdstuk : Hydrostatica e jaar e graad (uur) - 95 - Hoofdstuk : HYDROSTTIC. Inleiding: Bouw van een stof.. ggregatietoestanden De zuivere stoffen die we kennen kunnen in drie verschijningsvormen

Nadere informatie

Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5

Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5 Vraag 1 Een hoeveelheid ideaal gas is opgesloten in een vat van 1 liter bij 10 C en bij een druk van 3 bar. We vergroten het volume tot 10 liter bij 100 C. De einddruk van het gas is dan gelijk aan: a.

Nadere informatie

Inleiding kracht en energie 3hv

Inleiding kracht en energie 3hv Inleiding kracht en energie 3hv Opdracht 1. Wat doen krachten? Leg uit wat krachten kunnen doen. Opdracht 2. Grootheden en eenheden. Vul in: Grootheid Eenheid Andere eenheid Naam Symbool Naam Symbool Naam

Nadere informatie

toelatingsexamen-geneeskunde.be

toelatingsexamen-geneeskunde.be Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op

Nadere informatie

Lesvoorbereiding. Student leraar secundair onderwijs groep 1

Lesvoorbereiding. Student leraar secundair onderwijs groep 1 Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Eeckhout Andreas Cluster Bi-Fys-Aa-Ch Groep 2OSO2 Academiejaar 2003-2004 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent Tel. (09) 269 98 06

Nadere informatie

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting

4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting 5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie

Nadere informatie

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen - 31 - Krachten 1. Voorbeelden Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen 2. Definitie Krachten herken je aan hun werking, aan wat ze veranderen of

Nadere informatie

ENERGIE H5 par. 1 en 2 Diagnostische Toets natuurkunde uitwerkingen

ENERGIE H5 par. 1 en 2 Diagnostische Toets natuurkunde uitwerkingen ENERGIE H5 par. 1 en 2 Diagnostische Toets natuurkunde uitwerkingen OPEN VRAGEN 1. Energieomzetting Enkele jaren geleden stond in de Gelderlander de foto rechts met de volgende tekst: Trots poseren koeien

Nadere informatie

RBEID 16/5/2011. Een rond voorwerp met een massa van 3,5 kg hangt stil aan twee touwtjes (zie bijlage figuur 2).

RBEID 16/5/2011. Een rond voorwerp met een massa van 3,5 kg hangt stil aan twee touwtjes (zie bijlage figuur 2). HOOFDSTUK OOFDSTUK 4: K NATUURKUNDE KLAS 4 4: KRACHT EN ARBEID RBEID 16/5/2011 Totaal te behalen: 33 punten. Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Opgave 0: Bereken op je rekenmachine

Nadere informatie

Elektrische energie. Naam: Klas: Leerkracht: Mr. Verlinden INLEIDING

Elektrische energie. Naam: Klas: Leerkracht: Mr. Verlinden INLEIDING Naam: Klas: Leerkracht: Mr. Verlinden Elektrische energie INLEIDING Eeuwenlang zochten mensen naar nieuwe manieren om energie op te wekken. Energie betekend niets anders dan het vermogen werk te kunnen

Nadere informatie

Een beginners handleiding voor energie en vermogen

Een beginners handleiding voor energie en vermogen Een beginners handleiding voor energie en vermogen Waarom moet je leren over energie en vermogen. Het antwoord is omdat we allemaal energie verbruiken in ons dagelijks leven om te verwarmen, te koelen,

Nadere informatie

Samenvatting snelheden en 6.1 6.3

Samenvatting snelheden en 6.1 6.3 Samenvatting snelheden en 6.1 6.3 Boekje snelheden en bewegen Een beweging kan je op verschillende manieren vastleggen: Fotograferen met tussenpozen, elke foto is een gedeelte van een beweging Stroboscopische

