1-2. Groep 1-2. Speel en ontdekboek Max Velthuijs. Handleiding voor de leerkracht

Transcriptie

1 1-2 Handleiding voor de leerkracht Groep 1-2 Speel en ontdekboek Max Velthuijs 1

2 Inhoud Inleiding... 3 Het verhaal... 3 Over de auteur en illustrator... 3 Thema s... 4 Interactief voorlezen... 4 Voorbereiding... 4 Ingaan op het verhaal... 5 Verwerking... 6 Vliegen... 6 Drama... 6 Ik ben ik en jij bent jij... 6 ABC-muur... 6 Memorie en Jumbolino... 7 Vertel het verhaal... 7 Wat hoort bij elkaar?... 7 Zoek de 10 verschillen... 7 Kosteloos materiaal... 8 Werkbladen... 8 Kleurplaten... 8 Liedjes en versjes... 9 Kikkers vouwen

3 Inleiding Voor u ligt het speel- ontdekboek dat hoort bij het boek Kikker is Kikker van Max Velthuijs, uitgegeven door Leopold We hopen dat u, de kinderen en de ouders er veel plezier van zullen hebben. Daar gaat het tenslotte om binnen de Rode Draad. In dit speel- ontdekboek zijn tips, suggesties en verwerkingsbladen opgenomen. Naast meer plezier zullen de verwerkingsactiviteiten ook leiden tot meer verhaal begrip en uitbreiding van de woordenschat. In deze lesbrief is gebruik gemaakt van een aantal lessuggesties van Boekenpret Het verhaal Kikker boft toch maar met zichzelf. Hij is mooi, hij kan zwemmen en springen als de beste! Er is niets mooiers dan een kikker te zijn. Hij begint daaraan te twijfelen als Eend veel indruk maakt door sierlijk rondjes te vliegen. Dat wil hij ook wel. Hij fabriceert zelfs een paar vleugels maar de proefvlucht eindigt in de rivier. Kikker gaat nog meer aan zichzelf twijfelen als hij ziet dat Rat goed kan timmeren en Varkentje goed taarten kan bakken. Kikker gaat ook een taart bakken maar dat mislukt. Misschien kan hij lezen, net als Haas! Maar hij snapt niets van al die bladzijden vol rare tekentjes. Hij vindt zichzelf maar een domme kikker. Haas brengt hem op andere gedachten: Kikker is gewoon een groene kikker die kan zwemmen en springen en die nooit iets anders wil zijn. Bijzonderheden Het sociaal-emotionele thema van dit verhaal zal goed aansluiten bij diverse projecten die gaan over ik en jij, diversiteit en omgang met andere culturen. Maar ook een voorval in de klas kan aanleiding zijn om met dit verhaal aan de slag te gaan. Denk bijvoorbeeld aan jaloers zijn op wat een ander misschien beter kan of hoe kijk je naar jezelf en naar de ander. In het verhaal staan een aantal sterke dialogen. Deze bieden mogelijkheden om de gesprekken tussen Kikker en zijn vriendjes na te spelen. Over de auteur en illustrator Max Velthuijs werd op 22 mei 1923 geboren in Den Haag en overleed 25 januari 2005 in dezelfde stad. Na een opleiding tot grafisch ontwerper begon hij met het maken van affiches, advertenties, boekomslagen en ander drukwerk. Hij ontdekt in die jaren wat hij eigenlijk het liefste wilde: zelf boeken maken en illustreren. Op verzoek van Uitgeverij Van Goor illustreert hij in 1962 een bundel bakerrijmen: Versjes die we nooit vergeten. Dat boek werd zijn debuut. Na 1965 verschenen zijn boeken De jongen en de vis, De schilder en de vogel en Het goedige monster. 3

