Colofon. uitgave Hoekschewaards Landschap Oud-Beijerland, mei

Transcriptie

1

2 Colofon uitgave Hoekschewaards Landschap Oud-Beijerland, mei vormgeving Jan van Alebeek foto voorblad Wilma Kapoen 2014 Hoekschewaards Landschap 1

3 Voorwoord Het jaarverslag dat voor u ligt is de samenvatting van de werkzaamheden en resultaten over het jaar Het was een bijzonder jaar, de vereniging HWL bestond 40 jaar en er waren verschillende activiteiten die specifiek rondom dit jubileum plaatsvonden. Hiervan was de 1001 soortendag die tijdens het jubileumfeest in juni werd gehouden een bijzonder gebeurtenis. Tijdens diverse feestelijkheden mocht de jubileum commissie diverse hoogwaardigheid bekleders uit de Hoeksche Waard ontvangen en hiermee de vereniging presenteren. Een mooi activiteiten jaar dat werd afgesloten met de uitreiking van de natuurkunstprijs. Buiten dit jubileum jaar is er een aantal mooie resultaten behaald. De werkgroepen hebben met veel plezier onderzoeken verricht en zich vanuit hun bijzondere kwaliteiten gewijd aan hun specifieke taken. Ook werden er twee nieuwe werkgroepen opgericht waarin een aantal nieuwe vrijwilligers werd toegevoegd. Daarnaast leverde ook de introductiecursussen weer een aantal actieve vrijwilligers op zodat diverse werkgroepen werden aangevuld met nieuwe leden. In 2013 hebben er verschillende bestuursleden hun functie neergelegd en zijn er nieuwe kandidaten benoemd. Tijdens de ledenvergadering op 11 mei 2013 is de voorzitter afgetreden en is er een nieuwe voorzitter gekozen. Daarnaast is de secretaris en de tweede secretaris afgetreden waarvoor 1 nieuwe secretaris is aangetreden, het bestuurslid van de afdeling M&P is vervangen en er is een nieuw bestuurslid voor projecten benoemd. Namens het bestuur wil ik alle vrijwilligers en andere personen die zich voor HWL hebben ingezet bedanken voor hun inspanningen. Zij hebben door het leveren van hun bijdrage afgelopen jaar er mede voor gezorgd dat de natuur en omgeving van de Hoeksche Waard regelmatig op een positieve wijze werd gepresenteerd. Hiermee is het belang van HWL op een goede wijze vertegenwoordigd. Els van Veen Voorzitter 2

4 Inhoudsopgave 1 Taken Organisatie Bestuur, leden en vrijwilligers Educatie De werkgroepen Jeugd Excursies Cursussen Lezingen Oeverloop Natuurfotografie Buitenschoolse jeugdactiviteiten Natuur en Milieu Educatie (NME) Biologisch onderzoek Vogels Weidevogels Roofvogels Vlinders en libellen Planten Paddenstoelen Paddenstoelen Werkgroep Zoogdieren Werkgroep Aqua Terreinbeheer De Heemtuin in Piershil Boombeheer Boombeheer Belang knotbomen Onderhoud noodzaak Organisatie Knotbomen bestand Werkzaamheden Hoogstam fruitbomen Kosten en baten Fruit & Sap Beleidsbeïnvloeding Samenstelling en doelstelling Bijeenkomsten Ruimte Natuur Symposium Bezoekerscentra Functie

5 8.2 Beheer Openstelling en bezoekers Activiteiten 2013 in de bezoekerscentra Onderhoud van de gebouwen De tuinen Arrangementen Communicatie en voorlichting Redactie Waardzegger Werkgroep Webredactie Werkgroep Agendacommissie Werkgroep Voorlichting Werkgroep Markten Werkgroep Kompasrubriek Werkgroep Documentatiecentrum Klein Profijt Werkgroep ICT-groep Werkgroep Promotie: Werken aan sterke merken Toelichting op de jaarcijfers Rekening van baten en lasten Ballans Financieel verslag over het verenigingsjaar

