IMPACTONDERZOEK BRUGGE 2002, CULTURELE HOOFDSTAD VAN EUROPA FEBRUARI 2003 STUDIE UITGEVOERD IN OPDRACHT VAN BRUGGE 2002 VZW

Transcriptie

1 IMPACTONDERZOEK BRUGGE 2002, CULTURELE HOOFDSTAD VAN EUROPA FEBRUARI 2003 STUDIE UITGEVOERD IN OPDRACHT VAN BRUGGE 2002 VZW

2

3

4

5 INHOUDSTAFEL INLEIDING 5 HOOFDSTUK 1: PUBLIEKSENQUETE 7 1. Doelstelling 7 2. Methodologie Verblijftoerisme Dagtoerisme Profielbeschrijving Belang van Brugge Concurrentiepositie van Brugge Imago van Brugge Motivatie Geraadpleegde informatiebronnen Informatiebronnen vóór de afreis Informatiebronnen tijdens het verblijf Evaluatie van de informatiebronnen Kenmerken van de trip Tevredenheid Evaluatie prijs-kwaliteitverhouding Intentie voor een volgende (korte) vakantie of dagtrip Algemene culturele interesses Bestedingen Methodologie Verblijftoerisme Dagtoerisme Gemiddelde bestedingen Raming van de bestedingen 29 Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

6 HOOFDSTUK 2: IMPACT OP DE BELGISCHE MARKT Participatie aan activiteiten in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa in het algemeen Participatie aan de hoofdtentoonstellingen in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Vergelijking met Brussel HOOFDSTUK 3: EVENEMENTENENQUETE Doelstelling Onderzoeksmethodologie Selectie van evenementen Onderzoekspopulatie Interviewmethode Enquêteresultaten Het profiel van de respondenten Speciaal naar Brugge gekomen Ticketreservatie Combinatie met andere activiteiten Informatiebronnen Beantwoording aan de verwachtingen Mate van tevredenheid Mate van deelname aan andere activiteiten in het kader van Brugge Interesse voor culturele activiteiten Voorkeur voor periode van organisatie Suggesties 50 HOOFDSTUK 4: INTERVIEWS MET DE STAKEHOLDERS Visie over de culturele impact van Brugge Brugge 2002 als hefboom voor structurele ontwikkelingen Hedendaags en vernieuwend omgaan met het verleden Visie over de economisch-toeristische impact van Brugge Visie over de sociale impact van Brugge Visie over de verhouding tussen de organisatie van Brugge 2002 en de andere betrokken actoren 55 2 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

7 5. Visie over de ingezette middelen Visie over de positionering van Brugge op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal vlak Oordeel over wenselijke en mogelijke ontwikkelingsrichtingen op het vlak van cultuur en toerisme in de toekomst 58 HOOFDSTUK 5: SAMENVATTING EN BESLUITEN Culturele impact Infrastructuur Programmatie Organisatie en samenwerking Publieksimpact Imago Economisch-toeristische impact Direct economisch effect Toeristische marktpositie Ingezette middelen Sociale impact Richtlijnen voor de toekomst Infrastructuur Cultuurbeleid en organisatie Programmatie Relatie met toerisme 70 Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

8 4 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

9 INLEIDING 2002 was geen doorsnee jaar voor de stad Brugge. Brugge mocht immers een jaar lang de titel van Culturele Hoofdstad van Europa dragen. Bij de aanvang van het project stelde Brugge 2002 vzw een aantal doelstellingen voorop die na afloop van het culturele jaar werden geëvalueerd. Dit onderzoek heeft de bedoeling de culturele, sociale en economische impact van het evenement na te gaan. Dit rapport beschrijft de resultaten van de verschillende onderzoeksstappen in vijf hoofdstukken: in een eerste hoofdstuk geven wij de resultaten weer van het publieksonderzoek waarbij verblijf- en dagtoeristen werden bevraagd naar hun profiel, het belang van Brugge 2002 als motivatie van hun komst, het imago van Brugge, de geraadpleegde informatiebronnen en hun bestedingen; hoofdstuk 2 spitst zich toe op het gedrag van de Belgen. In welke mate participeerden zij aan het gebeuren? En hoe verhoudt de participatie aan activiteiten in het kader van Brugge 2002 zich tegenover activiteiten georganiseerd door Brussel 2000? de resultaten van een enquête afgenomen bij deelnemers aan activiteiten georganiseerd door Brugge 2002 zijn opgenomen in hoofdstuk 3. Deze enquête biedt een antwoord op vragen naar het profiel van de bezoekers, de rol van deze activiteiten bij hun bezoek aan Brugge, de combinatie met andere activiteiten, de gebruikte informatiebronnen en de beoordeling van deze activiteiten; het vierde hoofdstuk bevat de resultaten van 30 diepte-interviews met belangrijke stakeholders actief in de culturele en toeristische sector binnen en buiten Brugge. Het doel van deze gesprekken was de bevindingen uit de enquêtes te onderbouwen en inzicht te krijgen in de visie van de gesprekspartners met betrekking tot de culturele, economische en sociale impact van Brugge 2002 en hen de mogelijkheid te bieden hun oordeel te geven over wenselijke en mogelijke ontwikkelingsrichtingen in de toekomst; hoofdstuk 5 brengt alle onderzoeksonderdelen samen in een samenvatting en formuleert de belangrijkste besluiten. Het rapport bestaat uit een tekstrapport en een tabellenrapport. De tabellen met betrekking tot de onderzoeksmethodologie zijn geïntegreerd in het tekstrapport. Voor de tabellen met de gedetailleerde onderzoeksresultaten verwijzen wij naar het tabellenrapport. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

10 6 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

11 HOOFDSTUK 1: PUBLIEKSENQUETE Het eerste hoofdstuk van dit impactonderzoek omvat de resultaten van de enquête afgenomen bij verblijf- en dagtoeristen in de Brugse binnenstad in de periode juli-november van het evenement Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa. Na een woordje uitleg over de doelstelling van deze enquête en de gehanteerde methodologie lichten wij de belangrijkste resultaten van dit onderzoek toe. Achtereenvolgens komen hierbij volgende elementen aan bod: profiel van de respondenten, het belang van Brugge 2002 als motivatie, de concurrentiepositie van Brugge, de geraadpleegde informatiebronnen, de kenmerken van de huidige trip, tevredenheid, culturele interesses en tenslotte, de bestedingen. Bij de bespreking van de resultaten spitsen wij de aandacht toe op de impact van het evenement Brugge Overige resultaten worden enkel onder de vorm van tabellen opgenomen in het tabellenrapport. 1. Doelstelling Binnen de algemene doelstelling van dit onderzoek "het meten van de culturele, sociale en economische impact van Brugge 2002" heeft de publieksenquête de bedoeling volgende elementen na te gaan bij recreatieve verblijf- en dagtoeristen in de stad: belang van Brugge 2002 binnen de motivatie van het bezoek; imago en perceptie van Brugge als culturele hoofdstad; bezoekersverleden; geraadpleegde informatiebronnen; tevredenheid en herhaalbezoek; culturele interesses; bestedingen; socio-demografische kenmerken en kenmerken van het bezoek. De resultaten van dit onderzoek kunnen wij voor wat het verblijftoerisme betreft, vergelijken met het onderzoek "Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden" dat WES Onderzoek & Advies uitvoerde in 2000 in opdracht van Toerisme Vlaanderen. Hierdoor is het mogelijk verschuivingen en dus mede de impact van het evenement op meerdere terreinen na te gaan. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

