Stichting Molens Binnenmaas Jaaroverzicht 2015

Transcriptie

1 1

2 2

3 Stichting Molens Binnenmaas Jaaroverzicht 2015 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Doelstelling en beleid 5 Onderhoud, veiligheid en restauratie 6 Activiteiten 8 De molenbiotoop 9 Restauratie voor korenmolen De Hoop te Maasdam 11 Plannen voor restauratie korenmolen De Goede Hoop te Mijnsheerenland 12 Het molenbezit 13 Draaiuren en bezoekers 13 De bezetting van de molens 15 Molenaars en overige vrijwilligers 17 Bestuur 17 Bijlage 1. De molens en hun bijzonderheden 18 Bijlage 2. Overzicht vrijwilligers per 31 december Stichting Molens Binnenmaas Opgericht : 13 december 1991 Adres : Postbus 5455, 3299 ZH Maasdam Bankrekening : NL95 RABO Inschrijving handelsregister KvK : ANBI-instelling : per ANBI-instelling Website : 3

4 Jaarverslag SMB 2015 Het jaar 2015 ligt al weer enige tijd achter ons. Wanneer we dit jaar in vogelvlucht overzien, dan mogen we stellen dat er binnen de Stichting Molens Binnenmaas veel gebeurd is, zowel in het zakelijke als in het persoonlijke vlak. In de voorbereidingen om te komen tot de restauratie van de korenmolen De Hoop te Maasdam, is veel tijd en energie gestoken. Alles bij elkaar leidde dit ertoe dat in augustus 2015, onder leiding van Erfgoed Adviesbureau Groen B.V., door Restauratie Werkplaats Schiedam met de restauratie kon worden gestart. Na aanvankelijk wat tegenvallers bij het aanbrengen van een nieuwe fundatie, die inmiddels overigens zeer vakkundig zijn opgelost, verlopen de restauratiewerkzaamheden geheel volgens schema. Het streven is erop gericht in mei 2016 de restauratie te voltooien. Verder is veel aandacht besteed aan de molenbiotoop waarvoor steeds de nodige aandacht vereist is. Ook zijn er het afgelopen jaar contacten geweest met de Molenstichting Goeree Overflakkee met de bedoeling met onze buren een goede en nauwe relatie te onderhouden. Met de Gemeente Korendijk zijn gesprekken gevoerd die er mogelijk toe kunnen leiden dat er in de loop van 2016 overeenstemming wordt bereikt over de voorwaarden teneinde te komen tot een overname van de beide korenmolens te Goudswaard en Piershil. Ook met de portefeuillehouder van de Gemeente Binnenmaas vindt er twee keer per jaar bestuurlijk overleg plaats over de gang van zaken binnen het werkgebied van de Stichting Molens Binnenmaas. Molens moeten draaien en malen is al vele jaren de slogan. Dat betekent dat moleneigenaren samen met molenaars een belangrijke taak hebben om deze wens, die destijds door de Minister van OC&W die ook monumentenzorg in zijn portefeuille heeft is geuit, zo optimaal mogelijk in praktijk te brengen. Om de interesse voor onze molens te vergroten, worden alle gelegenheden daarvoor benut, zoals Nationale Molendag, Tour Langs de Boer, Open Monumentendag en de Molendag Hoeksche Waard. Ook een punt van aandacht en zorg is in dit verband de veiligheid op en rondom de molen. Dit is een van de agendapunten die op iedere bestuursvergadering aan de orde komen. Al het werk om onze molens in stand te houden en deze te laten functioneren voor het doel waarvoor ze destijds gebouwd zijn, gebeurt geheel belangeloos door veel vrijwilligers. Molenaars, nevenmolenaars, andere personen die op de molen werkzaam zijn en de bestuursleden van de Stichting Molens Binnenmaas. Er zijn de afgelopen periode bestuursleden en andere vrijwilligers vertrokken. We prijzen ons gelukkig dat alle vacatures weer vervuld zijn, zodat het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas op een verantwoorde wijze zijn taak met anderen kan uitoefenen, namelijk met elkaar er voor zorgen dat onze molens blijven draaien en indien mogelijk ook malen. In dit jaaroverzicht is geen financieel overzicht 2015 opgenomen. Hiervoor wordt verwezen naar het accountantsrapport van Visser & Visser dat het komende voorjaar zal verschijnen. Namens het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas, J.C. Booden, voorzitter R.M. Belder, secretaris 4

5 Doelstelling en beleid Doelstelling De Stichting Molens Binnenmaas, die op 13 december 1991 werd opgericht, stelt zich volgens haar statuten ten doel het bevorderen van de instandhouding van de windmolens in de gemeente Binnenmaas. Zij tracht dit doel te bereiken door: - het bedrijfsklaar maken, onderhouden en exploiteren van de molens; - het beheer van de molens; - het verzamelen van historische gegevens over deze objecten; - het stimuleren van de belangstelling voor de molens; - het aanwijzen en begeleiden van de vrijwillige molenaars; - de coördinatie van alle molenactiviteiten en de beleidsvoering daarvan; - het in eigendom verkrijgen van alle binnen het grondgebied gelegen molens. Deze doelstelling is voor het huidige bestuur de basis voor het te voeren beleid. Het (laten) verrichten van onderhoud binnen de beschikbare middelen aan alle molens heeft dan ook de hoogste prioriteit. Er geldt echter een uitzondering voor De Goede Hoop te Mijnsheerenland, want voor deze molen beperkt het onderhoud zich voorshands, binnen de daarvoor beschikbaar gestelde subsidies, uitsluitend tot conservering van de molen. Maar omdat de biotoop rondom deze molen de afgelopen periode aanzienlijk is verbeterd, streeft ons bestuur er naar om, wanneer de korenmolen De Hoop te Maasdam straks gerestaureerd is, ook de korenmolen De Goede Hoop uit Mijnsheerenland te laten restaureren, zodat ook deze molen weer draaivaardig wordt. Beleid Het gaat onze stichting om: de molens in de Gemeente Binnenmaas in stand en in bedrijf te houden; informatie te verstrekken over de molens; het verhaal te vertellen van de mensen die er vroeger mee werkten en/of in woonden; en draagvlak te zoeken bij de inwoners om de interesse voor het behoud en in gebruik houden van deze molens te bevorderen. Om dat te realiseren, vraagt veel tijd en energie. Een belangrijk aspect is, rekening houdend met de regelgeving, de veiligheid van de molens. Dat betekent dat de molens bouwtechnisch gezien in goede staat moeten zijn en blijven. Voorts moet er voortdurend aandacht zijn voor de veiligheid en de gezondheid van molenaars, vrijwilligers, bezoekers, omwonenden en de omgeving van de molen. Daarom moet er gerestaureerd en gerepareerd worden en dienen er veiligheidsinspecties gehouden te worden en zo nodig maatregelen worden getroffen. Ook al doen we dat sober en doelmatig en bovendien veel in eigen beheer, het kost geld, soms heel veel geld. De overheid biedt daarbij een helpende hand in de vorm van het verstrekken van beperkte instandhoudingsubsidies. Daardoor kunnen de molens in stand worden gehouden en dat betekent dat zij zich, 5

