Glossarium van de intellectuele eigendom

Transcriptie

1 Brussel-Bruxelles Liège Science Park Charleroi Rue du Bois Saint-Jean 12 Gent BE-4102 Seraing Hasselt tel. : Leuven fax : Liège info@sirris.be Glossarium van de intellectuele eigendom F. Monfort-Windels Augustus 2005 Updated: September 2006 Maart 2008 Augustus 2008 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, door elektronische middelen of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

2

3 Basisbegrippen op het gebied van industriële eigendom Octrooien zijn voor de onderneming het meest voor de hand liggende instrument om een uitvinding te beschermen en te valoriseren. Maar zij vormen tegelijk een formidabele bron van technische en concurrentiële kennis en een uitstekend hulpmiddel voor strategische wacht. In verscheidene opzichten is de industriële eigendom voor de industrie dus een punt van topbelang. Er verschijnen almaar meer publicaties over. Ook melden zich op het Internet vele sites om het publiek te informeren en bovendien kan eenieder databanken van octrooidocumenten kosteloos raadplegen. Om die tools allemaal nuttig te kunnen gebruiken moet men evenwel de fundamentele concepten op octrooigebied kennen en de specifieke terminologie beheersen. Dit glossarium definieert kort en beschrijvend de meest gangbare termen zodat men een eerste zicht krijgt op de basisbegrippen en bij machte is om met de specialisten op het gebied van industriële eigendom te dialogeren.

4

5 A Aanduiding van herkomst (of Herkomstaanduiding) Aanverwante rechten (of naburige rechten) Aanvraagnummer Aanvullend beschermingscertificaat - ABC Abstract Annuïteiten (of Jaartaksen) Anterioriteit (of Historische rechten (merken) Anterioriteit (of Historische rechten) (octrooien) Anterioriteitsonderzoek Auteur Auteursrecht B Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom - BBIE Bedrijfsgeheim (of Zakengeheim) Bekendmaking Bekend merk beroemd merk Belgisch octrooi Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom Benaming van oorsprong Beschikbaarheid (merken) Beschrijving van de uitvinding Beslag inzake namaak Biotechnologie Biotechnologische uitvinding Bureau voor Harmonisatie binnen de Interne Markt - BHIM C Certificaat voor het communautaire kwekersrecht (of Kwekerscertificaat) Certificatiemerk Claims (of Octrooischrift) Collectief merk (evt. certificatie- of garantiemerk) Communautair merk Communautair octrooi Consulent industriële eigendom Conventie van Parijs Copyright Sirris pagina 5/61

6 D Datum van het depot (of Neerleggingsdatum of Datum van neerlegging) Datum van neerlegging (of Neerleggingsdatum of Datum van het depot) Defensieve publicatie Deponering bij een notaris Deposant Depot (of neerlegging) Deurwaarder DIE Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom Distinctief kenmerk (of Onderscheidend middel) (merken) Distinctieve tekens (of onderscheidende middelen) Documentatie Domeinnaam Douanebeslag E Economische intelligentie Eerder persoonlijk bezit Enveloppe Soleau EP EPO- European Patent Office Escrow Espacenet Euro-PCT Europees octrooi Europees Octrooibureau - EOB Exploitatie Exploitatievrijheid G Garantiemerk Gebruikscertificaat Gebruiksmodel Gemachtigde Gemeenschappelijk werk (of Gezamenlijk werk) Gezamenlijk werk (of Gemeenschappelijk werk H Handelsnaam Herkomstaanduiding (of Aanduiding van herkomst) Historische rechten (anterioriteit) Houder Sirris pagina 6/61

7 I I-depot Imitatie Industriële eigendom Industriële spionage Industriële toepasbaarheid (octrooien) Inpadoc Intellectuele eigendom Internationale classificatie Internationale classificatie der octrooien IPC in het Engels Internationaal merk Internationale octrooiaanvraag Inventieve activiteit (octrooien) K Know-how Kwekerscertificaat (of Certificaat voor het communautaire kwekersrecht) L Licentie Licentiehouder Literaire en artistieke eigendom Laboratoriumschrift Landencode M Maker (of schepper) Markering Merk Merkenclassificatie Misleidendheid (merken) Model Monopolie Sirris pagina 7/61