12 2. Methodologie De populatie bij dit publieksonderzoek wordt gevormd door de verblijf- en dagtoeristen in Brugge gedurende de periode van het evenement Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa. Zowel de verblijf- als de dagtoeristen moeten voldoen aan een aantal voorwaarden om in aanmerking te komen voor ondervraging, namelijk: het bezoek moet kaderen in een cultureel-toeristisch-recreatief doeleinde: zakenreizen, congressen, seminaries, beurzen (met andere woorden werkomstandigheden) en uitsluitend bezoek aan vrienden, familie of kennissen komt niet in aanmerking; ondervraagde personen moeten minstens 18 jaar oud zijn; er wordt maximaal 1 enquête per reizend gezin en per groep afgenomen. Daarbij komen nog een aantal voorwaarden voor ondervraagde verblijftoeristen: ze logeren in een hotel of jeugdherberg; ze hebben al minstens één nacht verbleven in Brugge op het ogenblik van de ondervraging. Ondervraagde dagtoeristen moeten bijkomend aan volgende voorwaarden voldoen: zij overnachten niet in Brugge (eventueel wel aan de kust of in een andere kunststad in Vlaanderen); zij zijn niet afkomstig uit Brugge zelf of uit buurgemeenten in een straal van ongeveer 20 kilometer rond Brugge (Beernem, Blankenberge, Bredene, Damme, De Haan, Gistel, Ichtegem, Jabbeke, Knesselare, Knokke-Heist, Maldegem, Oostkamp, Oudenburg, Torhout, Wingene, Zedelgem, Zuienkerke en Zwevezele). Voor de eigenlijke bespreking van de methodologie maken wij een onderscheid tussen verblijf- en dagtoerisme Verblijftoerisme Om de populatie verblijftoeristen kwantitatief te bepalen vertrekken wij van de klassieke overnachtingsgegevens van het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS). Voor het jaar 2002 konden wij beschikken over de voorlopige maandgegevens tot en met juli. Het aantal aankomsten en overnachtingen voor de maanden augustus tot en met november dienden wij met andere woorden te schatten. Dit gebeurde aan de hand van een regressieanalyse op basis van de NIS-maandgegevens van 2001 en de tendensen in de kamerbezetting in de Brugse hotels tijdens de maanden van Brugge 2002 tegenover dezelfde periode in Deze laatste cijfers verkregen wij via vzw Hotels regio Brugge. De finale gegevens omtrent de populatie worden weergegeven in figuur 1,1 en bijlage 1,1. Wij schatten dat ruim toeristen een (korte) vakantie(s) met minstens één overnachting in een hotel of jeugdherberg in Brugge doorbrachten in de periode half februari-half november Dit is een stijging van ongeveer 9% tegenover dezelfde periode in Het totaal aantal recreatieve aankomsten in Brussel, Antwerpen en Gent tijdens de eerste zeven maanden van 2002 steeg met respectievelijk 3%, 1% en 10% tegenover dezelfde periode in 2001 (Bron: voorlopige maandgegevens NIS). 8 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

13 Een vierde van de aankomsten wordt gegenereerd door bezoekers uit het Verenigd Koninkrijk. Volgende markten zijn eveneens van relatief groot belang: Frankrijk (16.8%), België (12.5%), Nederland (12.2%) en Duitsland (8.1%). Andere Europese markten zijn goed voor 8% van de aankomsten. Aankomsten uit de verre markten hebben een aandeel van 17%. Figuur 1,1 Het aandeel van de verschillende markten in het aantal aankomsten voor recreatieve doeleinden in Brugge tijdens Brugge 2002, bewerkingen WES op basis van gegevens van het NIS en vzw Hotels regio Brugge Verre markten 17% België 13% Overige Europese markten 8% Nederland 12% Duitsland 8% Verenigd Koninkrijk 25% Frankrijk 17% Om het veldwerk te sturen werden quota opgelegd aan de enquêteurs die resulteren in de gegevens die weergegeven worden in tabel 1. Deze quota geven aan hoeveel personen van elke nationaliteit moeten worden ondervraagd. Van de 800 enquêtes af te nemen bij verblijftoeristen dienden 400 enquêtes te worden afgenomen in de periode juli-augustus en 400 in de maanden september-oktober-november. Finaal telden wij 830 geldige enquêtes bij verblijftoeristen. Tabel 1 Het totale aantal uit te voeren enquêtes en het totale aantal gerealiseerde enquêtes bij verblijftoeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar land van herkomst, WES-onderzoek 2002 Land van herkomst Aantal vooropgestelde enquêtes Aantal gerealiseerde enquêtes België Nederland Duitsland Frankrijk UK USA Japan Italie/Spanje Overige Totaal Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

14 Alle enquêtes werden persoonlijk face-to-face afgenomen. Een voorbeeld van elke taalversie van de enquête is opgenomen als bijlage 1,2. Om de structuur in het databestand deze van de werkelijkheid te laten benaderen werden twee wegingen toegepast, namelijk op het aandeel groepen en op de verhouding nationaliteit-logiesvorm bij het aantal aankomsten Dagtoerisme Om de populatie dagtoeristen te bepalen hanteerden wij een drietal bronnen: op basis van de publieksenquête weten wij in welke mate de dagtoeristen uit de diverse markten een boottochtje op de Reien ondernomen hebben; een bijkomende enquête aan de bootjes (zie bijlage 1,3) gaf ons inzicht in de samenstelling van dit publiek (verblijf- of dagtoerist, nationaliteit, groepsbezoeker, transportmiddel); het WES-onderzoek naar het reisgedrag van de Belgen verschafte een tweede referentiepunt voor wat betreft het aantal dagtrips door Belgen. In het totaal schatten wij dat Brugge dagjesmensen mocht ontvangen tijdens de periode Brugge Figuur 1,2 geeft de structuur van deze populatie weer: ongeveer 49% van de dagtoeristen had de Belgische nationaliteit. De tweede belangrijkste markt is Frankrijk (14%). Figuur 1,2 Het aandeel van de verschillende markten in het aantal recreatieve dagtoeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, WES-enquêtes 2002 (in %) Overige markten 16% UK 8% België 49% Frankrijk 14% Duitsland 5% Nederland 8% 10 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