Nadere informatie

Examentraining Leerlingmateriaal

Examentraining Leerlingmateriaal Examentraining 2015 Leerlingmateriaal Vak Natuurkunde Klas 5 havo Bloknummer Docent(en) Blok III Kracht en beweging (C1) Energieomzettingen (C2) WAN Domein C. Beweging en energie Subdomein C1. Kracht

Nadere informatie

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte. 1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand

Nadere informatie

2 de jaar 2 de graad (2uur) Hoofdstuk 8 : Arbeid vermogen - energie

2 de jaar 2 de graad (2uur) Hoofdstuk 8 : Arbeid vermogen - energie - 87 - Arbeid In het dagelijks leven zeggen we dat we arbeid verrichten als we ons door een inspanning vermoeien. In de fysica is arbeid een veel enger begrip want zonder verplaatsing is er geen arbeid.

Nadere informatie

Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2)

Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2) Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2) Snelheid en gemiddelde snelheid Met de grootheid snelheid geef je aan welke afstand een voorwerp in een bepaalde tijd aflegt. Over een langere periode is de snelheid

Nadere informatie

Eindexamen vmbo gl/tl nask1 compex I

Eindexamen vmbo gl/tl nask1 compex I Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Open vragen Geef niet méér antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd, geef er dan twee

Nadere informatie

Q l = 23ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 23ste Vlaamse Fysica Olympiade 1

Q l = 23ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 23ste Vlaamse Fysica Olympiade 1 Eerste ronde - 3ste Vlaamse Fysica Olympiade 3ste Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde. De eerste ronde van deze Vlaamse Fysica Olympiade bestaat uit 5 vragen met vier mogelijke antwoorden. Er is telkens

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.1 Beweging vastleggen Het verschil tussen afstand en verplaatsing De verplaatsing (x) is de netto verplaatsing en de

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-II

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-II Eindexamen natuurkunde havo 2000-II 4 Antwoordmodel Opgave Slijtage bovenleiding uitkomst: m =,87 0 6 kg Het afgesleten volume is: V = (98,8 78,7) 0-6 5200 0 3 2 = 2,090 0 2 m 3. Hieruit volgt dat m =

Nadere informatie

Natuurkunde in context 5H. 1 Energieomzettingen Bewegingen in de sport en het verkeer

Natuurkunde in context 5H. 1 Energieomzettingen Bewegingen in de sport en het verkeer Natuurkunde in context 5H 1 Energieomzettingen Bewegingen in de sport en het verkeer Inhoud 1.1 Inleiding 1.2 Energiesoorten 1.3 Arbeid 1.4 Arbeid en warmte 1.5 Rendement 1.6 Vermogen 1.7 Afsluiting SLO_KoKo

Nadere informatie

De hoogte tijd grafiek is ook gegeven. d. Bepaal met deze grafiek de grootste snelheid van de vuurpijl.

De hoogte tijd grafiek is ook gegeven. d. Bepaal met deze grafiek de grootste snelheid van de vuurpijl. et1-stof Havo4: havo4 A: hoofdstuk 1 t/m 4 Deze opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Bij het et krijg je in 1 minuten ongeveer deelvragen. Oefen-examentoets et-1 havo 4 1/11 1. Een lancering.

Nadere informatie

a. Bepaal hoeveel langer. b. Bepaal met figuur 1 de snelheid waarmee de parachutist neerkomt.

a. Bepaal hoeveel langer. b. Bepaal met figuur 1 de snelheid waarmee de parachutist neerkomt. Deze examentoets en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Bij het et krijg je in 100 minuten ongeveer 22 vragen Et3 stof vwo6 volgens het PTA: Onderwerpen uit samengevat: Rechtlijnige beweging Kracht

Nadere informatie

natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL COMPEX

natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL COMPEX Examen VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 1 donderdag 26 mei totale examentijd 2 uur natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL COMPEX Vragen 1 tot en met 19 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer

Nadere informatie

Krachten Hoofdstuk 1. Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting)

