VERSLAG TRANSITIE AANPAK. deelname co design sessie. 08:30-17:00 uur Trefcentrum. vrijdag 7 november 2014

Transcriptie

1 VERSLAG deelname co design sessie vrijdag 7 november :30-17:00 uur Trefcentrum Wittevrouwenveld, Maastricht TRANSITIE AANPAK

2 STRATACT A2 SCHEMA 02 DEF.indd :48 Senioren Expats Studenten CPO s Urbanisten BEST FOR LIMBURG BEST FOR CITY BEST FOR PROJECT SLEUTELPROJECT DOELGROEPEN ANALYSE DOELGROEPEN STRATEGIE Kantoorgebruikers Maatschappelijk Vastgoed PLANNING FASERING STRATEGIE VASTGOED TIJDELIJKHEID TRANSITIE STRATEGIE 2026 Parkeren Gras 3FM Serious Request Kassen DE GROENE LOPER 2013 Co-Design Klankbordgroep CPO PROCES STRATEGIE Health Campus Universiteit Ziekenhuis Ondernemers VASTGOED PRODUCTEN STRATEGIE Rijkswaterstaat Gemeente Meerssen Maastricht Provincie Limburg DSM Chemelot SHAREHOLDERS STRATEGIE 2014 MARKETING STRATEGIE COMMUNICATIE STRATEGIE Branding Limburg Maastricht A2 Website Facebook Infocentrum L1 Limburger

3 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 1 Inhoud Voorwoord 2 Introductie 4 Inspiratie West 8 8 Tradeshow 48 Ontwerpronde 74 Inspiratie lunch 86 Ontwerp uitdaging 104 Afsluiting 124 Slotwoord 126 Deelnemers Gemeente Maastricht Gerdo van Grootheest Fred Sijben Onno de Jong Marcel van Dijk Noortje Jans Wim Ortjens Jake Wiersma Paul Lambregts Maastricht lab Tim van Wanroij Carola Janssen Corporaties Rene Clement Servatius Camiel Kruchten Maasvallei Projectbureau A2 Louis Pompers Jos Geurts Sabine Kern Jeroen Maas Jan Martinussen Provincie Ronald de Jong Avenue2 Rob de Jong Willem de Wijs Raymond Veugelers Michiel Cuppen Bauke Lobbezoo Wilmar Jacobs Bart Grote Betrokkenen Dietmar Schrijnemakers INCO+ Simone Huijbregts West 8 Buurtenplatform Ad Lutters Roger Heuts Martin Huizing Bettie van der Linde Bennie van Est Overige Nicole Maurer iarts/maurer United Karel Janssen iarts/ Hogeschool Zuyd Wendy Broers Hogeschool Zuyd/ Lecoraat Ribuilt Wim van den Bergh RWTH Aken Cultuurcentrum GENK Tim Prins Stadsacademie Maastricht Bart van den Boom Stichting Viewmaster Theo Thuis Q-Park Facilitators Samantha van Rooij Strateon Maril Verstraeten Avenue2 Kim Zeijen Gertjan Kleijnen Tekenaar Huub Giesbertz - Fotograaf Jim Steenbakkers Verslaglegging

4 2 Voorwoord Gerdo van Grootheest, wethouder

5 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 3 Van harte welkom allemaal bij deze co-design sessie, aangaande een onderwerp wat mij dicht bij het hart ligt. De afgelopen 200 jaar hebben we een explosieve groei van de Nederlandse bevolking meegemaakt, van 2 miljoen naar bijna 17 miljoen inwoners. Als je kijkt hoe wij nu omgaan met stedelijke ontwikkeling, is deze volledig gefocust op groei. In Maastricht hebben wij de afgelopen jaren het roer omgegooid. Hoe gaan we om met terreinen die langer leeg liggen? Ik noem maar het Belvedère plan en het voorbeeld van de Tapijnkazerne. Je moet er met een totaal andere blik naar kijken. Het blauwdruk-denken waar we heel goed in zijn geweest moeten we achter ons laten. Geen plan voor het gebied maken, dit plan uitvoeren en vervolgens afwachten wat er gebeurd, maar meer stapje voor stapje ontdekken hoe we dit gebied met elkaar zo goed mogelijk kunnen gebruiken. De gemeente en ontwikkelaars kunnen dit niet alleen, daar hebben we jullie hulp bij nodig. Ik wens jullie veel plezier vandaag.