15 Om de enquêteurs richting te geven werden ook hier quota opgelegd (zie tabel 2). Aangezien wij onder meer voor de bestedingen een zicht moeten krijgen op de totale dagtrips dienden deze enquêtes te worden afgenomen op het ogenblik dat de dagtoeristen de stad verlieten. Om een passende verhouding te krijgen tussen de verschillende plaatsen waar enquêtes werden afgenomen (station, busparking, 't Zand) werden naast quota voor land van herkomst eveneens quota opgesteld voor het gebruikte transportmiddel. Alle enquêtes werden persoonlijk, face-to-face afgenomen in de periode juli tot en met begin november 2002 (zie bijlage 1,2). Tabel 2 Het totale aantal uit te voeren enquêtes en het totale aantal gerealiseerde enquêtes bij dagtoeristen tijdens Brugge 2002, naar land van herkomst en transportmiddel, WES-onderzoek 2002 Omschrijving Aantal vooropgestelde enquêtes Aantal gerealiseerde enquêtes Land van herkomst België Nederland Duitsland Frankrijk UK Andere Totaal Transportmiddel Wagen Autocar Trein Andere - 46 Totaal Uit deze tabel blijkt dat wij op nagenoeg alle categorieën minstens het vooropgestelde aantal enquêtes gehaald hebben. Om de structuur van de bekomen gegevens deze van de onderzoekspopulatie te laten benaderen waren ook hier twee wegingen nodig: naar het aandeel groepen en naar nationaliteit. 3. Profielbeschrijving Tabellen 1,1 tot en met 1,5b Vooraleer in te gaan op het belang van Brugge 2002 als motivatie is het zinvol het profiel van de populatie te omschrijven. Het land van herkomst werd reeds aangehaald in de beschrijving van de methodologie. Verder zien wij dat er zowel onder de verblijftoeristen als onder de dagtoeristen ongeveer evenveel mannen als vrouwen zijn. Nagenoeg 60% van de verblijftoeristen behoort tot de leeftijdscategorie jaar, een vierde tot de categorie jaar. Onder de dagtoeristen is de spreiding over de diverse leeftijdscategorieën evenwichtiger. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

16 Ongeveer 65% van de verblijftoeristen heeft een diploma hoger onderwijs of universitair onderwijs op zak. Een vijfde is kaderlid, ondernemer of oefent een vrij beroep uit, een derde is bediende en ruim 10% is student. 87% van de verblijftoeristen op bezoek in Brugge tijdens Brugge 2002 behoort tot de hogere sociale klassen 1. Onder de dagtoeristen noteren wij iets meer gepensioneerden en studenten en relatief minder kaderleden, ondernemers of personen met een vrij beroep. In vergelijking met 2000 noteren wij relatief meer jongeren onder de verblijftoeristen (18-24 jarigen) maar ook de leeftijdscategorie jaar heeft aan belang gewonnen. Wij zien eveneens een toename van de hogere sociale klassen 2. Ruim 55% van de dagtoeristen komt rechtstreeks van thuis. 35.6% komt vanuit een andere vakantieverblijfplaats (bijvoorbeeld van de Kust of van een andere kunststad) en keert na het bezoek aan Brugge terug naar deze vakantieverblijfplaats. 8.7% is op rondreis, overnacht niet in Brugge en verblijft na het bezoek aan Brugge op een andere plaats dan de vorige nacht. Ongeveer een vijfde van de verblijftoeristen heeft reeds een (korte) vakantie doorgebracht in Brugge in de laatste vijf jaar. Dit wil zeggen dat ruim 80% "nieuw" publiek is. Ongeveer 13% van de dagtoeristen bracht reeds een bezoek met minstens één overnachting aan Brugge in de laatste vijf jaar. 4. Belang van Brugge 2002 Tabellen 1,6a tot en met 1,12b Circa 6% van de verblijftoeristen is speciaal omwille van Brugge 2002 naar Brugge gekomen. Voor 14.7% van de verblijftoeristen was dit evenement één van de redenen van het bezoek. Ongeveer 80% is niet specifiek omwille van Brugge 2002 gekomen. Bij de dagtoeristen is 8.1% speciaal omwille van Brugge 2002 naar deze stad gereisd, voor 15% van de respondenten was dit één van de redenen (zie figuur 1,3). Bij Belgische verblijf- en dagtoeristen merken wij dat Brugge 2002 relatief vaker een reden vormde van hun komst. Dit geldt eveneens voor Nederlandse verblijftoeristen. 1 2 De sociale klasse waartoe een ondervraagde behoort is samengesteld aan de hand van het beroep en het onderwijsniveau van het gezinshoofd. Bijlage 1,4 bevat meer detailinformatie hieromtrent. BRON: Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden, Toerisme Vlaanderen, Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

17 Figuur 1,3 Het belang van Brugge 2002 als motivatie voor een recreatief bezoek aan Brugge tijdens Brugge 2002, naar onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in %) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Verblijftoerist Dagtoerist Speciaal naar Brugge gekomen omwille van Brugge 2002 Niet omwille van Brugge 2002 gekomen Brugge 2002 één van de redenen van het bezoek Wanneer Brugge 2002 een motivatie is voor het bezoek, blijkt dat 27.7% van de verblijftoeristen reeds op voorhand een keuze gemaakt heeft over de activiteiten die men in het kader van Brugge 2002 wenst te ondernemen. Bij dagtoeristen stijgt dit tot 44.9% (zie figuur 1,4). De interpretatie van dit gegeven in functie van een aantal variabelen dient met enige voorzichtigheid te gebeuren omwille van het beperkte aantal observaties. Figuur 1,4 Het tijdstip waarop de bezoekers die voor Brugge 2002 kwamen een keuze gemaakt hebben welke activiteiten ze wilden ondernemen, naar onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in %) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Verblijftoerist Vooraf een keuze gemaakt Dagtoerist Pas in Brugge een keuze gemaakt Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