6 1 Taken Het werk van HWL bestaat uit de volgende taakvelden: Educatie. Opleiding, vorming en beleving van het landschap zijn kernwoorden bij het taakveld "Educatie " Lezingen, excursies en cursussen worden met regelmaat georganiseerd door verschillende werkgroepen. Doelgroepen kunnen per activiteit verschillen. De jeugd is een belangrijke doelgroep. Biologisch onderzoek. De werkgroepen op het gebied van vogels, planten, vlinders, libellen, paddenstoelen en zoogdieren doen onderzoek naar flora en fauna in de Hoeksche Waard. Terreinbeheer. Het beheren van natuurterreinen is een taakveld waarvoor HWL een aparte rechtspersoon, de Stichting Natuurbeheer HWL in het leven heeft geroepen. De terreinen zijn voor een klein deel eigendom van HWL. Verder gaat het om pacht en beheer op basis van overeenkomsten. Boombeheer. Onder dit taakveld vallen het onderhoud en aanplant van knotbomen en hoogstamfruitbomen. Beleidsbeïnvloeding. Overheidsplannen voor de streek worden beoordeeld en van commentaar voorzien door de werkgroep Milieu & Planologie. Getracht wordt natuur, milieu en landschap zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. Ook worden eigen plannen ontwikkeld. Exploitatie bezoekerscentra. HWL exploiteert twee bezoekerscentra. Het natuurbezoekerscentrum Klein Profijt aan het Zalmpad 11 te Oud-Beijerland en het Nationaal Landschap Centrum aan de Veerweg 1C in Numansdorp. Voor het Nationaal Landschap Centrum maakt HWL gebruik van een aparte rechtspersoon, de Stichting Natuurbehoud HWL. Communicatie en voorlichting. Voorlichting, publiciteit, interne en externe communicatie zijn kernwoorden voor het taakveld "Communicatie". Als regel is er bij communicatie ook een educatieve functie. Er is dus een nauwe relatie met het taakveld Educatie. Projecten. Is een nieuwe afdeling van het bestuur. Hiervoor is een nieuw bestuurslid toegevoegd. Deze afdeling zal in de komende jaren verder ontwikkeld worden. Het werk van HWL wordt uitgevoerd in werkgroepen. Iedere werkgroep heeft zijn eigen taken en specialisatie. Ruim 400 vrijwilligers waren in 2013 actief in dienst van natuur, milieu en landschap. 5

7 2 Organisatie Educatie Gerda Quist Biologisch onderzoek Dick van Houwelingen Terreinbeheer Cees Mesker ALGEMEEN BESTUUR Dagelijks Bestuur Els van Veen Mickey van der Geugten Guus van der Pal Boombeheer Flip Scherbeijn Milieu & Planologie Henk Malta Bezoekerscentra Bob Wiggers Communicatie & voorlichting Dick Bussing Projecten Hugo-Jan Dulfer

8 2.1 Bestuur, leden en vrijwilligers Alle zeven afdelingen zijn vertegenwoordigd in het Algemeen Bestuur van de vereniging, waar ook de afstemming tussen diverse activiteiten plaatsvindt. De dagelijkse leiding berust bij het Dagelijks Bestuur bestaande uit voorzitter, penningmeester en twee secretarissen. Iedere afdeling heeft op haar beurt een aantal werkgroepen, welke per afdeling in een organogram worden weergegeven. Gelieerd aan de vereniging functioneren twee stichtingen, waarin een deel van de activiteiten worden uitgevoerd. Met de Stichting Natuurbeheer Hoekschewaards Landschap wordt het beheer van natuurterreinen uitgevoerd. De exploitatie van het Nationaal Landschap Centrum in Numansdorp vindt plaats in de Stichting Natuurbehoud Hoekschewaards Landschap. Conform de statuten is het bestuur van de vereniging en de stichtingen gelijk. In 2013 had het bestuur van HWL de volgende samenstelling: Voorzitter Secretaris Penningmeester Educatie Biologisch onderzoek Terreinbeheer Boombeheer Milieu & Planologie Bezoekerscentra Communicatie en voorlichting Projecten Els van Veen Mickey van der Geugten Guus van der Pal Gerda Quist Dick van Houwelingen Cees Mesker Flip Scherbeijn Henk Malta Bob Wiggers Dick Bussing Hugo-Jan Dulfer Het Algemeen Bestuur van HWL vergaderde in 2013 veertien maal. Hiervan zijn twee thematische bestuursvergaderingen. Tijdens deze twee bijeenkomsten werd een afdeling of een aantal werkgroepen ervan uitgenodigd om zaken van werkgroepen direct met het bestuur te bespreken. Op 11 mei 2013 is de 30e Algemene Ledenvergadering gehouden. De kascontrolecommissie beveelt de Algemene Ledenvergadering aan de penningmeester décharge te verlenen over het jaar 2012 en dit advies werd opgevolgd. Voor de volgende bestuursleden liep de zittingsperiode af: Mevrouw E.S.P.M. van Veen-Broos; de heren J. Kievit, J.P.P. van Alebeek, A.H.M. van der Pal, J.P. Prince, C. Mesker en D.C. Bussing. De heren J.P. Prince, J.P.P. van Alebeek en J. Kievit treden af als bestuurslid. Mevrouw E.S.P.M. van Veen-Broos en de heren A.H.M. van der Pal, D.C. Bussing en C. Mesker stelden zich herkiesbaar. De volgende personen zijn toegetreden tot het bestuur: mevrouw M. van der Geugten en de heer H. Malta. Het bestuur kreeg van de leden ook dit maal groen licht voor het voorgestelde beleid. Tijdens het lopend jaar is een elfde bestuurder toegevoegd aan het bestuur de heer H.J. Dulfer. Hij gaat een nieuwe afdeling vormen. Het betreft de afdeling Projecten. 7