6 4 Introductie

7 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 5 Rob de Jong Directeur Avenue 2 Vastgoed Gebiedsontwikkeling anno nu vraagt inderdaad om een andere aanpak. We kunnen niet meer verzinnen hoe het gaat lopen. Je moet accepteren dat je niet precies weet wat er komt, maar tegelijkertijd moet het eindresultaat wel prettig zijn voor zowel gemeente, ontwikkelaar als bewoner. Het managen van gebiedsontwikkeling gaat ook om het managen van mensen. Welkom allemaal, bij de grootste co-design sessie tot nu toe. We zijn uitverkocht, dat is natuurlijk een goed teken! Er zijn veel mensen betrokken bij het project. Het onderwerp van vandaag is: transitie strategie. Tijdens de ontwikkeling van de Groene Loper zullen er een aantal gebieden maar ook gebouwen tijdelijk geen functie hebben en zelfs een onaangename uitstraling hebben. Ons doel is om vandaag te gaan kijken welke tijdelijke ideeën we kunnen bedenken om de Groene Loper ook tijdens de ontwikkeling aantrekkelijk te houden voor alle betrokken partijen. Om het jullie gemakkelijker te maken hebben we het project opgedeeld in 3 fases: 1. Tot de tunnel dicht is 2. Periode aanleg groene loper 3. Periode realisatie Vastgoed.

8 6

9 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 7 Doelen Delen van de visies ten aanzien van de tijdelijke situatie welke gedurende het project. De Groene Loper zal ontstaan; de Transitie! Het op basis van elders succesvolle initiatieven bepalen van mogelijke experimenten, en samenwerkingen; Het komen tot een gedeelde visie, strategie en proces ten aanzien van de zogenaamde Transitie De Groene Loper Maastricht. Bij deze momenten en visies op tijdelijkheid komen er allerlei vragen in ons op. Wat mag er wel, wat mag er niet? Wat is het beleid? Mogen er evenementen plaatsvinden? Wat blijft lang leeg en wat niet? Wat willen we? Hoe gaan we het organiseren? Wat zijn randvoorwaarden? Hoe gaan we dit betalen? Vragen Wat zijn de belangrijkste kaders/ uitgangspunten? Welke fases/ scenario s zijn er? Wanneer start de Transitie? Waar start de Transitie? Hoe gaan we de Transitie strategisch vormgeven? Hierbij gedacht aan identiteit/ branding en experimenten? Hoe gaan we de Transitie organiseren? Coalities vormen? Kwartiermaker? Hoe gaan we om met de uitbreiding van de scope? Hoe gaan we de Transitie financieren? Welke business modellen zijn er? Kortom: veel te doen, dus laten we aan de slag gaan

10 8 Inspiratie West 8 Edzo Bindels West 8

11 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 9 Gevaren en kansen, transitiegebieden Wat bedoelen we nu eigenlijk met transitie in de bouwwereld? Ik heb een aantal voorbeelden, zowel gevaren als kansen, waar we veel van kunnen leren. Transitie is een serieuze opgave, die we goed in beeld moeten brengen. Zo kunnen we negatieve aspecten voorkomen.

12 10 Er zijn een aantal dingen op dit schilderij weggelaten, gebouwen voornamelijk. Je kijkt als het ware tegen de zijgevels van de gebouwen aan. Als schilder kun je natuurlijk anders te werk gaan dan als fotograaf, je kunt de realiteit aanpassen. Maar in de realiteit levert dit geen fraai beeld op. Het is niet zo, dat als het vastgoed er staat, dat dan ook meteen alles af is. Een voorbeeld: In Madrid hebben we middels een park de openbare ruimte aangepakt. Het resultaat van dit park is dat de bestaande architectuur opeens in een mooie context beland is, de vastgoedwaarde om het park heen stijgt, panden worden opgeknapt. De omgeving opknappen om zo bestaande gebouwen een nieuwe impuls te geven is misschien nog wel belangrijker dan het neerzetten van nieuwe gebouwen.