8 N Naburige rechten (of aanverwante rechten) Namaak Namaakbeslag (of beslag inzake namaak) Nationaal octrooibureau Neerlegging (of Depot) Neerleggingsdatum (of Datum van Neerlegging of Datum van het depot) Nieuwheid (octrooi) Nieuwheidsonderzoek Nietigheidsprocedure Normen O Octrooi (of Uitvindingsoctrooi) Octrooiaanvraag Octrooieerbaarheid Octrooieerbaarheidsvoorwaarden Octrooieerbare uitvinding Octrooifamilie Octrooikosten Octrooischrift (of Claims) Octrooiverlening (of Verlening van een octrooi) OMC OMPI Onderscheidend middel (of Distinctief kenmerk) (merken) Onderzoek Onderzoek naar de stand van de techniek (state of the art) Onderzoeksrapport Oneerlijke concurrentie Openbaar domein Originaliteit Overdracht - concessie P Parasitisme Patlib PCT PI Piraterij Procedure inzake namaak Publicatie Publicatiedatum Publicatienummer Sirris pagina 8/61

9 R Rechtstoestand Rechtsuitputting (of Uitputting van rechten) Registratie (merk) Respijttermijn Royalty's (of Vergoeding) S Schepper (of maker) Software Stand van de techniek (of State of the art) State of the art (of Stand van de techniek) State-of-the-art-onderzoek T Tekeningen en modellen Territorialiteit van de rechten Topografie geïntegreerde schakelingen U Uitputting van rechten (of Rechtsuitputting) Uitvinder Uitvinding Uitvindingsoctrooi (of Octrooi) USPTO V Vaste datum Vergoeding (of Royalty's) Verlening van een octrooi (of Octrooiverlening) Verplichte licentie Verval Verzamelwerk Verzet Voorrang (termijn) Voorrangsdatum Voorrangsnummer Voorwaarden Vordering wegens namaak Vordering tot nietigverklaring Sirris pagina 9/61

10 W Wacht Wettigheid (merken) WHO - Wereldhandelsorganisatie WIPO World Intellectual Property Organisation - WIPO Z Zakengeheim (of Bedrijfsgeheim) Sirris pagina 10/61

11 A Aanvraagnummer Nummer dat het octrooibureau aan een octrooiaanvraag toekent. Het bestaat uit de tweeletterige landencode, het registratiejaar en het volgnummer van de aanvraag. Aanvullend beschermingscertificaat - ABC Voor octrooien ter bescherming van farmaceutische en fytofarmaceutische producten gelden bijzondere bepalingen. De vergunningstijd voor het op de markt brengen van een geneesmiddel is namelijk zo lang dat de werkelijke duur van exploitatie van het octrooi aanzienlijk bekort wordt, waardoor een producent zijn R&D niet afgeschreven zou krijgen. Voor deze producten kan op verzoek en na staving, een aanvullend beschermingscertificaat ABC worden verleend, d.i. een bijzondere akte die van kracht wordt op de normale vervaldatum van het octrooi en die de beschermingsduur ervan met maximum 5 jaar verlengt. Abstract Beknopte samenvatting van de uitvinding die in een octrooiaanvraag beschreven staat. Zij is verplicht, maar heeft enkel documentaire waarde en heeft geen invloed op de draagwijdte van het octrooi. Omdat zij evenwel betrekkelijk nauwkeurig en voldoende beschrijvend is, is ze bijzonder nuttig voor informatieopzoekingen op een bepaald technisch gebied. Annuïteiten - Jaartaksen Tijdens de looptijd van een octrooi jaarlijks te betalen instandhoudingtaksen. Het bedrag neemt geleidelijk toe met de jaren. Als zij niet worden betaald, gaat de uitvinding over naar het openbare domein. In sommige landen worden geen annuïteiten betaald. Zo zijn de taksen in de VS bv. verschuldigd na 3,5 resp. 7,5 en 11,5 jaar. Auteur Schepper van een "verstandelijk", artistiek, literair, muzikaal, wetenschappelijk werk De term werk moet zeer breed worden opgevat: literair werk, databanken en software, films, schilderijen, tekeningen, foto s en beelden, architectuur, reclamecreaties, landkaarten, conferenties, circusnummers, choreografieën Sirris pagina 11/61