6 zoals zij dat in het verleden altijd heeft gedaan, royaal en loyaal dient op te stellen naar organisaties van vrijwilligers die zich voor het behoud van het cultureel erfgoed inzetten. Het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas maakt zich dan ook zorgen over de toekomstige financiering van de restauraties en instandhouding van de molens. Bij ongewijzigd overheidsbeleid zal dit ongetwijfeld gevolgen hebben voor de kwaliteit van de huidige molens. Onderhoud, veiligheid en restauratie Onderhoud Ook dit jaar is veel tijd en energie gestoken in het onderhoud van onze molens. Dat gebeurt op basis van een eerder door Adviesbureau Groen opgesteld prioriteitenoverzicht. Ook voor de komende jaren zal op basis van deze prioriteitstelling, aan de hand van de BRIM-specificaties en de beschikbare middelen, geselecteerd worden welk periodiek onderhoud uitgevoerd kan worden. De prioriteitenlijst zal worden opgesteld door het betreffende bestuurslid dat die zaak in portefeuille heeft in overleg met de molenaar. Veiligheidszaken In het afgelopen jaar is extra aandacht besteed aan de veiligheid op en rondom de molens. In 2015 is een begin gemaakt om de RI&E (Risico, Inventarisatie & Evaluatie) van de molens te actualiseren. Op basis daarvan wordt er een Plan van aanpak gemaakt dat aangeeft op welke onderdelen veranderingen/verbeteringen aangebracht worden. Wanneer het Plan van aanpak gereed is, worden deze stukken door de molenaar en het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas getekend. Een exemplaar van de RI&E en het Plan van aanpak, alsmede de daarop betrekking hebbende bijlagen, zullen als onderdeel van de vaste inventaris van de molen altijd beschikbaar zijn voor o.a. de Arbeidsinspectie en bestuursleden van de Stichting Molens Binnenmaas. In het afgelopen jaar werd ook een cursus door de brandweer gegeven waaronder een AED-training. Verder besprak het bestuur de kwestie van asbreuk van een molen, zoals die op enkele plaatsen in ons land heeft plaats gevonden. Omdat de schade (met name letselschade) ontstaan door de asbreuk enorm kan zijn, besloot het bestuur hierover nadere informatie in te winnen om te voorkomen dat op de molens van de Stichting Molens Binnenmaas een dergelijke schade ontstaat. Aan het eind van dit verslagjaar was deze informatie nog niet beschikbaar. Het onderwerp Veiligheid op en rondom de molen staat voor iedere bestuursvergadering van de Stichting Molens Binnenmaas geagendeerd. Restauratie De Hoop In 2012 werd een plan opgesteld dat voorziet in een totale restauratie van de molen. Dit restauratieplan kreeg de goedkeuring van de bevoegde instanties en medio 2013 is een aanvraag ingediend voor de benodigde vergunningen die vervolgens verleend zijn. Met de omwonenden vond een gesprek plaats dat er binnen afzienbare tijd in en rondom de molen gedurende enige tijd werkzaamheden aan de molen zullen worden verricht. Besloten werd Erfgoed Advies Groen B.V. uit Montfoort in te schakelen en het werk te laten uitvoeren door Restauratie Werkplaats Schiedam. Daarna is er een gesprek met de Gemeente Binnenmaas gevoerd over de bijdrage die zij voor de restauratie van deze molen wil geven en zijn er diverse fondsen voor een financiële bijdrage benaderd. Toen in het voorjaar van 2015 duidelijk werd dat ook de Provincie Zuid-Holland bereid was een restauratiesubsidie toe te kennen ( ) kon de opdracht om de Korenmolen De Hoop te restaureren, aan de directie van Restauratie Werkplaats Schiedam worden verstrekt. Dat leidde ertoe dat in augustus 2015 een start met de restauratie kon worden gemaakt. Al vrij snel deden zich problemen voor met het heien. Omdat de heistelling niet goed bij de molenmuur kon komen, is uitgezien naar een andere constructie. Gekozen is voor het systeem met schroefpalen, dat inhoudt dat er holle palen worden gebruikt die als schroef de grond ingaan en volgegoten worden met beton. Dit is allemaal tot tevredenheid verlopen en ondanks deze aanvankelijke stagnatie ligt het werk vrijwel geheel op schema. Het streven is er op gericht de restauratie in mei 2016 te voltooien, waarna de heringebruikname zo spoedig mogelijk kan plaatsvinden. 6

7 Korenmolen De Hoop te Maasdam voordat de molen werd kaal gesteld Korenmolen De Hoop te Maasdam zoals de omwonenden de molen de afgelopen paar jaar konden waarnemen. De gerestaureerde molen zonder kap en wieken half De kap van de molen gereed om op 19 april 2016 april op de molen teruggeplaatst te worden. 7

8 De Goede Hoop De korenmolen De Goede Hoop te Mijnsheerenland is sinds enkele jaren niet meer draaivaardig is. In januari 2011 zijn om veiligheidsredenen de wieken ontdaan van het houten hekwerk. Dat moest gebeuren om te voorkomen dat losgeraakte delen een gevaar gingen vormen voor omwonenden en vrijwilligers. Destijds werd afgesproken de molen alleen te conserveren. Nu er de afgelopen jaren door omwoners veel tijd en energie gestoken is de molenbiotoop aanzienlijk te verbeteren, wordt gedacht de molen weer operationeel te maken, waarbij de keuze wordt gemaakt tussen draaivaardig of draai- en maalvaardig maken. Na het inwinnen van informatie heeft het bestuur besloten mee te dingen naar de Molenprijs 2016 die georganiseerd wordt door de Vereniging De Hollandsche Molen in nauwe samenwerking met de BankGiroLoterij. Omdat naar mag worden verwacht ook de Gemeente Binnenmaas bereid zal zijn voor deze molen een restauratiesubsidie beschikbaar te stellen, zijn er samen met een goede sponsoractie reële mogelijkheden een bedrag bijeen te krijgen zodat de molen binnen niet al te lange tijd kan worden gerestaureerd. Het bestuur besluit om, zodra de restauratie van de korenmolen De Hoop is afgerond, een begin te maken met restauratieplannen voor de korenmolen De Goede Hoop. Activiteiten Naast de zorg voor het onderhoud en de restauratieprojecten, werd in het verslagjaar 2015 o.m. aan de volgende zaken aandacht besteed, c.q. werden de volgende activiteiten ondernomen. Bestuurlijk overleg Zoals sinds vele jaren het geval is, heeft een delegatie van het bestuur van de SMB periodiek overleg met de portefeuillehouder cultureel erfgoed van de Gemeente Binnenmaas. Tijdens dat overleg komen specifieke zaken aan de orde, zoals informatie over de molens, de Molenbiotoop, samenwerking met andere instanties om te komen tot draagvlakvergroting van de molens. Het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas vindt dit periodieke overleg een belangrijke zaak, want daarmee ziet het bestuur nog eens bevestigd dat de Gemeente Binnenmaas, als vertegenwoordiger van het publieke domein op lokaal niveau, in feite eindverantwoordelijk is voor de instandhouding van de molens. Tijdens dit verslagjaar vond dit overleg plaats op 16 maart en 12 oktober. Haalbaarheidsonderzoek In het kader van een in oktober 2010 door het Erfgoedhuis, op initiatief van de Provincie Zuid-Holland, gestart haalbaarheidsonderzoek, werd in het verlengde daarvan door het Bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas in maart 2012 een intentieovereenkomst gesloten met de Gemeente Korendijk met als doel te komen tot overdracht van twee gemeentelijke molens aan onze Stichting. Dit betreft de molen te Goudswaard en die van Piershil. Na veelvuldig overleg met vertegenwoordigers van de Gemeente Korendijk vond op 26 augustus 2013 overeenstemming plaats over de overname. Eind 2013 deden zich echter complicaties voor die een afronding door middel van een definitieve overdracht van de beide gemeentelijke Korendijkse molens aan onze stichting onmogelijk maakte. Een in de zomer van 2014 gehouden vervolggesprek maakte duidelijk dat, alvorens verdere stappen te ondernemen, eerst de onduidelijkheden in de relatie tussen de Gemeente Korendijk en de betreffende molenaars opgelost dienen te worden. Ook de staat van onderhoud van beide molens is een reden dat de voorwaarden voor overname op dit punt bijgesteld moeten worden. Op 12 oktober 2015 werd een vervolggesprek gehouden waarbij de delegatie van de Stichting Molens Binnenmaas van de vertegenwoordigers van de Gemeente Korendijk verlangde dat de gemeente een nulmeting laat verrichten naar de staat van onderhoud van de beide molens door Erfgoed Adviesbureau Groen uit Montfoort. Het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas wacht de verdere ontwikkelingen met belangstelling af. Verder zijn met de Stichting Goeree-Overflakkee, die 11 molens in eigendom en beheer heeft, contacten om een samenwerking tussen beide stichtingen verder gestalte te geven. Het gaat hierbij uitsluitend om samenwerkingsmogelijkheden zonder dat sprake is van een fusie van beide molenstichtingen. Op 26 mei 2015 vond in Numansdorp een informatiegesprek plaats. 8

