Module Medewerker kwekerij. vmbo landbouwbreed kaderberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4

Transcriptie

1 Module Medewerker kwekerij vmbo landbouwbreed kaderberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4

2 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Auteurs: Ans Endeman-Ververda, Karin Meskers, Resonans: Henk Linde, Tromp Meesters Praktijkschool, Niekerk, Chris Oldengarm, Groene Welle, Hardenberg Jan de Groot, Helicon college, Nijmegen Redactie: Studio Maan, Clazien Rodenburg Beeldverwerving: Arka Media BV Eerste druk, Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

3 Inhoudsopgave Oriëntatie De kwekerijsector Open en gesloten teelt Een bedrijfsbezoek afleggen De teeltwijze onderzoeken Afzetkanalen Een bedrijfskolom maken Veredeling Een nieuw ras maken Vermeerderen Veilig en hygiënisch werken De werkplek controleren Generatief vermeerderen Een zaaikistje vullen en zaaien Vegetatief vermeerderen Een plant stekken Meer vermeerderingstechnieken Een plant scheuren Informatiebladen over vermeerderen maken Verzorgen Groeifactoren Groeifactoren onderzoeken Grond en water Grondsoorten onderzoeken Een presentatie maken over water geven bij de kweker De zuurgraad meten De ph-waarde Ziektes en plagen Planten onderzoeken op ziektes en plagen Een verzorgingskaart maken Groeistoffen Organische meststoffen Organische meststoffen toedienen... 68

4 4.3 Anorganische meststoffen Anorganische korrelmeststoffen strooien Mengmeststoffen Doseringen berekenen en vergelijken Een dosering berekenen Bewust telen Toekomstgericht telen Een smaaktest doen Bewust telen Seizoensproducten kiezen Groen transport Een promotiefilm maken over streekproducten Productie en afval Oogsten Afval en energie Afval verzamelen, scheiden en afvoeren De stroombesparing berekenen Een afgedankt product verkoopbaar maken Landbouwmechanisatie Een artikel schrijven over een landbouwmachine Grond bewerken Een gewas planten Laten zien Reflectie Begrippenlijst

5 Oriëntatie Werken in de groene sector kun je bij allerlei bedrijven doen. Bijvoorbeeld bij een kinderboerderij, een dierenkliniek, een loonbedrijf of een kwekerij. Je gaat de groene sector hier verder ontdekken vanuit de kwekerij. In een kwekerij moet heel veel gebeuren voordat een product geschikt is voor de verkoop. Als medewerker kwekerij is het onder andere je taak om die planten te verzorgen. Je gaat leren hoe je dat doet. Welke werkzaamheden verricht een kweker voordat een product de kwekerij uitgaat? Wat ga ik leren? Bekijk met de klas een film over de werkzaamheden op een moderne kwekerij. Maak groepjes van vier. Pak het plakvel en het knipvel erbij. Knip de komkommers met tekst uit. Overleg met je klasgenoten welke komkommer bij welke werkzaamheid hoort. Plak de komkommer bij de beschrijving als jullie het met elkaar eens zijn. Beantwoord dan de volgende vragen: Worden alle kwekerijproducten in kassen geteeld? Noem voorbeelden van producten die niet in kassen worden geteeld. Stel, je mag op een tomatenkwekerij stage lopen. Welk werk zou je het liefste doen? Waarom doe je dat het liefst? 5

6 1. De kwekerijsector K 1.1 Open en gesloten teelt Elke kweker heeft een ander product. De een teelt appels, de ander gerbera s of aardappelen. Een kweker kan zijn producten buiten of binnen telen. Dat hangt af van de producten die hij teelt. Je leert wat de verschillen zijn tussen binnen en buiten telen. Deze kweker teelt cyclamen in een kas. Wat weet ik al? Welke kwekerijen ken jij? Wat kweken ze daar? Weet jij waar de groente in de supermarkt vandaan komt? Weet jij wat een konijn eet? En weet je ook waar dat gemaakt wordt? Binnen of buiten telen? Een kweker kan zijn producten binnen of buiten telen. Open teelt is de teelt van gewassen buiten. De kweker bewerkt en verbetert de grond door ploegen en bemesten. Daarna zaait of plant hij zijn gewas. Het groeien van de gewassen is afhankelijk van het weer. Bij slecht weer kan een oogst mislukken. Gesloten teelt is de teelt van gewassen binnen, bijvoorbeeld in een kas of schuur. De kweker kan zelf een voedingsbodem kiezen en de groeiomstandigheden, zoals de temperatuur, het water en het licht, beïnvloeden. Planten kunnen dan groeien onder de omstandigheden die gunstig voor ze zijn. Champignons en witlof worden in een schuur gekweekt. Die hebben geen daglicht nodig. Bij de open teelt heeft de kweker geen invloed op het weer. Door plastic tunnelkassen te gebruiken kan een kweker In de kas kan de kweker de groeiomstandigheden in de lente en de herfst de gewassen beter beschermen tegen beïnvloeden. kou. 6