12 Auteursrecht Rechtsbescherming voor literair, artistiek, dramatisch en muzikaal werk alsook voor computerprogramma s. Het eigendomsrecht loopt (in de meeste wetgevingen) tot 70 jaar na de dood van de auteur. Het ontstaat door het naakte feit van de creatie en vergt geen enkele neerleggingsformaliteit. De houder heeft een internationaal exclusief recht op reproductie, verspreiding en vertegenwoordiging. Dit recht kan hij evenwel overdragen, maar dan nog behoudt hij een eeuwigdurend, onvervreemdbaar en onontzegbaar recht op zijn werk. Verstandelijke werken van originele aard, die de stempel van de auteur dragen en waaraan vorm is gegeven in een bijzondere creatie worden beschermd door het auteursrecht, ongeacht wat de verdienste ervan is. Sirris pagina 12/61

13 B BBIE - Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom De drie Benelux-landen hebben een verdrag ondertekend ter harmonisering van hun wetgeving over de merken, tekeningen en modellen. Zij hebben daartoe een gezamenlijke administratie opgericht: het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Deze heeft de verantwoordelijkheid voor de wettelijke bescherming van de merken, tekeningen en modellen. De registratie van een merk, tekening en model in één van de drie landen geldt tegelijk als registratie in de hele Benelux. BBIE Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom 15 Bordewijklaan 2591 XR Den Haag Nederland Tel. : +31/70/ Fax: +31/70/ Merk-, tekening- en modelaanvragen kunnen in Brussel worden ingediend bij de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom (zie DIE). Bekend merk beroemd merk Een merk geldt als bekend als het buiten zijn gebruikelijke cliënteel ook bij een ruime meerderheid van het publiek bekend is. Het geldt als beroemd als het ook internationaal ruime bekendheid geniet. In principe verleent registratie van een merk de houder enkel en alleen een eigendomsrecht voor de producten en diensten die zijn aangeduid of voor gelijksoortige. Maar bij bekende of beroemde merken wordt het specialiteitprincipe verruimd. Bekende of beroemde merken vormen een eerder recht, zelfs zonder registratie; zelfs niet-gelijksoortige producten of diensten kunnen onder de bescherming vallen. Bekendmaking Wanneer een uitvinding wordt geëxploiteerd of wanneer de kernelementen van een uitvinding schriftelijk, mondeling of anderszins, en op welke plaats ook, worden bekengemaakt zelfs door de uitvinder, nog voordat de uitvinding is neergelegd, dan ontstaat een belemmering voor octrooieerbaarheid. Dit kan leiden tot nietigheid van het octrooi bij ontstentenis van nieuwheid. Deze regel geldt in de meeste landen, maar niet in de Verenigde Staten (respijttermijn). Men moet een octrooiaanvraag dus zien neer te leggen vóór elke toelichting, reclame, conferentie die als bekendmaking van de uitvinding kan worden aangemerkt. De «officiële» bekendmaking van de uitvinding, in ruil voor de exclusiviteit van rechten die de uitvinder wordt verleend, gebeurt in de praktijk door publicatie van de octrooiaanvraag in diverse vormen door de bureaus (gedrukt, Internet, cd-rom) en door de terbeschikkingstelling aan het publiek ter inzage. Sirris pagina 13/61

