Proefverslag 472. De invloed van het ruw eiwitniveau op de vroeg-embryonale sterfte bij gelten

Transcriptie

1 Proefverslag 472 De invloed van het ruw eiwitniveau op de vroeg-embryonale sterfte bij gelten (proef VFC-35, projectcode VF95-5 ; PV-472; Y1997) auteurs drs. A. Dirkzwager dr. ir. C. Smits dr. ir. P.J. van der Aar maart 1997 Trefwoorden: embryonale sterfte, ruw eiwit, ureum, progesteron, creatinine, vroegdragend, zeugenvoer Instituut voor de Veevoeding "De Schothorst" Meerkoetenweg 26, Postbus AM LELYSTAD tel.nr Conclusion and summary EFFECT OF CRUDE PROTEIN LEVEL ON EARLY EMBRYONIC MORTALITY IN GILTS A trial with 41 young gilts was conducted to investigate the effect of the crude protein level (150 or 90 g RE/kg) in the diet in early gestation. The animals were slaughtered on the 35 th day of gestation, and their uteruses were examined. The number of ovulated eggs and the number of foetuses in the uterus were counted and the percentage of embryonic mortality was calculated. These parameters were not affected by the experimental treatments. Furthermore, blood samples were taken around the 4 th day and the 12 th day after insemination to determine the progesterone, creatinine and urea contents. Of the experimental treatment no effects were found on the progesterone values, nor was a relationship established between the progesterone values and the number of ovulated eggs, the number of embryos on the 35 th day, or the embryonic mortality. As was expected, the protein supply did not influence the urea level. Also in the treatment with the high protein contents, the urea values were on a quite low level. With the treatment with the low crude protein content, a higher creatinine content was found in the blood. A higher creatinine content is indicative of major muscular atrophy, but the higher content was not related with a lower weight gain of the gilts. However, a higher creatinine content appeared to be related with a decreased growth of foetuses and a lower percentage of embryonic mortality. The latter agrees with the theory that a lower growth results in that discrepancies between foetuses are reduced, which is desirable for a proper nidation in the uterus. Inleiding In de literatuur wordt aangegeven dat een te hoog voerniveau in het begin van de dracht bij gelten een verhoogd risico geeft op

2 embryonale sterfte. Een aantal factoren die dit effect kunnen verklaren zijn: - Een hoog voerniveau kan een ongelijke groei van embryo's bevorderen, waardoor de kans groter wordt dat de uterus in een zodanige fase verkeert dat ze voor achterblijvende embryo's niet meer geschikt is voor innesteling. - Een hoog voerniveau zou de metabole activiteit van de lever verhogen, waardoor progesteron dat de lever passeert sneller wordt afgebroken en de concentratie in het bloed daalt. Een hogere progesteronconcentratie zou gerelateerd zijn aan een hoger percentage overlevende embryo's. Zelden is onderzocht of een bepaalde component in het voer aanleiding kan geven tot verhoogde embryonale sterfte. Bij melkvee is bekend dat een te hoog eiwitniveau, vooral uit onbestendige eiwitten, de kans op fertiliteitsproblemen verhoogt. Dit wordt verklaard doordat eiwit wordt omgezet in ammoniak en ureum, die een schadelijk effect kunnen hebben op eicellen, sperma en/of foeten. Daarnaast wordt aangegeven dat daarbij de ph in de baarmoeder daalt, wat minder gunstig zou zijn voor de innesteling van embryo's. Ook bij slachtkuikenmoederdieren wordt aangegeven dat boven een bepaald ruw eiwitgehalte in het voer de broeduitkomsten verlaagd zijn. In dit onderzoek wordt de hypothese getest, dat een hoog ruw eiwitniveau bij gelten resulteert in een verhoogde embryonale sterfte. Proefdoel 1. Nagaan wat het effect is van het ruw eiwitniveau in het dragende zeugenvoer op de vroeg-embryonale sterfte bij gelten. 