DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE VLUCHT

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE VLUCHT Locatie : Brinnr. : 23PP Plaats : Bunschoten-Spakenburg Registratienummer : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 8

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 27, waarvan 3 doelgroepkleuters. Aantal kleuters in groep b: 31, waarvan 4 doelgroepkleuters. 2. HET TOTAALBEELD De directie en het team van hebben het vorige schooljaar het handelingsgericht werken schoolbreed gereactiveerd. Ze hebben daartoe duidelijke afspraken gemaakt met betrekking tot de groepsoverzichten en de groepsplannen. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 8

3 Alle leraren hebben toen een groepsoverzicht opgesteld waarmee ze de onderwijsbehoeften van hun leerlingen in kaart brachten en ze hebben een groepsplan opgesteld. Het groepsoverzicht is ook gebruikt bij de overdracht van de groep aan het einde van het schooljaar. Aan het begin van dit schooljaar hebben de leraren op basis van de overdracht en het groepsoverzicht nieuwe groepsplannen opgesteld. Elk groepsplan is na twee maanden geëvalueerd en op grond van deze evaluatie heeft iedere leraar voor zijn groep nieuwe groepsplannen opgesteld. Deze groepsplannen bieden voldoende handvatten voor het plannen van het onderwijs. De kwaliteit van zowel de groepsplannen als de groepsoverzichten is sinds het laatste inspectiebezoek (ongeveer 10 maanden geleden) aanzienlijk verbeterd. Hoewel de school hiermee duidelijk op de goede weg is, zullen deze documenten ook de komende periode verder verfijnd moeten worden. Ze krijgen dan nog nadrukkelijker een plaats bij de planning, uitvoering en evaluatie van het onderwijs. Het didactisch en pedagogisch handelen van de leraren is van een behoorlijk niveau. De lokalen zijn taaluitlokkend ingericht met labels op diverse objecten, een letter- en een cijfermuur en een thematafel. Leerlingen nemen enthousiast en actief deel aan de diverse activiteiten en krijgen voldoende ruimte zelf initiatief te nemen. Er heerst dan ook een fijne sfeer in de groepen. Ongeveer 19% van de leerlingen van de school valt onder de door de gemeente gehanteerde definitie doelgroepleerling (doelgroepleerling = leerling met leerlinggewicht). Het percentage doelgroepleerlingen in de huidige groepen 1 en 2 ligt iets lager, namelijk op ongeveer 12%. De school benadrukt evenwel dat deze definitie niet toereikend is en dat daardoor een aantal leerlingen niet onder deze definitie valt, dat wel tot de doelgroep gerekend zou kunnen worden. Alle leerlingen, en dus ook de doelgroepleerlingen, profiteren van de onderwijskundige ontwikkelingen binnen de school en de door de school gerealiseerde onderwijskwaliteit. Er zijn twee VVE-speelzalen in de omgeving van de school. De meeste kleuters komen van één van beide speelzalen. Daarnaast heeft een gering aantal kleuters geen speelzaal of kinderdagverblijf bezocht. De school participeert in diverse VVE-activiteiten binnen de gemeente. Zo zet ze overeenkomstig de gemeentelijke afspraken in groep 1 het programma Ik ben Bas in, werken de leraren met de dagritmekaarten en vindt er warme overdracht plaats tussen de speelzalen en de school indien peuters een D of E gescoord hebben op de peutertoets of wanneer de peuterleidsters zich zorgen maken om een peuter, met name op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast is de school het afgelopen schooljaar gestart met het project Verteltassen en zet ze naast het reguliere programma Boekenpret in. Doordat de school nog geen visie op VVE heeft geformuleerd en de noodzakelijke coördinatie ontbreekt, lijken de verschillende VVE-activiteiten los van elkaar te staan. Dit komt de effectiviteit niet ten goede. Ouders worden betrokken bij diverse onderwijsactiviteiten. De ouders waarmee de inspectie heeft gesproken waren enthousiast over de school. Zij wisten goed aan te geven wat de letter en het cijfer van de week waren en meldden dat kinderen regelmatig gevraagd wordt een object beginnend met de letter van de week mee naar school te nemen. Ook waren ze op de hoogte van het thema van deze periode. Hierover worden ze door middel van de tweewekelijkse nieuwsbrief geïnformeerd. Ontwikkelpunten met betrekking tot het VVE-beleid liggen voor de school met name binnen de aspecten kwaliteitsbeleid, ouderbeleid, en de doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool. Daarnaast verdient het volgen van de taalontwikkeling m.n. bij de doelgroepleerlingen extra aandacht. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 8