9 Hieronder is de ontwikkeling van de afgelopen zeven jaar zowel in cijfers als grafisch weergegeven. Gemeente Binnenmaas Oud-Beijerland Korendijk Cromstrijen Strijen Buiten Hoeksche Waard Totaal Ledenbestand HWL per gemeente 2007 t/m Binnenmaas Oud- Beijerland Korendijk Cromstrijen Strijen Buiten Hoeksche Waard Het aantal vrijwilligers per afdeling is hieronder in een tabel weergegeven. De optelsom geeft niet het aantal vrijwilligers weer, omdat vrijwilligers in diverse werkgroepen of afdelingen actief zijn. afdeling aantal Educatie 101 Biologisch onderzoek 176 Terreinbeheer 14 Boombeheer 138 Milieu & Planologie 11 Bezoekerscentra 69 Communicatie en Voorlichting 42 8

10 3 Educatie Jeugd noord Lenie van Ommen Excursies Gerda Quist Jeugd oost An Kievit Jeugd zuid Ineke Koevoets Cursussen Joost Kievit Educatie Gerda Quist Lezingen Gerda Quist 9 Oeverloop Bob Wiggers Natuurfotografie Marjon Kunst Buitenschoolse jeugdactiviteiten Walradien de Man

11 De afdeling Educatie van HWL bestaat uit zeven werkgroepen: Jeugd, Excursies, Lezingen, Oeverloop, Cursussen, Buitenschoolse Jeugdactiviteiten en Natuurfotografie. De afdeling is tevens IVN-afdeling. IVN staat voor Instituut voor Natuurbeschermingseducatie. Het is een landelijke vereniging die zich vooral bezighoudt met natuur- en milieueducatie. IVN verzorgt o.a. natuurgidsencursussen en bijscholing voor IVN natuurgidsen en (jeugd-) natuuractiviteiten begeleiders. De werkgroepen Jeugd bereikte ook dit jaar weer bijna 7057 leerlingen van basisscholen uit de Hoeksche Waard dank zij onze zeer gemotiveerde, hard werkende vrijwilligers in Numansdorp, Oud-Beijerland en s-gravendeel. Er is een zichtbare afname van het aantal basisschoolkinderen, dit is ook op de scholen zichtbaar. Het aantal kinderen in de Hoeksche Waard nemen af en scholen krimpen in en moeten zelfs sluiten. Wat wel toeneemt is het uitlenen van leskisten en ander materiaal aan BSO, kinderdagverblijf en peuterspeelzalen. Een mooie ontwikkeling om kinderen al vroeg kennis te laten nemen van de natuur. Elk jaar worden bestaande veldlessen geëvalueerd en zo nodig verbeterd, nieuwe lessen worden ontwikkeld. Aandachtspunt blijft het aantrekken van vrijwilligers. Gelukkig is het dit jaar wederom gelukt om via de introductie cursus voor (nieuwe) vrijwilligers een aantal mensen enthousiast te maken, welke dan ook gastvrij zijn ontvangen in een van de drie regio s. De introductie cursus speelt een belangrijke rol bij het enthousiast maken en houden van nieuwe vrijwilligers voor de gehele vereniging HWL. In deze cursus maken potentiële vrijwilligers in twee avonden en een zaterdagochtend kennis met het werk van HWL. De (tweede) cursus Nationaal Landschap Gids die in april 2012 is gestart is in april 2013 afgerond en 31 nieuwe gidsen opleveren die de diverse onderdelen van Educatie versterken. De werkgroep cursussen heeft naast bovengenoemde in 2012 succesvolle cursussen georganiseerd. Een mooi voorbeeld is de cursus de sloot in welke resulteerde in de aanvulling van vrijwilligers in de tot dan uit twee man bestaande Aquatische werkgroep tot een volwaardige werkgroep met mooie onderzoeksresultaten. De werkgroep Excursies, versterkt met de Nationaal Landschap gidsen die in 2013 afstudeerden, organiseerde een veelheid aan nieuwe excursies waarin regelmatig, behalve natuur, de thema s cultuur, landschap en de agrarische sector aan bod kwamen. Dit alles bewijst weer hoe belangrijk de afdeling educatie is en hoe dit door de inspanning van vrijwilligers mooie resultaten en vooral ook plezier opleverde. 3.1 De werkgroepen Jeugd Deze werkgroep bestaat uit drie afdelingen: Noord: in Oud-Beijerland bij het Natuurbezoekerscentrum Klein Profijt, Zuid: in Numansdorp bij het Nationaal Landschap Centrum; Oost: in s-gravendeel en Strijen in een door HWL beheerd natuurterrein in de buurt van de school. Alle drie dienen hetzelfde doel, namelijk kinderen te leren hoe waardevol de natuur is, ze via verwondering en plezier interesse, respect en liefde voor de natuur bij te brengen. Het totaal aantal leerlingen dat in 2013 de veldlessen volgde in de drie afdelingen is