4 Max Velthuijs werkte soms wel een jaar aan een boek. Het was niet ongewoon als hij een tekening vijf keer overdeed. Het werk van Max Velthuijs heeft altijd veel erkenning gekregen. Dat bewijzen de diverse Gouden en Zilveren Penselen en Griffels die hij heeft ontvangen. In 2004 kreeg hij de Hans Christian Andersenprijs voor zijn gehele oeuvre. Thema s Zelfvertrouwen, identiteit, buitenstaanders Interactief voorlezen Voorbereiding Door het boek te lezen en de illustraties op u in te laten werken komt u in de sfeer van het verhaal. Breng de lees- of taal hoek in Kikkersfeer. Verzamel al het materiaal dat u op school bezit van Kikker en zijn vriendjes en zet dat op een uitnodigende manier in deze hoek. Via Internet zijn afbeeldingen van Kikker te downloaden en te printen die opgehangen kunnen worden. In de huishoek kunt u keukengerei verzamelen die gebruikt wordt bij het bakken van een taart. Hang er platen bij van lekkere taarten en/of kinderkookboeken. Bij de voorbereiding neemt u de moeilijke woorden en begrippen door die misschien om uitleg vragen. Een aantal woorden zijn goed uit te leggen door aan te wijzen op de platen: spiegelbeeld, gespreide vleugels Andere woorden kunt u voor (laten) doen: een aanloopje nemen, sierlijk vliegen en woest fladderen, strompelen. Of door het met andere woorden te zeggen: een proef vlucht maken, ernstig nadenken ongeduldig kijken, ik bof Introductie Door het boek op een boeiende manier te introduceren wekt u direct de belangstelling van de kinderen en roept u voorkennis op. Kinderen laten zich graag verrassen. U zit met de kinderen in een kring en u haalt een grote spiegel voor de dag. Op een grappige manier begint u zichzelf te bestuderen in de spiegel. Bevalt het wat u ziet? Gelukkig bent u best tevreden met u zelf. U vertelt dat u ook blij bent met de dingen die u goed kunt, zoals. Laat daarna ook een paar kinderen in de spiegel kijken en vertellen wat ze zien en wat ze goed kunnen. Maak daarna de overgang naar het boek. Laat de kinderen de voorkant van het boek goed bekijken. Wat staat er op de plaat? U wijst op de titel van het boek: Kikker is Kikker Een beetje rare titel, want het is toch logisch dat Kikker Kikker is? U bent u en dan noemt u wat namen van kinderen: Marco is Marco en Emma is Emma. Waar zou dit verhaal nu overgaan? Laat de kinderen vertellen wat ze denken. Niets is goed of fout. Na het voorlezen wordt meer duidelijk. 4

5 U bladert daarna door het boek en laat de kinderen reageren op wat ze zien. Na hun reacties op de platen leest u de tekst. Bij dit boek is de tekst van doorslaggevende betekenis om het verhaal bij de eerste kennismaking al een beetje te begrijpen. Met alleen de platen wordt dat erg lastig. Kom nog even terug op het begin van de introdictie. Wat zeiden de kinderen over zichzelf? Wie kan iets niet goed wat een ander kind wel goed kan? Ben je dan toch nog gewoon Marco en Emma en enzovoort? Voorlezen Als het boek een volgende keer voorleest kunt u de met de poppen een dialoog of handeling uit het boek naspelen. Een kind verkleed als Kikker kan meedoen met het verhaal. U sluit aan bij wat de leerlingen al weten over het thema: - Als je graag iets wil kunnen wat een ander wel kan, wat moet je dan doen? - Kikker wil vliegen maar kikkers kunnen niet vliegen. Wat kunnen mensen nooit leren? U sluit aan bij de eigen ervaringen van de kinderen en reageert op hun inbreng: - Wie is er ook wel eens verdrietig geweest omdat iets niet kon? - Vertel eens over mensen en dieren die jij kent en wat ze zoal kunnen? U stelt vragen en moedigt de kinderen aan opmerkingen te maken: - Wat gebeurd er met kikker als hij ziet hoe eend kan vliegen? - Haas helpt Kikker om weer blij te zijn. Hoe doet hij dat? Ingaan op het verhaal U leest het boek weer voor en besteedt deze keer bijzondere aandacht aan de structuur van het verhaal. U gebruikt daarvoor de drie onderdelen van de verhaallijn: Wat is het begin van het verhaal? Wat is het probleem? - Hoe komt het dat kikker niet meer zo blij is met zichzelf? Wat gebeurd er allemaal? - Wie probeert kikker na te doen? Hoe loopt dat af? - Hoe wordt kikker weer blij en gelukkig? Neem de tijd bij het praten over het verhaal! Laat gerust stiltes vallen na het stellen van een vraag. Kinderen hebben soms tijd nodig om hun antwoord te formuleren. Speel de opmerkingen van de kinderen naar elkaar door. Hoe meer u dat doet hoe meer de kinderen de inhoud van het gesprek bepalen terwijl u toch de leiding kunt houden. 5