18 Als wij het profiel nagaan van de bezoekers die speciaal voor Brugge 2002 gekomen zijn of voor wie dit evenement één van de redenen was van hun komst merken wij het volgende: relatief veel Belgen en Nederlanders bij de verblijftoeristen en verhoudingsgewijs veel Belgen bij de dagtoeristen; relatief veel jongeren (18-24 jaar) en respondenten uit de categorie jaar bij de verblijftoeristen; relatief veel dagtoeristen die rechtstreeks vanuit de woonplaats komen (60.6%). 5. Concurrentiepositie van Brugge Bij de analyse van de concurrentiepositie van Brugge omschrijven wij de positie van Brugge tegenover mogelijke alternatieve kunststeden of concurrenten. Dit doen wij aan de hand van het imago van Brugge en de motivatie om een verblijf of een dagtrip naar Brugge te ondernemen. Deze elementen stellen ons mee in staat de culturele impact van het evenement Brugge 2002 na te gaan bij het publiek Imago van Brugge Tabellen 1,13a tot en met 1,15b Aan de verblijf- en dagtoeristen werd de vraag gesteld om Brugge in een aantal woorden te typeren. Algemeen heeft de bezoeker een heel positief imago van Brugge dat voornamelijk bestaat uit productelementen (zie figuur 1,5). Verblijftoeristen wijzen voornamelijk naar volgende elementen van het imago: zeer mooi, als een openluchtmuseum (47.5%); traditioneel, oud, klassiek (19.1%); indrukwekkend (12.6%); pittoresk (15.6%); netjes, goed onderhouden (12.3%); sfeervol, gezellig, charmant, gemoedelijk (14.2%); authentieke, interessante, goed onderhouden architectuur (18.3%); rijke geschiedenis, historiek (13.5%). Dagtoeristen denken logischerwijze in grote lijnen aan dezelfde zaken: zeer mooi, als een openluchtmuseum (51.6%); traditioneel, oud, klassiek (20.7%); pittoresk (10.6%); sfeervol, gezellig, charmant, gemoedelijk (18.7%); authentieke, interessante, goed onderhouden architectuur (16.9%); rijke geschiedenis, historiek (10.2%); veel culturele bezienswaardigheden, musea (11.1%). 14 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

19 Figuur 1,5 Imago van Brugge volgens de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) PRODUCT, MOOI Zeer mooi, als een openluchtmuseum Interessant, leerrijke stad (veel te zien, boeiend) Traditioneel, klassiek, middeleeuws, oud Indrukwekkend Pittoresk (leuke pleintjes, huisjes, straatjes) Netjes, goed onderhouden Niet te groot, compact, easy to get around PRODUCT, SFEER Sfeervol, gezellig, charmant, gemoedelijk Ik voel me thuis, goede leuke sfeer Dynamisch, bruisend, jeugdig, levendig Afwisselend, veel animatie/evenementen, veelzijdig Romantisch, schilderachtig, betoverend, intiem PRODUCT, VERGELIJKING Allure van een wereldstad, multicultureel, Europees PRODUCT, GEBOUWEN EN ARCHITECTUUR Authentieke, interessante, goed onderhouden architectuur Een mengeling van architecturale en historische kunst PRODUCT, GESCHIEDENIS EN CULTUUR Rijke geschiedenis, historiek Vele culturele bezienswaardigheden, musea Kunststad, zeer artistiek PRODUCT, BEVOLKING Vriendelijke bevolking, hartelijk, gastvrij, meertalig PRODUCT, DRUKTE Relatief kalm, rustig, relax Verkeersvrij of weinig verkeer, fietsstad, veel groen FACILITEITEN Gastronomisch, lekkere, typische gerechten en dranken Voldoende winkelmogelijkheden, met redelijke prijzen Goede service in de logiesaccommodatie NEGATIEF Hectisch, veel verkeer, druk, te veel lawaai Vuil, verlaten, bouwvallige gebouwen, lelijk, onaangenaam Andere negatieve elementen Verblijftoerist Dagtoerist Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

20 Voor de verblijftoeristen kunnen wij perfect de vergelijking maken met Elementen die in 2002 meer aandacht kregen zijn: veel culturele bezienswaardigheden (zowel bij wie speciaal voor Brugge 2002 komt als bij de doorsnee verblijftoerist); netjes, goed onderhouden stad; maar ook: minder goede sfeer; een bevolking die blijkbaar minder hartelijk is; een drukkere stad, hectisch, veel lawaai Motivatie Tabellen 1,16a tot en met 1,18b Waarom kiezen recreatieve verblijf- en dagtoeristen Brugge als bestemming van hun reis of dagtrip? De belangrijkste motivaties voor respectievelijk verblijf- en dagtoeristen zijn: Verblijftoeristen: kunsthistorisch patrimonium (36.7%); aanbeveling door vrienden, familie, kennissen (33.8%); naam, faam, bekendheid (32.6%); eigen vroegere positieve ervaring (17.9%); aangename vakantiesfeer (16.2%); nieuwe ervaring (15.1%). Dagtoeristen: kunsthistorisch patrimonium (30.8%); eigen vroegere positieve ervaring (27.2%); naam, faam, bekendheid (22.3%); aanbeveling door vrienden, familie, kennissen (19.5%); aangename vakantiesfeer (18.2%); nabijheid (14.7%) (zie eveneens figuur 1,6). In vergelijking met zorgen vooral het kunsthistorisch patrimonium en de nieuwe ervaring voor bijkomende motivaties voor een bezoek vanwege verblijftoeristen aan Brugge in Wie naar Brugge gekomen is omwille van het culturele jaar beklemtoont eveneens deze aspecten als motivatie. 6. Geraadpleegde informatiebronnen Aan de respondenten vroegen wij welke informatiebronnen ze geraadpleegd hebben in het kader van hun bezoek aan Brugge en dit vóór de afreis en tijdens het verblijf. Deze informatiebronnen worden bijgevolg niet uitsluitend gehanteerd voor het bijwonen van activiteiten van Brugge BRON: Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden, Toerisme Vlaanderen, BRON: Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden, Toerisme Vlaanderen, Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

21 Figuur 1,6 Motivatie van de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002 om Brugge te kiezen als bestemming van hun (korte) vakantie of dagtrip, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) Evenement / act ivit eit / t ent oonst elling,... in het kader van Brugge 2002 Evenement en zoals Open Monument endag, Dag van de Archit ect uur Kunst hist orisch pat rimonium Naam, f aam, bekendheid Nabijheid Gemakkelijke verbinding met de woonplaat s/ vakant ieverblijfplaats Cent rale ligging voor bezoek Vlaanderen/ Brussel Shoppingmogelijkheden Aangename (vakant ie)sf eer Ont spannings- en uit gaansmogelijkheden Nieuwe ervaring Eigen vroegere posit ieve ervaring Aanbeveling vrienden, f amilie, kennissen Aantrekkelijke prijs Gast ronomie Geen specif ieke keuze, deze overnacht ingsplaat s zat naast andere element en Verblijftoerist Dagt oerist 6.1. Informatiebronnen vóór de afreis Tabellen 1,19a tot en met 1,21b Vóór de afreis worden tal van informatiebronnen geraadpleegd (zie figuur 1,7). Voor verblijftoeristen zijn voornamelijk volgende bronnen van belang: internet/websites (42.5%) met voornamelijk de site van Toerisme Brugge en Brugge 2002; mond-aan-mondreclame (24.6%); touroperatorbrochures (21.7%); reisgids (18.6%) 1 ; eerder bezoek (15.3%); artikels in kranten en tijdschriften (14.9%); Brugge 2002 programmaboek/brochures (11%). 1 Reisgids stond niet vermeld op de kaart met mogelijke informatiebronnen waardoor deze informatiebron onderschat kan zijn. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