13 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 11 Voorbeeld Madrid (oud en nieuw naast elkaar) Gevaren Er ontstaan obscure plekjes: steeds nieuwe mensen, vreemde activiteiten, negativiteit Wachtgevels in een bouwproject geven een afgrijselijk straatbeeld. Dit zien we veel gebeuren in Rotterdam. Stadslandbouw is een leuke trend, maar wanneer de stadslandbouw niet wordt gecontroleerd en gefaciliteerd levert dit een rommelig straatbeeld op. Bouwprojecten worden altijd in fases gerealiseerd, maar daarbij moeten we niet vergeten nieuw gerealiseerde woningen toch een leuke omgeving te creëren. Er moet iets met deze gebieden gedaan worden, om in de tijdelijkheid geen vreemde/nare situaties te krijgen.

14 12

15 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 13

16 14 Kansen: Hertenkamp, Rotterdam/Keulen: nu een toonaangevend kantoorgebied Zelfbouw, Katendrecht, Rotterdam: mensen is de mogelijkheid gegeven tot zelfbouw. Dit gaf de kans voor een rijke en diverse variatie van architectuur Tijdelijke beplanting: inzaaien van planten en bloemen voor een korte periode Ondernemerschap, Fenix loods, Katendrecht: ruimte voor het stimuleren van ondernemerschap Kunstprojecten, Fireman Walk Festivals, Strijp-S Eindhoven Sport Open veld, Berlijn

17 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 15

18 16

19 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 17

20 18 Ruwbouw gereed 2015/2016 Wat gebeurt er nu eigenlijk met deze lege plekken op termijn? De N2 weg blijft nog een tijdje liggen, daarom moet het vrije gebied zo snel mogelijk (tijdelijk) ingevuld worden. Bij bestaande gebouwen zien we een aantal problemen ontstaan, zoals bij gevaren eerder al aangegeven, daarbij kunnen we denken aan voorkanten/achterkanten die aan het huidige bouwgebied en later braakliggende gebied grenzen. Deze noemen we ook wel sfeerbepalende randen, deze gebieden/gevels moeten zo snel mogelijk aangepakt worden. Er volgt een overzicht met de belangrijkste plekken aan de Groene Loper waar we ons op moeten focussen. Wat gebeurt er met deze plekken? Welke ruimtes komen beschikbaar? Waar is al bestaande bouw en waar heeft deze nog aandacht nodig? Waar zijn mogelijkheden voor tijdelijke oplossingen?

21 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 19

22 20 Noordzijde van het project Aan de noordzijde, een van de twee ingangen/uitgangen van de tunnel zien we al veel bestaande bouw, waar eigenlijk weinig aan moet gebeuren. Wel zijn naar de noordkant toe een aantal woningen waarvan de achterkant in zicht is vanaf de braakliggende plek. Hier is een ingreep noodzakelijk.

23 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 21

24 22 Blik naar zuid t.h.v. Lourdesplein/kerk en Frankenstraat Ook hier zien we dat de bestaande N-weg nog een tijdje zal blijven liggen. Hier moeten we natuurlijk rekening mee houden met tijdelijke plannen. In deze ruimte zal zo snel mogelijk worden begonnen met aanplanting en realisatie van de Groene Loper, zodat de Lourdeskerk en ook het Frankenplein in een andere context terechtkomen. We moeten er goed over nadenken wat er gebeurt met de enorm grote gebieden op deze plek, bestaande bebouwing zal geen problemen opleveren, maar er is veel ruimte voor nieuwe gebouwen. Dit is echter geen storende leegte, dus hier hoeven we niet meteen op in te zetten.

25 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 23

26 24 t.h.v. KPN-terrein Met het KPN-terrein moeten we echt iets doen. Dit gebied wordt nu als zeer storend ervaren. Echter is het gebied geen eigendom van de gemeente en is dit dus een aandachtspunt binnen de ontwikkeling van Maastricht Oost.

