KLEINSCHALIG WONEN VOOR

Transcriptie

1 KLEINSCHALIG WONEN VOOR MENSEN MET DEMENTIE IN DE PROVINCIE UTRECHT 1-METING 2011 voor Provincie Utrecht auteur Henk Nouws, Claasje Reijers bv Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT tel fax februari 2012

2 INHOUD 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling Lees mij Vergelijking met Hoe te gebruiken Onderzoeksmethode Ontwikkelingen Enkele begrippen Ontwikkeling capaciteit Behoefte in Behoefte op lange termijn Aanbod in Conclusie Aantal kleinschalige projecten Aantal projecten en plaatsen Transformaties Conclusie Kenmerken van kleinschalige projecten Startjaar Jaar realisatie nieuwe projecten Ontwikkelstadium Groepsgrootte Ligging Bekostiging Eigendom vastgoed Spreiding Spreiding over gemeenten Materiaal voor beleid per gemeente Kaarten 2012 en 2017, capaciteit, tekort, witte vlekken Bijlage overzicht vraag en capaciteit Bijlage overzicht locaties... 63

3 1 INLEIDING Het onderwerp van deze monitor is kleinschalig wonen voor mensen met dementie in de provincie Utrecht. Dit rapport biedt cijfermateriaal aan voor hen die zich bezighouden met de ontwikkeling van zorg voor mensen met dementie in de provincie. De monitor geeft cijfers over de ontwikkeling van de verblijfscapaciteit voor mensen met dementie, in het bijzonder kleinschalige zorg, voor de jaren De monitor zet het aanbod af tegen de vraag en trekt daaruit conclusies. De cijfers zijn uitgesplitst per woonkern, en zijn transparant, zodat aanbieders, gemeenten, woningcorporaties en beleidsmakers in staat zijn om ze te gebruiken voor de eigen lokale beleidsontwikkeling. 1.1 AANLEIDING De aanleiding voor het rapport is het doel van de provincie Utrecht om de groei en spreiding van kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie te stimuleren. De basis daarvoor is het Flexibel stimuleringsprogramma Kleinschalige Woonvormen voor mensen met dementie Tijdens het aanvangsmoment van het stimuleringsprogramma heeft er een nulmeting 1 kleinschalig wonen voor mensen met dementie plaatsgevonden. Bekend is daardoor hoe de stand van zaken op was. De ontwikkeling van het kleinschalig wonen in de jaren sinds de nulmeting is het onderwerp van deze rapportage. 1.2 DOELSTELLING Hoofddoel van deze 1-meting is vast te stellen in welke mate het aantal plaatsen voor mensen met dementie in de provincie Utrecht de afgelopen jaren is toegenomen en meer is gespreid over de kleinere gemeenten en kernen. De feitelijke ontwikkeling is afgezet tegen de doelstelling van het Stimuleringsprogramma van provincie Utrecht en gekeken is of het doel van dit programma (400 kleinschalige plaatsen er bij) is gehaald. Een tweede doel van het onderzoek is materiaal bijeenbrengen voor de aanbieders en beleidsmakers op lokaal niveau, onder meer gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders. Hoe groot is de vraag op woonplaatsniveau? Hoe ontwikkelt het aanbod zich? Dekt het aanbod de vraag? Hoe is de ontwikkeling van kleinschalige zorg binnen het totale aanbod voor mensen met dementie? Ook wordt inzicht gegeven in de te verwachten toename van de vraag op de lange termijn, zodat zij een beter inzicht krijgen op de beleidshorizon. 1 Kleinschalig wonen voor mensen met dementie in de provincie Utrecht. Nulmeting Utrecht, juli

4 1.3 LEES MIJ Cijfers bieden schijnzekerheid. Beleid maken vergt meer dan cijfers alleen. Cijfers kunnen beleid wel ondersteunen. De cijfers in deze monitor over vraag en aanbod per kern helpen bij het maken van beleid. De informatie biedt echter géén blauwdruk voor de toekomst. Daarvoor zijn er te veel variabelen, lokale factoren en zelfs visies mede bepalend voor de uiteindelijke beleidskeuzes. De lezer die hoopt een keihard behoeftecijfer te vinden waar hij of zij blindelings op kan varen bij het ontwikkelen van het eigen beleid, moeten we dan ook teleurstellen: de werkelijkheid is ingewikkelder. Als de cijfers van vraag en aanbod in deze rapportage dan geen keiharde zekerheid verschaffen, hoe moeten ze dan wel worden geïnterpreteerd? Om dit te duiden, zullen we hieronder allereerst uitleggen hoe in deze 1-meting is omgegaan met de begrippen vraag en aanbod. De vraag De vraag naar verblijf zwaar voor mensen met dementie is in deze monitor gedefinieerd als een percentage van het aantal mensen met dementie. Verblijf zwaar is hetzelfde als een verpleeghuisindicatie. Tegenwoordig wordt de indicatie uitgedrukt in een zorgzwaartepakket, ZZP. De vroegere verpleeghuisindicatie PG (psychogeriatrie) staat gelijk aan ZZP5 en ZZP7. Deze verpleeghuisplaatsen zijn beschikbaar in traditionele verpleeghuizen, in kleinschalige projecten voor mensen met dementie en in meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen. Uitgangspunt bij het bepalen van de vraag is dus het aantal mensen met dementie, ook wel de prevalentie van dementie genoemd. Dit aantal is vrij goed te berekenen aan de hand van de bevolkingsomvang en -ontwikkeling. Uit onderzoek is bekend welk percentage mensen per 5-jaars leeftijdscategorie dementie heeft. Tabel 1 Prevalentie van dementie (RIVM) Leeftijd mannen vrouwen ,2% 0,6% ,5% 0,4% ,8% 1,0% ,0% 2,1% ,0% 6,2% ,7% 19,3% ,6% 35,6% Toepassing van deze prevalentiecijfers op een bepaalde gemeente met een bepaalde bevolkingsopbouw levert bijvoorbeeld op dat daar 1000 mensen met dementie zijn. Overigens dit beseffen we vaak onvoldoende 30% van deze mensen zullen niet weten dat zij dement zijn! Dit is een ervaringsgegeven. 2