Krachten Hoofdstuk 1. Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting) Krachten Hoofdstuk 1 een kracht zelf kun je niet zien maar... Waaraan zie je dat er een kracht werkt: Plastische Vervorming (blijvend) Elastische Vervorming (tijdelijk) Bewegingsverandering/snelheidsverandering

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo

Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo Samenvatting door N. 1441 woorden 9 oktober 2012 7,6 27 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova PARAGRAAF 1; KRACHT Krachten herkennen

Nadere informatie

5. Krachtenkoppels Moment van krachten

5. Krachtenkoppels Moment van krachten Fysica hoofdstuk 1 : Mechanica 1 e jaar 2 e graad (2uur) 5. Krachtenkoppels Moment van krachten 5.1 Definitie krachtenkoppel: Onder een koppel van krachten verstaat men twee even grote, evenwijdige en

Nadere informatie

6.2 Elektrische energie en vermogen; rendement

6.2 Elektrische energie en vermogen; rendement 6.2 Elektrische energie en vermogen; rendement Opgave 9 Het rendement bereken je met E nuttig en E in. E nuttig is de hoeveelheid energie die nodig is het water op te warmen. E in is de hoeveelheid energie

Nadere informatie

4,1. Samenvatting door L. 836 woorden 21 november keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde samenvattingen Havo 4 periode 2.

4,1. Samenvatting door L. 836 woorden 21 november keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde samenvattingen Havo 4 periode 2. Samenvatting door L. 836 woorden 21 november 2012 4,1 51 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Pulsar Natuurkunde samenvattingen Havo 4 periode 2. Hoofdstuk 3 Stroom, spanning en weerstand. * Elektrische

Nadere informatie

Testen en metingen op windenergie.

Testen en metingen op windenergie. Testen en metingen op windenergie. Inleiding Als we rond groene energie begonnen te denken, dan kwam windenergie als een van de meest vanzelfsprekende vormen van groene energie naar boven. De wind heeft

Nadere informatie

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering. 1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg

Nadere informatie

ALGEMEEN 1. De luchtdruk op aarde is ongeveer gelijk aan. A 1mbar. B 1 N/m 2. C 13,6 cm kwikdruk. D 100 kpa.

ALGEMEEN 1. De luchtdruk op aarde is ongeveer gelijk aan. A 1mbar. B 1 N/m 2. C 13,6 cm kwikdruk. D 100 kpa. LGEMEEN 1 De luchtdruk op aarde is ongeveer gelijk aan 1mbar. B 1 N/m 2. C 13,6 cm kwikdruk. D 100 kpa. 5 Van een bi-metaal maakt men een thermometer door het aan de ene kant vast te klemmen en aan de

Nadere informatie

Pretpark als laboratorium. Opdrachtenboekje secundair onderwijs

Pretpark als laboratorium. Opdrachtenboekje secundair onderwijs Pretpark als laboratorium Opdrachtenboekje secundair onderwijs Fysica in het pretpark: Opdrachten in Bobbejaanland - secundair onderwijs De oplossingen van de opdrachten zijn op uw vraag verkrijgbaar

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS 1 24 APRIL 2013 11:00 12:45 uur MECHANICA 1 Blok en veer. (5 punten) Een blok van 3,0 kg glijdt over een wrijvingsloos tafelblad met een snelheid van 8,0 m/s

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS 1 17 APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 Enige constanten en dergelijke MECHANICA 1 Twee prisma`s. (4 punten) Twee gelijkvormige prisma s met een hoek α van 30 hebben

Nadere informatie

aluminium 2,7 0, ,024 ijzer 7,9 0, ,012

aluminium 2,7 0, ,024 ijzer 7,9 0, ,012 DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dichtheid Soortelijke

Nadere informatie

Naam (plus beschrijving) Symbool Eenheid Formules. Druk = kracht per eenheid van oppervlakte p (N/m² = ) Pa