22 Figuur 1,7 Informatiebronnen die in het kader van de huidige (korte) vakantie of dagtrip werden geraadpleegd vóór de afreis door recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) Art ikels in krant en en t ijdschrif t en Advert ent ies in krant en en t ijdschrif t en Radio- en t v-spot s Radio- en t v-programma's Int ernet / websit e Promot iecampagnes via de NMBS/ De Lijn Brugge 2002 programmaboek/ brochures Touroperat orbrochures Mond-aan-mondreclame Eerder bezoek Toerisme Brugge Kant oor van Toerisme Vlaanderen in het buit enland Brugge 2002 t elef oonlijn - Tinck Cult uurbalie concert gebouw Logies/ hot el/ jeugdherberg Reisgids Geen van deze Verblijftoerist Dagt oerist Dagtoeristen hanteren hoofdzakelijk volgende informatiebronnen: informatie van eerder bezoek (35.4%); mond-aan-mondreclame (22.7%); internet/websites (15.8%); artikels in kranten en tijdschriften (14.7%); Brugge 2002 programmaboek/brochures (11.7%); touroperatorbrochures (11.6%); radio- en tv-programma's (11.5%); reisgids (11%). Artikels en advertenties in tijdschriften en kranten, internet en het programmaboek/brochures van Brugge 2002 scoren hoog bij zowel verblijf- als dagtoeristen die speciaal voor Brugge 2002 komen of waarvoor dit toch één van de redenen is. Artikels in kranten en tijdschriften zijn relatief meer op de binnenlandse markt benut geweest. Radio- en tv-spots en programma's hebben zowel hun werking gedaan op de binnenlandse markt als in Frankrijk. In dit laatste land werd eveneens het kantoor van Toerisme Vlaanderen relatief vaak ingeschakeld als informatiebron vóór de afreis. 18 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

23 6.2. Informatiebronnen tijdens het verblijf Tabellen 1,22a tot en met 1,24b Naast de informatiebronnen die vóór de afreis geraadpleegd werden, peilden wij eveneens naar de informatiebronnen tijdens het verblijf (zie figuur 1,8). Figuur 1,8 Informatiebronnen die in het kader van de huidige (korte) vakantie of dagtrip werden geraadpleegd tijdens het verblijf door recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) Artikels in kranten en tijdschriften Advertenties in kranten en tijdschriften Radio- en tv-programma's Internet/ websit e Promotiecampagnes via de NM BS/ De Lijn Brugge 2002 programmaboek/ brochures Touroperat orbrochures M ond-aan-mondreclame Eerder bezoek Toerisme Brugge Brugge 2002 telefoonlijn - Tinck Cultuurbalie concertgebouw Logies/hotel/ jeugdherberg Reisgids Geen van deze Verblijftoerist Dagtoerist Ongeveer de helft van de verblijftoeristen contacteert de dienst voor toerisme eens ze in Brugge zijn. Ruim 15% haalt informatie bij de logieshouder. Het programmaboek en de brochures van Brugge 2002 worden door iets meer dan 4% van de verblijftoeristen ter hand genomen. Bij de verblijftoeristen die het evenement opgeven als motivatie verdubbelt dit cijfer nagenoeg. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

24 Ongeveer de helft van de dagtoeristen doet geen beroep op informatiebronnen ter plaatse. 30.2% gaat langs bij de dienst toerisme, 11.1% heeft informatie van een eerder bezoek. Bij dagtoeristen halen het programmaboek en de brochures van Brugge %. Voor dagtoeristen die mede omwille van Brugge 2002 naar de stad afreizen stijgt dit tot 10.1% Evaluatie van de informatiebronnen Bij een aantal dienstverleners is het aantal observaties voldoende groot om een evaluatie weer te geven omtrent het onthaal en de verstrekte informatie. Dit is het geval voor de dienst toerisme en het logies. Op figuur 1,9 wordt de mate van tevredenheid bij de verblijf- en dagtoeristen uitgedrukt aan de hand van balkjes (%). De gemiddelde score, waarbij wij "zeer tevreden" een vijf geven en "niet tevreden" een één, duiden wij aan met een punt. Deze correspondeert met de score op de rechteras. Hieruit blijkt dat het onthaal bij de dienst toerisme een gemiddelde score krijgt van respectievelijk 2.9 en 2.8 op 5 bij verblijf- en dagtoeristen in Brugge. Voor wat de verstrekte informatie betreft is de score voor verblijf- en dagtoeristen vergelijkbaar, namelijk 2.9 op 5. De score toegekend door verblijftoeristen aan het logies als informatieverstrekker ligt iets hoger, namelijk 3.5 op 5 voor wat het onthaal betreft en 3.3 op 5 voor de verstrekte informatie. 7. Kenmerken van de trip Tabellen 1,25 tot en met 1,41b Tot de kenmerken van de trip behoren onder meer verblijfsduur, logiesvorm, -formule, sterrenclassificatie bij hotelverblijven, samenstelling van het reizende gezin, transportmiddel, reisorganisatie en groepsreizen. Aangezien deze items niet de hoofdzaak uitmaken bij het onderzoek naar de impact van Brugge 2002 worden de resultaten uitsluitend tabelmatig weergegeven. 8. Tevredenheid De globale tevredenheid kunnen wij afleiden uit twee vragen in de enquête, namelijk een evaluatie van de prijs-kwaliteitverhouding en de intentie om in de eerstkomende drie jaren opnieuw een (korte) vakantie of dagtrip door te brengen in Brugge. 20 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

25 Figuur 1,9 Evaluatie van het onthaal en de verstrekte informatie bij een aantal dienstverleners door de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naarhet onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % en gemiddelde score op 5) Dienst toerisme onthaal Dienst toerisme verstrekte informatie Logies onthaal Logies verstrekte informatie Zeer tevreden Tevreden Weinig tevreden Niet tevreden Niet van toepassing/geen mening Gemiddelde score Zeer tevreden Tevreden Weinig tevreden Niet tevreden Niet van toepassing/geen mening Gemiddelde score Zeer tevreden Tevreden Weinig tevreden Niet tevreden Niet van toepassing/geen mening Gemiddelde score Zeer tevreden Tevreden Weinig tevreden Niet tevreden Niet van toepassing/geen mening Gemiddelde score Verblijftoerist Dagtoerist Verblijftoerist_score Dagtoerist_score Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