12 Jeugd noord Vrijwilligers: Annette van Bokkem Carla Noordman Mira Hardenbol Kees Plomp Reina Schol Geneviève Pronk Jan Vermeer Henk Noordwijk Lenie van Ommen Hans Dries. We hebben dit jaar afscheid genomen van 3 vrijwilligsters nl. Lies Verstraeten, Joke van Wilpeen Tineke van der Pal. Gelukkig hebben we ook weer 2 nieuwe vrijwilligers, Geneviève Pronk en Hans Dries. Het jeugdlokaal heeft een facelift ondergaan en de educatieve zuil is opgeknapt en het Kijk en Doepad is vernieuwd. Het kabouterpad is met ingang van september alleen nog op Klein Profijt. Bovendien wordt het kabouterpad in een nieuw jasje gestoken. Verder wordt er gewerkt aan een nieuwe veldles, die we o.a. willen gaan gebruiken voor het speciaal onderwijs. Met als naam: Trek in de herfst. We hebben weer braakballen geplozen op een aantal woensdagmiddagen, wat een groot succes was. Jaaroverzicht aantal kinderen per gemeente per veldles. Binnenmaas 37 veldlessen 868 Cromstrijen 8 veldlessen 200 Korendijk 8 veldlessen 248 Oud-Beijerland 84 veldlessen 1935 Tentoonstellingen verzorgd op scholen Vogels in de winter 7 tm 28 jan. Zevensprong Oud-Beijerland. Vogels in de winter 28 jan. tm 18 febr. Onder de Wieken Nieuw-Beijerland. Herfst 7tm 28 okt. Vlashoek Westmaas. Herfst 28okt. tm 11nov Zevensprong op noord Oud-Beijerland. Geplande tentoonstelling op de Ark in Oud-Beijerland ging niet door i.v.m. Mooie herfsttentoonstelling die ze zelf hadden gemaakt. Ook werden er nog kisten uitgeleend. Kikipad peuterspeelzaal 's-gravendeel 85 kinderen. Kikipad peuterspeelzaal 't Vlindertje Goudswaard 40 kinderen. Kikipad peuterspeelzaal Nieuw-Beijerland 48 kinderen. Kikipad Kinderdagverblijf Simenotje Heinenoord 25 kinderen. Vlinderkast peuterspeelzaal l Oud-Beijerland 60 kinderen. Vlinderkast Bso de Vrijevogels Mijnsheerenland 65 kinderen. Vlinderkast kinderdagverblijf Simenotje Heinenoord 100 kinderen. Vlinderkast peuterspeelzaal 'tvlindertje Goudswaard 40 kinderen. Vlinderkast peuterspeelzaal Puttershoek 60 kinderen. Vlinderkast Basisschool de Eendracht Zuid-Beijerland 17 kinderen. 11

13 Leskist Pieter de Pier werd helaas niet opgehaald. Leskist natuurlijke schoolomgeving uitgeleend aan Basisschool de Viking Nieuwendijk 20 kinderen. We hebben dit jaar helaas wel minder kinderen gehad dan het jaar er voor. We denken dat dit komt door het zeer koude voorjaar en de natte herfst. De komende 2 jaar zal een aantal veldlessen rond Klein Profijt in een andere vorm worden gegoten i.v.m werkzaamheden aan de dijk. Vrijwilligers: An Kievit Koos Stoop Jeugd oost Margriet Barendregt Linda v./d Burgh. In de polder Groot Koninkrijk krijgen zij in voorjaar/zomer assistentie van de rattenvangers van Rijkswaterstaat, die over de bisamrat komen vertellen. Omdat de werkgroep geen onderdak heeft in de vorm van een bezoekerscentrum, worden de lessen altijd buiten gegeven, van voorjaar t/m herfst. Gegeven veldlessen in 2012: Les: s-gravendeel aantal ll. Strijen aantal ll. Kabouterpad herfst 2x 104 2x 64 Kabouterpad zomer 4x 272 3x 105 Herfstster tocht 8x 294 1x 33 Zomerster tocht 7x 224 5x 110 Doe-pad 2x 95 1x 30 Bermexcursie 1x 52 2x 113 Vogels kijken 1x 25 Stippenpad 3x 111 3x 84 Slootpad 6x 197 2x 36 Koninkrijkpad 2x 74 Totaal aantal leerlingen: Totaal :