9 ICT Omdat het archief van de Stichting Molens Binnenmaas als gevolg van een bepaalde portefeuilleverdeling, naast de secretaris, ook bij andere bestuursleden is ondergebracht, is het afgelopen jaar gekeken om het totale archief digitaal veilig te stellen. Na bestudering van enkele mogelijkheden, besloot het bestuur te kiezen voor een realisatie van een eigen SMB-omgeving door middel van een NAS (Network Attached Storage). Eind 2015 is daarvoor apparatuur aangeschaft met als gevolg dat eind 2015 een belangrijk deel van de op verschillende plaatsen aanwezige bestanden in een NAS-apparaat zijn geïntegreerd. Molendag Hoeksche Waard Op zaterdag 17 oktober werd voor de vierde achtereenvolgende maal de Molendag Hoeksche Waard gehouden. Deze Molendag, die weer werd georganiseerd door de samenwerkende molenaars in de Hoeksche Waard, was ook dit jaar weer een initiatief van de molenaars A.A.J. Mulder, J. Bruins en J. in t Veld. Mede dankzij de goede publiciteit die hieraan werd gegeven, werden de Hoeksche Waardse molens door vele honderden belangstellenden bezocht. Deze Molendag duurde van tot uur. Na afloop vond in De Koffiemolen bij mevr. E. Leeuwenburg, een etablissement naar korenmolen De Lelie te Puttershoek, de jaarlijkse vrijwilligersbijeenkomst plaats die erg druk werd bezocht. Overleg met molenaars Het periodiek overleg met de molenaars, waarmee enkele jaren geleden werd begonnen, is een zeer nuttige en bovendien noodzakelijke aangelegenheid waarbij alle praktische beheerszaken aan de orde komen. Naast het periodiek onderhoud, dat een regelmatig terugkerend gesprekspunt is, vormen ook andere zakelijke aangelegenheden als veiligheid, verantwoordelijkheden e.d. belangrijke gesprekspunten. Op iedere bestuursvergadering meldt het betreffende bestuurslid of er de afgelopen periode op of rondom de molen ongevallen hebben voorgevallen en zo ja welke maatregelen er getroffen zijn om een herhaling daarvan te voorkomen. Naast de verantwoordelijkheid van de molenaar om op passende wijze met veiligheidsaspecten om te gaan, heeft ook de Stichting Molens Binnenmaas op dit terrein haar verantwoordelijkheden. Op deze wijze bouwt het bestuur in het kader van veiligheid een dossier op dat erg praktisch kan zijn voor het geval zich een ongeval voordoet. Het streven van ons bestuur is erop gericht dat onder de paraplu van de Stichting Molens Binnenmaas, die eigenaar is van de molens, binnen de context van de vrijwilligersovereenkomst, molenaars meer verantwoordelijkheden krijgen op het gebied van het dagelijkse beheer van hun molen. Dit past geheel in het beleid van het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas dat gericht is op het verzelfstandigen van de molens. Het initiatief dat door de molenaar van Windlust genomen is om te komen tot een organisatie van Vrienden van Windlust en de reeds bestaande ondersteunende vriendenstichting van het Molencomplex Goidschalxoort, draagt bij aan de realisatie van dit Molenbeheer Nieuwe Stijl. Het bestuur zal het vormen van locale vriendenstichtingen daar waar mogelijk stimuleren en intensiveren. Interne organisatie De afgelopen paar jaar is veel aandacht besteed aan het eerder vastgesteld werkmodel om te komen tot de meest optimale manier van werken in onze vrijwilligersorganisatie die veel uiteenlopende onderwerpen omvat. Een belangrijk punt daarbij is dat, naast een goede taakverdeling van en taakafbakening in het bestuurswerk, er ook duidelijk inzichtelijk is hoe het met de gemaakte afspraken verloopt. Om dat proces beter te laten verlopen, heeft het bestuur voor een wat andere manier van werken gekozen. Deze methode voorziet er in dat alle afspraken bij elke bestuursvergadering de revue passeren, terwijl bestuurders die samen met een bepaald werk belast zijn, tussen twee bestuursvergaderingen door onderling contact gaan onderhouden. Het resultaat daarvan zal dan zeker tot een effectievere vorm van werken moeten leiden. De molenbiotoop Onder Molenbiotoop wordt verstaan de vrije omgeving rondom de molen die nodig is, zodat de molen kan functioneren. Dat is de harde voorwaarde om voor overheidssubsidie in aanmerking te komen. Wanneer hieraan niet wordt voldaan, zullen de rijks- en provinciale overheid in beginsel geen restauratiesubsidie beschikbaar stellen. Er zijn normen gesteld die bepalen welke obstakels in de omgeving van de molen 9