14 Belgisch octrooi De DIE Dienst voor Intellectuele Eigendom verleent twee soorten Belgische octrooien: - Octrooien voor maximum 6 jaar indien geen enkel onderzoeksverslag gevraagd wordt (zie gebruikscertificaat); - Octrooien voor maximum 20 jaar indien een onderzoeksrapport wordt gevraagd binnen 18 maanden na de indieningdatum of de voorrangsdatum van het oudste. Een onderzoeksrapport geldt uitsluitend ter informering van de deposant: Belgische octrooien worden verleend zonder voorafgaand onderzoek omtrent de octrooieerbaarheid van uitvindingen en dus zonder garantie wat de geldigheid van de octrooien of de verdienste van de uitvindingen betreft. Sinds 2007 bezorgt het bureau aan de deponent echter een schriftelijke opinie waarin het verslag van het nieuwheidsonderzoek wordt becommentarieerd. De houder van een Belgisch octrooi kan alleen op Belgisch grondgebied rechten laten gelden. Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom Zie DIE Benaming van oorsprong Geografische naam die aangebracht kan worden op een product afkomstig uit een land, streek of plaats en waarvan de kwaliteit of de kenmerken gebonden zijn aan de natuurlijke en menselijke - omgevingsfactoren. De benaming van oorsprong is een distinctief kenmerk maar voor de consument ook een kwaliteitsgarantie. Beschrijving van de uitvinding De beschrijving van de uitvinding zit in de octrooitekst vervat: zij moet de uitvinding volledig en uitvoerig beschrijven, met ten minste één uitvoeringsvorm (realisatiewijze) zodat een vakkundige de uitvinding kan reproduceren. Deze beschrijving bevat een algemene voorstelling van het technische domein waartoe de uitvinding behoort; een beschrijving van de eerdere stand en de daarbijbehorende leemtes of onvolkomenheden, die de uitvinding juist zal verhelpen; een algemene toelichting van de uitvinding in probleemoplossingvorm, met details en varianten; een opsomming van industriële toepassingen; desgevallende schema s en tekeningen; ten minste één specifieke realisatiewijze, met verwijzing naar tekeningen als die bestaan. Sirris pagina 14/61

15 Beschikbaarheid (merken) Om als merk bescherming te kunnen krijgen moet een teken aan vier voorwaarden beantwoorden. Het moet distinctief, beschikbaar, niet-misleidend en wettig zijn. Het als merk gedeponeerde teken mag door derden gebruikte of hen toebehorende eerdere rechten zoals merken, maatschappelijke benamingen, handelsnamen, auteursrechten, benamingen van oorsprong, enz. niet schaden. De beschikbaarheid van een merk wordt beoordeeld in de context van de producten of diensten waarop het zal worden toegepast. Twee identieke merken mogen inderdaad naast elkaar bestaan, als er maar geen verwarring mogelijk is tussen de producten/diensten waar zij op slaan. Conformiteit met het beschikbaarheidcriterium onderstelt dat vóór neerlegging steeds een grondig anterioriteitsonderzoek wordt gedaan. Dit onderzoek moet de bestaande merken toetsen op visuele, fonetische en conceptuele gelijkenissen. Beslag inzake namaak Om in geval van namaak bewijsmiddelen te kunnen verzamelen en bewaren kunnen houders van een industriëleneigendomsrecht of hun rechthebbenden mits zij na verzoekschrift toestemming krijgen van het gerechtelijke gezag een deskundige opdracht geven voor het uitvoeren van een beslag inzake namaak. Dat kan een beschrijvend beslag zijn (beslag op documenten, monsters en informatie) dan wel een reëel beslag (fysiek beslag op de namaakgoederen). Biotechnologie De industriële ontwikkeling van genetisch gewijzigde producten en organismen neemt vandaag een hoge vlucht en met biotechnologie zijn dan ook enorme commerciële belangen gemoeid. Europese richtlijn 98/44/CE betreffende de "Juridische bescherming van biotechnologische uitvindingen", die in juli 1998 van kracht is geworden, legt de octrooieerbaarheidsvoorwaarden vast en streeft daarbij verenigbaarheid na tussen de stimulering van investeringen in biotechnologie, het octrooirecht en de ethische regels ter beperking van de toe-eigening van de levende materie. Weliswaar is deze richtlijn nog niet in alle EU-lidstaten in nationale wetgeving omgezet, maar het Europese Octrooibureau past hem toch al toe sinds 1999 en staat borg voor een eenvormige gang van zaken in de verlening van octrooien in het domein van de biotechnologie. Het EOB (Europees Octrooibureau) verleent octrooien voor biologisch materiaal dat uit zijn natuurlijke omgeving is weggehaald of dat geproduceerd is met behulp van een technisch procédé, maar weigert octr het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom ooiering voor plantenvariëteiten of dierenrassen, alsook voor hoofdzakelijk biologische procédés voor het verkrijgen van planten of dieren. Dieren en planten zijn octrooieerbaar indien de technische doenbaarheid van de uitvinding niet beperkt is tot één plantenvariëteit of tot één bepaald dierenras. Het menselijke lichaam in de verschillende stadia van zijn vorming en zijn ontwikkeling, evenals de loutere ontdekking van een van de delen ervan, met inbegrip van een sequentie of partiële sequentie van een gen, zijn niet octrooieerbaar. Sirris pagina 15/61