Naam (plus beschrijving) Symbool Eenheid Formules. Druk = kracht per eenheid van oppervlakte p (N/m² = ) Pa Naam (lus beschrijving) Symbool enheid ormules MHANIA in het derde jaar Dichtheid massa er eenheid van volume ρ kg /m³ m ρ V Druk kracht er eenheid van oervlakte (N/m² ) a A Hydrostatische druk in een

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.4/1.5 Significantie en wiskundige vaardigheden Omrekenen van grootheden moet je kunnen. Onderstaande schema moet je

Nadere informatie

Natuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen

Natuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen 4M versie 1 Natuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen Werk netjes en nauwkeurig Geef altijd een duidelijke berekening of een verklaring Veel succes, Zan Kracht, snelheid, versnelling,

Nadere informatie

verbrandingsgassen uit. Waarom is het gebruik van elektriciteit als energiebron niet altijd goed voor het milieu?

verbrandingsgassen uit. Waarom is het gebruik van elektriciteit als energiebron niet altijd goed voor het milieu? Luchtige auto 1p 20 De meeste auto s op de weg gebruiken als brandstof benzine, dieselolie of LPG. Tijdens het rijden stoten deze auto s schadelijke verbrandingsgassen uit. Noteer één van deze verbrandingsgassen

Nadere informatie

J De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden:

J De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden: Uitwerking examen Natuurkunde1 HAVO 00 (1 e tijdvak) Opgave 1 Itaipu 1. De verbruikte elektrische energie kan worden omgerekend in oules: 17 = 9,3 kwh( = 9,3 3, ) = 3,3 De centrale draait (met de gegevens)

Nadere informatie

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen - 35 - Krachten 1. Voorbeelden Eventjes herhalen! Hou er rekening mee dat veel begrippen en definities uit dit hoofdstuk herhaling zijn van de leerstof uit het derde jaar. De leerstof wordt in dit hoofdstuk

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom Si klas 1 Pagina 1 Wat gaan we doen? dinsdag 30 januari 2018 12:43 Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen Diagrammen van water en stoom Een stoominstallatie

Nadere informatie

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering Energie 2

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering Energie 2 1. "Een lamp met een vermogen van 40 watt staat 5 minuten aan. Bereken de hoeveelheid energie die de lamp heeft omgezet (in joule)." P = 40 W t = 5 min = 300s E = 40W x 300s E = 12000Ws = 12.000J = 12

Nadere informatie

natuurkunde havo 2018-II

natuurkunde havo 2018-II Heftruck Met een heftruck kunnen zware pakketten worden opgetild en vervoerd. Zie figuur 1. figuur 1 Als een pakket te zwaar is, kantelt de heftruck voorover. Neem aan dat het draaipunt D in de voorste

Nadere informatie

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering Rendement2

Onderwijs op maat voor uitdaging en motivering Rendement2 1. De Keukenboiler Makkelijk zo n elektrisch boilertje onder het aanrecht. Nooit meer wachten tot er warm water uit de kraan komt. En je hoeft geen warm water te delen met iemand uit de badkamer. a. Welke

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde / scheikunde 1 compex vmbo gl/tl 2010 - I

Eindexamen natuurkunde / scheikunde 1 compex vmbo gl/tl 2010 - I Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Open vragen Geef niet méér antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd, geef er dan twee

Nadere informatie

SO energie, arbeid, snelheid Versie a. Natuurkunde, 4M. Formules: v t = v 0 + a * t s = v gem * t W = F * s E Z = m * g * h F = m * a

SO energie, arbeid, snelheid Versie a. Natuurkunde, 4M. Formules: v t = v 0 + a * t s = v gem * t W = F * s E Z = m * g * h F = m * a SO energie, arbeid, snelheid Versie a Natuurkunde, 4M Formules: v t = v 0 + a * t s = v gem * t W = F * s E Z = m * g * h F = m * a Neem indien nodig g = 10 m/s 2. Geef duidelijke berekeningen met Gegeven

