Onkruidbestrijding en Gewasbescherming

Transcriptie

1 CURSUSboek Onkruidbestrijding en Gewasbescherming voor de Hovenier & Groenvoorziener AUTEURS Wied Hendrix Jan van den Langenberg

2 colofon Auteurs Wied Hendrix en Jan van den Langenberg Redactie Linda Kleverlaan, Fundamentaal Grafisch ontwerp & opmaak Jeroen Reith, Buro Gom Beeldverwerving en beeldbewerking ARKA media B.V. Illustratieverantwoording Wied Hendrix, PPO-Wageningen UR, Mark McElroy; Dr.OGA; Loskutnikov; asharkyu; Denis and Yulia Pogostins; smereka; Suttipon Thanarakpong; idiz; Tobias Arhelger; nednapa; Annaev; Zoltan Major / Shutterstock, Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

3 Inhoudsopgave Inleiding 5 HOOFDSTUK 1 Onkruiden, ziekten en plagen 7 HOOFDSTUK 4 Gewasbeschermingsapparatuur 37 Oriëntatie Waarnemen in een gewas Onkruiden: waarom bestrijden? Indeling van onkruiden Onkruiden: verspreiding en voorkómen Indeling aantastingen door dieren Indeling aantasting door overige organismen Fysiologische afwijkingen 21 HOOFDSTUK 2 Bestrijdingsmethoden 25 Oriëntatie Mechanische bestrijding Thermische of fysische bestrijding Chemische bestrijding Biologische bestrijding Geïntegreerde bestrijding 28 Oriëntatie De rugspuit Het gebruik van de rugspuit Selectieve gewasbeschermingsapparatuur 39 HOOFDSTUK 5 Gewasbeschermingsmiddelen 41 Oriëntatie Indeling van middelen naar gebruik en samenstelling Onkruidbestrijdingsmiddelen of herbiciden Insectenbestrijdingsmiddelen 44 HOOFDSTUK 6 Milieu 47 Oriëntatie Gewasbeschermingsmiddelen in het milieu 48 HOOFDSTUK 3 Informatiebronnen 33 Begrippenlijst 53 Oriëntatie De websites van het CTGB en Fytostat Milieumeetlat, beeldenbank en overige naslagwerken 34

4

5 Inleiding Deze uitgave is speciaal samengesteld voor de VHG Brancheopleiding. 5

6

7 HOOFDSTUK 1 Onkruiden, ziekten en plagen 7

8 Hoofdstuk 1 Onkruiden, ziekten en plagen Oriëntatie Als een hovenier of groenvoorziener geen maatregelen neemt om onkruidontwikkeling, aantasting door schimmels, insecten, bacteriën, aaltjes, virussen of andere belagers te voorkomen, dan zou van heel veel teelten niets terecht komen. In de groensector grijp je in om overmatige onkruidontwikkeling op bijvoorbeeld verharding of brandgevaar op een industrieterreinen te voorkomen. Als beheerder wil je schade aan je gewassen het liefst voorkomen en beperken. Daarom moet je soms ingrijpen en soms (chemische) gewasbeschermingsmaatregelen nemen. Je vindt veel informatie over ziekten, plagen, onkruiden en natuurlijke vijanden (nuttige insecten) op de beeldenbank Daar vind je ook de lijsten van de beelden die je moet kennen voor de herkennen toets. Afb. 1 Aardappeltelers proberen aardappelziekte oftewel phytophthora te voorkomen. Afb. 2 Borstelen op verharding: een niet-chemische manier om onkruiden te bestrijden. 1.1 Waarnemen in een gewas Ziekteverschijnselen en symptomen Voor je begint met bestrijding, moet je weten waar je mee te maken hebt. Je moet daarom de ziekteverschijnselen of symptomen kennen van ziekten en plagen. Ook moet je de belangrijkste onkruiden uit je sector kunnen herkennen en benoemen. Als je dit kunt, kun je bepalen of bestrijding noodzakelijk is en ook welk middel je eventueel moet toepassen. Afb. 3 Gewasinspectie in een kas. 8

9 Onkruiden, ziekten en plagen Hoofdstuk 1 Gewasinspectie op het oog Hoe doe je dat eigenlijk: waarnemen? Je kunt je gewassen regelmatig op het oog beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld door door het gewas te lopen en te letten op afwijkingen. Waarnemen kan echter ook een aparte bezigheid zijn. Dit is het geval als specialisten waarnemen volgens een vast schema. Dit wordt ook wel scouting genoemd. De kunst van het waarnemen is dat je een ziekte of plaag al in een vroeg stadium herkent, dus al bij de allereerste symptomen. Voor je dat kan, moet je de nodige ervaring opdoen. 1.2 Onkruiden: waarom bestrijden? Concurrent van het gewas en problemen bij de oogst Vooral gewassen die in het kiemplantstadium zitten, kunnen veel hinder ondervinden van onkruid. Onkruid vangt een deel van het licht op, waardoor het gewas minder goed kan groeien. Ook neemt onkruid, net als het gewas, voedingstoffen en water op en neemt het ruimte in. Giftig voor het vee en houdt ziekten en plagen in stand Jacobskruiskruid is een voorbeeld van onkruid dat giftig is voor het vee. In de wei mijdt het grazende vee dit onkruid. Als Jacobskruiskruid echter in het kuilvoer of in het hooi terechtkomt, wordt het wel door het vee gegeten. Het vee kan er dan aan doodgaan. Sommige onkruiden kunnen ook schadelijke ziekten of plagen in stand houden. Bladluizen kunnen in een zachte winter overleven op onkruiden die in tuin of plant voorkomen. Verkeersveiligheid en brandgevaar Onkruiden kunnen trottoirs of bestratingen glad maken, met kans op uitglijden en valpartijen. Onkruid op verharding geeft een rommelig straatbeeld en dat trekt weer zwerfvuil aan. Verdroogde onkruidresten vergroten het gevaar voor brand. Onkruiden zijn dus ongewenst op fabrieks- en bouwterreinen. Afb. 4 Jacobskruid is giftig voor het vee. Afb. 5 Onkruidontwikkeling op verharding kan gevaarlijk zijn, bijvoorbeeld als bij regenachtig weer gladheid ontstaat. 9