27 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 25 t.h.v. Gemeenteflat De Gemeenteflat, staat als te behouden gebouw al volop in de picture van de ontwikkelaars, er is al in een aantal co-design sessies over bestemming van dit gebouw gebrainstormd. De ruimte rondom de Gemeenteflat kan dus al vrij snel ingericht worden. Aan de overkant van de Gemeenteflat zien we ook dat de twee grote flats in een mooiere context terecht zullen komen dankzij de Groene Loper en de aanleg van het Koning Oranjeplein.

28 26

29 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 27 Zuidzijde Aan de zuidzijde van het project, waar de loper een slinger maakt verwachten we niet zo veel problemen. Hier zijn veel bestaande gebouwen en instellingen die aansluiten aan de Groene Loper, waardoor weinig braakliggend terrein zal overblijven.

30 28

31 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 29 De mini sint-pieter Deze berg zou bijvoorbeeld in zijn tijdelijkheid een leuke speelplek kunnen zijn voor kinderen, vooral om er in de winter eens vanaf te sleeën.

32 30 Inrichting Parklaan/openbaar gebied 2017/2018 Op het moment dat de parklaan daadwerkelijk is ingericht, de volgende fase in de transitie. Stel dat er nou helemaal geen vastgoedontwikkeling plaatsvindt, wat hebben we dan?

33 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 31

34 32 Noord In het noorden voorzien we weinig problemen in fase 2. Hier zijn de meeste plannen al voor gemaakt, zoals de aanleg van de Groene Heuvel bijvoorbeeld. Wel moeten we nog nadenken over hoe mensen over/langs deze heuvel kunnen bewegen door de Groene Loper, hoe kunnen we dit interessant maken.

35 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 33

36 34 Midden In het hart van het gebied, zal het er vrij goed uitzien, de bestaande bebouwing wordt mooi in combinatie met de aanleg van de Parklaan. Zeker met de aanleg van het mooie Koning Oranje plein. Een aantal gebieden vragen om meer aandacht vanaf dit moment. Sportvelden Achtergevels bestaande bouw Aansluiting Wittevrouwenveld KPN-terrein

37 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 35

38 36

39 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 37 Zuid Aan de zuidzijde van het plan is de omgeving niet zo n probleem, het vastgoed wordt zoals gezegd in een nieuwe context geplaatst wat positief zal zijn voor dit vastgoed. Er zijn wel wat rafelranden die de bestaande bouw opleveren, maar er komen veel straten uit bij de Groene Loper, dit geeft een positieve invloed op de omgeving, zonder dat er daadwerkelijk iets gebouwd moet worden. Verder zorgen bijvoorbeeld de extra parkeermogelijkheden voor o.a. de Praxis voor aansluiting met de Groene Loper.

40 38

41 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 39

42 40 Vastgoed ontwikkeling >>>> 2018 Fasering Net als het gehele project, zal ook de ontwikkeling van vastgoed in meerdere fases plaatsvinden. Een overzicht van welke plekken als eerste worden aangepakt.

43 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 41

44 42 Groene loper als cadeau De tunnel is slechts een infrastructurele oplossing voor de stad, de Groene Loper is natuurlijk het cadeau voor de stad. Hoe gaan we dit vieren? Hoe gaan we hier profijt van krijgen? Hoe wordt de loper onderdeel van de samenleving? We bouwen de loper voor de toekomst, de mensen van morgen. Om ONZE Groene Loper te vieren kunnen we denken aan een aantal evenementen/projecten. Vriendenstichting Boomplantdag V.I.P. Evenementen Sportactie QUAY to the CITY, Toronto, fietstochtparade Kunst als speelobject festival de Kartonnen Stad kindervakantieweek, pallets, bewoners, architecten, ondernemers, ontwerp maar raak! Link met landgoederenzone partners betrekken en uitdagen om zich aan de loper te kunnen binden en deze zo mentaal op de kaart te zetten!

45 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 43

46 44

47 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 45

48 46

49 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 47 Quote Welke projecten, waar en wanneer gepland zijn, dat weten we. Dat zullen en kunnen we vandaag met jullie delen. We weten al veel, we weten alleen ook zeker dat we niet alles zeker weten! Rob de Jong

50 48 Tradeshow Drie verschillende presentaties, in drie rondes. Deze presentaties dienen als inspiratie en input voor de ontwerprondes.