14 Jeugd zuid Vrijwilligers: Anneke Orgelist Ineke Koevoets Mayke Mulder Ton Hoffers Wim Kleibergen Hilde Visscher Marjolein Verboon Mieke Ravesteijn Vincent Koenheim Nieuwe paden ontwikkeld en gewijzigd Om bij slecht weer toch de geplande klas te kunnen ontvangen zijn er 2 nieuwe leskisten ontwikkeld : binnenpad voor groep 4/5 en binnenpad voor groep 6/7. Voor groepen 1 en 2 kan Prik de Egel binnen worden gedaan. Voor groep 3 kunnen we Beleef de Lente inzetten. Voor groep 8 kunnen we Vlieg Op aanbieden. Zo hebben altijd een alternatieve binnen activiteit. Voor beleef de lente is een nieuw lieveheersbeestje verzonnen. De kinderen vinden het erg leuk om iets mee te kunnen nemen, maar het vorige beestje gaf ons teveel werk. Helaas is de touwladder uit de klimboom in het Veerbos verdwenen! Wim zal een nieuwe maken en deze vastzetten aan de boom. Door het grondwater komt de pvc buis omhoog waarin de grondtemperatuur wordt gemeten. We gaan plastic thermometers gebruiken, die kunnen we ook in het grondwater hangen. De paddenstoelenwaaier is weer aangevuld. Voor de les paddenstoelen gebruiken we geen werkblad meer maar we laten de kinderen zoveel mogelijk verschillende paddenstoelen zoeken. Blijkt dat de groepjes elkaar willen overtreffen waardoor ze heel goed gaan zoeken en de paddenstoelen heel goed bekijken! Scholen Dit jaar hebben we als proef een paar dagen voor de afspraak naar de scholen gebeld. Resultaat: een school die het helemaal vergeten was, is toch gekomen. vergeten te bellen, en prompt stonden we een keer voor niets in het bos! We blijven dus bellen. Inzetbaarheid vrijwilligers Wim Kleibergen is per december 2013 gestopt als vrijwilliger In 2014 gaan we actief zoeken naar nieuwe vrijwilligers Aanvragen natuuractiviteiten Schooljaar 2007/2014 Locatie Numansdorp Schooljaar 2007/ / / / / / / 2014 Kabouter herfst Prik de egel Natuurlijk afval Paddenstoelen Herfststertocht

15 Mossen Vlieg op Kijk en doe Aardige brommers Vriendelijke fladderaars Stippenpad Zomerster Kabouter zomer Je kan de boom in Beleef de lente Totaal Aantal leerlingen per gemeente Goudswaard Heinenoord Klaaswaal Maasdam Mijnsheerenland Nieuw beijerland Nieuwendijk Numansdorp Oud Beijerland Piershil Puttershoek Westmaas Willemstad Zuid beijerland Oude Tonge Barendrecht 50 Totaal Excursies De werkgroep excursies heeft als hoofdtaak het plannen en organiseren van publieksexcursies in de Hoeksche Waard. Ook het regelen van excursies op aanvraag is een taak van de werkgroep. In maart 2013 is er weer een Nationaal Landschap gidsencursus afgerond en kreeg HWL er 31 nieuwe gidsen bij. Op 10 april kregen zij hun diploma uitgereikt. 14 Zes gidsen zijn de planners, zij stellen het activiteitenprogramma samen en zoeken de gidsen daarbij. Deze planners trachten een aantrekkelijk en afwisselend programma op te stellen in zoveel mogelijk verschillende plaatsen en gebieden en met de meest uiteenlopende onderwerpen. Dat kunnen dorpswandelingen, busexcursies, fietstochten, wandelingen in