Nadere informatie

Werken met eenheden. Introductie 275. Leerkern 275

Werken met eenheden. Introductie 275. Leerkern 275 Open Inhoud Universiteit Appendix B Wiskunde voor milieuwetenschappen Werken met eenheden Introductie 275 Leerkern 275 1 Grootheden en eenheden 275 2 SI-eenhedenstelsel 275 3 Tekenen en grafieken 276 4

Nadere informatie

Theorie: Energieomzettingen (Herhaling klas 2)

Theorie: Energieomzettingen (Herhaling klas 2) les omschrijving 12 Theorie: Halfgeleiders Opgaven: halfgeleiders 13 Theorie: Energiekosten Opgaven: Energiekosten 14 Bespreken opgaven huiswerk Opgaven afmaken Opgaven afmaken 15 Practicumtoets (telt

Nadere informatie

Hoe kunnen we dat probleem oplossen? Door er zelf een te maken! Wij maken in dit project een bloem die reageert op het licht.

Hoe kunnen we dat probleem oplossen? Door er zelf een te maken! Wij maken in dit project een bloem die reageert op het licht. Bloemen hebben zonlicht nodig om te bloeien, sommigen gaan zelfs dicht als het donker wordt. We moeten ze ook steeds kunnen verzetten zodat ze kan geplaatst worden in de tuin, op de vensterbank, op het

Nadere informatie

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert

Nadere informatie

VOORBEREIDING OP DE TECHNISCHE GESCHIKTHEIDSPROEF VOOR BESTUURDERS-RANGERINGEN. versie juni 2011. versie februari 2014

VOORBEREIDING OP DE TECHNISCHE GESCHIKTHEIDSPROEF VOOR BESTUURDERS-RANGERINGEN. versie juni 2011. versie februari 2014 VOORBEREIDING OP DE TECHNISCHE GESCHIKTHEIDSPROEF VOOR BESTUURDERS-RANGERINGEN versie juni 2011 versie februari 2014 Beste kandidaat bestuurder-rangeringen, Als bestuurder-rangeringen vervul je een essentiële

Nadere informatie

Hoofdstuk 13 : Stelsels van vergelijkingen van de eerste graad met twee onbekenden.

Hoofdstuk 13 : Stelsels van vergelijkingen van de eerste graad met twee onbekenden. Hoofdstuk1: Stelsels van vergelijkingen met twee onbekenden - 9 - Hoofdstuk 1 : Stelsels van vergelijkingen van de eerste graad met twee onbekenden. Instap (boek pag ) Opgave: Zoek de afmetingen van alle

Nadere informatie

Bergtrein. Figuur 2 staat ook op de uitwerkbijlage. a. Bepaal de afstand die de trein op t = 20 s heeft afgelegd.

Bergtrein. Figuur 2 staat ook op de uitwerkbijlage. a. Bepaal de afstand die de trein op t = 20 s heeft afgelegd. Bergtrein In een bergachtig gebied kunnen toeristen met een bergtrein naar een mooi uitzichtpunt reizen De trein wordt aangedreven door een elektromotor en begint aan een rit naar boven In figuur 2 is

Nadere informatie

kringloop TS diagram berekeningen. omgevingsdruk / aanzuigdruk na compressor na de verbrandingskamers na de turbine berekend:

kringloop TS diagram berekeningen. omgevingsdruk / aanzuigdruk na compressor na de verbrandingskamers na de turbine berekend: kringloop vrijdag 12 september 2014 10:33 TS diagram berekeningen. p1 p2 p3 p4 omgevingsdruk / aanzuigdruk na compressor na de verbrandingskamers na de turbine berekend: q toe. q af, w en rendement theoretisch

Nadere informatie

a. Bepaal hoeveel langer. b. Bepaal met figuur 1 de snelheid waarmee de parachutist neerkomt.