5 IJkpunt 23,5% De vraag is nu hoeveel verblijfsplaatsen (verpleeghuis, kleinschalig wonen, meerzorgafdeling verzorgingshuis) er nodig zijn voor deze 1000 mensen met dementie. Zoals gezegd: een groot deel weet niet dat zij dement is. Een ander groot deel kan nog prima functioneren thuis. Een deel zal toevallig in een verzorgingshuis of woonzorgcomplex wonen omdat daar nu eenmaal erg oude mensen wonen die relatief veel kans hebben op dementie. En tot slot zal een deel van deze 1000 mensen inderdaad vanwege hun dementie opgenomen zijn in een verpleeghuis, kleinschalig project of meerzorgafdeling. Dit aantal is historisch gezien 235 personen, oftewel 23,5%. Dit is het ervaringsgegeven voor de provincie Utrecht ultimo In deze rapportage wordt dus uitgegaan van dit historische aanbod. We definiëren de omvang van de vraag naar verblijf voor mensen met dementie als 235 op een aantal van 1000 mensen met dementie, oftewel 23,5%. Voorspelling? Er zullen mensen zijn die betogen dat 23,5% te weinig is, want zij zullen aanvoeren dat er steeds minder kinderen zijn die hun ouders helpen, of zij zullen betogen dat er naast dit aanbod nog een latente vraag is die ook meegenomen moet worden, of zij vinden dat er wachtlijsten zijn die moeten worden opgeteld bij de vraag. Deze argumenten zouden leiden tot een hoger percentage dan 23,5%. Andere mensen zullen met andere argumenten komen, even valide, die juist wijzen op een lager percentage: verzorgingshuizen houden mensen met ZZP5 vast en gaan dus de taak van verpleeghuizen overnemen, mensen thuis krijgen de beschikking over technieken die hen helpen langer zelfstandig te blijven wonen, er zijn steeds meer case managers die mensen thuis helpen waardoor de vraag naar opname afneemt, er komt een nieuwe generatie ouderen aan die beter in staat is om de eigen situatie te managen. Allemaal valide argumenten die zouden leiden tot een lager percentage dan 23,5%. We weten niet welke van bovenstaande argumenten het zwaarst zullen wegen. De toekomst valt niet te voorspellen. Daarom houden we vast aan dit percentage en we noemen dit ijkpunt, geen voorspelling. In deze 1-meting is de historische capaciteit van 23,5% als ijkpunt gebruikt. De toekomstige vraag ontwikkelt zich evenredig met de toename van het aantal mensen met dementie. Dit is de meest transparante en best controleerbare maat. De uitkomst zou zijn 235 plaatsen op 1000 mensen met dementie. We beweren hier dus niet dat dit de beste voorspelling van de toekomstige vraag is. Er zijn hierboven zo al zeven belangrijke factoren genoemd die op dit kengetal van invloed zijn, maar die moeilijk te voorspellen zijn. Ook zijn er nog tal van lokale variabelen. En er zijn ook verschillende visies verdedigbaar over welk aanbod wenselijk is. Wij hanteren daarom het getal 23,5% als een historische maat, ijkpunt, en het is aan beleidsmakers om te bepalen of zij eventueel uit willen gaan van een hogere behoefte dan 23,5% of een lagere. Overigens zijspoor er zijn andere behoeftecijfers beschikbaar. Bijvoorbeeld de kengetallen wonen-zorg. Deze kengetallen zijn voor een veel breder doel gemaakt dan alleen verblijf zwaar voor mensen met dementie. Ook zorg thuis, lichte zorg in woonzorgcentra 3

6 en verzorgingshuizen, en zorg voor andere doelgroepen zoals mensen met een beperking, worden door deze kengetallen bestreken. Om die reden zijn deze kengetallen een iets grovere benadering van de ontwikkeling. Maar op zichzelf zijn zij even valide voor beleidsmakers, ook al leiden zij tot andere uitkomsten. Kwalitatieve vraag Hierboven spraken we over de totale benodigde capaciteit verblijf zwaar voor mensen met dementie. Het is nodig daarbinnen onderscheid te maken tussen kleinschalig wonen en het traditionele aanbod. Kleinschalig wonen in dit onderzoek is gedefinieerd als "verblijf in een woning waar bewoners een gezamenlijke huishouding voeren". De vraag is nu: hoeveel kleinschalig wonen is er nodig binnen het totale aanbod? Op deze vraag kan helaas geen eensluidend antwoord worden gegeven. Het beleid van de provincie Utrecht is er op gericht om in de periode extra kleinschalige plaatsen te realiseren. Bovendien is het beleid van de provincie er op gericht om capaciteit van de grotere bevolkingscentra te verplaatsen naar de kleinere woonkernen waar geen aanbod is. De gedachte daarachter is dat het wenselijk is om mensen zo veel mogelijk in hun eigen gemeenschap te helpen, omdat mensen dat willen. Daar past kleinschaligheid goed bij. Er kan ook een ander antwoord gegeven worden op bovenstaande vraag hoeveel kleinschalig wonen is er nodig binnen het totale aanbod. Een opvatting is namelijk dat het overgrote deel van de traditionele afdelingsgerichte zorg kan worden vervangen door kleinschalig wonen. Vaak wordt een percentage van 95% genoemd. Een derde antwoord is mogelijk: het gaat niet om kleinschalige zorg, maar om goede zorg. Enkele initiatiefnemers zijn daarom begonnen met het realiseren van op zich kleine projecten, maar met een grote omvang van de groep. Een typische Herbergier telt bijvoorbeeld 16 bewoners, die allemaal hun eigen appartement hebben, en die een gezamenlijke ruimte met z n allen delen. Er is dus één groep van 16 bewoners. Deze initiatiefnemers menen dat zij uitstekende zorg leveren, namelijk begeleiding door liefdevolle medewerkers die zich volledig richten op de verwarde en vaak angstige leefwereld van hun cliënten. Kortom het wordt haast eentonig ook op dit punt is er geen objectieve harde werkelijkheid. Deze monitor doet geen uitspraak over het wenselijke percentage aan kleinschalige capaciteit binnen de totale capaciteit; dat is niet de taak van deze monitor, maar de taak van de beleidsmakers en aanbieders zelf. Deze monitor brengt wel weer de cijfers transparant en controleerbaar in beeld, zodat iedereen kan begrijpen hoe zij tot stand zijn gekomen en ze kan gebruiken. Aanbod Het grootste deel van het werk voor deze monitor is gaan zitten in het inventariseren van het aanbod. Het aanbod is gedefinieerd als verblijfscapaciteit voor de doelgroep dementerenden met een indicatie voor ZZP5 en hoger. Dit is het geval in verpleeghuizen, in kleinschalige projecten voor mensen met dementie en in meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen. Iemand die (nog) thuis woont met een verblijfsindicatie ZZP5 wordt níet 4