16 Een deel van het menselijke lichaam dat werd geïsoleerd of dat anderszins door een technische werkwijze werd verkregen, met inbegrip van een sequentie of een partiële sequentie van een gen, is vatbaar voor octrooi, zelfs indien de structuur van dat deel identiek is aan die van een natuurlijk deel. De industriële toepassing van een sequentie of een partiële sequentie van een gen moet concreet worden vermeld in de octrooiaanvraag. Duidelijk van octrooiering uitgesloten zijn uitvindingen die strijdig zijn met de openbare orde en de goede zeden: werkwijzen voor het klonen van mensen, werkwijzen tot wijziging van de germinale genetische identiteit van de mens, het gebruik van menselijke embryo's voor industriële of commerciële doeleinden, werkwijzen tot wijziging van de genetische identiteit van dieren die deze dieren doen lijden en geen aanzienlijk nut hebben voor mens of dier, alsook dieren die het resultaat zijn van zulke procédés. Toch is het zo dat de Europese richtlijn en de omzetting ervan in de Europese Octrooiconventie per definitie alleen voor de landen van de Unie gelden. Anderzijds is vanuit de biotechnologische industrie grote druk voelbaar om het toepassingsgebied van de octrooieerbaarheid in het biotechnologiedomein te verruimen. Biotechnologische uitvinding Uitvinding waarvoor industriële toepassingsmogelijkheden bestaan en die slaat op een product bestaande uit biologisch materiaal, of dat biologisch materiaal bevat, of op een procédé voor productie, verwerking of gebruik van biologisch materiaal. Bureau voor harmonisatie binnen de interne markt - BHIM Internationale instantie die aanvragen voor een communautair merk in behandeling neemt en het communautair merk verleent of weigert. De zetel van het BHIM bevindt zich in Alicante (Spanje). European Office for Harmonisation in the Internal Market, 20 Avenida de Aguilera - E Alicante - Tel: Fax: Sirris pagina 16/61