26 8.1. Evaluatie prijs-kwaliteitverhouding Tabellen 1,42a tot en met 1,44b Nagenoeg 60% van de verblijftoeristen beoordeelt de prijs-kwaliteitverhouding van hun verblijf als goed tot uitstekend. Ongeveer een derde spreekt over "gemiddeld" en circa 10% vindt het slecht tot zeer slecht. Als wij dit vertalen in een score waarbij "uitstekend" een vijf krijgt en "zeer slecht" een één, geven de verblijftoeristen hun verblijf in Brugge tijdens Brugge 2002 gemiddeld 3.5 op 5. Iets minder dan de helft van de dagtoeristen beoordeelt hun verblijf in Brugge als goed tot uitstekend, 44% vindt het gemiddeld en 9.2% slecht tot zeer slecht. Opnieuw uitgedrukt in een score geven de dagtoeristen hun verblijf in Brugge gemiddeld 3.4 op 5 (zie figuur 1,10). In vergelijking met 2000 is de prijs-kwaliteitverhouding erop achteruitgegaan 1. In 2000 kwamen wij tot een gemiddelde score van 4 op 5, nu is dit 3.5 op 5. Ruim drie kwart van de verblijftoeristen in 2000 gaf een beoordeling "goed" tot "uitstekend". In 2002 is dit slechts 57.2%. Zowel bij de verblijftoeristen als bij de dagtoeristen merken wij dat de bezoekers voor wie Brugge 2002 minstens een reden is om naar Brugge te komen het meest kritisch zijn en de prijs-kwaliteitverhouding relatief vaker als minder goed omschrijven. Figuur 1,10 Evaluatie van de prijs-kwaliteitverhouding door de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Verblijftoerist Dagtoerist Uitstekend Goed Gemiddeld Slecht Zeer slecht 1 BRON: Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden, Toerisme Vlaanderen, Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

27 8.2. Intentie voor een volgende (korte) vakantie of dagtrip Tabellen 1,45a tot en met 1,46a Ongeveer 45% van de recreatieve verblijftoeristen in Brugge in 2002 overweegt een dagtrip naar Brugge te ondernemen in de volgende drie jaar. 62.4% van de verblijftoeristen denkt eraan opnieuw een (korte) vakantie door te brengen in deze stad in de periode Ruim een derde van de aanwezige dagtoeristen overweegt om in de komende drie jaar terug naar Brugge te reizen maar dan wel voor een (korte) vakantie en ruim 80% overweegt terug te komen als dagtoerist (zie figuren 1,11 en 1,12). Figuur 1,11 De mate waarin de recreatieve toeristen in Brugge tijdens 2002 overwegen om in de eerstkomende drie jaar een dagtrip door te brengen in Brugge, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Verblijftoerist Dagtoerist Vrijwel zeker Wellicht wel Wellicht niet Vrijwel zeker niet Weet niet Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

28 Figuur 1,12 De mate waarin de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002 overwegen om in de eerstkomende drie jaar een (korte) vakantie door te brengen in Brugge, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Verblijftoerist Dagtoerist Vrijwel zeker Wellicht wel Wellicht niet Vrijwel zeker niet Weet niet 9. Algemene culturele interesses Tabellen 1,47a tot en met 1,49b Bij elke respondent werd gepeild naar zijn of haar algemene culturele interesses. Dit staat los van het aanbod van Brugge 2002 of van de activiteiten die de respondent in Brugge ondernam (zie figuur 1,13). Verblijftoeristen geven voornamelijk volgende interessegebieden aan (in dalende volgorde van belang): monumenten (77.6%); schilderkunst, grote meesters (58.9%); hedendaagse architectuur (45.6%); straattheater (44.7%); totaalspektakel (37.2%); type historische evocaties - processies (30.4%); folklore (27.9%); pop/rock (27.1%); film algemeen (25.6%); jazz (22.7%) symfonische orkesten (22.6%); toegepaste kunsten (20.5%). 24 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

29 De interesse van de aanwezige dagtoeristen gaat voornamelijk uit naar: monumenten (72.7%); schilderkunst, grote meesters (52.4%); straattheater (43.7%); hedendaagse architectuur (37.6%); totaalspektakel (35.8%); type historische evocaties - processies (28.2%); folklore (27.5%); pop/rock (27.5%); film algemeen (24.5%); thematentoonstellingen (23.1%); jazz (20.7%). Figuur 1,13 Algemene interesses voor het bijwonen van activiteiten in bepaalde kunstdisciplines bij de recreatieve toeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, naar het onderscheid verblijf- en dagtoerisme, WES-enquête 2002 (in % van het aantal respondenten) TENTOONSTELLINGEN Schilderkunst/grote meesters Toegepaste kunsten Thematentoonstellingen ACTUELE KUNST Video Tentoonstelling algemene kunst algemeen ARCHITECTUUR Hedendaagse architectuur Monumenten MUZIEK Kamermuziek Symfonische orkesten Musicals Hedendaagse klassieke muziek Jazz Pop/rock Experimentele muziek PODIUMKUNST Hedendaagse dans Ballet MEDIA EN FILM Cinefiele film Film algemeen LITERATUUR Lezingen Literaire avonden EVENEMENTEN Type historische evocaties - processies Straattheater Totaalspektakel Folklore ANDERE Verblijftoerist Dagtoerist Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

30 Interessesferen van bezoekers in Brugge die mede omwille van Brugge 2002 naar de stad kwamen vertonen logischerwijze raakpunten met de programmatie van Brugge 2002: thematentoonstellingen, schilderkunst, hedendaagse architectuur, hedendaagse dans, 10. Bestedingen Vooraleer wij dieper ingaan op de gemiddelde bestedingen en een raming maken van alle bestedingen door de verblijf- en dagtoeristen in Brugge gedurende de periode van Brugge 2002 lichten wij kort de gehanteerde methodologie toe Methodologie Omwille van de verschillen in methodologie maken wij een onderscheid tussen verblijfen dagtoerisme Verblijftoerisme Bij verblijftoeristen kunnen wij een drietal vormen van bestedingen onderscheiden. Uitgaven voor het logies (overnachting) vormen een eerste categorie. De prijs betaald door een individuele bezoeker die geen beroep doet op een reisorganisatie vormt de basis bij de berekening van deze uitgaven. Voor andere vormen van reizigers (bijvoorbeeld groepen) wordt op basis van een vroeger onderzoek een reductie van dit tarief toegepast. Daarnaast kunnen reizigers die een arrangement of een pakketreis boekten moeilijk de prijs bepalen van de individuele elementen die in Brugge werden genoten. In de enquête peilden wij naar de inhoud van het pakket of arrangement en bij de analyse van de uitgaven werd hiermee rekening gehouden. Een laatste vorm van bestedingen door verblijftoeristen zijn de dagelijkse bestedingen eens ze in Brugge zijn (bijvoorbeeld restaurant, attracties, shopping, ). De ondervraagde verblijftoeristen werden gevraagd hun bestedingen van de dag voorafgaand aan de ondervraging op te geven. Dit gebeurde aan de hand van een kaart waarop gedetailleerde bestedingscategorieën vermeld staan om het vergeeteffect te minimaliseren. Om het aantal observaties te verhogen vroegen wij de respondenten eveneens de bestedingen van de dag zelf te willen invullen op een extra vragenformulier en dit terug te sturen naar WES Onderzoek & Advies. Aangezien de bestedingen uitgedrukt worden per nacht werd het bestand opnieuw gewogen, maar ditmaal naar aantal overnachtingen in plaats van naar aantal aankomsten. 26 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