7 gezien als capaciteit thuis. Iemand die (nog) in een verzorgingshuis woont met dezelfde indicatie, wordt níet gezien als capaciteit verzorgingshuis. Een inventarisatie is hoe secuur ook uitgevoerd altijd een benadering van de werkelijkheid: er worden fouten gemaakt, organisaties geven plannen niet op, of benoemen juist ieder vaag plan. Er worden projecten over het hoofd gezien. Een inventarisatie is ook een momentopname: volgend jaar zullen oude plannen zijn gesneuveld en nieuwe plannen zijn geboren. Kortom: cijfers lijken keihard, maar zijn dat niet. Conclusie De rol van deze monitor is cijfers verschaffen, ideeën voor beleid aandragen, maar de beleidskeuzes zelf over te laten aan de beleidsmakers die een beter zicht hebben op de lokale situatie en daarbij ook eigen motieven en afwegingen hanteren. Deze monitor bevat veel cijfers. Cijfers geven een schijnzekerheid. Voorbeeld: als in een gemeente een overschot van 3 plaatsen berekend wordt, wil dat niet zeggen dat initiatieven niet meer nodig zijn. De berekening gaat tot 2017 en de groei zal nog decennia lang in een gelijk of zelfs sneller tempo aanhouden. Ander voorbeeld: als in een andere gemeente een tekort van 12 plaatsen berekend is, wil dat evenmin zeggen dat er per se gebouwd moet worden. Net over de grens van deze gemeente kan een uitstekende voorziening staan die goed in de vraag voorziet. Los van de kwantitatieve vraag is er mogelijk ook een kwalitatieve vraag, een bepaalde doelgroep, een bepaald type oplossing, waar veel behoefte aan is. Iedereen die deze cijfers gebruikt moet kritisch blijven nadenken, dat is de boodschap. De cijfers zijn controleerbaar en transparant, maar zijn niet de absolute waarheid. Het blijft nodig om de aanbodcijfers te checken, de vraagcijfers te interpreteren, en eigen keuzes te maken. 1.4 VERGELIJKING MET 2007 Een korte terugblik op het onderzoek in Het huidige onderzoek is grotendeels op dezelfde manier uitgevoerd, zodat de resultaten goed vergelijkbaar zijn. Echter, er zijn een paar opmerkingen te maken: De traditionele capaciteit en de transformatie van traditionele huizen is dit keer systematischer geïnventariseerd. Daardoor geeft deze 1-meting een nauwkeuriger schatting van de totale capaciteit. Gemeentelijke herindeling: Abcoude, Maarssen, Breukelen en Loenen zijn opgegaan in gemeente Stichtse Vecht. De provincie telt nu 26 gemeenten. Concurrentie onderling is verscherpt waardoor organisaties soms moeite hebben om gegevens te verstrekken. In die gevallen dat een organisatie niet wilde uitweiden over plannen, is gebruik gemaakt van informatie die op internet is te vinden. 1.5 HOE TE GEBRUIKEN Zoals gezegd ( Lees mij ) is het belangrijk om de cijfers niet te dogmatisch te hanteren, maar als richtingbepalend. Let op: 5

8 Er kunnen fouten zijn gemaakt; Er kan capaciteit zijn vergeten; Cijfers zeggen niet alles: er zijn vele kwalitatieve variabelen van invloed op de vraag. De vraagcijfers zijn zoals beschreven gelijk aan het ijkpunt 2007 vermenigvuldigd met de percentuele toename van het aantal mensen met dementie. Hoe om te gaan met deze cijfers? Samenwerking! Gebruik de cijfers om een inschatting te maken van de markt; Daar waar witte vlekken zijn of veel te weinig capaciteit, kan beleid worden ontwikkeld om voor transformatie c.q. nieuwbouw van capaciteit. Hier kunnen taken liggen voor de zorgaanbieders, maar zeker ook voor gemeente en woningcorporatie; Gemeenten kunnen een bepaalde regie voeren, en met de partijen om de tafel gaan zitten om oplossingen te vinden; Gemeenten kunnen organisaties uitnodigen met voorstellen te komen voor situaties die om actie vragen; Zorgaanbieders kunnen natuurlijk ook zelf initiatieven ontplooien als zij van mening zijn dat de vestiging in een witte of grijze vlek kansrijk is. In dat geval zal de gemeente logischerwijs faciliteren. 1.6 ONDERZOEKSMETHODE Een paar woorden nog over de methode van onderzoek. Bevolkingsprognose Er is gebruik gemaakt van de bevolkingsprognose die ook in de monitor 2008 is gebruikt, dit om de resultaten vergelijkbaar te houden. Er zijn nieuwe bevolkingsprognoses beschikbaar. Deze wijken enigszins af van de prognose van De totale bevolkingsgroei is iets naar beneden bijgesteld vanwege andere migratieprognoses. De aantallen 85- plussers zijn juist 2,3% naar boven bijgesteld vanwege een hogere levensverwachting. De groei van het aantal mensen met dementie stijgt dus iets sneller dan in 2008 aangenomen. De invloed op de vraagcijfers is echter gering. In de grote steden zal het enkele plaatsen schelen op het totaal, maar verder is het verschil verwaarloosbaar. Prevalentie Om van bevolkingsprognose te komen naar prevalentie van dementie, is gebruik gemaakt van de gangbare prevalentiecijfers. Zie hiervoor de figuur op de volgende bladzijden. De prevalentie wordt berekend per 5-jaars categorie en naar sexe. De bevolkingsprognose voor 2017 is beschikbaar naar sexe, 5-jaarscategorieen, gemeente. Dus niet naar woonkern. De feitelijke bevolkingsomvang is wel beschikbaar per woonkern. Voor de prognose naar woonkern is gebruik gemaakt van cohortspecifieke sterftecijfers, die zijn toegepast op de 5-jaarscohorten van de feitelijke bevolkingsomvang per woonkern. 6

9 Figuur 1 Prevalentie van dementie (bron: ERGO onderzoek ) Kans op dementie 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% Man Vrouw 10,0% 5,0% 0,0% Van prevalentie naar capaciteit Eerder in dit hoofdstuk is de vraag gedefinieerd als het aantal plaatsen voor mensen met dementie beschikbaar in 2007 maal de groei van het aantal mensen met dementie. De groei van het aantal mensen met dementie in de provincie Utrecht tussen 2007 en 2017 bedraagt 25%. De vraag naar capaciteit neemt in de lijn met onze definitie - dus ook toe met 25%. Het ijkpunt 2007 was in de nulmeting 21,4%. Dat wil zeggen dat de capaciteit op die datum 21,4% van het aantal mensen met dementie bedroeg. In deze 1-meting hanteren we een ander cijfer, namelijk 23,5%. Dat komt omdat we in deze meting de capaciteit van de meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen hebben meegeteld in het totaal. Dit zijn 285 plaatsen op een totaal van plaatsen. Deze plaatsen maken 23,5% uit van het totaal aantal mensen met dementie in Inventarisatie De inventarisatie van het aanbod is als volgt uitgevoerd: Uit bestaande bestanden is een lijst samengesteld van alle verpleeghuizen, alle verzorgingshuizen, alle bekende kleinschalige projecten, en alle bekende plannen; Alle organisaties in deze lijst zijn benaderd, telefonisch en schriftelijk; Zij zijn gevraagd om per locatie met verblijfscapaciteit een korte vragenlijst in te vullen betreffende de huidige capaciteit, transformatieplannen en de toekomstige capaciteit. Als het kleinschalig wonen betrof, is hen ook gevraagd enkele kenmerken op te geven (groepsgrootte, ligging, bekostiging, eigendom vastgoed). Ook is hen gevraagd om locaties die niet op onze lijst voorkwamen te benoemen en ook daar de vragenlijst voor in te vullen; De gegevens zijn samengevoegd tot één bestand en geanalyseerd. Zoals verwacht mag worden, zijn de organisaties veelvuldig door ons benaderd om hen te helpen daadwerkelijk de gegevens aan te leveren. Dit is in het overgrote deel van de 7