51 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 49 PBA2/AVENUE2: visie op tijdelijkheid Jos Geurts manager gebiedsontwikkeling PBA2 Maastricht (S)turen op tijdelijkheid De Eiffeltoren is ooit een tijdelijk project geweest, bedoeld voor de wereld expo. Denken in tijdelijkheid moeten we een beetje loslaten, misschien stuitten we dan wel op iets wat heel permanent kan zijn.

52 50 Invulling van tijdelijkheid Tijdelijkheid is in te vullen op veel verschillende manieren. Een aantal voorbeelden die we kunnen zien vanuit de praktijk, die nu al worden ingevuld in Maastricht. Vieren - mooie momenten, als iets af is Uitje (scholen) Spektakel Service (bv parkeerplek, busstation) Chirurgie een mes door de stad, iets moois Perspectief het eindresultaat afwachten Inspelen op - groenplan, meer bomen, burgerparticipatie, invulling aan de buurt geven Afscherming - (bv bouwcontainers als geluidswal) Business - kan ook geld opbrengen, evenementen, verhuur, parkeren Inspiratie - KPN perk is al een stukje van de loper? Samen voor Maastricht - bedrijven koppelen aan maatschappelijke organisaties, leveren denkkracht en materieel Street art - puin uit de tunnel op leuke manier gebruikt Geestelijke verrijking - geestelijke uit de regio gebruikt het project als verbinding van de wijk

53 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 51

54 52

55 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 53

56 54 Verrassend De Groene Loper is een verassend project. Het is vooral verassend dat de infrastructuur bestaat uit een dubbele tunnel. Verder is het fiets- en voetpad viaduct ook erg verrassend. Beide elementen waren vooraf niet in de aanbesteding opgenomen.

57 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 55 Mijn Groene Loper De verrassende aspecten van het project zijn belangrijke waarden die ook in de gebiedsontwikkeling moeten terugkomen. De Groene Loper zal stilaan mijn Groene Loper moeten worden. Mensen moeten zich hiermee gaan identificeren. We kunnen hier nu al mee beginnen. Mensen moeten ook in de tijdelijkheid kunnen genieten van de Groene Loper.

58 56 Inspiratie Een aantal voorbeelden die ons inspiratie kunnen verschaffen in onze visie op tijdelijkheid: Tijdelijk stadsmeubilair. Kunst en kitsch gedurfd Publiekstrekker constante media aandacht genereren Arrival City Maastricht Oost als nieuwe vestigingsplaats? Kostenpost of business case A2 onderwijsboulevard - duizenden scholieren, alle lagen van onderwijs Verkeersknooppunt - we zijn geëvolueerd van een verkeersopstopping naar een vervoersknooppunt Maquettebouw of doe het zelf bouw - bewoners komen centraal in het ontwikkelingsproces te staan. Oost Berlijn - Maastricht gaat ontdekken dat er een nieuw stadsdeel komt. Sjiek en Sjoen naar Sjiek en Sjofel andere kijk

59 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 57

60 58

61 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 59 Eerste stappen Tijdelijkheid is iets wat je gewoon kunt realiseren, zonder direct te weten waar het heen gaat Uitganspunten zijn hierbij: 1 We zijn er druk mee bezig 2 Het wordt iets van de omgeving 3 Welke initiatieven passen binnen het idee van de groene loper? GROEN (groen) LOPER (sport). De Groene Loper (naam) zelf geeft wellicht al een goede richting aan voor ons creatieve proces.

62 60 UNIPARTNERS Maastricht Wat zijn nu mogelijke kansen? Inspiratiesessie Tijdelijke invulling Groene Loper Maastricht Harry Hendrix, Remco Swart, Rens Bokhorst & Hanne van Kasteren We zijn hier gekomen om relevante innovatie-voorbeelden te geven, die als inspiratie dienen voor het A2 Groene Loper transitie-traject. We hebben een simpele opzet, wat gaat er nu goed bij projecten? En wat niet? (DO & DON T) Wat zijn de best practices op het gebied van tijdelijkheid, die toepasbaar zouden kunnen zijn op de braakliggende vlakten in de Groene Loper van Maastricht? Vanuit een literatuurstudie die we hebben gedaan, hebben we een matrix opgesteld. In deze matrix vergelijken wij verschillende projecten en initiatieven vanuit een maatschappelijk aantrekkelijk en een financieel aantrekkelijk oogpunt. Daarna hebben wij een 3-tal projecten uitgekozen waar we verder op in willen gaan.