17 C Collectief merk certificatie- of garantiemerk Een collectief, een certificatie- of garantiemerk is een merk dat is gedeponeerd door een vereniging die ofwel het algemeen commercieel, industrieel of agrarisch belang ofwel het bijzondere belang van zijn leden tot doel heeft. In tegenstelling tot bepaalde landen bestaat in de Benelux het onderscheid tussen collectieve en certificatiemerken niet. Een collectief merk is eigendom van rechtspersonen of verenigingen die het via hun leden gebruiken ter identificering van hun producten met de door de vereniging voorgeschreven kwaliteit en andere normen (voorbeeld: Interflora). Een collectief merk mag benut worden door iedere persoon die het gebruiksreglement dat door de houder van het merk is voorgeschreven, in acht neemt. Het garantie- of certificatiemerk houdt verband met een product of dienst die beantwoordt aan een aantal in een reglement neergeschreven criteria m.b.t. aard, eigenschappen of kwaliteiten en die door een gezagsorgaan is gecertificeerd (bv. Amboa, Woolmark). Communautair merk Industrieeleigendomsrecht dat over het hele EU-grondgebied een eenvormige bescherming verleent. Aan de verlening van een communautair merk gaat neerlegging en een enige procedure bij het Europees Bureau voor Harmonisatie binnen de interne markt (BHIM) vooraf. Een communautair merk geldt voor 10 jaar, maar is onbeperkt verlengbaar. Het kan enkel ontstaan, overgedragen worden of uitdoven voor het gehele EU-grondgebied. Communautair octrooi Een communautair octrooi is een universeel geldend eigendomsbewijs voor alle lidstaten van de Europese Unie. Anders dan het Europees octrooi dat neerkomt op een bundeling van nationale octrooien van de diverse lidstaten, is het communautair octrooi een echt universeel octrooi. Er komen slechts één aanvraag, één onderzoek en één verlening aan te pas. Een communautair octrooi is universeel voor alle landen van de Gemeenschap. De lidstaten moeten het nog eens worden over hoe de geschillenbeslechting moet worden georganiseerd. Aangezien er bezwaren zijn geuit tegen de oprichting van een enig en gecentraliseerd gerecht dat bevoegd is voor geschillen over Europese octrooien en de toekomstige gemeenschapsoctrooien, stelt de Commissie een hybride benadering voor die elementen van de nationale en gemeenschapssystemen combineert. Hierbij wordt voorzien in een beperkt aantal rechtbanken van eerste aanleg, beroepen voor het Europees Hof van Justitie. Ander struikelblok is de vertaling van octrooien. Maar de lidstaten gaan geleidelijk aan in de richting van een consensus. Sirris pagina 17/61

18 Consulent industriële eigendom Persoon die normaal gespecialiseerd is en ervaring heeft in industriële eigendom en bij wie men te rade kan voor alle problemen terzake. De consulent industriële eigendom is door een strikte deontologie gebonden; onder meer moet hij discretie bewaren over de informatie die hij van zijn klanten krijgt en over de adviezen die hij hen geeft. Zie ook "erkend gemachtigde of volmachthouder". Conventie van Parijs De Conventie van Parijs kwam in 1883 tot stand en is sindsdien meermaals geactualiseerd. Zij bepaalt gemeenschappelijke regels voor de ondertekenende staten op het gebied van bescherming. Op dit ogenblik zijn meer dan 160 landen tot de Conventie toegetreden. Basisprincipe van de Conventie is dat elke lidstaat alle neergelegde octrooiaanvragen op dezelfde manier moet behandelen, ongeacht of zij door eigen onderhorigen dan wel door deposanten uit een andere lidstaat zijn neergelegd. Neerlegging van een eerste octrooiaanvraag in een lidstaat doet een recht van voorrang ontstaan, waardoor de aanvraag binnen maximaal één jaar ook in de andere lidstaten kan worden ingediend met behoud van de initiële datum van neerlegging in het land van oorsprong. Voor merken, tekeningen en modellen bedraagt deze voorrangstermijn slechts zes maanden in plaats van een jaar. Het beheer van de internationale conventies inzake intellectuele eigendom berust bij de Wereldorganisatie voor Intellectuele Eigendom WIPO in Genève, Copyright In sommige landen (Verenigde Staten) is officiële registratie van literair en artistiek werk mogelijk. In België valt de intellectuele bescherming van zulk werk onder het auteursrecht. Een copyright-vermelding (woord "copyright" of symbool met vermelding van de naam van de houder van de rechten en het jaar van eerste verspreiding) is niet verplicht en er kunnen ook geen rechten aan worden ontleend. Toch kan zo n vermelding in bepaalde landen dienstig zijn, ook soms om derden erop te wijzen dat op het werk een eigendomsrecht rust. Sirris pagina 18/61