10 gevallen ook goed gelukt. Van enkele organisaties die geen opgave van hun plannen wilden doen, is zoveel mogelijk de informatie via internet verzameld. 1.7 ONTWIKKELINGEN Op deze plaats willen we iets dieper ingaan op de kwalitatieve ontwikkelingen Introductie zorgzwaartebekostiging In de afgelopen jaren is de zorgzwaartebekostiging geïntroduceerd in de AWBZ. Dit houdt in dat zorgvragers een persoonlijke indicatie krijgen op basis van hun zorgzwaarte. Voorheen kregen zorgvragers een verpleeghuisindicatie. Tegenwoordig krijgen ze een zorgzwaarteindicatie die nauwkeuriger aangeeft wat hun zorgbehoefte is. De vroegere verpleeghuisindicatie psychogeriatrie staat ongeveer gelijk aan de huidige indicaties ZZP5 en ZZP7. Transformatie Er is de afgelopen jaar erg veel ontwikkeling geweest op het terrein van wonen en zorg voor mensen met dementie. Er is veel bouw op gang gekomen en veel plannen zullen de komende jaren gereed komen. Zoals straks uit de cijfers zal blijken, heeft dat zijn weerslag op het landschap van wonen en zorg voor mensen met dementie. Oude verpleeghuizen zijn gerenoveerd, opnieuw gebouwd, getransformeerd. Daarbij zijn bedden (capaciteit) gedeconcentreerd. Heel belangrijk is de ontwikkeling van de verzorgingshuizen. Oude huizen zijn gesloopt en er zijn nieuwe centra gebouwd met moderne woonvoorzieningen, traditionele verzorgingshuiszorg én vaak kleinschalige capaciteit voor mensen met dementie. Er is ook veel uitbreiding van capaciteit geweest, en doorgaans wordt deze nieuwe capaciteit kleinschalig gebouwd. Kleinschalig wonen voor mensen met dementie zit enorm in de lift. De kans bestaat echter dat de transformatie van verpleeg- en verzorgingshuizen na 2015 in een lagere versnelling gaat vanwege de problemen op de kapitaalsmarkt en de veranderende wet- en regelgeving waardoor zorgaanbieders en woningcorporaties mogelijk andere keuzes gaan maken. Verzorgingshuizen vangen in toenemende mate de vraag op Verzorgingshuizen vergrijzen. Dit proces is al decennia aan de gang. Dit proces is inmiddels zover dat er met enige regelmaat cliënten met een zorgindicatie voor ZZP5 in een verzorgingshuis verblijven. Een verzorgingshuis mag deze cliënten blijven verzorgen. Voor de behandeling dienen zij wel te beschikken over een toelating voor behandeling, c.q. samenwerking met verpleeghuizen. Sommige verzorgingshuizen voeren een beleid om deze mensen op te vangen. Andere verzorgingshuizen hebben hier nog geen duidelijk beleid voor. Enkele verzorgingshuizen hebben meerzorgafdelingen, die dateren van vóór de zorgzwaartebekostiging. Deze meerzorgafdelingen zijn een soort verpleeghuisdépendences. 8

11 Het valt te verwachten dat de trend richting verpleeghuiszorg in verzorgingshuizen doorzet. Een en ander hangt af van enerzijds de mate waarin er nieuwbouw plaatsvindt om de groei van de vraag op te vangen, anderzijds de mate waarin verzorgingshuizen de opvang van zwaardere cliënten systematisch een plek gaan geven in hun organisatie. Particuliere initiatieven Een belangrijke ontwikkeling van de laatste jaren is de opkomst van particuliere initiatieven. In de zorg voor mensen met een beperking is dit fenomeen al langer zichtbaar: ouders die zelf een plek organiseren voor hun kind, samen met andere ouders. In de ouderenzorg loopt het particulier initiatief daarbij vergeleken wat achter. Dit komt omdat kinderen en partners van mensen met dementie niet in een dermate kort tijdsbestek iets kunnen organiseren dat hun ouder / partner daar nog profijt van heeft. Dit remt de prikkel om zelf iets te beginnen. Daarentegen zien we een groeiende groep zorgondernemers inspringen op de lokale vraag naar zorg. Kenmerk van deze initiatieven is onder meer de kleinschaligheid. Een project voor acht bewoners is al financieel gezond te exploiteren en een ondernemersechtpaar kan er van leven. Dankzij deze kleinschaligheid kunnen particuliere initiatieven ook in kleine gemeenschappen, daar waar de reguliere aanbieders geen aanbod ontwikkelen, succesvol zijn. Het is goed mogelijk dat dit particuliere initiatief de komende jaren gaat groeien. Nu nog is de getalsmatige bijdrage bescheiden. Maar dit kan veranderen. 1.8 ENKELE BEGRIPPEN Tot slot volgt hier een toelichting op enkele gehanteerde begrippen. Verblijf zwaar Verblijf zwaar is een ander woord voor verpleeghuisindicatie oftewel ZZP5 en hoger. Verblijf licht (verzorgingshuisniveau) is niet meegeteld in deze monitor omdat het niet mogelijk is een kleinschalig project te bekostigen op basis van deze indicatiegrondslag. Kleinschalig Kleinschalig is gedefinieerd als "verblijf in een woning waar bewoners een gezamenlijke huishouding voeren". Het gaat om verblijf zwaar, dus mensen met een indicatie voor ZZP5 en hoger, gelijk aan de vroegere verpleeghuisindicatie. Hoe zit het met de groepsgrootte? Is een groep van 10 nog wel kleinschalig? In het onderzoek geven organisaties soms op dat zij grotere groepen dan 8 hebben, maar dat zij toch echt kleinschalig werken, en dat de groep een gezamenlijk huishouding voert. Kleinschalige zorg is niet automatisch goede zorg. Omgekeerd kan traditionele zorg ook kwalitatief goed zijn. Sommige instellingen wijzen er op dat zij geheel in de geest werken van het kleinschalig wonen, inclusief gezamenlijke huiskamer, maar dat de groepen groter zijn dan 8. Er zijn ook projecten met meerdere huiskamers waar de bewoners zelf uitmaken waar zij heengaan. Dergelijke projecten heb- 9