10 Korenmolen De Goede Hoop te Mijnsheerenland die al enkele jaren buiten gebruik is. Dankzij de medewerking van omwonenden is de molenbiotoop aanzienlijk verbeterd. Daarom worden er plannen gemaakt om de molen weer draaivaardig te maken. aanvaardbaar zijn. Destijds heeft De Hollandsche Molen de z.g. 1 : 100 regel vastgesteld. Deze regel houdt in dat de eerste 100 meter van de molen obstakelvrij moet zijn, terwijl elke volgende 100 meter een obstakel één meter per 100 meter hoger mag zijn en dat obstakels op meer dan 400 meter van de molen niet meer als hinderlijk worden beschouwd. Beleid Gemeente Binnenmaas In de nota Het verhaal van Binnenmaas - Cultureel-historisch beleid die enkele jaren geleden door de Gemeente Binnenmaas als beleidsinstrument is vastgesteld, staat o.m. het volgende vermeld: De gemeente zal in overleg met de Stichting Molens Binnenmaas in de gemeente Binnenmaas en andere relevante partijen, bewerkstelligen dat de molenbiotopen van o.a. korenmolen De Goede Hoop, De Hoop en Windlust worden verbeterd. Het streven is niveau 4 (=aanvaardbaar). De gemeente spreekt zich uit binnen het ruimtelijke beleid toe te zien op het in stand houden van de molenbiotopen. De gemeente treedt in overleg met de Stichting Behoud Molens Binnenmaas om structurele afspraken te maken over een op de molenbiotopen gericht regulier groenonderhoud, aldus de Gemeente Binnenmaas in haar nota van Onze Stichting streeft er naar dat alle molens het waarderingscijfer 4 krijgen, terwijl het uitgangspunt 5 moet zijn. Dat komt overigens ook het beste overeen met de wens en de visie van de rijksoverheid die in het kader van het beheer en exploitatie van molens terecht verlangt, dat molens zoveel mogelijk weer bedrijfsvaardig worden. Om dit hogere niveau te bereiken, moet veel aandacht besteed worden aan de realisering van allerlei externe ontwikkelingen die de molenbiotoop bedreigen. Onze Stichting, die nauw betrokken is bij een pilot die door de Gemeente Binnenmaas in Westmaas is opgezet, waardeert het zeer dat de Gemeente Binnenmaas haar verantwoordelijkheid op dit gebied aanvaardt. Beleid Provincie Zuid-Holland Enkele jaren geleden gaf de Provincie Zuid-Holland de uitgave Handreiking Molenbiotopen uit. De Provincie Zuid-Holland, die met 228 molens de meest molenrijke provincie van Nederland is, had onder het motto Leve de Molens! het jaar 2011 uitgeroepen als themajaar voor de molens. De molens worden vaak bedreigd in hun 10

11 voortbestaan. Een molen kan alleen draaien als hij voldoende wind vangt en daarom is het belangrijk dat het gebied rondom de molen zoveel mogelijk vrij blijft van bebouwing en hoog groeiende bomen. Maar de praktijk is dat hieraan maar al te vaak voorbij wordt gegaan. Gemeenten en provincie moeten daarbij vaak andere belangen afwegen waardoor de molenbiotoop flink onder druk komt te staan. De molenbiotopen zijn over de gehele linie kwalitatief de afgelopen jaren sterk achteruit gegaan. Met de handreiking voor gemeentebestuurders, ambtenaren en moleneigenaren doet de Provincie Zuid-Holland ideeën aan de hand hoe men de zichtlijnen en de windvang kan herstellen en hoe met bepaalde ingrepen de molen zoveel mogelijk haar oude glorie terugkrijgt. Op iedere bestuursvergadering van de Stichting Molens Binnenmaas wordt de Molenbiotoop geagendeerd en in het periodiek overleg met de portefeuillehouder van de Gemeente Binnenmaas komt deze kwestie aan de orde. Restauratie van korenmolen De Hoop De korenmolen De Hoop te Maasdam, die vanaf het voorjaar van 2010 buiten gebruik staat, wordt sinds augustus 2015 gerestaureerd. Toen eind mei 2015 bekend werd dat, na de Gemeente Binnenmaas en andere subsidieverlenende instellingen, ook de Provincie Zuid-Holland haar aandeel in de restauratie van De Hoop toezegde, kon de opdracht tot restauratie worden gegeven. Met deze subsidietoekenning door de provincie Zuid-Holland is de financiering van de restauratie van de korenmolen De Hoop in Maasdam rondgekomen. Zoals vermeld, staat de korenmolen De Hoop sinds het voorjaar van 2010 stil. Toen werd de beeldbepalende stellingkorenmolen aan de Gatsedijk in Maasdam, daterend uit het jaar 1822, wegens technische mankementen buiten bedrijf gesteld. Met name voor een molen geldt dat, als die niet in bedrijf gehouden wordt, de technische staat heel hard achteruit gaat. Soms gaat de aftakeling zo snel dat er uit veiligheidsoverwegingen voorzieningen moeten worden getroffen. Daarom is de molen in december 2011 door het verwijderen van de stelling en de wieken, in molentermen, kaal gezet. Na deze veiligheidsmaatregel is de Stichting Molens Binnenmaas direct gestart met de voorbereidingen voor de restauratie. Op 26 mei 2015 heeft de provincie Zuid-Holland de stichting voor de restauratie een subsidie van toegezegd. Hiermee is het benodigde totaalbedrag van ongeveer gedekt. Eerder besloot de Gemeente Binnenmaas een subsidie van toe te kennen. Naast deze bijdragen van de Provincie Zuid-Holland en van de Gemeente Binnenmaas hebben de navolgende fondsen en instellingen financiële ondersteuning voor dit project toegezegd: Stichting Dinamo Fonds Stichting Elise Mathilde Fonds J.E. Jurriaanse Stichting Prins Bernhard Cultuurfonds Rabobank Het Haringvliet Van der Mandele Stichting Vereniging De Hollandsche Molen uit het molenbudget van de BankGiro Loterij Vereniging De Hollandsche Molen uit het molenbudget van de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting. Door de ANWB is desgevraagd een informatiebord toegezegd dat in de loop van 2016 ontvangen is. Het bestuur is erg ingenomen met de toekenning van deze subsidies die de stichting in staat stelt deze bijzondere molen te herstellen en aan zijn beeldbepalende karakter in Maasdam recht te doen. (Voor meer bijzonderheden over Korenmolen De Hoop wordt verwezen naar Bijlage 1 van dit jaaroverzicht). Juist gezien de plek waar de molen staat, zo tussen de bebouwing, is bij de voorbereidingen veel aandacht besteed aan een reeks van maatregelen die de overlast voor passanten, directe buren en omwonenden tot een minimum moet beperken. De directe omgeving is als eerste geïnformeerd over de komende restauratie en tijdens de werkzaamheden die op 24 augustus 2015 begonnen, worden omwonenden voortdurend van de verdere ontwikkelingen op de hoogte gehouden. 11

12 Een impressie van de aanwezigen tijdens de vrijwilligersdag Rechts onder stelt voorzitter Jan Booden de jongste vrijwilliger van de SMB voor, Mauro van Werkhoven. De werkzaamheden worden onder directievoering van Erfgoed Advies Groen B.V. uit Montfoort, uitgevoerd door de hoofdaannemer, de Stichting Restauratie Werkplaats Schiedam. Begin oktober 2015 deden zich problemen voor met het heien. Omdat de heistelling niet goed bij de molenmuur kon komen, is er voor een nieuwe aanpak gekozen door middel van z.g. schroefpalen. Dat betekent dat er holle palen worden gebruikt die als een schroef in de grond worden geboord en vervolgens met beton worden volgegoten. Nadat de nieuwe fundatie is aangebracht, verlopen de overige werkzaamheden vrijwel geheel naar wens en ligt de restauratie op schema. Zoals het er nu naar uitziet zal het werk in mei 2016 zijn uitgevoerd waarna de korenmolen De Hoop, na 6 jaar buiten gebruik te zijn geweest, in het voorjaar van 2016 weer operationeel zal zijn. Plannen voor restauratie van De Goede Hoop Een aantal jaren geleden is de afspraak gemaakt de korenmolen De Goede Hoop te Mijnsheerenland te conserveren. Dit in verband met het feit dat het vrijwel niet mogelijk was de molen door de slechte molenbiotoop te laten draaien. Nu er de afgelopen jaren door de omwoners veel tijd en energie is gestoken de molenbiotoop 12