19 D Defensieve publicatie In sommige gevallen wenst de onderneming geen octrooi aan te vragen omdat ze niet de kosten wil dragen van een octrooi of de verdediging ervan, omdat de uitvinding niet beantwoordt aan de octrooieerbaarheidscriteria, omdat ze al in zekere mate werd bekendgemaakt of omdat de markt te klein is om die aanpak te wettigen. Soms kan de uitvinding geheim worden gehouden. Maar vaak wil de onderneming vermijden dat een derde later een octrooi aanvraagt voor dezelfde uitvinding en het op die manier voor de onderneming onmogelijk maakt om daaruit winst te halen. De aanvraag van de concurrent en de uitbreidingen ervan zijn namelijk tegenstelbaar aan de onderneming die geen octrooi heeft aangevraagd en die zelfs kan worden geconfronteerd met beschuldigingen van namaak. Die heeft er dus alle belang bij haar uitvinding zo snel mogelijk in het openbaar domein te brengen. Dat gebeurt door een zogenaamde "defensieve" publicatie, een strategie die in de meeste landen kan worden gevolgd. Die openbaarmaking verschaft geen enkel monopolie, maar maakt het wel mogelijk de uitvinding ook in de toekomst te exploiteren en verhindert dat een concurrent een octrooi verkrijgt voor dezelfde uitvinding en daardoor de nieuwheid ervan tenietdoet. Sommige ondernemingen geven er de voorkeur aan hun innovatie onmiddellijk na de octrooiaanvraag te publiceren teneinde elke dubbelzinnigheid ten opzichte van dezelfde vraag van een derde te vermijden. Natuurlijk moet dan nog het meest geschikte publicatiekanaal worden gevonden. Publiceren in een gespecialiseerd tijdschrift impliceert lange wachttijden en houdt het gevaar in dat de tekst nog wordt gewijzigd of geweigerd door de redactieraad. Publiceren op het Internet is gemakkelijk, kan snel en kost niet veel, maar het kan moeilijk zijn het bewijs te leveren van wat werd gepubliceerd en wanneer. Er bestaan gespecialiseerde sites (Research Disclosure bijvoorbeeld) en tijdschriften voor defensieve publicatie die gedateerde en ondertekende documenten publiceren. Sommige van die databases zijn bronnen van technische informatie geworden die deel uitmaken van de documentatie van de examinatoren en rechtstreeks toegankelijk zijn voor de Bureaus die ermee rekening kunnen houden in de onderzoeksverslagen. Deponering bij een notaris Het is mogelijk documenten die een uitvinding beschrijven en de uitvinders preciseren te deponeren in de minuten op het kantoor van een notaris. Het gaat erom zich bewijsmiddelen voor te behouden om in voorkomend geval aanspraak te maken op een recht van eerder persoonlijk bezit door vastlegging van het reële bezit van de essentiële elementen van de uitvinding en een vaststaande datum daarvoor. Dat kan een nuttige manier zijn om in afwachting van de octrooiaanvraag zijn rechten te beschermen in de beginfasen van R&D of om de gevolgen van eventuele "lekken" tot een minimum te beperken. Verschillende middelen kunnen daartoe worden aangewend : i-depotenvelop van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE), laboratoriumschrift... Sirris pagina 19/61