16 natuurgebieden of bezoeken aan een boerenbedrijf zijn. Cultuurhistorie, natuur en land- en tuinbouw van het Nationaal Landschap Hoeksche Waard komen zo allemaal aan bod. Het streven is om elke gids minstens 2x per jaar in te zetten. Evelien Brouwer, één van de nieuwe gidsen heeft zich bij de planners aangesloten Het team planners bestaat nu uit 7 personen: Gerda Quist(aanspreekpunt), Bep Odems, Marianne van der Waal, Evelien Brouwer, Aad Bruijnzeel, Koos Valkenburg en Jan Uljee. Zij komen elke 3 maanden bij elkaar voor overleg. Excursies 2013 Er was een ruim aanbod aan publieksexcursies. De coördinerende gids maakt een persbericht over zijn/haar excursie. Dat persbericht wordt gepubliceerd op de site van HWL en verstuurd naar abonnees van de nieuwsbrief van HWL. Tevens wordt het aangeboden aan huis-aan-huisbladen en kranten en vaak wordt het daarin geplaatst. datum excursie aantal deelnemers 20 januari Wintergasten Korendijkse Slikken 9 9 februari Dorpswandeling Oud-Beijerland februari Wintergasten Oeverlanden Hollands Diep 30 3 maart Moderne veehouderij/fokkerij maart Lentewandeling Tiengemeten afgelast 1 april Paaswandeling met eieren zoeken april Weidevogels spotten mei Busexcursie in HW West 25 2 juni Avondwandeling Ambachtsheerlijkheid juni Fietsen door de oudste gemeente van de HW 2 6 juli Cultuur-hist wandeling Mijnsheerenland juli Excursie Agroranden juli Vlinders en Libellen in Trekdambos augustus Zomerwandeling Esscheplaat 10 8 september Rondje Molenpolder september Excursie Groot-Koninkrijk 19 6 oktober Boomgaardexcursie met appels plukken 6 12 oktober Dorpswandeling Goudswaard 5 27 oktober Paddestoelen in Westelijk Tunnelbos 15 2 november Trekvogels en bezoek trektelpost 8 16november Bezoek proefboerderij 14 8 december Akkervogelproject december Oliebollenwandeling Esscheplaat 75 Totaal 458 In 2013 werden er 23 excursies uitgevoerd met in totaal 458 deelnemers. De opbrengst voor de vereniging was

17 Zomerwandeling Esscheplaat Aquatisch onderzoek bij Groot Koninkrijk Excursies op aanvraag Er kwam 4x een verzoek voor een excursie op aanvraag. Deze zijn alle vier uitgevoerd. Op 29 januari een bustocht door de Hoeksche Waard voor 9 personen. Op 22 en 23 juni rondleidingen op Open Dagen op een Bioboerderij voor +/- 50 deelnemers. Op 31 augustus t.g.v. een familiedag een Rondje Molenpolder voor 34 personen. Op 4 oktober een rondleiding in en om het NLC t.g.v. een verjaardag voor 25 personen. Totaal 118 deelnemers. Opbrengst 300,- Dat brengt het totale aantal deelnemers op 576 en de opbrengst op 1283,- Ter vergelijking: In 2012 waren er 24 excursies met 348 deelnemers en was het totaalbedrag x een excursie op aanvraag met totaal aantal deelnemers 46. Opbrengst Totaal aantal deelnemers 394, opbrengst in 2012 op Akkervogelproject Oliebollenwandeling Evaluaties Na elke excursie wordt door de coördinerende gids een evaluatieformulier ingevuld. Hierop wordt het aantal deelnemers, het geïnde bedrag, een kort verslag en eventuele aanbevelingen voor de volgende keer ingevuld. Uit deze evaluaties blijkt dat het altijd weer een verrassing is hoe een excursie verloopt. Hoeveel mensen komen er? Hoe is het weer? Spreekt het onderwerp aan? Er is vaak geen peil op te trekken. Neem de Boomgaardexcursie: in deelnemers, in 2013 slechts 6. Eén keer werd een excursie afgelast door bar winterweer, dat was de lentewandeling op Tiengemeten. De Oliebollenwandeling trok weer de meeste deelnemers, het bezoek aan de veehouderij met jonge dieren blijft ook een publiekstrekker. Als we de lijst bekijken kunnen we concluderen dat 16