2. Onderzoek naar de mogelijkheid om een bloedparameter te vinden die gerelateerd is aan het optreden van vroegembryonale sterfte. Proefopzet Proefbehandelingen behandeling voercode 1. controle, RE 150 g/kg A 2. laag ruw eiwit, RE 90 g/kg B Proefuitvoering F2-geltjes werden in groepshuisvestiging vanaf een gewicht van 40 kilo beperkt gevoerd, waarbij gestreefd werd naar een groei van circa 650 g/dag. Op dag 200 werden ze overgeplaatst naar de individuele huisvesting. De gelten werden op berigheid gecontroleerd en de data werden genoteerd. Een week voor de te verwachten tweede berigheid werden ze "geflushed" door 3,0 kg dragend zeugenvoer te verstrekken. Bij de tweede berigheid werden ze tweemaal geïnsemineerd en ingedeeld naar de verschillende proefvoeders, waarvan 2,0 kg werd verstrekt. Er werd naar gestreefd om twee gelten uit een zelfde toom zo goed mogelijk over de twee behandelingen te verdelen. Rond dag 4 en dag 12 na inseminatie werd een bloedmonster genomen waarin het progesteron-, ureum- en creatininegehalte werd bepaald. Op dag 35 werden de gelten geslacht op het slachthuis en werden de baarmoeders verzameld. Deze werden de volgende dag beoordeeld volgens een bepaald protocol, onder andere werd het aantal geovuleerde eicellen en het aantal foeten vastgesteld waaruit de embryonale sterfte kon worden berekend. Proefvoersamenstellingen In tabel 1 wordt de procentuele samenstelling van de proefvoeders gegeven. Tabel 1 De procentuele samenstelling van de proefvoeders en enkele berekende gehalten behandeling controle laag RE voercode A B citruspulp 5,00 5,00 destructievet (<0,5% pol.) 4,06 -,-- erwten (22% re) 8,70 6,50 gerst -,-- 6,70 melasse-riet (47,5% su.) 5,00 5,00 maïsglutenvoer (20% re) 10,00 -,-- pulp (10-15 % su.) -,-- 7,50

3 palmpitschilfers (22% rc) 5,00 -,-- sojaolie -,-- 0,66 getoaste sojabonen -,-- 2,90 tarwegries 19,00 25,00 tapioca (64% zetm.) 9,70 39,07 tarwe 15,90 -,-- zonnebloemschroot (32% re) 15,00 -,-- zout 0,25 0,30 premix fytase ( FTU/kg) 0,49 0,48 krijt 0,50 0,50 premix zeugen 0,50 0,50 totaal 100,00 100,00 Berekende gehalten (g/kg): EW x ,0 97,1 ruw eiwit Il.vert. lys. 4,11 2,84 il.vert. meth. + cyst. 4,03 1,87 il.vert. threon. 3,30 1,74 ruw vet linolzuur 11,0 10,7 zetm. + su. vrk Bij het proefvoer met 90 g ruw eiwit werd bewust gekozen voor een lager il.vert. lysinegehalte, dat ook wordt aanbevolen in zeugenvoeders voor het eerste stadium van de dracht. De gehalten van de andere aminozuren waren berekend op de minimaal door de CLO-Controle aangegeven verhouding ten opzichte van lysine in het voer. De berekende en de bepaalde waarden voor ruw eiwit, ruw vet en zetmeel kwamen goed met elkaar overeen. Resultaten De proef werd uitgevoerd van augustus 1995 tot april Door wat moeilijkheden met het berig worden van de gelten, varieerde de leeftijd waarop de gelten werden gedekt. Ook werden een aantal dieren met hormonen behandeld, PG 600 (FSH- en LH-werking), om de bronst op te wekken. Het bleek dat het aantal ovulaties en de embryonale sterfte niet verschilde als dieren al dan niet met hormonen behandeld waren, zodat de resultaten van de behandelde en onbehandelde dieren bij elkaar zijn gevoegd. Uiteindelijk werd van 41 gelten een volledige dataset verzameld. De resultaten werden gecorrigeerd voor de leeftijd bij inseminatie en voor verschillen tussen beren. In tabel 2 zijn de resultaten weergegeven. Tabel 2 Gegevens van de gedekte gelten, de embryonale sterfte en enkele kenmerken van de foeten controle laag RE ksv aantal gelten gem. dekleeftijd (dgn) gem. dekgewicht (kg) 130,6 129,2 (p<0,05) gem. groei dekken-d35 (g/d) aantal ovulaties 13,4 13,6 1,1 aantal foeten (D35) 11,0 11,5 1,6 % vroeg-embryonale sterfte 17,5 16,1 10,8 gewicht foet D35 (g) 4,9 4,5 1,1 lengte foet (cm) 4,1 4,0 0,4 lengte vliezen (cm) 51,4 49,5 4,7 tot. lengte baarmoeder (cm)* tot. gewicht baarmoeder vol (g) tot. gewicht baarmoeder leeg (g)**