7 1. Welke producten worden binnen geteeld? a. aardappels, maïs en uien b. komkommers, appels en frambozen c. tomaten, uien, aardappelen d. champignons, rozen, tomaten Sierteelt Kwekers kunnen eetbare en niet-eetbare producten telen. De teelt van niet-eetbare producten noem je sierteelt. Snijbloemen, kamerplanten, bloembollen, bomen, eenjarigen en heesters zijn allemaal voorbeelden van siergewassen. De kweker levert die siergewassen aan de bloemenbranche of de groensector. Soms verkoopt hij aan huis, maar meestal levert hij via de veiling en de groothandel aan bloemenwinkels, tuincentra en hoveniersbedrijven. Afhankelijk van het gewas teelt de kweker zijn siergewassen binnen of buiten. Buitenplanten vermeerdert hij vaak binnen, waarna ze buiten verder kunnen groeien. Kamerplanten en snijbloemen worden meestal in kassen geteeld. Uitzonderingen hierop zijn de snijbloemen die in de zomer buiten groeien. Snijbloemen, zoals rozen, worden meestal in kassen geteeld. Bloembollen, zoals tulpen, worden buiten geteeld. Bomen zijn een voorbeeld van een siergewas. Ze worden buiten geteeld. 2. Welke producten horen bij de sierteelt? a. snijbloemen, groenten en bomen b. fruit, kamerplanten en eenjarigen c. bomen, struiken en heesters d. bloembollen, aardappels en heesters Consumptieteelt Consumptieteelt is de teelt van eetbare gewassen. Dus groente, fruit, granen en aardappels die mens en dier consumeren, opeten. Dat is seizoensgebonden en specialistisch werk. Van maart tot en met oktober worden de meeste gewassen buiten geteeld. Die teelt is afhankelijk van het weer. De teelt onder glas is niet afhankelijk van het weer. Daardoor zijn er het hele jaar door verse tomaten, komkommers en paprika s. 7

8 Appels worden in het najaar geplukt. Door ze koel te bewaren, kan de kweker ze ook in andere seizoenen verkopen. Ook producten voor diervoeder, zoals mais, horen bij de consumptieteelt. Groentes en fruit zijn eetbare producten. Zij horen bij de consumptieteelt. 3. Wat is consumptieteelt? a. het telen van patat en appelmoes b. het telen van producten die mens en dier opeten c. het buiten telen van producten d. het binnen telen van producten O 1.2 Een bedrijfsbezoek afleggen Wat ga ik doen? Weet je waar de ketchup vandaan komt? Juist, uit de tomatenkwekerij! De tomaat legt daarvoor een lange weg af. Dat geldt voor veel producten die je in de winkel koopt. Je gaat je verdiepen in een kwekerijproduct, de afzetkanalen en de eindproducten. Dat doe je samen met drie klasgenoten. Je maakt een vragenlijst en verzamelt de antwoorden tijdens een bezoek aan een kwekerij. Het eindproduct is een ingevulde vragenlijst. Is dit het begin van de ketchup? Dit worden mijn resultaten Product De vragenlijst bevat 15 vragen en antwoorden. Onder aan de vragenlijst staat onze eigen mening. Proces Ik heb het bezoek goed voorbereid. Ik heb me beleefd en geïnteresseerd opgesteld tijdens het bezoek. 8

9 Wat heb ik nodig? pen en papier of computer en printer een afspraak met een werknemer van een kwekerij vervoer naar de kwekerij Opdracht: Verzamel informatie tijdens een bedrijfsbezoek Producten leggen een lange weg af voordat ze in de winkel zijn. Je gaat informatie verzamelen over een kwekerijproduct en de weg die dat product doorloopt. Dat doe je door een kwekerij te bezoeken en vragen te stellen. Maak een groepje van vier personen. Zoek een kwekerij bij jullie in de buurt. Maak een afspraak voor een bezoek aan de kwekerij. Bereid het bezoek voor. Zoek informatie over het product. Om welk product gaat het? Als je de juiste vragen stelt, krijg je veel informatie. Waar gaat het naartoe? Wat wordt ervan gemaakt? Maak een vragenlijst met 15 vragen. Bespreek deze vragen met de docent. Ga op bezoek bij de kwekerij. Stel je beleefd en geinteresseerd op tijdens het bezoek. Stel je netjes voor. Stel je vragen. Spreek beleefd en luister goed. Vraag door als je iets niet snapt. Bedank voor het bezoek en neem netjes afscheid. Werk de antwoorden uit op de vragenlijst. Geef aan het eind jullie mening over het bedrijf en het gekweekte product. 9