13 aanzienlijk te verbeteren, denkt het bestuur er over na de molen weer operationeel te maken. De keuze is dan om de molen alleen draaivaardig te maken of draai- en maalvaardig. Duidelijk is dat de roeden gerestaureerd dan wel vernieuwd moeten worden. Het bestuur zal zich tot het uiterste inspannen om de overheid op haar verantwoordelijkheid te wijzen ook voor deze molen financiën beschikbaar te stellen, zeker nu voldaan kan worden aan het uitgangspunt, namelijk dat molen moeten kunnen draaien en mogelijk ook malen. Juist om het enthousiasme van de omwonenden te stimuleren, ziet het bestuur alle aanleiding om zodra de restauratie van de korenmolen De Hoop te Maasdam achter de rug is, ook een begin te gaan maken met een restauratieplan van korenmolen De Goede Hoop te Mijnsheerenland. Het molenbezit Het molenbezit van de Stichting Molens Binnenmaas bestaat uit: Naam Plaats Adres Functie De Goede Hoop Mijnsheerenland Molenweg 17 korenmolen Monumentnr De Hoop Maasdam Gatsedijk 4a korenmolen Monumentnr De Lelie Puttershoek Molendijk 2 korenmolen Monumentnr De Poldersche of Antonymolen Maasdam Polderdijk 25 poldermolen Monumentnr De Oostmolen Mijnsheerenland Provincialeweg 7a poldermolen Monumentnr Molencomplex Heinenoord Goidschalxoordsedijk 53 korenmolen Goidschalxoort Monumentnr t Vliegend Hert s-gravendeel Molendijk 37 korenmolen Monumentnr Windlust Monumentnr Westmaas Van Koetsveldlaan 2D korenmolen Sinds 31 maart 2014, toen de Stichting Molens Binnenmaas in het bezit kwam van korenmolen t Vliegend Hert te s-gravendeel, is zij eigenaar van alle molens die in de Gemeente Binnenmaas aanwezig zijn. Draaiuren en bezoekers De Stichting Molens Binnenmaas streeft er naar de maalvaardige molens op vaste tijden voor belangstellenden open te stellen. Op afspraak kunnen de molens door groepen ook op andere tijdstippen worden bezocht. Alle molens, met uitzondering van De Goede Hoop te Mijnsheerenland, beschikken over een telapparaat dat het aantal omwentelingen meet. Dat geeft ook aan hoe vaak met een molen wordt gedraaid. Het hierna volgende overzicht geeft de openingstijden van de molens aan, het aantal asomwentelingen en het aantal bezoekers over

14 Korenmolen De Lelie te Puttershoek Korenmolen Windlust te Westmaas Korenmolen t Vliegend Hert te s-gravendeel Korenmolen Goidschalxoord te Heinenoord 14

15 Molen en plaats Openingstijden/Inbedrijfstelling Asomwentelingen Bezoekers De Goede Hoop Bij uitzondering op afspraak met de Geen 80 ) Mijnsheerenland beheerder De Hoop Elke zaterdag van uur Geen 50 ) Maasdam en voorts op afspraak met de molenaar c.q. leerlingen. Is in verband met uit te voeren restauratie sinds 2010 niet in bedrijf en niet toegankelijk voor het publiek De Lelie Elke zaterdag van uur Puttershoek en voorts op afspraak met de molenaar De Poldersche Elke zaterdag van uur Molen, Maasdam en voorts op afspraak met de molenaar De Oostmolen Mijnsheerenland Elke woensdag en zaterdag van uur en voorts op afspraak met de molenaars Goidschalxoort Vrijwel iedere zaterdag van Heinenoord uur en op afspraak met de molenaar t Vliegend Hert Elke zaterdag van uur s-gravendeel en voorts op afspraak met de molenaar Windlust Elke zaterdag van uur Westmaas en voorts op afspraak met de molenaar Totaal ======= ==== Op basis van de jaarlijks behaalde omwentelingen keert de provincie Zuid-Holland een draaipremie uit. Het doel van deze regeling is het bevorderen van de inbedrijfstelling en als gevolg daarvan de openstelling van de molens. ) De korenmolens De Goede Hoop en De Hoop zijn buiten gebruik, maar waren wel open tijdens de op 17 oktober 2015 gehouden Molendag Hoeksche Waard. De bezetting van de molens De bezetting van de molens door de molenaars is per 31 december 2015 als volgt: Molen en plaats Maal- Molenaar Opmerkingen vaardig De Goede Hoop Nee W.A. van der Giesen Beheerder: J.J. van der Heiden. De molen is niet Mijnsheerenland meer draai- en maalvaardig en is alleen bij hoge uitzondering geopend De Hoop Nee V.B. van Dinter Is sinds augustus 2015 in restauratie. Maasdam De Lelie Ja J. in t Veld 15

16 De Oostmolen te Mijnsheerenland De Poldersche Molen te Maasdam Molen en plaats Maal- Molenaar Opmerkingen vaardig Puttershoek P. Lodder K. Kleijwegt De Poldersche of Ja R. Viergever Mauro van Werkhoven is als jongere actief Anthony molen C. v.d. Graaf op deze molen. W. van Bruggen De Oostmolen Ja F. de Rooij De heer P. Bervoets is op deze molen Mijnsheerenland K. Kleijwegt actief als leerling-molenaar. Ing. J. Bruins J. Engelen A.C. de Gruijter Goidschalxoort Ja Ir. J.B. van Steensel Heinenoord G. Knol t Vliegend Hert Ja F.P.F. van Hoogstraten s-gravendeel V.B. van Dinter Windlust Ja Ing. A.A.J. Mulder Dany Groenenboom is als jongere actief Westmaas F.P.F. van op deze molen. Hoogstraten W.A. van der Giesen Voor meer bijzonderheden over deze molens wordt verwezen naar Bijlage 1 van dit jaaroverzicht. 16