4 gewicht baarmoeder vol/foet (g) gewicht baarmoeder leeg/foet (g) lengte baarmoeder/foet (cm) lengte vliezen/lengte foet 12,4 12,8 2,6 * Bij de totale lengte en het gewicht van de baarmoeder is het gewicht en de lengte van de beide baarmoederhoornen gerekend ** Het verschil in gewicht tussen de volle en lege baarmoeder wordt bepaald door het gewicht van het vruchtwater, de vliezen en de foeten. De groei na dekken is bij de behandeling met het lage ruw eiwitgehalte lager. Het aantal ovulaties is vrij laag, doch dit wordt wel vaker gevonden in de literatuur. Er is geen significant verschil in het aantal ovulaties, het aantal foeten op dag 35 en het percentage embryonale sterfte. Uit de k.s.v. (= kleinste significante verschil) blijkt dat er een behoorlijke spreiding was in de metingen, waardoor het moeilijk is om significante verschillen te vinden. Het gewicht van de foeten is in de laag eiwitbehandeling wat lager. In tabel 3 staan de resultaten van het bloedonderzoek vermeld. Tabel 3 Enkele bloedparameters gemeten rond dag 4 en dag 12 na inseminatie dag 4 controle laag RE ksv progesteron (ng/ml) 10,6 12,1 3,23 ureum (mmol/l) 4,55 3,72 0,47 creatinine (umol/l) ,4 dag 12 progesteron (ng/ml) 29,6 28,3 5,42 ureum (mmol/l) 4,35 3,16 0,47 creatinine (umol/l) ,8 De progesteronwaarden laten geen significant verschil zien tussen de twee behandelingen. De gevonden waarden komen overeen met waarden genoemd in de literatuur. De progesteronwaarden werden over de behandelingen heen aan de embryonale sterfte of aan het aantal foeten gerelateerd. Het bleek dat er een zeer lage correlatie bestond (R = 0,2) tussen de progesteronwaarden op dag 3-5 en dag en het aantal ovulaties. De correlatie tussen de progesterongehalten, het aantal foeten en het % embryonale sterfte was nog lager (R < 0,1). Nergens werd een significante relatie gevonden. De ureum- en creatininewaarden laten een significant verschil zien tussen de proefbehandelingen. Voor het ureumgehalte hangt dit sterk samen met de hoeveelheid ruw eiwit die in de behandelingen werd opgenomen en is overeenkomstig de verwachting. De ureumwaarde bij de behandeling met het hoge ruw eiwitgehalte lag ook nog op een vrij laag niveau. Er werd geen relatie gevonden tussen het ureumgehalte en de embryonale sterfte, de groei van de gelten of het gewicht van de foeten. De creatininegehalten verschillen significant van elkaar tussen de behandelingen. Er werd een negatieve relatie gevonden tussen de creatinineconcentratie en het gewicht van de foeten (R = - 0,29, dit was bijna significant) en het percentage afgestorven foeten (R = - 0,27). Discussie In dit onderzoek werd geen effect gevonden van de eiwitvoorziening op de embryonale sterfte bij gelten. Dit kan veroorzaakt zijn doordat de verschillen tussen de voeders onvoldoende groot waren. Het is ook mogelijk dat beneden een bepaald eiwitniveau geen effect optreedt; dit is bekend bij melkvee en leghennen. De gevonden ureumwaarden waren wel significant verschillend tussen de behandelingen, maar lagen ook voor de hoog ruw eiwitbehandeling nog op een vrij laag niveau. Het