31 Dagtoerisme Dagtoeristen werden ondervraagd bij hun vertrek uit Brugge. Dit stelde ons in staat een volledig beeld te krijgen van hun bestedingen die dag in Brugge. Waar wij bij de verblijftoeristen drie vormen van bestedingen onderscheidden, beperkte het zich bij de dagtoeristen logischerwijze tot twee: de uitgaven op de dag zelf en de elementen die deel uitmaakten van een arrangement of pakketreis. Aangezien dagtoeristen ondervraagd werden in de loop van de late namiddag is er mogelijks een kleine onderschatting van de bestedingen aangezien dagtoeristen die 's avonds een concert bijwoonden of een restaurant bezochten mogelijks relatief minder ondervraagd geweest zijn Gemiddelde bestedingen Tabellen 1,50a tot en met 1,53b Verblijftoeristen die gedurende het evenement Brugge 2002 in Brugge verbleven besteedden gemiddeld ongeveer 120 per persoon, per nacht. Voor een dagtoerist is dit nagenoeg 30 per persoon, per bezoek. De 120 euro, besteed door verblijftoeristen, gaat voornamelijk naar logieskosten (ongeveer 46) en naar restaurant, café (bijna 43). Shopping neemt gemiddeld ongeveer 21 van het budget. Attracties zijn goed voor gemiddeld 8.72 (zie figuur 1,14). Figuur 1,14 Samenstelling van de bestedingen in Brugge door de verblijftoeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, WES-enquête 2002 (in euro, per persoon, per nacht) Shopping 20,67 euro Andere uitgaven 0,03 euro Transport ter plaatse 1,50 euro Attracties 8,72 euro Logies 45,91 euro Restaurant, café 42,78 euro Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

32 Dagtoeristen geven nagenoeg de helft van het budget aan restaurant en café ( 14.09) en aan shopping. Aan attracties besteedt de dagtoerist gemiddeld net geen 3. Een volledig beeld van deze uitgaven is weergegeven in figuur 1,15. Figuur 1,15 Samenstelling van de bestedingen in Brugge door de dagtoeristen in Brugge tijdens Brugge 2002, WES-enquête 2002 (in euro, per persoon, per bezoek) Andere uitgaven 0,12 euro Shopping 10,51 euro Restaurant, café 14,09 euro Transport ter plaatse 1,43 euro Attracties 2,98 euro Ook wat de bestedingen van de verblijftoeristen betreft kunnen wij de vergelijking maken met het toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden in Hieruit blijkt dat de totale uitgaven door de verblijftoeristen per persoon, per nacht vrij stabiel gebleven zijn de afgelopen twee jaar ( in 2000 en in 2002). Bestedingen voor logies, restaurant & café en attracties zijn toegenomen. Bestedingen voor bijvoorbeeld shopping kennen een daling. Verblijftoeristen die mee omwille van Brugge 2002 naar Brugge reisden, spendeerden iets minder dan het gemiddelde, namelijk per persoon, per nacht. Hierbij zien wij dat de bestedingen voor het logies op hetzelfde niveau liggen als die van de modale verblijftoerist, dat de bestedingen voor restaurant en shopping lager liggen maar dat deze bezoekers logischerwijze relatief meer uitgeven voor attracties. Hetzelfde fenomeen is te merken bij de dagtoeristen. Dagjesmensen die voor Brugge 2002 naar de stad komen spenderen minder ( 23.86) dan de gemiddelde dagtoerist. Voor attracties geven deze bezoekers relatief meer geld uit, posten als shopping krijgen minder ontvangsten. 1 BRON: Toeristisch marktonderzoek Vlaamse kunststeden, Toerisme Vlaanderen, Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

33 10.3. Raming van de bestedingen Tabellen 1,54a tot en met 1,57 Wanneer wij de gemiddelde bestedingen per persoon, per nacht vermenigvuldigen met het geschatte aantal overnachtingen van deze recreatieve verblijftoeristen in Brugge gedurende het evenement Brugge 2002 kunnen wij de totale bestedingen ramen voor deze periode. Indien wij een gelijkaardige oefening doen voor het dagtoerisme kunnen wij de totale uitgaven van recreatieve verblijf- en dagtoeristen gedurende de periode Brugge 2002 berekenen. Wij schatten de totale bestedingen van de recreatieve verblijftoeristen in Brugge in de periode half februari-half november op ongeveer 124 miljoen euro. Voor de dagtoeristen komt dit neer op ongeveer 89 miljoen euro. Samen hebben de recreatieve verblijfen dagtoeristen in de periode van Brugge 2002 bijna 213 miljoen euro gespendeerd. De totale bestedingen kunnen wij toewijzen aan een aantal sectoren. Restaurants en cafés bekomen 87 miljoen euro, naar shopping gaat 53 miljoen euro, naar logies 47 miljoen euro, naar attracties 18 miljoen euro en tenslotte naar transport ter plaatse 6 miljoen euro. Figuur 1,16 Raming van de bestedingen in Brugge door de recreatieve verblijf- en dagtoeristen tijdens Brugge 2002, naar het belang van Brugge 2002 als motivatie voor het bezoek en raming van de maximale bestedingen in Brugge door recreatieve verblijf- en dagtoeristen waarvoor Brugge 2002 minstens een reden vormde van het bezoek, naar bestedingscategorie, WESenquête 2002 (in miljoen euro) Verblijftoerisme Dagtoerisme Speciaal gekomen voor Brugge 2002/één van de redenen van het bezoek Niet omw ille van Brugge 2002 gekomen Logies Restaurant, café Attracties Transport ter plaatse Shopping Andere uitgaven 18 Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