4 Hieronder volgt een toelichting op dit algemene beeld. 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Bunschoten-Spakenburg A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik ben Bas, Schatkist, Boekenpret, voorloper Wereld in Getallen, Leefstijl, Zwart-op-wit A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 2 A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 3 A1.2 De school gebruikt Schatkist bij de planning van het aanbod. Ook zet zij, zoals binnen de gemeente afgesproken, het programma Ik ben Bas in. Ook wordt Boekenpret ingezet. De school verzorgt in voldoende mate een gestructureerd aanbod voor de aspecten taalontwikkeling en voorbereidend rekenen. Daarnaast zet ze voor de gebieden sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling aanvullende programma s in. A3 Beide groepen zijn vrij groot (respectievelijk 27 en 31 leerlingen). De leraren staan vrijwel de gehele week alleen voor de groep. Op dinsdag- en donderdagochtend wordt de huidige groep 2 gedurende een uur gesplitst. Hoewel leraren in hun planning aangeven regelmatig in kleine groepen te werken, staat de effectiviteit van de instructie hierbij onder druk, omdat de andere kinderen in de groep nog veel aandacht vragen. De leraren worden daardoor te vaak gedwongen de instructie aan de kleine groep te onderbreken om elders corrigerend of stimulerend op te treden. Zeker bij risicoleerlingen is het van belang dat de instructie intensief en ononderbroken plaatsvindt. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 B3 Intake 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3 B7 Rekening houden met de thuistaal n.v.t. B1 Het algemene ouderbeleid binnen de school is van voldoende niveau. De school hecht er veel waarde aan ouders te betrekken bij het onderwijs. Het project Verteltassen en Boekenpret, waarbij ouders een belangrijke rol spelen, zijn hiervan goede voorbeelden. Doordat de school echter geen specifiek beleid geformuleerd heeft voor de ouders van de doelgroepleerlingen, blijft onduidelijk in hoeverre zij deze ouders daadwerkelijk bereikt en op welke wijze ze gerichte acties onderneemt om deze ouders (nog) meer bij de school te betrekken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 8

5 Doordat de school nog geen streefdoelen heeft geformuleerd is voor haar nauwelijks na te gaan of de vele activiteiten effectief zijn of dat er aanpassingen doorgevoerd moeten worden. B2 Ouders geven aan zich gekend te voelen en typeren de school als warm en veilig. Ook waarderen zij de laagdrempeligheid van de school. Zij geven aan zowel tijdens de intake als tijdens de voorlichtingsavonden voldoende geïnformeerd te zijn over de programma s en activiteiten in het kader van VVE. B4 De school tracht onder andere door het aankondigen van het nieuwe thema (anker), het presenteren van de letter en het cijfer van de week en het inzetten van Boekenpret ouders te stimuleren ook thuis bezig te gaan met ontwikkelingsstimulerende activiteiten. Leraren nodigen ouders soms uit de afsluiting van een thema bij te wonen. Toch laat de school nog kansen liggen. Leraren zouden bijvoorbeeld aan het begin van een nieuw thema een overzicht van de anker- en/of de basiswoorden mee kunnen geven en ouders door middel van enkele suggesties adviseren hoe hiermee met hun kinderen thuis aan de slag te gaan. Doordat de school geen gericht beleid voert hoe met name de ouders van de doelgroepleerlingen hiertoe te stimuleren en de school evenmin bijhoudt in hoeverre deze ouders daadwerkelijk bereikt worden, beschouwt de inspectie deze indicator als een ontwikkelpunt voor de school. B7 Op de school zitten (vrijwel) geen niet-nederlandstalige leerlingen. Wel heeft de school te maken met autochtone leerlingen waarbij in de thuissituatie dialect gesproken wordt. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol 3 C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke 3 competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar n.v.t. afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 3 C3.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en 3 verrijken het spelen en werken C3.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling 3 van de individuele kinderen VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 8