12 ben we in dit onderzoek conform de wens van de organisaties toegerekend aan kleinschalig wonen. In een enkel geval betreft het zelfs een groep van 20 bewoners. Daar waar organisaties aangaven dat er "kleinschalige zorg" wordt gegeven in een traditionele setting, is vastgehouden aan de hierboven gegeven definitie van kleinschaligheid. Deze projecten zijn toegerekend aan de traditionele zorg, niet aan kleinschalige zorg, omdat de bewoners geen gezamenlijke huishouding voeren. Dit geldt bijvoorbeeld voor de meeste meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen. Traditioneel verblijf Traditioneel verblijf is gedefinieerd als verblijf in een instelling waarbij de bewoners geen gezamenlijke huishouding voeren. Ook meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen zijn toegerekend aan traditioneel verblijf, omdat de bewoners meestal overdag verzameld worden in een huiskamersetting en 's avonds en 's middags naar hun eigen kamer of appartement gaan. Het merendeel van de verzorgingshuizen heeft geen meerzorgafdeling, maar wel enkele bewoners met een ZZP5. Deze bewoners zijn in dit onderzoek niet toegerekend aan de bestaande verpleeghuiscapaciteit. Meerzorg Meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen zijn in het leven geroepen om mensen met dementie binnen het verzorgingshuis te kunnen verzorgen en vaak ook behandelen. Deze afdelingen leveren verpleeghuiszorg, mét behandeling. Hard en zacht De toekomstplannen van zorgaanbieders zijn zo volledig mogelijk geïnventariseerd. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen hard en zacht : Hard: in aanbouw of voorbereiding bouw Zacht: idee of plan 10

13 2 ONTWIKKELING CAPACITEIT In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de totale verpleeghuiscapaciteit voor mensen met dementie kleinschalig én traditioneel in de provincie Utrecht in de periode beschreven. 2.1 BEHOEFTE IN 2017 De behoefte aan wonen met zorg voor mensen met dementie is berekend door de bestaande verpleeghuiscapaciteit als uitgangspunt te nemen. Onder verpleeghuiscapaciteit verstaan we plaatsen die bedoeld zijn voor mensen met een verpleeghuisindicatie. In de tegenwoordige zorgzwaartebekostiging gaat het dan vooral om ZZP5 en in veel mindere mate om ZZP7. Meegeteld zijn verpleeghuizen, kleinschalige projecten en meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen. De behoefte aan deze capaciteit groeit evenredig met de groei van het aantal mensen met dementie. De groei van het aantal mensen met dementie is vrij nauwkeurig te berekenen op basis van de bevolkingsontwikkeling. De prevalentie is een leeftijdsspecifiek getal dat goed is onderzocht en waarvan men aanneemt dat deze niet aan verandering onderhevig is. Men kan zich de vraag stellen of deze berekening van de behoefte correct is. Het antwoord is dat iedere berekening een benadering blijft van de werkelijkheid. Belangrijk om te onthouden is eenvoudig dit: wij hebben de toekomstige behoefte gelijkgesteld aan de huidige capaciteit maal de procentuele groei van het aantal mensen met dementie. Als ijkpunt geldt in deze 1-meting dat er voor 23,5% van het aantal mensen met dementie verblijf beschikbaar moet zijn. In de nulmeting was uitgegaan van 21,4%, maar omdat er in deze inventarisatie ook rekening is gehouden met een extra capaciteit van 285 plaatsen verpleeghuiszorg in verzorgingshuizen (de meerzorgafdelingen), is het percentage opgehoogd tot 23,5%. In 2017 zullen er mensen met dementie zijn in de provincie Utrecht, een toename van 25% in tien jaar. Ook het aantal plaatsen zal dus 25% moeten stijgen om in de behoefte te kunnen voorzien. De capaciteit zal dan moeten toenemen van plaatsen in 2007 tot plaatsen in Zie onderstaande tabel. Tabel 2 Berekening behoefte verblijf zwaar Groei 0-meting Prevalentie dementie % Capaciteit zwaar % in % van prevalentie 21,4% 1-meting Plus meerzorg 285 Capaciteit zwaar % in % van prevalentie 23,5% 11

14 2.2 BEHOEFTE OP LANGE TERMIJN De behoefte voor lange termijn tot voor de provincie Utrecht is weergegeven in de volgende figuur: Figuur 2 Groei van het aantal mensen met dementie in de provincie Utrecht, (Bron: CBS en Primos-prognose 2009 van ABF-research) Provincie Utrecht Aantal mensen met dementie De figuur laat zien dat de groei de komende decennia gaat versnellen. Dat wil zeggen dat de capaciteit die nu gerealiseerd wordt nog decennialang benut kan worden voor de doelgroep. Na 2017 de horizon van deze monitor blijft de vraag toenemen en blijft dus de behoefte aan nieuwe capaciteit groeien. Landelijke prognoses laten zien dat ook na 2030 de behoefte aan opvangcapaciteit voor mensen met dementie blijft groeien. Het provinciale beeld geeft een gemiddelde. Lokaal zijn er grote verschillen. In de provincie als geheel groeit het aantal mensen met dementie met 105% tussen 2005 en Dat is een toename van tot De groei in de stad Utrecht is veel lager, namelijk 59% in deze periode. De groei in gemeente Eenmes is uitzonderlijk hoog, namelijk 624% in deze periode. Onderstaande figuur zet de ontwikkeling voor de verschillende gemeenten in de provincie op een rij. 12

15 Figuur 3 Toename van het aantal mensen met dementie (in %), (Bron: CBS en Primos-prognose 2009 van ABF-research) 700% 600% Procentuele toename 500% 400% 300% 200% 100% 0% Eemnes Wijk bij Duurstede Vianen Montfoort Bunschoten IJsselstein Woudenberg De Ronde Venen Renswoude Woerden Houten Nieuwegein Stichtse Vecht Veenendaal Rhenen Bunnik Lopik Leusden Oudewater Provincie Utrecht Baarn Amersfoort Soest Utrechtse Heuvelrug De Bilt Utrecht Zeist 2.3 AANBOD IN 2017 De nulmeting heeft in 2008 plaatsgevonden en heeft de capaciteit aan kleinschalige en traditionele verpleeghuisplaatsen per geïnventariseerd. De capaciteit bedroeg plaatsen, waarvan 21% kleinschalig. Deze 1-meting heeft in 2011 plaatsgevonden en heeft dezelfde capaciteit per (of ) geïnventariseerd. De capaciteit bedraagt nu plaatsen een forse toename waarvan 39% kleinschalig. Hard De tussenliggende periode bedraagt exact vier jaar. In deze vier jaar zijn vele nieuwe projecten gereed gekomen, zijn oude plannen gesneuveld, en zijn nieuwe plannen voor de komende jaren ontstaan. Als de harde plannen (projecten die in aanbouw zijn of waarvan de bouw wordt voorbereid) zijn gerealiseerd de komende jaren, zullen er in totaal plaatsen zijn, en daarvan is het merendeel 61% - kleinschalig. Deze plaatsen komen redelijk overeen met de berekende behoefte aan plaatsen in Provincie Utrecht stelde zich tot doel, in het kader van het Stimuleringsprogramma Kleinschalige Woonvormen voor mensen met dementie , dat er 400 extra kleinschalige plaatsen voor mensen met dementie zouden komen in vier jaar tijd. De uitkomst van het onderzoek laat zien dat het aantal kleinschalige plaatsen in de vier jaar tussen de 0-meting en deze 1-meting met 822 is toegenomen. Het aantal traditionele plaatsen is afgenomen. Per saldo is de capaciteit met 767 plaatsen toegenomen. Dit is 13