toxische effect van ureum op embryo's, waardoor embryonale sterfte zou kunnen optreden, zal pas bij hogere niveaus optreden. Waar een eventueel kritisch ruw eiwit- en ureumniveau bij varkens ligt, is niet duidelijk. De progesteronwaarden laten een geringe relatie zien met het aantal ovulaties. De spreiding tussen het aantal ovulaties is ook vrij laag. Het progesterongehalte is niet gerelateerd aan het aantal foeten op dag 35 of aan de embryonale sterfte. In de literatuur worden deze relaties wel aangegeven. Het is mogelijk dat door de grote spreiding bij zowel de embryonale sterfte als bij progesteronconcentraties eventuele relaties niet werden aangetoond. Opvallend is dat de groei van de gelten tussen de dag van inseminatie en dag 35 lager is in de behandeling met het lage ruw eiwitgehalte; wel was de spreiding in de groei erg groot. Het is mogelijk dat de eiwit- c.q. il. verteerbare lysinegift in de behandeling met laag ruw eiwit te laag was voor normale groei van de gelten, ondanks een voor de praktijk normaal voerniveau van 2,0 kg.

5 Volgens het CVB is de behoefte van gelten aan il.verteerbaar lysine tot dag 30 van de dracht 7 tot 8 g per dag. In deze proef kregen de gelten in de behandelingen met normaal resp. laag ruw eiwitgehalte 8,2 en 5,7 g il. verteerbaar lysine per dag. De lysinegift in de behandeling met het lage ruw eiwitgehalte is lager dan de aangegeven behoefte en zou de lagere groei van de gelten kunnen verklaren. Uit de literatuur blijkt dat een laag lysinegehalte geen effect hoeft te hebben op de embryonale sterfte; dit wordt ook in deze proef bevestigd. Ondanks het feit dat creatinine in het bloed duidt op de afbraak van spiereiwit, werd geen verband gevonden tussen het creatininegehalte en de groei van de gelten. Wel werd een negatief verband gevonden tussen het creatininegehalte, de groei van de foeten en het % embryonale sterfte. Dit laatste zou overeenstemmen met de theorie dat een lagere groei van de foeten meestal samengaat met minder variatie in het gewicht, waardoor de kans op implantatie wordt verbeterd. Conclusie en samenvatting In een proef met 41 geltjes is onderzoek uitgevoerd naar het effect van het ruw eiwitniveau (150 of 90 g RE/kg) in het voer aan het begin van de dracht. Op dag 35 van de dracht werden de dieren geslacht en de baarmoeders verzameld. In de baarmoeder werden het aantal geovuleerde eicellen en het aantal foeten vastgesteld en werd het percentage embryonale sterfte berekend. De proefbehandelingen hadden geen effect op deze parameters. Daarnaast is bloed afgenomen rond dag 4 en dag 12 na inseminatie. Hierin werd het progesteron-, creatinine- en ureumgehalte bepaald. Er was geen effect van de proefbehandelingen op de progesteronwaarden. Ook werden geen relaties gevonden tussen de progesteronwaarden en het aantal geovuleerde eicellen, het aantal embryo's op dag 35 of de embryonale sterfte. De eiwitvoorziening had, zoals werd verwacht, wel een effect op de ureum-spiegel. De ureumwaarden lagen ook in de behandeling met het hoge eiwitgehalten op een vrij laag niveau. Bij de behandeling met het lage ruw eiwitgehalte werd een hoger creatininegehalte in het bloed gevonden. Een hoger creatininegehalte duidt op een grotere spierafbraak, maar het hogere gehalte was niet gerelateerd aan een lagere groei van de gelten. Wel bleek een hoger creatininegehalte gerelateerd te zijn aan een lagere groei van de foeten en een lager % embryonale sterfte. Dit laatste stemt overeen met de theorie dat door een lagere groei de ongelijkheid tussen de foeten wordt verminderd, wat gewenst is voor een goede innesteling in de baarmoeder.