63 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 61 Open lab - Ebbinge Het Open lab in Ebbinge bestaat uit een 8-tal volledig demontabele paviljoens. Een tijdelijk dorp met demonteerbare gebouwen. Het Open lab is gerealiseerd op een voormalig parkeerterrein wat eerst werd ervaren als een ontzettend lelijk gebied. In de 8 paviljoens van het Open lab zijn ondernemers gevestigd, daarbij kun je onder andere denken aan een kinderopvang-service. De paviljoens zijn vrijwel volledig gefinancierd door subsidies van VROM & EFRO, de eerste investering om de business case voor deze oplossing rond te krijgen is gefinancierd door de gemeente. DO Bouw een community rond het project (verwachtigsmanagement) Stichting OLE als kartrekker Flexibel bestemmingsplan DON T Realistische financiële doelen (>5 jaar), (bezetting paviljoenen) Moeite bestuurlijk draagvlak te creëren Kort voortraject

64 62 Moestuin Voedselbank Almelo Stadstuinbouw is een fenomeen wat je steeds meer ziet opkomen in steden. Beterwonen, een lokale woningcorporatie heeft een stuk braakliggende grond van 1600m 2 voor een periode van 10 jaar beschikbaar gesteld aan de voedselbank Almelo, die wekelijks 200 hulpbehoevende gezinnen voorziet van een voedselpakket. Dit stuk land is goed voor een oogst van verse, biologische groenten voor 140 voedselpakketten per week. Vanuit verschillende partijen is een initieel kapitaal beschikbaar gesteld om met dit project te kunnen starten. Nu is de gemeente samen met de voedselbank aan het kijken hoe ze kosten neutraal kunnen gaan opereren. DO Focus op maatschappelijk doel Duidelijk projectplan DON T Helder communicatie belangrijk voor succesvol project Meer focus op samenwerking

65 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 63 Morspoort Parkeergarage Leiden In Leiden heerst een parkeerprobleem. De gemeente is met de oplossing gekomen om een tijdelijke parkeergarage te realiseren op een leegstaande plek. De tijdelijke garage, die overigens volledig demontabel is kent een kostenneutrale business case van 10 jaar. Daarna heeft de gemeente de 3,8mln die geïnvesteerd is in deze demontabele garage terugverdient en kan zij dit gebouw elders exploiteren. Middels een buurtreferendum in de buurt is de opvallende gevel van de garage gerealiseerd. In de buurt die veel doorstroming kent voelt 10 jaar echter voor sommige bewoners als zeer permanent. Procedures vanuit de buurt en allerlei politieke motieven (gemeenteraadsverkiezingen) hebben voor veel vertraging in dit project gezorgd. DO Architect: Design & Build samenwerking Referendum in buurt voorontwerp gevel Gemeente: ervaren aannemer (aan de Stegge) DON T Gemeente: Design & Build (DBFMO)

66 64 Aanbevelingen Vanuit deze voorbeelden hebben we een aantal aanbevelingen opgesteld waar men rekening mee moet houden wanneer dergelijke projecten/initiatieven worden opgezet: Waarde creatie en communicatieve functie zijn belangrijker dan winstgevendheid Betrek de buurt vanaf het begin (draagvlak) Goede communicatie is essentieel Onafhankelijke kartrekker (bv een stichting) is essentieel Stel realistische financiële doelen Tijdelijk vastgoed rendabel binnen 5-10 jaar Duurzame energie (wind en zon) rendabel binnen jaar Gebied opdelen in kavels en laat opvulling beïnvloeden duur de buurt