16 inclusief de 285 plaatsen in meerzorgafdelingen in verzorgingshuizen die in de nulmeting niet zijn meegenomen; zonder deze 285 plaatsen bedraagt de netto capaciteitsgroei 482 plaatsen. Tabel 3 Ontwikkeling aanbod verblijf zwaar voor mensen met dementie (ZZP5 en hoger), 2007, 2011, toekomst t/m 2007 t/m 2011 toekomst hard hard + zacht aantal % aantal % aantal % aantal % Kleinschalige capaciteit % % % % Traditionele capaciteit *) % % % % Totaal % % % % *) 2008: exclusief meerzorg verzorgingshuizen; 2011: inclusief meerzorg verzorgingshuizen Zacht De ontwikkelingen gaan echter door. De vergrijzing zal nog decennia lang toenemen, maar ook het aanbod groeit. Aanbieders maken op dit moment plannen voor nog eens zo'n 650 plaatsen, waarmee het aanbod zou groeien tot plaatsen, waarvan 72% kleinschalig. In de vorige paragraaf is berekend dat er in 2017 een behoefte is aan plaatsen. Uit bovenstaande tabel valt op te maken dat deze doelstelling de komende jaren reeds gehaald gaat worden. Onderstaande figuur laat de ontwikkeling goed zien: de capaciteit groeit gestaag, en daarbinnen neemt kleinschalig wonen een steeds grotere plaats in. 14

17 Figuur 4 Ontwikkeling aanbod verblijf zwaar voor mensen met dementie (ZZP5 en hoger), 2007, 2011, toekomst Ontwikkeling capaciteit verblijf zwaar Kleinschalig zacht Traditioneel zacht Traditioneel Kleinschalig toekomst (1.000) 2.4 CONCLUSIE 1. De groei van het aanbod heeft de afgelopen vier jaar gelijke tred gehouden met de groei van de vraag 2. De komende periode tot aan 2017 lijkt het aanbod minstens in gelijke mate door te groeien en gelijke tred te houden met de groei van de vraag 3. De provincie streefde naar 400 extra kleinschalige plaatsen in 4 jaar. Deze doelstelling is ruimschoots gehaald. Er zijn 822 kleinschalige plaatsen bijgekomen in 4 jaar. De netto toename van de capaciteit is 482 plaatsen. 15

18

19 3 AANTAL KLEINSCHALIGE PROJECTEN In dit hoofdstuk geven we een analyse van alleen de kleinschalige capaciteit in de provincie Utrecht. We laten hier dus de traditionele capaciteit buiten beschouwing. 3.1 AANTAL PROJECTEN EN PLAATSEN Om te beginnen stellen we vast dat er ten tijde van de 1-meting ( ) 53 kleinschalige projecten waren in Utrecht. Let op, we zijn niet erg streng geweest bij de beoordeling of een project wel of niet kleinschalig mag worden genoemd. Er is zowiezo erg veel discussie over wat wel en wat vooral niet kleinschalig is. Onze definitie is "verblijf in een woning waar bewoners een gezamenlijke huishouding voeren". Dit zegt niets over de groepsgrootte. Er zijn initiatieven met flinke groepen (15, zelfs één van 20) die bij hoog en laag volhouden kleinschalig te werken volgens deze definitie, en het is zeer wel mogelijk dat deze projecten een uitstekende kwaliteit realiseren voor de cliënten die er wonen. Passen we toch een strenge definitie toe, en leggen we de grens bij maximaal 8 personen, dan zijn er geen 53 kleinschalige projecten, maar 42. Ter vergelijking: in 2007 tijdens de nulmeting werden nog slechts 20 projecten geteld. Overigens, als een project één groep heeft van meer dan 8 personen, valt hij al in de categorie "Groepen > 8" hoewel het voorkomt dat zij naast deze grotere groepen ook kleinere groepen van 8 of minder bewoners hebben. Tabel 4 Aantal kleinschalige projecten naar clustergrootte, 2007, 2011, toekomst t/m 2007 t/m 2011 Toekomst Groepen <= 8 Groepen > 8 Totaal Hard Hard+zacht <= > Totaal De komende jaren zullen nog veel kleinschalige projecten worden gerealiseerd. In totaal zullen er vrijwel zeker 78 projecten zijn over een aantal jaren. Er zijn ook nog een flink aantal zachte plannen bij de verschillende organisaties, en als deze plannen gerealiseerd worden, telt de provincie Utrecht zelfs 113 kleinschalige projecten. Echter, het is zeer de vraag of de organisaties er in slagen al deze plannen te realiseren. Anderzijds maakten we in 2008 dezelfde opmerking naar aanleiding van de nulmeting, en een gegeven is dat organisaties er de afgelopen vier jaar goed in geslaagd zijn het merendeel van de initiatieven tot een goed einde te brengen. Overigens, er sneuvelen initiatieven, maar er worden ook voortdurend nieuwe initiatieven ontplooid. Onderstaande figuur brengt de groei van het aantal kleinschalige projecten in beeld. De aantallen van de nulmeting staan vermeld in de eerste kolom. In de tweede kolom is een splitsing aangebracht tussen de huidige projecten groter dan 8 en kleiner of gelijk dan 8 17