6 Verwerking Het boek kan door herhaaldelijk voorlezen op diverse manieren tot leven komen waardoor het plezier in het verhaal en de verwerking extra worden versterkt. Door spelenderwijs bezig te zijn met de begrippen en de taal uit het boek ontstaat er een extra impuls voor de woordenschat- en taalverwerving. Vliegen Verzin met de kinderen hoe je vleugels kunt maken en gebruik daarbij allerlei materialen zoals lappen of papier, stokken, elastieken enzovoort. Bekijk eerst samen verschillende foto s en plaatjes (evt. op internet) van verschillende vleugels. Wat roept dat allemaal voor ideeën op? Hoe kunnen we zelf vleugels maken? Als er vleugels geknutseld zijn moet er natuurlijk gevlogen worden, in het speellokaal of nog liever buiten. Hoe voelt de wind in je vleugels? Vlieg je met de wind mee? Doe alsof er rondjes gevlogen worden en daag de kinderen uit te vertellen wat ze zien als ze hoog in de lucht vliegen. Let wel op dat de kinderen niet op eigen houtje ergens vanaf willen vliegen, leg ze daarom ook goed de gevaren van vliegen uit. Drama Het verhaal leent zich goed om het na te spelen met een klein groepje kinderen. Zij moeten het verhaal dan wel een paar keer gehoord hebben. Wie speelt er Kikker, Eend, Rat, Varkentje en Haas? Gebruik hierbij de mutsen/maskers. Wie ontmoet kikker het eerst? Wat gebeurd er? Wat bespreken ze met elkaar? U helpt zonodig om de fragmenten in de goede volgorde te zetten. Laat de kinderen in het boek de fragmenten opzoeken. Help ze bij het vertellen van het verhaal. Ik ben ik en jij bent jij Wat maakt jou bijzonder, wat maakt jou anders dan anderen? Het gaat hierbij om het positief kijken naar ieder kind waardoor het uniek zijn benadrukt wordt. Deze activiteit sluit aan bij de introductie maar kan ook uitgevoerd worden als verwerkingsactiviteit. Kinderen bekijken zichzelf in de spiegel en benoemen wat er speciaal aan hen is: piek of krulhaartjes, lichte of donkere huidskleur, bruine of groene ogen, dik of dun, lang of kort enzovoort. Praat met de kinderen over hun bijzondere kenmerken. Als u een beetje vlot kunt tekenen is het leuk als u een schilderij van kind maakt waar de kenmerken goed tot uitdrukking komen. U kunt ook foto s maken. Als bijlage vindt u een verwerkingsblad in de vorm van een spiegel, deze kunt u gebruiken voor het maken van de tekeningen of het beplakken van de foto s. Kinderen kunnen zichzelf hierop ook na tekenen. Zorg dat er een aantal spiegels in de groep aanwezig zijn. ABC-muur Haal samen met de kinderen een aantal woorden uit het boek die belangrijk zijn voor het verhaal. Welk woord kan goed getekend worden? Of is er een plaatje van te vinden? Abstracte woorden zijn niet zo geschikt voor de abc-muur dus blijft zo concreet mogelijk. Bijvoorbeeld Kikker, Eend, Rat, Varkentje, Haar, vogel vleugels, taart, oven, koekenpan, boek. Deze woorden krijgen een plaatsje op de abc-muur. 6