67 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 65 Maastricht-LAB visie op tijdelijkheid/proces etc. Tim van Wanroij Kernpartner MLAB ofwel Maastricht-LAB is benaderd door Avenue2 om mee te denken over de transitiestrategie voor de Groene Loper. Wij zijn een aanjager waarbij we die met concrete projecten leegstand, herbestemming etc. wil tegengaan. Wij gaan een aantal bouwstenen meegeven vanuit onze ervaring. Transities Fundamentele verandering, proces van transformatie Bij elk proces van verandering willen we met name vooral inzetten op duurzame ontwikkeling. Het is belangrijk dat ook tijdelijke ontwikkeling met een duurzame gedachte worden uitgevoerd. Anders denken over, werken aan en organiseren van stedelijke ontwikkelingsprocessen We moeten met een andere bril op gaan kijken naar hoe we binnen een stad projecten ontwikkelen. Naast allerlei maatschappelijke en ecologische en economische factoren die een rol spelen, moeten we dit hele proces op een andere manier aanvliegen. Nieuwe rolverdeling: bewoners, gebruikers, professionals, ondernemers, overheid, ontwikkelaars We moeten alle stakeholders betrekken bij het nieuwe denkproces. Plannen worden niet meer door 1 partij gemaakt en vervolgens uitgevoerd. Co creatie is hierbij een belangrijke bouwsteen.

68 66 Anders denken Met anders denken bedoelen we dat vooral leegstand moet worden tegengegaan, een andere manier van ontmoeten kan zo ontstaan. Deze ontmoeting vraagt wel om veel initiatief vanuit burgers. Daarom pleiten we voor burgerparticipatie bij elk project: (lokale) burgers weten wat er in de wijk speelt en waar de behoefte ligt.

69 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 67 Anders werken Samen met bewoners en gebruikers zoeken naar een toekomst voor een leegstaand gebied. De bewoners en gebruikers willen hun tijd investeren om vervolgens waarde terug te krijgen in de wijk.

70 68 Anders organiseren Bij het ontwikkelen van een concept voor een brandweerkazerne hebben wij eindgebruikers van het begin af aan betrokken bij het project. Dit zorgt voor wrijving, maar uiteindelijk ook wel voor draagvlak. Een strakke procesbegeleiding is hierbij wel een vereiste.

71 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 69 Transitiefase In de oude stadsontwikkeling was een plan vaak written in stone, in nieuwe stadsontwikkeling zien we hoe tussentijdse situaties een eindsituatie kunnen beïnvloeden, waardoor het initiële plan fluïde moet zijn. Het moet open zijn voor plannen (en dus ook tijdelijke oplossingen) die tussentijds ter sprake komen.

72 70 Tijdelijk = Hot Tijdelijke oplossingen zijn hot, er zijn tal van experimenten die uitgroeien tot succes. Veel van deze concepten hebben een sterke focus op de vrijetijdsbesteding. Denk daarbij aan horeca, het nachtleven, clubs etc.. Deze plekken hebben natuurlijk gemeen dat het katalysatoren zijn voor het tot leven brengen van plekken. Waar ontmoeting plaatsvindt, daar zijn mensen en daar is dus ook leven. Een aantal voorbeelden: Noorderlicht, NDSM werf Horeca/Uitgaan Amsterdam Temporary lane tijdelijke creatieve winkellaan (offline) normaal online. CARACOLA - nemen het initiatief om een leegstaand gebouw als creatieve broedplaats te gebruiken. We zijn zelf overigens ook in de tijdelijkheid gedoken, we doen mee aan deze trend. Maastricht-LAB huurt op het moment een leegstaande ruimte van ING. We willen flexibel zijn, dit wil wel zeggen, dat zodra we weg moeten uit het pand, dit ook direct moet kunnen. Er ontstaan dus ook nieuwe kantoorruimtes en organisatiestructuren die deze flexibiliteit mogelijk maken.