6 C1.2 De leerlijnen zijn vastgelegd en op basis van een heldere jaarplanning bepalen de leraren het aanbod voor de komende periode. C1.4 Aan de hand van de groepsoverzichten en de daarvan afgeleide groepsplannen realiseren de leraren afstemming. Deze wordt niet alleen gerealiseerd op basis van leeftijd, maar vooral ook op basis van ontwikkelingsniveau. Binnen de groepsplannen is er sprake van gedifferentieerde doelen voor de drie onderscheiden subgroepen. C2.2 De leraren geven duidelijk aan welk gedrag wel en welk niet getolereerd wordt. C3.1 Ten tijde van het inspectiebezoek was groep 2 verdeeld in twee groepen. Elke groep kreeg van een andere leraar les, maar elk in een andere ruimte. De inspectie kon daardoor deze indicator niet beoordelen. C3.6 De leraren nodigen de leerlingen uit te reageren of spontaan met ideeën te komen. Zij reageren daar vervolgens zowel in taal als in gedrag adequaat op. C3.7 De leraren volgen de ontwikkeling van hun leerlingen nauwgezet en stemmen hun activiteiten in voldoende mate af op de behoeften van individuele kinderen. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 3 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig 3 hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 3 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden D1.1 De school beschikt over een systematisch observatie-instrument. Er zijn afspraken gemaakt wanneer en hoe het instrument wordt ingevuld. Daarnaast zetten leraren diverse genormeerde instrumenten in voor het volgen van de taal- en rekenontwikkeling van de leerlingen. D1.4 De leraren zorgen in voldoende mate voor begeleiding bij de taalontwikkeling van hun leerlingen. Er is echter onvoldoende sprake van gericht taalbeleid voor de doelgroepleerlingen. Zo kunnen de leraren gerichter en systematischer controleren welke basiswoorden de doelgroepleerlingen al beheersen aan het begin van een nieuw anker. Door dit te vergelijken met de woorden die deze leerlingen beheersen aan het eind van het anker, volgen zij systematisch de ontwikkeling van de woordenschat van deze kinderen en kunnen zij zo nodig bijtijds specifieke onderwijskundige maatregelen nemen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool 2 E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E3 De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 3 E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en 2 voert die aantoonbaar en planmatig uit VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 8

7 E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 3 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 E1 Binnen de school is momenteel niemand aangesteld als VVE-coördinator. E2 De school heeft haar kwaliteitsbeleid vastgesteld. Binnen het kwaliteitsbeleid is echter nauwelijks sprake van specifieke aandacht voor het VVE-beleid. De school heeft bijvoorbeeld noch uitgangspunten noch doelen geformuleerd voor haar VVE-beleid. Ze heeft evenmin vastgelegd hoe de effecten van het VVE-beleid gemonitord moeten worden. E4 Door het ontbreken van gericht VVE-beleid is het vrijwel onmogelijk dit beleid te evalueren en op grond van de bevindingen gerichte verbetermaatregelen te nemen. E6 Zoals hierboven vermeld wordt er binnen het kwaliteitsbeleid van de school onvoldoende aandacht besteed aan specifiek VVE-beleid. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 3 F3 De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de 3 instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 3 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar 2 afgestemd F1 De meeste kleuters hebben voordat zij op komen, een peuterspeelzaal bezocht. De kinderen komen niet allemaal van dezelfde peuterspeelzaal. Hoewel er in de praktijk incidenteel contacten zijn tussen de school en de afleverende speelzalen, is er nauwelijks sprake van coördinatie tussen de verschillende instellingen. Van belang is dat de vroegschool in overleg met de aanleverende voorscholen bepaalt op welke gebieden en in welke mate er coördinatie en afstemming noodzakelijk en gewenst is. F3 De overdracht vindt plaats zoals op gemeentelijk niveau is vastgelegd. De peuterspeelzalen zorgen voor adequate schriftelijke overdracht en daar waar het D- of E-scorende peuters betreft, is er sprake van een warme overdracht. De inspectie ziet hier echter als mogelijk ontwikkelpunt de warme overdracht niet te beperken tot de D- en E-scorende peuters, maar deze in te zetten bij alle doelgroeppeuters en in die gevallen waarbij door de leidsters risico s zijn geconstateerd. Ook kunnen leraren van de basisschool indien zij aanvullende informatie willen inwinnen over een kleuter, zelf contact opnemen met de leidster van de desbetreffende peuterspeelzaal. F5 Alle VVE-locaties binnen de gemeente gebruiken hetzelfde programma (Ik ben Bas). In dit opzicht is er sprake van een zekere methodische afstemming. Over de wijze waarop de methode gebruikt wordt i.c. het pedagogisch en didactisch handelen van de leidsters en de leraren is geen sprake van afstemming. F6 Er is nauwelijks sprake van gemeenschappelijk ouderbeleid tussen en de verschillende peuterspeelzalen. F7 Ook ten aanzien van de leerlingenzorg is er nauwelijks sprake van afstemming. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 8

8 G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken 3 G2 De resultaten zijn van voldoende niveau n.t.b. G3 Verlengde kleuterperiode 3 G1 De resultaten van de leerlingen worden gemeten zoals binnen de gemeente is afgesproken. G2 De resultaten van alle leerlingen zijn van voldoende niveau. Hoewel de inspectie een nadere analyse heeft gemaakt van de opbrengsten van de doelgroepleerlingen in vergelijking tot die van de gehele groep, is hieruit op dit moment nog niet een duidelijke conclusie te trekken, omdat het om te kleine aantallen gaat. Het behoort nog niet tot het repertoire van de school om naast de schoolbrede en groepsgerichte evaluaties van de opbrengsten specifiek te kijken aar de resultaten van de doelgroepleerlingen. Dit is een ontwikkelpunt voor de school. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 8