7 Memorie en Jumbolino Het memorie en Jumbolino spel wordt los meegeleverd. Het spel kan door een groepje leerlingen zelfstandig gespeeld worden. De moeilijkheidsgraad kunt u zelf bepalen door kaartjes toe te voegen of weg te laten. Vertel het verhaal Deze activiteit kan op verschillende manieren uitgevoerd worden: In een klein groepje van twee of drie kinderen met de ondersteuning van het boek. De platen worden op de juist volgorde neergelegd. Klassikaal door kopieën van de opdrachtvellen te maken en de leerlingen de platen op een lange strook papier te laten plakken. Een andere mogelijkheid is dat de leerlingen bij de kaarten hun eigen verhaal bedenken. Laat ze het verhaal voor de groep vertellen. Kopieerbaar exemplaar zit in de boekenkrat Wat hoort bij elkaar? Hier zoeken de kinderen de juiste plaatjes bij elkaar. Belangrijk is dat zij het verhaal al goed kennen. Kopieerbaar exemplaar zit in de boekenkrat. U kunt één van de activiteiten ook met een kind meegeven naar huis (bijvoorbeeld in het weekend) om het voorlezen extra onder de aandacht te brengen. Zoek de 10 verschillen Kopieerbaar exemplaar zit in de boekenkrat 7

8 Kosteloos materiaal Met een paar WC rolletjes, groen, wit, rood en zwart papier en vlechtrepen kan deze kikker gemaakt worden. blauw A4 papier groen,wit, zwart en rood papier schaar en lijm Werkbladen Kopieerbare exemplaren zitten bij de boekenkrat Schrijf je mee Zet de goede letter bij het dier. Tellen 1, 2, 3, 4 Welk woord is goed Waar hoor je een K? een EE? Even groot wat doet haas? Hoeveel? Kleurplaten Op vindt u verschillende kleurplaten van Kikker. 8

9 Liedjes en versjes Zingen met elkaar staat voor plezier, zingen is leuk. In dit boek komen veel onderwerpen voor waar liedjes van bestaan. Bijvoorbeeld over vliegen. Het onderstaande liedje komt uit: Liedjes met een hoepeltje erom van Joke Linders. Helikopter,Helikopter Helikopter, helikopter, Mag ik met je mee omhoog? Hoog in de wolken wil ik wezen Hoog in de wolken wil ik zijn Helikopter, helikopter, Vliegen is zo fijn! Het onderstaande opzegversje over Kikker is van Elly van der Linden. Kikker is Kikker Kikker is Kikker Omdat hij springen kan En hij kan goed zwemmen Daar wordt hij gelukkig van Varkentje is Varkentje Die taarten bakken kan Zij heeft een mooi roze velletje Daar wordt hij gelukkig van Eend is eend Die goed kan vliegen Zij heeft witte vleugels Daar wordt zij gelukkig van Rat is Rat Die goed timmeren kan Hij heeft veel vriendjes Daar wordt hij gelukkig van Haas is Haas Die heel goed lezen kan Hij geeft dieren wijze raad Daar wordt hij gelukkig van Veel plezier met dit project 9

10 Kikkers vouwen Een vouwsel uit de dubbele driehoek 1) vouw het rechte kruis 2) vouw het schuine kruis (blaadje omdraaien) 3) Vouw het werk bij een schuine vouw dubbel en hou de uiteinde vast en duw het naar het midden, je hebt dan een dubbele driehoek 4) Vouw de punten aan de voorkant van de driehoek naar beneden naar het midden. Vouw ook de andere punt. 5) Vouw nu de beide punten naar buiten op de zijkant, 6) Draai het werk om, zodat de achterste driehoek voorkomt en vouw de punten naar boven naar het midden, 7) Vouw de punten weer naar buiten naar de zijkant, 8) Teken ogen en de kikker is klaar. 10