a. Bepaal hoeveel langer. b. Bepaal met figuur 1 de snelheid waarmee de parachutist neerkomt. Deze examentoets en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Bij het et krijg je in 100 minuten ongeveer 22 vragen Et3 stof vwo6 volgens het PTA: Onderwerpen uit samengevat: Rechtlijnige beweging Kracht

Nadere informatie

Arbeid & Energie. Dr. Pieter Neyskens Monitoraat Wetenschappen pieter.neyskens@wet.kuleuven.be. Assistent: Erik Lambrechts

Arbeid & Energie. Dr. Pieter Neyskens Monitoraat Wetenschappen pieter.neyskens@wet.kuleuven.be. Assistent: Erik Lambrechts Introductieweek Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen 25 29 Augustus 2014 Arbeid & Energie Dr. Pieter Neyskens Monitoraat Wetenschappen pieter.neyskens@wet.kuleuven.be Assistent: Erik Lambrechts

Nadere informatie

- KLAS 5. a) Bereken de hellingshoek met de horizontaal. (2p) Heb je bij a) geen antwoord gevonden, reken dan verder met een hellingshoek van 15.

- KLAS 5. a) Bereken de hellingshoek met de horizontaal. (2p) Heb je bij a) geen antwoord gevonden, reken dan verder met een hellingshoek van 15. NATUURKUNDE - KLAS 5 PROEFWERK H6 22-12-10 Het proefwerk bestaat uit 3 opgaven met in totaal 31 punten. Gebruik van BINAS en grafische rekenmachine is toegestaan. Opgave 1: De helling af (16p) Een wielrenner

Nadere informatie

HEREXAMEN EIND MULO tevens IIe ZITTING STAATSEXAMEN EIND MULO 2009

HEREXAMEN EIND MULO tevens IIe ZITTING STAATSEXAMEN EIND MULO 2009 MNSTERE VAN ONDERWJS EN VOLKSONTWKKELNG EXAMENBUREAU HEREXAMEN END MULO tevens e ZTTNG STAATSEXAMEN END MULO 2009 VAK : NATUURKUNDE DATUM : VRJDAG 07 AUGUSTUS 2009 TJD : 7.30 9.30 UUR DEZE TAAK BESTAAT

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-I

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-I - + - + Eindexamen natuurkunde havo 2000-I 4 Antwoordmodel Opgave LEDs voorbeelden van schakelschema s: 50 Ω V LED A 50 Ω A V LED Als slechts één meter juist is geschakeld: punt. Maximumscore 2 2 voorbeeld

Nadere informatie

ENERGIE & ARBEID VWO

ENERGIE & ARBEID VWO ENERGIE & ARBEID VWO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is gratis te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan

Nadere informatie

Vlaamse Fysica Olympiade 27 ste editie 2014-2015 Eerste ronde

Vlaamse Fysica Olympiade 27 ste editie 2014-2015 Eerste ronde Vlaamse Olympiades voor Natuurwetenschappen KU Leuven Departement Chemie Celestijnenlaan 200F bus 2404 3001 Heverlee Tel.: 016-32 74 71 E-mail: info@vonw.be www.vonw.be Vlaamse Fysica Olympiade 27 ste

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 (elektriciteit)

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 (elektriciteit) Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 (elektriciteit) Samenvatting door een scholier 1671 woorden 2 december 2012 5,6 55 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Natuurkunde H2 elektriciteit

Nadere informatie

- 1 - E pot. 2 de graad 2 de jaar (1uur) oefeningen energie. Opgave 1:

- 1 - E pot. 2 de graad 2 de jaar (1uur) oefeningen energie. Opgave 1: de graad de jaar (uur) - - Opgave : Bereken de potentiële energie van een peroon van 60 die een toren van 0 beklit. (Oploing:,9 x 0 ) Oploing : 60 6,0 0 h 0,0 0 Gevr: pot? Forule: pot g h 6,0 0 9,8,0 0