17 Molenaars en overige vrijwilligers Het vele werk dat verbonden is aan het operationeel houden van onze molens kan alleen maar verricht worden met medewerking van veel vrijwilligers die zich met hart en ziel ieder op hun eigen niveau voor dit werk inzetten. Het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas, dat zelf ook uit vrijwilligers bestaat, realiseert zich heel goed dat onze molens alleen kunnen draaien en malen dankzij de vele uren die onze vrijwillige, maar gediplomeerde molenaars en andere vrijwilligers hieraan besteden. Het beleid van de SMB is om zoveel mogelijk gebruik te maken van de diensten van gediplomeerde molenaars, die via het Gilde van Vrijwillige Molenaars de bevoegdheid van erkend molenaar hebben verworven. Het Gilde van Vrijwillige Molenaars is een landelijke vereniging met als doelstelling het verzorgen van een opleiding voor mensen die in hun vrije tijd op een deskundige en verantwoorde wijze wind- en watermolens willen laten draaien. Dankzij de vele uren die onze gediplomeerde molenaars, samen met de leerling-molenaars, rondleiders en andere vrijwilligers hieraan besteden, kunnen bijna alle molens die in het bezit van SMB zijn en draaivaardig zijn, wekelijks door het publiek worden bezocht. Op zaterdag 17 oktober 2015 was de jaarlijkse vrijwilligersbijeenkomst met de vrijwilligers en hun partners in de Koffiemolen bij mevr. Leeuwenburg te Puttershoek. Deze bijeenkomst, die erg sfeervol was, werd door bijna 40 personen bezocht. Bestuur De heren C. Koppenol, bouwkundige en R. Smit, penningmeester hebben het bestuur van onze Stichting per 1 januari 2015 verlaten. Tijdens de vrijwilligersbijeenkomst van 17 oktober 2015, waarvoor de heer Smit verhinderd was, werd stil gestaan bij het vele werk dat beide heren voor de Stichting Molens Binnenmaas en indirect voor onze samenleving, in het kader van het behoud en beheer van molens hebben verricht. Het was dan ook met grote verslagenheid dat het bestuur enkele weken daarna kennis nam van het overlijden van de heer C. Koppenol op 15 november Zijn uitvaart werd door een delegatie van ons bestuur bijgewoond. Kees Koppenol Het bestuur van de Stichting Molens Binnenmaas kwam het afgelopen verslagjaar zeven maal in vergadering bijeen, namelijk op 30 januari, 9 april, 2 juni, 10 juli, 31 juli, 8 oktober en 30 november De bijeenkomsten werden gehouden in één van de vergaderzaaltjes van de gemeente Binnenmaas en in het kerkelijk centrum De Munnik te Westmaas. Voorts vond op 16 maart en 12 oktober 2015 bestuurlijk overleg plaats met de portefeuillehouder, de burgemeester van de Gemeente Binnenmaas, de heer mr. drs. A.J. Borgdorff mpm. Naast de reguliere bestuursvergaderingen zijn er nog verschillende tussentijdse besprekingen gehouden waaraan door enkele bestuursleden wordt deelgenomen, zoals o.a. het overleg met de molenaars, contacten met de Gemeente Korendijk, Stichting Molens Goeree-Overflakkee, e.a. Per 31 december 2015 is de samenstelling van het bestuur als volgt: J.C. Booden - voorzitter R.M. Belder - secretaris J.O. t Hooft ` - bestuurslid A.C. Kamp - bestuurslid en vice-voorzitter A. Kooman - penningmeester J. Peters - bestuurslid J. Wybenga - bestuurslid 17

18 Bijlage 1: De molens van de Stichting SMB en hun bijzonderheden 18 Hierna volgt nadere informatie over de zeven molens die in eigendom en in beheer zijn van de Stichting Molens Binnenmaas. Korenmolen t Vliegend Hert te s-gravendeel Geschiedenis De hoogste korenstellingmolen in de Hoeksche Waard is gelegen aan de Molendijk 37 aan de noordwestzijde van het dorp, dat in 1593 als nieuw ambacht werd ingedijkt. Haar voorganger was een houten wipkorenmolen die op vrijwel dezelfde plaats stond op de toenmalige Bonaventuurse Zeedijk. Deze schermde de nieuwe polder Nieuw Bonaventura af van de Dordtse Kil. De onbewoonde wipmolen werd rond 1800 naar molenaarsfamilie De Leeuw vernoemd. In 1837 kocht Willem Vliegenthart, zoon van een Zwijndrechtse korenmolenaar, voor gulden de wipmolen. In 1841 brandde deze af en in 1855 nogmaals. De vervanger, een ronde stenen stellingmolen, brandde in 1857 eveneens af. De huidige korenstellingmolen dateert van 1862/63 en heeft een 22 m hoog muurwerk. De naam 't Vliegend Hert is ontleend aan eigenaar Vlegenthart, die in 1863 de firma Vliegenthart & Co. oprichtte. De andere molenhelft werd voor een kwart eigendom van zijn schoonzoon en de Dordtse bakker Moonen. Ruim een jaar later ging de met een onrendabele kolen gestookte stoomketel uitgeruste molen bij publieke verkoping voor gulden, inclusief het molenaarshuis, de tuin, schuur en het erf, over aan vijf personen. In 1889 kwam de molen geheel in het bezit van de familie Dam. Van 1905 tot 1938 was Christiaan Comelis Dam molenaar en daarna tot 1963 zijn zoon Gerrit Pieter. Al sinds 1930 wordt er elektrisch gemalen onderin de molen. Om het maalrendement te verhogen, werden in 1934 Dekker stroomlijnwieken op de molen aangebracht. Helaas kon deze wiekverbetering niet wedijveren met de elektromotor. In 1951 werd de windkorenmolen daardoor buiten gebruik gesteld. Cornelis van Heesen huurde vanaf 1956 de molen met elf nieuw aangebouwde graansilo's, waarvan hij in 1963 eigenaar werd. Om de stenen molenromp tegen regeninval te beschermen, zijn op de zuidwest kant lange tijd grote geëmailleerde reclameborden aangebracht. In 1970/1971 werd de molen geheel ingericht voor mechanische bemaling met een mengketel, 100 ton extra siloruimte en een bunkerschaal. De helft van de molenruimte tot aan de luizolder wordt nu ingenomen door het silocomplex van graan- en diervoederhandel C. van Heesen. Jaarlijks wordt circa ton graan gemalen voor diervoeders met een 40 PK elektromotor onderin de molen. Het oorspronkelijke molenhuis werd in 1969 afgebroken en vervangen door een bungalow. Bij een uitvoerige restauratie van de molen eind jaren 1960 werden de staart, de lange spruit en de stelling grotendeels vernieuwd, evenals het koppel 16er kunstmaalstenen. Ook de Dekker-wieken zijn toen weer teruggebracht naar het Oud-Hollandse tuig. Bij de restauratie in 1991/92 werden de Pot-roeden uit 1904 en 1924 vervangen door twee nieuwe roeden met een vlucht van 22,70 m. Ook werden veel onderdelen, waaronder de beide spruiten, staartbalk, lange en korte schoren, kapbedekking en een groot deel van het metselwerk, vernieuwd. Het doorgezakte schuifkruiwerk met tien bevestigde gietijzeren neuten met flenzen, die over een stalen ring op de muurplaat glijden, is helaas onbruikbaar.

19 De molen verkeerde jaren lang in minder goede staat van onderhoud en was bij gunstige winden nog wel eens draaiende te zien. Na overdacht van de molen aan een woningstichting, werden achter de schermen stappen ondernomen om de molen weer draai- en maalvaardig te maken. In het najaar van 2010 kon hiermee een aanvang worden gemaakt en werd eind 2011 afgerond. Sinds 31 maart 2014 is de molen, die eigendom was van HW Wonen, eigendom van de Stichting Molens Binnenmaas. Gedurende de daarop volgende maanden zijn er nog wat onderhouds- en renovatiewerkzaamheden aan de molen uitgevoerd. Tijdens de feestweek van s-gravendeel, werd de molen op woensdagmiddag 27 augustus 2014 op feestelijke wijze in gebruik genomen. Technische informatie Vlucht Wieksysteem : 22,65 meter : Oud-Hollands Binnenroede : 22,50 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx, nr. 704 uit 1991 Buitenroede : 22,65 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx, nr. 703 uit 1991 As Vang Bovenwiel of aswiel Overige molen- of aandrijfwielen Steenschijfloop Belt- of stellinghoogte Kruiwerk Biotoop : gietijzer, fabrikaat, nummer en jaartal onbekend, lengte 4,10 m. : Vlaamse vang, wipstok : 63 kammen, steek 11 cm : Bovenschijfloop: 31 staven Spoorwiel: 99 kammen, steek 9,0 cm. : 29 staven : 7.20 meter : Engels kruiwerk, kruihaspel met 12 spaken : Redelijk tot goed Rijksmonumentnummer : Specificaties Steenschijfloop : Bovenschijfloop: 31 staven Spoorwiel, 99 kammen, steek 9,0 cm. : 29 staven Algemene informatie Ten Bruggencatenummer (TBC nr.) : 90 Naam Plaats : 't Vliegend Hert : 's-gravendeel Adres : Molendijk 37 Gemeente : Binnenmaas 19