34 Wij kunnen eveneens nagaan hoeveel de bezoekers uitgaven die speciaal voor Brugge 2002 kwamen of voor wie dit evenement toch een reden vormde voor een bezoek. Als wij ervan uitgaan dat de minimum directe economische impact gegenereerd werd door de bezoekers die speciaal voor Brugge 2002 gekomen zijn, kunnen wij deze impact ramen op 13 miljoen euro, zijnde 7 miljoen euro door verblijftoeristen en 6 miljoen euro door dagtoeristen. Wij kunnen ook een maximum voorop stellen dat gevormd wordt door de bezoekers die speciaal voor Brugge 2002 gekomen zijn en diegene voor wie Brugge 2002 één van de redenen is van het bezoek. Dan komen wij op een maximum impact van 42 miljoen euro of 25 miljoen euro door het verblijftoerisme en 7 miljoen euro door het dagtoerisme. Dit bestedingssurplus is vooral ten goede gekomen aan restaurants en cafés (18 miljoen euro), logies (10 miljoen euro), kleinhandel (8 miljoen euro) en allerhande attracties (5 miljoen euro) (zie figuur 1,16). 30 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ

35 HOOFDSTUK 2: IMPACT OP DE BELGISCHE MARKT In het kader van een ruimer WES-onderzoek naar het reisgedrag van de Belgische bevolking, hebben wij aan een steekproef van bijna personen die als representatief mag worden beschouwd voor de totale Belgische bevolking (inclusief de kinderen), een vraag voorgelegd over de mate waarin de Belgen participeerden aan activiteiten georganiseerd in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa. Tevens vroegen wij naar het bezoek aan de drie hoofdtentoonstellingen georganiseerd door Brugge De bevraging vond plaats in de maanden oktober en november 2002, dus tegen het einde van het culturele jaar. In de eerste twee paragrafen gaan wij dieper in op de participatiegraad van de Belgen aan Brugge 2002, Culturele Hoofdstad in het algemeen en aan de drie tentoonstellingen in het bijzonder. In beide gevallen bekijken wij ook het profiel van het Belgisch publiek. In 2000 werd volgens dezelfde methodiek een gelijkaardige vraag naar de algemene participatie gesteld ten aanzien van Brussel 2000, toen Culturele Hoofdstad van Europa. Een vergelijking met de resultaten van Brugge 2002 komt aan bod in de derde paragraaf. 1. Participatie aan activiteiten in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa in het algemeen Tabellen 2,1 en 2,2 Volgens onze enquête hebben 9% van alle Belgen evenementen, activiteiten of tentoonstellingen bezocht die werden ingericht in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa. Dit betekent dat ongeveer Belgen in meerdere of mindere mate hebben deelgenomen aan het culturele jaar. Deze algemene participatiegraad kunnen wij uitdrukken in functie van een aantal kenmerken van de ondervraagden. Uit de resultaten naar woonprovincie leiden wij af dat ongeveer een vierde van alle West-Vlamingen participeerden aan het culturele jaar. Dit percentage ligt ook vrij hoog voor de provincies Oost-Vlaanderen (13.3%), Antwerpen (10.7%), Vlaams-Brabant (9.3%), Limburg (8.2%) en voor Vlaanderen in het geheel (13.4%). De participatiegraad is heel wat lager in Brussel (5.5%) en in Wallonië (2.2%). De grote steekproefgrootte laat toe om dit gegeven, weliswaar met enige omzichtigheid, ook te bekijken op arrondissementeel niveau. Wij stellen vast dat meer dan 40% van de inwoners van het arrondissement Brugge één of meerdere onderdelen van het culturele jaar hebben bijgewoond. Dit cijfer is een gemiddelde voor het gehele arrondissement. Wij kunnen aannemen dat de participatiegraad op het niveau van de stad Brugge nog hoger ligt en wellicht minstens 50% bedraagt. Þ Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Februari

36 Andere arrondissementen met een relatief hoge participatiegraad zijn de Westhoek- Oostende (20.3%), Kortrijk-Roeselare-Tielt (15.9%), Aalst-Oudenaarde (14%), Gent (13.5%), Dendermonde-Eeklo-Sint-Niklaas (12.6%), Halle-Vilvoorde (12.2%), Antwerpen (11.9%) maar ook Hasselt (11.2%). Vanaf de leeftijd van 6 jaar heeft minstens 7% van de bevolking één of meerdere activiteiten bijgewoond. De participatiegraad stijgt zeer duidelijk met de leeftijd van de ondervraagde persoon. De hoogste participatiegraden worden opgetekend voor de leeftijdsgroepen tussen 18 en 24 jaar (9.6%) en 45 jaar en meer (45-54 jaar: 9.9%, jaar: 13.4% en 65 jaar en meer: 10.4%). Verder is het ook duidelijk dat een dergelijk evenement eerder personen uit de hogere sociale klassen 1 aanspreekt. Wanneer wij het profiel bekijken van het Belgische publiek dat participeerde in Brugge 2002 kunnen wij besluiten dat West-Vlamingen 30.5% vertegenwoordigen van dit publiek. De helft ervan kwam uit het arrondissement Brugge. Verder is bijna 20% van de bezoekers afkomstig uit de provincie Oost-Vlaanderen en bijna 19% uit de provincie Antwerpen. Vlaanderen is in totaal goed voor 86.5% van alle Belgische bezoekers. Naar leeftijd kunnen wij vaststellen dat de nadruk eerder ligt op de oudere leeftijdscategorieën. 55-plussers vertegenwoordigen 34.8% van het bezoekerspubliek. Alle leeftijdsgroepen vanaf 35 jaar staan in voor bijna twee derden van alle bezoekers. Bijna twee derden van het publiek kan worden gerekend tot de hogere sociale klassen. 2. Participatie aan de hoofdtentoonstellingen in het kader van Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Tabellen 2,3 en 2,4 In deze paragraaf gaan wij dieper in op het bezoek aan de drie grote tentoonstellingen in het kader van Brugge 2002, namelijk Jan Van Eyck, de Vlaamse primitieven en het Zuiden, Hanze@M dici.com en Besloten wereld, Open boeken. 2.6% van alle Belgen of bij benadering een kleine Belgen heeft minstens één van de opgenoemde tentoonstellingen bezocht. De individuele bezoekpercentages bedragen 2.4% voor Jan Van Eyck, de Vlaamse primitieven en het Zuiden, 0.5% voor Hanze@M dici.com en 0.6% voor Besloten wereld, Open boeken. Opnieuw stellen wij vast dat deze cijfers hoger liggen voor de provincies West- Vlaanderen (en het arrondissement Brugge in het bijzonder), Oost-Vlaanderen en Antwerpen, voor de leeftijdsgroepen vanaf 45 jaar en voor de hogere sociale klassen. Opmerkelijk is het relatief hoge bezoekpercentage vanwege 13- tot 17-jarigen. 1 Voor de definitie van de sociale klassen verwijzen wij naar bijlage 2,1. 32 Februari 2003 Impactonderzoek Brugge 2002, Culturele Hoofdstad van Europa Þ