20 plaatsen. In de derde kolom staat de toekomstige capaciteit weergegeven en hier is een splitsing aangebracht tussen harde en zachte projecten. Figuur 5 Aantal kleinschalige projecten, 2007, 2011, toekomst Aantal kleinschalige projecten Zacht Hard > 8 Hard t/m 2007 t/m 2011 Toekomst Het is ook mogelijk de ontwikkeling van de totale kleinschalige capaciteit te beschrijven. Op (nulmeting) telde de provincie 596 plaatsen in kleinschalige projecten. Op dit moment zijn dat plaatsen. Daarvan zijn plaatsen gelegen in projecten met groepen die niet groter zijn dan 8 plekken, een toename van 428 plaatsen. Tabel 5 Aantal kleinschalige plaatsen naar clustergrootte, 2007, 2011, toekomst t/m 2007 t/m 2011 Toekomst Groepen <= 8 Groepen > 8 Totaal Hard Hard+zacht <= > Totaal In bovenstaande tabel is ook de toekomstige capaciteit geschetst. Het aantal kleinschalige plaatsen zal de komende jaren nog fors groeien, van tot en mogelijk zelfs plaatsen. Onderstaande figuur brengt deze ontwikkeling in beeld in de vorm van een grafiek. De opbouw is gelijk aan de eerder getoonde grafiek. 18

21 Figuur 6 Aantal kleinschalige plaatsen, 2007, 2011, toekomst Aantal kleinschalige plaatsen Zacht Hard > 8 Hard t/m 2007 t/m 2011 Toekomst 3.2 TRANSFORMATIES De ontwikkeling van het aanbod voor mensen met dementie vindt op allerlei manieren plaats: verzorgingshuizen worden getransformeerd tot woonzorgcomplexen annex een kleinschalig project; verpleeghuizen worden gemoderniseerd en de vrijkomende capaciteit wordt elders gebruikt om een kleinschalig project te bouwen; verpleeghuizen worden gesloopt en er komt een kleinschalig project voor in de plaats. Maar in veel gevallen is er ook sprake van combinaties van een traditioneel verpleeghuis met een kleinschalig project binnen of buiten zijn muren. Op deze manier doen organisaties ervaring op, en transformeren zij stapsgewijs hun traditionele capaciteit in kleinschalige capaciteit. In onderstaande tabel is aangegeven hoe de ontwikkeling de komende jaren mogelijk zal verlopen. Tabel 6 Transformaties van locaties verblijf zwaar: alleen harde plannen Is nu: Wordt (hard): Kleinschalig Gecombineerd Traditioneel Van 17 niet bestaande lokaties of lokaties zonder verblijf zwaar worden er 17 lokaties met kleinschalige capaciteit 17 Van 46 lokaties met kleinschalige capaciteit 46 Van 7 lokaties met kleinschalige en traditionele capaciteit 7 worden er 3 lokaties alleen kleinschalige 3-3 Van 43 lokaties met traditionele capaciteit 43 worden er 7 lokaties alleen kleinschalige capaciteit 7-7 wordt er 1 lokatie met kleinschalige en traditionele capaciteit lokatie stopt -1 Totaal

22 Het totaal van huidige en harde initiatieven (bouw gaande c.q. bouw in voorbereiding) bedraagt 78 projecten. Dit betreft 17 geheel nieuwe projecten (kan gebouwd zijn op terrein van of in plaats van een verzorgingshuis). Er zijn zeven locaties met zowel traditionele als kleinschalige capaciteit, maar daarvan worden er 3 getransformeerd tot locaties met alleen kleinschalige capaciteit. Van de 43 locaties met traditionele capaciteit zullen er 7 geheel worden omgevormd tot kleinschalig wonen en 1 tot een combinatie van kleinschalige met traditionele capaciteit. Het saldo is 73 kleinschalige projecten en 5 projecten met zowel traditionele als kleinschalige capaciteit. Het aantal traditionele locaties neemt van 43 af tot 34. Organisaties hebben veel meer plannen in de maak dan bovenstaande initiatieven. Echter, deze plannen zijn nog niet verder dan het stadium van idee of papieren plan. Onderstaande tabel brengt alle transformaties in beeld hard & zacht - gelijk aan de tabel hierboven waar het alleen ging om de harde plannen. Tabel 7 Transformaties van locaties verblijf zwaar: zachte en harde plannen Is nu: Wordt (hard + zacht): Kleinschalig Gecombineerd Traditioneel Van 43 niet bestaande lokaties of lokaties zonder verblijf zwaar worden er 42 lokaties met kleinschalige capaciteit 42 wordt er 1 lokatie met kleinschalige en traditionele capaciteit 1 Van 46 lokaties met kleinschalige capaciteit 46 krijgt 1 lokatie kleinschalige en traditionele capaciteit -1 1 Van 7 lokaties met kleinschalige en traditionele capaciteit 7 worden er 5 lokaties alleen kleinschalige 5-5 Van 43 lokaties met traditionele capaciteit 43 worden er 12 lokaties alleen kleinschalige capaciteit worden er 5 lokaties met kleinschalige en traditionele capaciteit 5-5 stopt 1 lokatie -1 Totaal Als de plannen allemaal worden gerealiseerd, ontstaan er 113 kleinschalige projecten. Een flink deel daarvan komt op locaties die voorheen geen verblijf zwaar voor deze doelgroep hadden. Het aantal traditionele locaties neemt in dit scenario af van 43 tot CONCLUSIE 1. Het aantal kleinschalige projecten bedraagt op dit moment 53, waarvan er 42 geen groepen hebben groter dan 8 bewoners. In aantallen plaatsen gerekend gaat het om kleinschalige plaatsen, waarvan in projecten die alleen groepen hebben kleiner of gelijk aan 8 bewoners 2. Het aantal kleinschalige projecten zal de komende jaren flink groeien. In 2017 zijn er dan minstens 78 projecten (harde plannen) en mogelijk zelfs 113 (zachte plannen). In aantallen bewoners gerekend zijn dit (harde plannen) respectievelijk plaatsen (zachte plannen). 20

23 4 KENMERKEN VAN KLEINSCHALIGE PROJECTEN In dit hoofdstuk worden enkele kenmerken van de kleinschalige projecten bekeken: bouwjaar, ontwikkelstadium, groepsgrootte, ligging, bekostiging en eigendom vastgoed. 4.1 STARTJAAR Om te beginnen een overzicht van de gerealiseerde kleinschalige projecten, zie onderstaande tabel en figuur. Tabel 8 Startjaar kleinschalige projecten, naar aantal locaties en aantal plaatsen Aantal projecten Aantal plaatsen Onbekend Totaal Uit deze cijfers kan worden opgemaakt dat er de afgelopen vier jaar, sinds de nulmeting, een sterke groei heeft voorgedaan van het aantal kleinschalige initiatieven. Dit is bij de nulmeting ook voorspeld. Het is duidelijk dat kleinschalig wonen voor mensen met dementie inmiddels een breed gedragen visie is onder zorgaanbieders. In deze meting tellen we 22 projecten (590 plaatsen) tot en met 2007, en 31 projecten (828 plaatsen) in de vier jaar er na tot en met