20 Provincie Molencategorie Type Maalvaardig : Zuid-Holland : Windmolen : Stellingmolen : Voorlopig draaivaardig Bouwjaar : 1858 Eigenaar Molenaar Nevenmolenaar(s) Sleutelhouder Openingstijden : Stichting Molens Binnenmaas : F.P.F. van Hoogstraten, Tel : geen : Stichting Molens Binnenmaas : op zaterdag, op afspraak als de molenaar aanwezig is. 20

21 Korenmolen molencomplex Goidschalxoort (Heinenoord) Geschiedenis De geschiedenis van de molen van Goidschalxoord begint al voor In de molen zijn namelijk onderdelen verwerkt van zijn voorganger: een wipmolen, die echter op een andere plaats gestaan heeft. De molen werd vanaf 1818 decennia lang bemalen door diverse generaties van de familie Kluit die de molen zo goed onderhielden dat deze tot de mooiste in de omgeving behoorde. Hiertoe kwam regelmatig de molenmaker langs die kost en inwoning bij de familie had en aan de molen werkte tot deze weer geheel in topconditie was. De korenmolen van Goidschalxoord maalde voornamelijk meel voor de bevolking van Heinenoord en Goidschalxoord. Aan het eind van de 19e eeuw werd de molen uitgebreid met een stoommachine. Via een ondergrondse tunnel naar de molen werd een overbrenging gemaakt zodat op windstille dagen de maalstenen van de molen door deze stoommachine aangedreven konden worden. Hiervoor werd de graanschuur achter de molen omgebouwd tot motorhuis. Tevens werd aan het begin van de 20 e eeuw in de molen een stofafzuiginstallatie aangebracht die het meelstof, dat bij het malen vrijkomt, opzuigt en opvangt zodat dit niet verloren gaat. In 1924 werd de molen overgenomen door de familie Weeda die tot ca met de molen maalde. In dat jaar werd de molen stilgezet, na ruim 200 jaar in bedrijf te zijn geweest. Vanaf dat moment nam het verval snel toe. In 2003 werd de Stichting Molencomplex Goidschalxoort opgericht. Dankzij de inspanning van deze stichting, vrijwilligers en de BankGiro Loterij werd de restauratie in 2008 definitief opgepakt en kon de molen op 8 mei 2010 feestelijk worden geopend. De molen is weer geheel maalvaardig gerestaureerd waarbij niet alleen de drie maalkoppels zijn gerestaureerd maar ook de eerder genoemde stofafzuiginstallatie. Tevens is de hulpaandrijving vanuit het motorhuis in ere hersteld. In het motorhuis bevindt zich echter geen stoommachine meer, maar een waardige vervanger: een 34 pk Ruston & Hornsby 1 cilinder dieselmotor uit Deze drijft via de ondergrondse riemoverbrenging het binnenwerk van de molen aan. In juli 2011 werd het molencomplex overgedragen aan de Stichting Molens Binnenmaas. Technische informatie Type Functie Inrichting Overige werktuigen Vlucht Wieksysteem Binnenroede : ronde stenen grondzeiler : korenmolen :3 koppels maalstenen met regulateur, sleepluiwerk, meelstof-afzuiginstallatie : 34 pk Ruston & Hornsby 1 cilinder dieselmotor, bouwjaar 1931, t.b.v. aandrijving binnenwerk molen : 21,90 m : Oud-Hollands : 21,90 m., ijzer gelast, deelbaar, fabr. Vaags te Aalten, nummer 207, bouwjaar

22 Buitenroede As Vang Bovenwiel of aswiel Overige molen- of aandrijfwielen : 21,90 m., ijzer gelast, deelbaar, fabr. Vaags te Aalten, nummer 206, bouwjaar 2009 : gietijzer, fabr. F.J. Penn & Comp. te Dordrecht, nummer 295, Bouwjaar 1864, lengte 4,70 meter. : losse Vlaamse blok vang met 4 stukken, wipstok, pal en Kneppel : 70 kammen : bovenschijfloop: 34 staven, spoorwiel : 72 kammen, Steenrondsels : 27 en 28 staven Overbrengingsverhoudingen : 1 : 5,29 en 1 : 5,49 Kruiwerk Biotoop : houten rollen kruiwerk met 41 rollen, kruihaspel : goed Rijksmonumentnummer : GPS Specificaties Luiwerk : RD-coördinaten X = 90,498 Y = 426,958 GPS-coördinaten 51º49,65 N 4º27,09 E : maalstenen: 1 koppel 17-er Engelse stenen, 1 koppel 16-er flintstenen, 1 koppel 16-er kunststenen : sleepluiwerk Algemene informatie Ten Bruggencatenummer (TBC nr.) : Naam : naamloos (Gevelsteen: Goidschalxoort 1718) Plaats Adres Gemeente Provincie Molencategorie Type Functie Maalvaardig : Goidschalxoord/Heinenoord : Goidschalxoordsedijk 55, 3274 BG Heinenoord : Binnenmaas : Zuid-Holland : windmolen : ronde stenen grondzeiler : korenmolen : maalt op vrijwillige basis Bouwjaar : 1718 Eigenaar : Stichting Molens Binnenmaas 22

23 Molenaar : Ir. J.B. van Steensel, Nevenmolenaar : G L. Knol, Openingstijden : zaterdag van ca uur, als de molen in bedrijf is en op afspraak. 23