Nadere informatie

QUARK_5-Thema-04-elektrische stroom Blz. 1. Grootheid Symbool Eenheid symbool Verband tussen eenheden Stroomsterkte I Ampère A 1 C

QUARK_5-Thema-04-elektrische stroom Blz. 1. Grootheid Symbool Eenheid symbool Verband tussen eenheden Stroomsterkte I Ampère A 1 C QUAK_5-Thema-04-elektrische stroom Blz. 1 THEMA 4: elektrische stroom Elektrische stroom Elektrische kring (L Verplaatsing van lading Spanningsbron -> elektrisch veld -> vrije ladingen bewegen volgens

Nadere informatie

HOGESCHOOL ROTTERDAM:

HOGESCHOOL ROTTERDAM: HOGESCHOOL ROTTERDAM: Toets: Natuurkunde Docent: vd Maas VERSIE B Opgave A: Een kogel wordt vertikaal omhoog geschoten met een snelheid van 300km/h. De kogel heeft een gewicht van 10N. 1. Wat is de tijd

Nadere informatie

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1 Vraag 1 Twee stenen van op dezelfde hoogte horizontaal weggeworpen in het punt A: steen 1 met een snelheid v 1 en steen 2 met snelheid v 2 Steen 1 komt neer op een afstand x 1 van het punt O en steen 2

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen

Alternatieve energiebronnen Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen

Nadere informatie

KeCo-opgaven mechanica (arbeid en energie) HAVO4

KeCo-opgaven mechanica (arbeid en energie) HAVO4 KeCo-opgaven mechanica (arbeid en energie) HVO KeCo-opgaven mechanica (arbeid en energie) HVO M.. en bepaald type aterpomp is in staat om in redelijk korte tijd 30 liter ater omhoog te pompen over een

Nadere informatie

natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL

natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2018 tijdvak 1 donderdag 24 mei 13.30-15.30 uur natuur- en scheikunde 1 CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Gebruik het BINAS informatieboek. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

Oefenopgaven havo 5 et-4: Warmte en Magnetisme 2010-2011 Doorgestreepte vraagnummers (Bijvoorbeeld opgave 2 vraag 7) zijn niet van toepassing.

Oefenopgaven havo 5 et-4: Warmte en Magnetisme 2010-2011 Doorgestreepte vraagnummers (Bijvoorbeeld opgave 2 vraag 7) zijn niet van toepassing. Oefenopgaven havo 5 et-4: Warmte en Magnetisme 2010-2011 Doorgestreepte vraagnummers (Bijvoorbeeld opgave 2 vraag 7) zijn niet van toepassing. Opgave 2 Aardwarmte N2-2002-I -----------------------------------------------------------------

Nadere informatie

eenvoudig rekenen met een krachtenschaal.

eenvoudig rekenen met een krachtenschaal. Oefentoets Hieronder zie je leerdoelen en toetsopdrachten. Kruis de leerdoelen aan als je denkt dat je ze beheerst. Maak de toetsopdrachten om na te gaan of dit inderdaad zo is. Na leren van paragraaf.1

Nadere informatie

ARBEID EN ENERGIE. Bijlage: zwaarte-energie, veerenergie, kinetische energie

ARBEID EN ENERGIE. Bijlage: zwaarte-energie, veerenergie, kinetische energie ARBEID EN ENERGIE 1 Arbeid 2 Voorbeelden van werktuigen 3 Vermogen 4 Energie 5 Wet van behoud van energie 6 Het rendement van apparaten 7 Positieve en negatieve arbeid Bijlage: zwaarte-energie, veerenergie,

Nadere informatie

Flipping the classroom

Flipping the classroom In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen. Dit zelf les noemen we: Flipping the classroom 2 Hoe gaan we te werk? 1. Je krijgt of kiest

Nadere informatie