20 De neerlegging bij een notaris is een nogal dure oplossing, te meer omdat het belangrijk is de neerlegging regelmatig te hernieuwen naarmate het innovatieproces vordert. Ze is evenwel flexibeler in termen van volume en formaat van documenten dan de i-depotenvelop. Het origineel van de documenten wordt geregistreerd en blijft voor onbeperkte tijd op het kantoor van de notaris. De deponent bewaart een kopie ervan. Deposant Natuurlijke of rechtspersoon die een octrooiaanvraag neerlegt bij een octrooibureau. De deposant kan de uitvinder zelf zijn, maar dat hoeft niet per se. Het kan ook een onderneming zijn, een organisatie of eender welke rechthebber aan wie de uitvinder de eigendomsrechten m.b.t. de uitvinding heeft overgedragen. Een aanvraag kan ook door meerdere deposanten samen worden ingediend. Depot - Neerlegging Het neerleggen van een aanvraag bij een administratief bureau ter verkrijging van de registratie van een merk, een tekening en model of een octrooi. De neerlegging is bepalend voor de datum van uitwerking en de inhoud van het opgeëiste eigendomsrecht. De octrooiaanvraag beschrijft de uitvinding, de merkaanvraag preciseert de aard van de te beschermen producten of diensten, de modelaanvraag bevat een voorstelling van het product. De datum van de neerlegging is het ook ingangstijdstip van de voorrangstermijn. Deurwaarder Beëdigd ambtenaar die gerechtigd is om namaak officieel te constateren en zijn bevindingen neer te schrijven in een proces-verbaal dat als waarheid geldt tot bewijs van het tegendeel. Hij kan op bevel ook optreden om een namaakbeslag uit te voeren. DIE Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom DIE is de naam van het Belgische nationaal octrooibureau. De DIE is een afdeling van de Administratie Marktregulering en -organisatie bij de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand & Energie, North Gate III, Koning Albert-II-laan 16, B-1000 Brussel Tel: +32/2/ , Fax: +32/2/ De DIE heeft opdracht voor het beheer van de intellectuele-eigendomsrechten in België. Hij beheert de octrooien en de aanvullende beschermingscertificaten die in België worden neergelegd of er uitwerking krijgen. In het bijzonder registreert hij de Belgische nationale octrooiaanvraagdepots, doet hij een formeel onderzoek van die aanvragen, geeft hij deposanten kennis van de resultaten van de onderzoeksrapporten, verleent en publiceert hij de octrooien. De DIE registreert voorts ook de Europese octrooien die uitwerking krijgen in België. Hij verzorgt de boekhoudkundige verwerking van de taksen en beheert het octrooiregister. Ten slotte neemt hij ook de merk-, model- en tekeningdeponeringen in ontvangst die door het BBIE wordt beheerd. Distinctieve kenmerken Onderscheidende middelen Middelen waarmee men de producten en diensten van een onderneming van die van een andere onderneming onderscheidt. Van die middelen maken deel uit: de merken, de benamingen, de handelsnaam, het uithangbord/embleem, de maatschappelijke naam. Sirris pagina 20/61

21 Distinctiviteit (merken) Om merkbescherming te kunnen genieten moet een teken aan vier criteria voldoen. Het moet distinctief, beschikbaar, niet misleidend en wettig zijn. Het is distinctief als het noodzakelijk, generisch, noch gebruikelijk is het product of de dienst aan te duiden, als het geen product- of dienstkenmerk aanduidt, met name soort, hoeveelheid, kwaliteit, waarde, herkomst, en als het niet dwangmatig voortvloeit uit de aard of de functie van het product (in het geval van een vorm). Of een teken een distinctief kenmerk heeft, wordt beoordeeld met inachtneming van de producten en diensten die bij de deponering van het merk zijn aangeduid. In sommige gevallen kan het verworven worden door gebruik. Documentatie Het octrooi is een administratief en juridisch document maar ook een technische en/of wetenschappelijke tekst. Het beschrijft de technische innovaties, noemt soms de wetenschappelijke principes, licht de stand van de techniek toe en verstrekt voorbeelden van industriële realisaties en een listing van bibliografische refertes. In die zin is het een waardevol documentatie-instrument als bron van technische kennis maar ook als bron van informatie over de concurrentie. Het is een kostbaar instrument voor technologiewacht. De octrooidatabanken, die elektronische tools zijn, zijn vandaag vlot toegankelijk, o.a. via Internet (zie nuttige links). 80% van de gegevens die zij bevatten is elders niet te vinden. En elk jaar komen haast een miljoen nieuwe octrooien de 60 miljoen reeds voorradige aanvullen. De informatie in deze databanken is per definitie - duidelijk en gedetailleerd; zij wordt er in universele codes en formaten aangeboden. Domeinnaam Naam van de internetsite. Het kan gaan om een merk, een maatschappelijke benaming, een handelsnaam of eender welk ander distinctief teken. Een term (merk, naam ) die aan een derde toebehoort, als elektronisch adres gebruiken, zelfs als die derde de naam niet gereserveerd heeft, kan onwettig zijn: namaak van merk, usurpatie of wederrechtelijke toe-eigening van een maatschappelijke benaming... Douanebeslag Procedure waarmee de douane goederen die onder een namaakmerk worden aangeboden, in beslag neemt. Deze procedure wordt ingezet op verzoek van de houder of bezitter van het recht of op initiatief van de douane zelf. Sirris pagina 21/61