24 De Poldersche of Antonymolen te Maasdam Geschiedenis Ten westen van Maasdam aan de Polderdijk staat een poldermolen die genoemd is naar de waarschijnlijk eerste en langst met windkracht bemalen polder in de Hoeksche Waard, de Sint Anthonypolder. Reeds in 1514 stond er een molen in dit gebied ten zuiden en ten noorden van de Binnenmaas, dat als eerste bedijkt werd. In de oudste Sint Anthonypolder gebeurde dat zelfs al voor de St. Elizabethsvloed van 1421 in opdracht van vrouwe Aleid van Putten en Strijen. Na deze vloed, waarbij complete dorpen werden weggevaagd, resteerde in het westen van de Groote of Zuid-Hollandse Waard alleen deze polder. De oostelijke dijk de Gatsedijk/Keizersdijk is door Karel de Grote aangelegd als heerweg. Deze liep door het huidige Hollands Diep naar West-Brabant. In Zevenbergen is het afgesneden deel van de Keizersdijk weer terug te vinden. In de loop der tijd groeide het westelijke (Oude en Nieuwe Korendijk) en oostelijke (Strijensas) deel door diverse (her)bedijkingen weer aan elkaar vast. In de Sint Anthonypolder stond al voor 1637 een molen die in dat jaar werd vervangen door een wipwatermolen. Deze werd in 1749 wegens bouwvalligheid vervangen door de huidige ronde stenen molen, de Sint Anthonymolen. Het betreffende bestek uit 1637 is nog aanwezig, evenals het bestek van de nieuwbouw in Meester timmerman Pieter Smit uit Mijnsheerenland, die voor de oplevering van de nieuwe molen overleed, bouwde samen met metselaar Leendert van Besey de Poldersche molen voor een som van gulden. De donkergroene baard met rode versiering draagt in wit het opschrift In dat jaar werden omvangrijke herstelwerkzaamheden uitgevoerd. De eikenhouten schaliën op de kap werden toen vervangen door een rietdek. Tevens maakte de houten bovenas plaats voor een gietijzeren exemplaar. Het overtollige polderwater werd met behulp van het ijzeren binnenscheprad met een hoogte van 6,20 m. en een breedte van 0,55 m. tot 1,75 m. hoogte opgevoerd via een voorboezem naar de Binnenbedijkte Maas. De molenaar, die in dienst was van het polderbestuur, woonde oorspronkelijk in de molen. In 1935 werd bij de molen een elektrisch hulpgemaal geplaatst. Tot omstreeks 1956 werd met de molen de circa 370 ha. grote Sint Anthonypolder bemalen door verschillende molenaarsgeslachten zoals Weeda, Tol, Ottevanger en als laatste de familie Verrijp. De gemeente Maasdam kocht in 1972 de molen en deed deze in 1984 na de herindeling over aan de gemeente Binnenmaas. Deze droeg de poldermolen in 1992 over aan de Stichting Molens Binnenmaas. Bij de restauratie in 1976/1977 werd het scheprad verdiept geplaatst om als aanpassing op het nieuwe, verlaagde polderpeil in geval van nood toch te kunnen malen. De zwart geteerde molen is ingericht voor kleine exposities over verschillende onderwerpen uit de omgeving. De molen is in 2007/2008 gerestaureerd. Technische informatie Type Functie Inrichting : ronde stenen grondzeiler : poldermolen : scheprad Vlucht : 28,60 m. Wieksysteem : Oud-Hollands Binnenroede : 28,60 m., ijzer, fabr. Vaags, nummer 174, bouwjaar

25 Buitenroede : 28,60 m., ijzer, fabr. Vaags, nummer 175, bouwjaar 2008 As Vang Bovenwiel of aswiel Overige molen- of aandrijfwielen : gietijzer, fabr. N.S.B.M. Feijenoord te Rotterdam, nummer onbekend, bouwjaar 1842, lengte 4,17 m. : gedeeltelijke vaste en gedeeltelijke Vlaamse blokvang, met wipstok : 73 kammen, steek 12,5 cm : bovenschijfloop: 38 staven, onderschijfloop: 25 staven, onderwiel: 100 kammen, steek 15 cm Overbrengingsverhoudingen : 1 : 2,08 Kruiwerk Biotoop : 51 houten rollen, kruiwerk : redelijk Rijksmonumentnummer : GPS : RD-coördinaten X = 96,696 Y = 422,422 GPS-coördinaten 51º47,24 N 4º32,53 E Specificaties : ijzeren scheprad in de molen, diameter 6,20 m., breedte 0,55 m. opvoerhoogte: 1,15 m, gietijzeren wateras en sintelstuk Algemene informatie Ten Bruggencatenummer (TBC-nr.) : Naam Plaats Adres Gemeente Provincie Molencategorie Type Functie Inrichting Maalvaardig : Poldersche Molen : Maasdam : Polderdijk 25, 3299 LL Maasdam : Binnenmaas : Zuid-Holland : Windmolen : ronde stenen grondzeiler : poldermolen : scheprad : maalt op vrijwillige basis, voor het laatst gerestaureerd in 2008 en verkeert in uitstekende staat Bouwjaar :

26 Eigenaar : Stichting Molens Binnenmaas Molenaar : R. Viergever, tel , Nevenmolenaars : W. van Bruggen en C. van der Graaf Sleutelhouder : J. de Munnik, tel , Openingstijden : op zaterdag, op afspraak en altijd als de molenaar aanwezig is 26

27 Korenmolen De Hoop te Maasdam Geschiedenis Sint Anthoniepolder en Maasdam waren van oorsprong niet in het bezit van een korenmolen. De inwoners van Sint Anthoniepolder moesten met een bootje naar Mijnsheerenland om daar hun graan te laten malen, de inwoners van Maasdam moesten hun graan laten malen op de korenmolen van het nabijgelegen Puttershoek. In 1822 werd door de beurtschipper Jan Tielemanszoon Visser, die aan de Polderdijk in Sint Anthoniepolder woonde, met geld uit een erfenis een geheel nieuwe molen gebouwd. Uit bouwtechnisch onderzoek is gebleken dat de molen, wegens windbelemmering ten gevolge van het toenemen van dijkbebouwing, verhoogd is van achtkantige grondzeiler korenmolen tot de huidige achtkantige stellingkorenmolen. Waarschijnlijk heeft deze ingreep rond 1870 plaatsgevonden. Na de verhoging werd de molen uitgerust met in totaal 3 koppel stenen, wat voor zo n kleine molen heel behoorlijk was. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was de molen ook nog uitgerust met een door wind aangedreven lintzaagmachine voor het zagen van kachelhout. Zoals bij zoveel korenmolens, deed in de jaren dertig van de vorige eeuw de elektrisch gedreven mengketel zijn intrede om mengvoeders te kunnen produceren en op deze manier nog concurrerend te kunnen werken ten opzichte van de inmiddels sterk vertegenwoordigende motormaalderijen. Na de Tweede Wereldoorlog was er door de toenemende schaalvergroting van de graanverwerkende industrie (in 1945 waren er in de Hoeksche Waard nog zo n 25 graanverwerkende bedrijven actief, waaronder 11 molens; momenteel zijn er nog twee van deze bedrijven, waarvan één molen op parttimebasis),weinig emplooi meer voor de molen, waardoor deze omstreeks 1950 tot stilstand kwam. Hierna ging het snel bergafwaarts met de molen. De mengketel verdween en de molen raakte in verval. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd door de laatste particuliere eigenaar voor de molen een sloopvergunning aangevraagd die echter geweigerd werd. Hierop werd in 1966 de molen voor de symbolische prijs van één gulden aangekocht door de toenmalige gemeente Maasdam en is sinds 1992 in eigendom en beheer van de Stichting Molens Binnenmaas. In werd de molen uitwendig gerestaureerd en sindsdien wordt deze goed onderhouden. Sinds 1983 werd ook het binnenwerk van de molen stapsgewijs gerestaureerd en weer compleet gemaakt. Op de molen wordt nu regelmatig op niet-commerciële basis gemalen en wordt les gegeven in het eeuwenoude molenaarsambacht. Door technische gebreken, die het gevolg zijn van achterstallig onderhoud, moest uit oogpunt van veiligheid voor het monument zowel als van de omgeving, in het voorjaar van 2010 gestopt worden met het draaien en malen met de molen. Er werd een restauratieplan opgesteld en toen in begin juni 2015 de financiering om tot algehele restauratie te komen, rond was, werd op 24 augustus 2015 met de restauratie begonnen. Het ziet er naar uit dat in april/mei 2016 de molen weer in gebruik wordt genomen. Technische informatie Type Functie Inrichting Vlucht Wieksysteem : 8-kante stellingmolen : korenmolen : 2 koppel maalstenen en mengketel : 21,10 m : Oud-Hollands 27