10 O 1.3 De teeltwijze onderzoeken Wat ga ik doen? Appels groeien aan een boom. Dat weet bijna iedereen. Maar weet jij ook waar en hoe aubergines, broccoli, uien en tomaten geteeld worden? Je gaat de teeltwijze van verschillende producten onderzoeken. Als je weet waar en hoe producten worden geteeld, kun je makkelijker uitzoeken hoe een product behandeld moet worden voordat het geoogst kan worden. Het eindresultaat is een ingevuld invulblad. Weet jij waar en hoe deze producten worden geteeld? Dit worden mijn resultaten Product Het invulblad is volledig en juist ingevuld. Proces Ik heb verschillende bronnen gebruikt om mijn antwoorden te zoeken. Wat heb ik nodig? invulblad pen bronnen, zoals internet, vakbladen en tijdschriften computer Opdracht: Zoek de teeltwijze van producten op Producten hebben een verschillende herkomst. Een appel bijvoorbeeld groeit aan een boom. Andere producten groeien onder de grond. Je gaat onderzoeken wat de herkomst is van verschillende producten en hoe en waar ze groeien. Je mag verschillende bronnen gebruiken. Vul al je antwoorden in op het invulblad. De aardappel groeit aan een aardappelplant als knol onder de grond. 10

11 Op welke kwekerij worden de producten geteeld? Wordt dit product buiten of binnen geteeld? Dus open of gesloten teelt? In welke periode groeit het product? Groeit het product aan een boom, struik of onder de grond? Welk gedeelte van het product kun je eten? Is het product Nederlands of buitenlands? K 1.4 Afzetkanalen Alle kwekers samen telen producten die wij dagelijks gebruiken. Denk maar aan voedsel zoals graan voor brood en appels voor de appelmoes. Maar voordat al die producten bij ons zijn, leggen ze een lange weg af. Weet jij hoe al die producten uiteindelijk bij jou terechtkomen? De gerbera s van deze kweker leggen een lange weg af voordat ze bij de consument zijn. Wat weet ik al? Welke kwekerijen ken jij? Weet jij hoe een paprika in de winkel komt? Weet jij welke producten er allemaal van een tomaat worden gemaakt? Afzetkanalen van agrarische producten Kwekers produceren veel agrarische producten. Al die producten verkopen ze. Je noemt dit afzetten. Er zijn verschillende kopers. Dat noem je afzetkanalen. Voor bloemen, planten en bomen is het afzetkanaal vaak de veiling. Groentes en fruit gaan meestal naar de Greenery, een landelijke inkoper. Akkerbouwproducten, zoals aardappels en graan, gaan via inkopers naar fabrieken. De kweker oogst de tomaten. Na de oogst gaan de paprika s naar de groothandel. Het afzetkanaal voor een bloemenkweker is de veiling. FloraHolland 11

12 1. Wat is het afzetkanaal van een bloemenkweker? a. consument b. fabrikant c. groothandel d. veiling Tussenhandel Tussen de kwekerijen en de consument zitten veel verschillende soorten bedrijven. Die bedrijven verwerken en verkopen de producten. Dit noem je de tussenhandel. Voorbeelden van de tussenhandel zijn: fabrikanten, groothandelaren en exporteurs. De tussenhandel verwerkt bijvoorbeeld tomaten tot soep, ketchup of saus of in een pizza. Mais wordt popcorn, meel of veevoer. Planten worden verpakt of verwerkt in plantenbakken. De tussenhandel sorteert en verpakt paprika s. De tussenhandel verwerkt aardappels tot schijfjes. In de tussenhandel worden bijvoorbeeld bloemen verwerkt tot een verkoopbaar product. 2. Welk bedrijf is een tussenhandel? a. consument b. exporteur c. kwekerij Bedrijfskolom Ieder product legt een bepaalde weg af van kweker tot consument. Die weg verloopt via schakels. Alle schakels bij elkaar noem je een bedrijfskolom. Tussen de verschillende schakels worden de producten vervoerd. De kweker produceert de producten en is daarmee de eerste schakel. Hierna verkoopt hij zijn producten aan de volgende schakel van de bedrijfskolom. Voor elk product kan de bedrijfskolom anders zijn. Daarmee is ook de weg naar de consument anders. In de bedrijfskolom zie je de weg van het product naar de winkel. Een aardappelgroothandel is één van de schakels in een bedrijfskolom. Tussen de verschillende schakels worden de producten vervoerd. 12

13 3. Aan welke schakel in de bedrijfskolom verkoopt een aardappelboer zijn aardappels? a. aardappelhandelaar b. consument c. groothandel d. supermarkt O 1.5 Een bedrijfskolom maken Wat ga ik doen? Kwekers produceren veel producten. Voordat die producten uiteindelijk in de winkel komen, leggen ze een lange weg af. Welke weg dat is, kun je zien in een bedrijfskolom. Voor elk product kan de bedrijfskolom anders zijn. Als je weet hoe een bedrijfskolom eruit ziet, kun je een relatie leggen tussen het product van de kweker en het eindproduct. Je gaat een bedrijfskolom maken voor verschillende producten. Het eindproduct is een ingevulde bedrijfskolom. Aardappels leggen een lange weg af voordat ze als patat in de snackbar liggen. Dit worden mijn resultaten Product De bedrijfskolom op het invulblad is volledig ingevuld. Op het invulblad staat bij elk product een plaatje van een eindproduct. Proces Ik heb mijn resultaat vergeleken met dat van een klasgenoot. Ik heb fouten in de bedrijfskolom aangepast. De schakels en transportvormen kloppen voor elk product. Wat heb ik nodig? invulblad internet, tijdschriften 13