18 zowel natuur, cultuurhistorische als agrarische excursies in de smaak vallen. Maar er kunnen 30 of net zo goed 4 deelnemers verschijnen. Conclusie: improvisatietalent vereist als je gids bent. En: veel deelnemers is prettig maar geen voorwaarde voor een geslaagde excursie. Gidsenavond Om het onderlinge contact tussen de gidsen te onderhouden en de gidsen de gelegenheid te geven nieuwe ideeën te spuien, vragen te stellen of eventuele problemen waar zij tegenop gelopen zijn te bespreken, wordt er jaarlijks een gidsenavond gehouden. In 2013 was dat op 24 april. Na de feestelijke uitreiking van de diploma s op 10 april aan de nieuwe gidsen zodat zij er ook bij konden zijn. Gidsendag Op zaterdag 12 oktober heeft de gidsendag plaatsgevonden, een jaarlijks uitje voor de gidsen. Ondanks de lage opkomst was het een zeer geslaagde dag. Aart van der Waal (de enige beroepsvisser in de Hoeksche Waard) heeft ons een kijkje gegund in zijn manier van werken. Zo kregen wij een heel ander beeld van de visserij Na de lunch vertrokken we naar Piershil waar we gastvrij ontvangen werden door de derde (of vierde?) generatie Bosman. De stagiair Jelle gaf veel interessante informatie. Zo moesten de glimmende molens in de oorlog zwart gemaakt worden. De vijand zou anders aan de hand van de plaats van de molens hun positie kunnen bepalen voor bv bombardementen. Met een rondgang door de fabriek werd de dag afgesloten. Gidsen erbij/gidsen eraf Zes gidsen hebben zich als gids afgemeld. Enkele door verhuizing, sommige door andere drukke werkzaamheden. Drieënzestig gidsen zijn momenteel actief voor HWL. 3.3 Cursussen De werkgroep Cursussen bestond in 2013 uit 6 vrijwilligers, maar bij de ontwikkeling van cursussen wordt nauw samengewerkt met vrijwilligers van de betreffende werkgroepen. Het doel is tweeledig: Versterking van HWL organisatie door b.v. vrijwilligers op te leiden voor het werk binnen HWL. Onderwerpen gelieerd aan de HWL doelstellingen in de vorm van een cursus aanbieden aan het publiek. Het opleiden van mensen met eigen cursussen vormt van oudsher een belangrijke impuls voor het werk van HWL. Vrijwilligers krijgen de nodige kennis en vaardigheden aangereikt en via het groepsproces in een cursus ervaart men het positieve sociale aspect van het vrijwilligerswerk bij HWL. In april 2013 werd de tweede cursus Nationaal Landschap Gids afgesloten. Deze cursus liep ongeveer een jaar en in 25 bijeenkomsten kregen de 31 deelnemers les in natuur, cultuurhistorie, landbouw en educatieve vaardigheden. Naast theorie werd vooral aandacht besteed aan de praktijk van het overbrengen van het verhaal van ons Nationaal Landschap. Op 17

19 de feestelijke afsluitende avond werden de getuigschriften uitgereikt door burgemeester Luteijn van Cromstrijen. In 2012 ontwikkelde de werkgroep Cursussen een basiscursus Natuur. Deze werd in 2013 georganiseerd. In 5 theorie avonden en 5 daaraan gekoppelde excursies werden natuur en landschap van de Hoeksche Waard aan de orde gesteld. Het ging dan over basis biologie, akker en weiland, dijken, deltanatuur en kreken en stedelijk gebied. Er namen 25 cursisten deel en de cursus werd afgesloten met een certificaat. In 2013 werd tweemaal de introductiecursus HWL georganiseerd. In 2 avonden en een zaterdagochtend met een excursie naar een HWL terrein krijgen de deelnemers informatie over ons Nationaal Landschap en het werk van HWL daarin. De cursus is toegespitst op het werk van vrijwilligers. Er wordt een lijst bijgehouden van mensen die interesse hebben in de cursus en bij voldoende aanmeldingen wordt de cursus georganiseerd. In 2013 nam een dertigtal mensen deel. De cursus levert structureel nieuwe vrijwilligers op. Op verzoek van de werkgroep Milieu en Planologie werd medewerking verleend aan het opzetten van een cursus over dit onderwerp. In twee theorie avonden en een excursie werd de materie aan de orde gesteld. In het voorjaar van 2013 werd de cursus georganiseerd. Er waren 15 deelnemers. Er werd een cursus Scharrelkids ontwikkeld. Afgeleid van het landelijk concept van het IVN wordt in afzonderlijke workshops geprobeerd om ouders en begeleiders van jonge kinderen te stimuleren om met hun kinderen naar buiten te gaan en de natuur te beleven. In juni en november zijn bijeenkomsten georganiseerd. Een twintigtal deelnemers deed hieraan mee. Samen met de aquatische werkgroep is een cursus ontwikkeld over waterleven in de Hoeksche Waard. Deze werd voor de zomer van 2013 georganiseerd. In 6 theorieavonden en 2 praktijkbijeenkomsten werden de kennis over het waterleven en de nodige onderzoekvaardigheden voor het voetlicht gebracht. De 29 deelnemers sloten de cursus af en kregen hierbij een certificaat uitgereikt. In 2013 werd gewerkt aan de ontwikkeling en voorbereiding van: Een natuurgidsencursus Een natuurcursus voor scoutinggroepen Een libellencursus Een zoogdierencursus Een bomencursus Een cursus voor de begeleiding van scholieren In 2014 wordt hieraan verder gewerkt. 18