24 Figuur 7 Startjaar kleinschalige projecten naar aantal locaties en aantal plaatsen Aantal projecten Aantal plaatsen Projecten Plaatsen 0 0 Onbekend JAAR REALISATIE NIEUWE PROJECTEN De komende jaren staan 25 nieuwe projecten op stapel (962 plaatsen, hard) en er zijn plannen voor nog 35 meer projecten (792 plaatsen). In onderstaande tabellen is aangegeven wanneer deze plannen gereed komen. NB: aangezien verschillende van de huidige kleinschalige projecten (13 van de 53) ook weer een uitbreiding of verandering ondergaan, zijn deze cijfers terug te vinden in de tabellen. Tabel 9 Verwachte realisatie kleinschalige projecten, naar aantal locaties Huidige projecten Nieuwe projecten nvt hard zacht hard zacht Totaal Geen wijziging Onbekend Totaal

25 Tabel 10 Verwachte realisatie kleinschalige projecten, naar aantal plaatsen Huidige projecten Nieuwe projecten nvt hard zacht hard zacht Totaal Geen wijziging Onbekend Totaal ONTWIKKELSTADIUM In welk stadium nieuwe plannen verkeren, is aangegeven in onderstaand overzicht. Let wel: ook bestaande locaties hebben transformatieplannen, en zijn meegenomen in de telling. Daardoor zijn de aantallen projecten en plaatsen niet één-op-één te herleiden tot de aantallen in de eerdere tabellen. Tabel 11 Ontwikkelstadium kleinschalige projecten, naar aantal locaties en aantal plaatsen Aantal projecten Aantal plaatsen Idee 17 15% % Plan 24 21% % Voorbereiding bouw 13 12% % Bouw gaande 18 16% % Nvt 40 35% % Niet ingevuld 1 1% 12 0% Totaal % % 4.4 GROEPSGROOTTE Groepen van 6 zijn verreweg het meest populair. Hieronder is aangegeven hoe vaak een groep van een bepaalde grootte voorkomt onder de huidige 53 projecten. In totaal tellen de huidige 53 projecten 105 groepen van 6 bewoners en 55 groepen van 8 bewoners. Groepen van 4 bewoners komen niet voor. Er is slechts één groep van 5 bewoners. Ook een groepsgrootte van 7 bewoners komt niet vaak voor: 14 keer. Grotere groepen, tot en met 20 personen, komen sporadisch voor. 23

26 Figuur 8 Groepsgrootte bestaande kleinschalige projecten 2011 Aantal groepen naar groepsgrootte t/m Hoe de groepsgrootte binnen kleinschalig wonen zich ontwikkelt over de jaren, is in onderstaande tabel en figuren weergegeven. Tabel 12 Ontwikkeling groepsgrootte kleinschalige projecten, naar aantal projecten, aantal groepen en aantal plaatsen, 2007, 2011, toekomst aantal projecten aantal groepen aantal plaatsen toekomst toekomst toekomst Groepsgrootte hard zacht hard zacht hard zacht Totaal Onbekend Sinds 2007 is vooral een groepsgrootte van 6 bewoners populair. Het aandeel op het totaal is inmiddels meer dan 50%. De plannen voor de komende jaren laten zien dat een groepsgrootte van 7 en vooral 8 personen de komende jaren in populariteit wint. 24

27 Figuur 9 Ontwikkeling groepsgrootte kleinschalige projecten: aantal groepen (%) naar groepsgrootte, 2007, 2011, toekomst Aantal groepen (%) naar groepsgrootte 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% % 0% t/m 2007 t/m 2011 na 2011 hard Figuur 10 Ontwikkeling groepsgrootte kleinschalige projecten: capaciteit in % naar groepsgrootte, 2007, 2011, toekomst Capaciteit (%) naar groepsgrootte 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% % 0% t/m 2007 t/m 2011 na 2011 hard Afgezet tegen de totale capaciteit naar groepsgrootte (bovenstaande figuur) zien we uiteraard hetzelfde beeld. Omdat groepen van 7 of 8 zwaarder meetellen in deze weerga- 25

28 ve, kunnen we zien dat in de toekomst meer cliënten in groepen groter dan 6 zullen wonen dan in groepen van 6 of minder. 4.5 LIGGING De volgende vraag die aan de orde is, is de ligging van het kleinschalige project. Ligt het zelfstandig, of maakt het deel uit van een verzorgingshuis / woonzorgcentrum of verpleeghuis. Tabel 13 Ligging van het kleinschalige project, naar aantal locaties en aantal plaatsen, 2007, 2011, toekomst locaties hard toekomst plaatsen toekomst hard + zacht hard hard + zacht Zelfstandig Bij of aan verpleeghuis Bij verzorgingshuis / wozoco Anders Onbekend 1 Totaal Figuur 11 Ligging van het kleinschalige project, naar aantal locaties (%),2007, 2011, toekomst Aantal locaties (%) naar ligging 100% 80% 60% 40% 20% 0% hard hard + zacht Onbekend Anders Bij verzorgingshuis / w ozoco Bij of aan verpleeghuis Zelfstandig De afgelopen vier jaar zijn vooral projecten gereed gekomen die een zelfstandige ligging hebben, dus niet bij een verzorgingshuis noch bij een verpleeghuis. Het gaat om krap de helft van de projecten, en in aantallen plaatsen gerekend gaat het om ruim de helft. Een tweede observatie is dat ook verzorgingshuizen en woonzorgcomplexen een populaire 26

29 plek zijn om kleinschalige eenheden aan te koppelen. Tot slot de verpleeghuizen: 10-15% van de kleinschalige projecten is gekoppeld aan een traditioneel verpleeghuis. Figuur 12 Ligging van het kleinschalige project, naar aantal plaatsen (%),2007, 2011, toekomst Capaciteit (%) naar ligging 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% hard hard + zacht Onbekend Anders Bij verzorgingshuis / w ozoco Bij of aan verpleeghuis Zelfstandig 4.6 BEKOSTIGING Op dit moment zijn er meerdere manieren om een kleinschalig project te bekostigen. Behalve de traditionele intramurale bekostiging, is het ook mogelijk om een Volledig Pakket Thuis te kiezen (waarbij de cliënt zelf de huur betaalt). Een PGB is uiteraard een mogelijkheid. En in theorie kan een cliënt ook met een extramurale indicatie (plus waarschijnlijk een flinke eigen bijdrage) zorg krijgen. Tabel 14 Bekostiging van het kleinschalige project, naar aantal locaties en aantal plaatsen, 2007, 2011, toekomst locaties hard toekomst plaatsen toekomst hard + zacht hard hard + zacht Intramuraal VPT PGB Extramuraal en WMO Onbekend Totaal De intramurale bekostiging blijkt het meest in trek: ruim 80% van het aantal projecten (90% gerekend in aantallen cliënten). Een opvallende tweede is de extramurale bekostiging. 27