73 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 71

74 72 Do s & Don ts Aan de hand van onze evaring en ons onderzoek hebben we een aantal DO s en DON Ts opgesteld die wellicht van pas kunnen komen in de ontwerprondes: Transdiciplinaire samenwerking open dialoog: belangen, wensen, motivaties Communicatie en verwachtingsmanagement heldere kaders en rolverdeling Intensieve procesbegeleiding coordineren, verbinden, communiceren Aanvraagprocedures tijdelijkheid maak faciliteren mogelijk Bouwstenen Strategie De transitiefase is een kansrijk proces, het biedt veel mogelijkheden die het eindplaatje kunnen invullen. Het belangrijkste uitgangspunt bij transitie is dat er altijd meerdere stakeholders betrokken zijn bij het proces. We hebben een aantal bouwstenen voor het ontwikkelen van een transitiestrategie opgesteld: Tijdelijke concepten: EXPERIMENTEREN Programmering en horeca: ONTMOETING (realiseren) Organisatie noodzakelijk: TREKKERS Placemaking en communicatie: ZICHTBAAR Sturen en volgen: COCREATIE Ons beeld is dat er een coalitie moet komen van bedrijven en partijen die het aanspreekpunt vormen en verantwoordelijkheid hebben voor de Groene Loper. Wellicht moet er een soort van steward komen die het centrale aanspreekpunt voor de Groene Loper vormt. Dit zou een van de next steps kunnen zijn die we morgen al kunnen initiëren.

75 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 73

76 74 Ontwerpronde We gaan in zes verschillende teams (twee teams per fase) ons toekomstbeeld en visie op tijdelijkheid schetsen.

77 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 75 Raymond Veugelers ontwikkelaar vastgoed Avenue 2 Voordat we nu aan de slag gaan willen wij jullie voorleggen welke plannen er nu al bij ons bekend zijn. Fase Tot het moment dat de tunnel opengaat, is er een grote zandvlakte waar de bouw heeft plaatsgevonden. Men zou dan denken dat dit gebied direct ingevuld kan worden, maar er is nog een groot gedeelte nodig voor de bouw die nog moet plaatsvinden, denk daarbij maar aan opslag van bouwmateriaal etc.. Het belangrijkste wat je je moet afvragen is, wat is er beschikbaar in deze fase? We richten ons vooral op het centrale gebied van de Groene Loper, en dus niet op de uiteinden. De initiatieven die al bekend zijn: KPN terrein Koningsplein Oranjeplein Moestuin

78 76 Fase De tunnel is open, de snelweg is weggehaald. Aan weerszijde van de laan zijn kavels vrij, dit zijn dan zandvlaktes, er staan dan ook nog bestaande gebouwen op een aantal plekken. (medio 2017) We zien minder gele vlekken dan in fase 1, maar er is nog steeds aandacht nodig voor deze gebieden.

79 vrijdag 7 november 2014 Verslag Co design sessie Transitieaanpak 77 Fase 3 Deze fase vangt aan wanneer de Vastgoedontwikkeling plaats kan gaan vinden. (deelfase 1) We willen in het centrumgebied beginnen met de eerste ontwikkelingen, bij bijvoorbeeld de Gemeenteflat en het Lourdesplein. In het begin zal de N2 er nog liggen, en is er sprake van een overgangsfase. (deelfase 2)

80 78 Met name aan de kopse kanten (noord en zuid) wordt begonnen met ontwikkeling, om zo de smoel van het project duidelijk te laten maken. Vervolgens willen we dan vanuit het centrumgebied naar de twee kopse kanten toebouwen. Daarbij zullen we een aantal extra centrale punten gaan aanbrengen op de Groene Loper, bijvoorbeeld bij de voormalige sportvelden. Eigenlijk zijn alle bouwkavels in deze fase (vanaf ongeveer 2017) ter beschikking, dit is heel belangrijk voor de voortgang van het project. Echter gaan we niet meteen overal bouwen gezien de markt, daarom focussen we ons eerst op bepaalde plekken. (deelfase 3) >> In de eindfase zijn we eigenlijk op heel veel locaties bezig. Bijvoorbeeld op de Novotel locatie zullen we in kleine onderdelen de bouw ontwikkelen (5-7 jaar looptijd), daardoor ontstaan er binnen een plan altijd nog een tijdelijke situaties. Tijdelijkheid is maatwerk, het is niet altijd zeker wanneer een locatie vrijkomt in een dergelijk project.