20 3.4 Lezingen Jaarverslag Hoekschewaards Landschap 2013 De werkgroep Lezingen bestaat uit Willem Star, Elze Grootenboer, Hugo Jan Dulfer en Gerda Quist. In 2013 zijn er 6 lezingen gehouden. Het streven is om afwisselend op maandagavonden een lezing te organiseren met het accent op natuur in Natuurbezoekerscentrum Klein Profijt, op zondagmiddagen in het Nationaal Landschap Centrum, waar de onderwerpen meestal een relatie hebben met het nationaal landschap Hoeksche Waard. Door een voorkeur van diverse sprekers voor de maandagavond, is dit streven niet gehaald. Een geplande lezing ( , NLC) werd geannuleerd omdat de spreker de ruimte niet geschikt vond. Overzicht van de gegeven lezingen in 2013 Datum Locatie Onderwerp Spreker Aantal bezoekers 28 jan KP Dijkversterking Jeroen van Alphen febr KP Landbouw in vroeger tijden Johan Dam mrt KP Ecologisch Groenbeheer Cees Mesker 11 30sept KP Wiggele de Haas Paddenstoelen in 18 de Biesbosch 28 okt KP Natuurlijke begrazing in Fokko Erhart 12 Nederland en Bulgarije 24 nov NLC Oost Siberië Gerard Ouweneel

21 3.5 Oeverloop Het thema 40 jaar groei en groen van de 23e oeverloop is ontleend aan de openingstoespraak van de voorzitter van HWL bij de openingsmanifestatie van het veertig jarig jubileum. De oeverloop legt zo een verband met de ontwikkelingen van de natuur van de Hoeksche Waard en de veranderingen, die er in de loop van de afgelopen jaren zijn ontstaan. De populariteit van de oeverloop heeft ertoe geleid dat er zelfs een reservelijst moest worden gemaakt voor potentiële deelnemers, aangezien het maximum van 85 al binnen een maand overschreden was. De Oeverloop vond plaats in het laatste weekend van augustus. De opening werd gedaan door de voorzitter van het jubileumcomité, Jan van Alebeek, en de sluiting door Wicher Penn van Staatsbosbeheer. Het aandenken was gemaakt door Marion Zondervan, voorheen ook lid van de werkgroep Oeverloop. Het weer was uitstekend en er zijn geen problemen geweest met te hoge temperatuur of ontoegankelijke stukken wegens drassigheid. Ook met pachters waren er geen problemen. Naast de 85 deelnemers liepen er ook gemeentebestuurders mee, meestal over een deel dat door hun gemeente gaat. De burgemeester van Cromstrijen gaf min of meer een live verslag tijdens de wandeling via Twitter. Tijdens de tocht over de dijken worden zoals gebruikelijk kleine praatjes gehouden over een actueel onderwerp. Zo kwam iemand van het Waterschap uitleggen wat er allemaal de komende jaren gaat gebeuren met de dijken van de HW. Dit zal ook gevolgen hebben voor de route van de Oeverloop in 2014 en Alles liep eigenlijk zoals de werkgroep dat in de voorbereidingen gedacht had. Alleen op de derde dag bleek toch e.e.a wat anders uit te pakken. Zo bleek het pad door de Korendijkse Slikken anders te lopen, waardoor we ver voor op het schema kwamen. Hierdoor bleek Janus Verkerk, die het praatje zou houden nog niet aanwezig. Een der deelnemers, André de Haas, improviseerde een zeer aardig verhaal over het gebied. Bij de lunch in Nieuw Beijerland bleek het gors niet toegankelijk. Er werd een lunch in de berm genuttigd, maar even later kwam de eigenaar van het gors en zorgde ervoor dat de dames alsnog van het toilet gebruik konden maken. Het burgemeestersijsje werd ook dit jaar weer aangeboden door André de Haas en hier werd hij gehuldigd als burgemeester van de Oeverloop met een heuse ambtsketen. De organisatie is veel dank verschuldigd aan alle vrijwilligers, die ook dit jaar weer met veel inzet gezorgd hebben dat de deelnemers gelaafd en gespijzigd weren tijdens de lunches en avondmaaltijden. Ook dank aan Campina voor de verstrekte zuivelproducten. De oeverloop kom wederom met een positief saldo afgesloten worden. 20

22 3.6 Natuurfotografie Ook in 2013 heeft de Werkgroep Natuurfotografie het maximum aantal leden van 20 gehad. De twee open gevallen plaatsen zijn meteen weer ingevuld. Op dit moment hebben we twee mensen op de wachtlijst staan. Maandelijkse activiteiten Elke maand gaan we met een opdracht op een vastgestelde locatie fotograferen, in de Hoeksche Waard (acht maal) of daarbuiten (vier maal). Het onderwerp hangt af van het seizoen en de tijd van de dag, soms zonsopkomst, een andere keer vlinders, mossen of krekennatuur. Elke fotograaf kiest de drie beste foto s van die dag en plaatst ze op onze website. Tijdens de bespreekavonden wordt, naast het bespreken van de foto s, sinds februari een onderwerp uitgediept door één van de leden. Het programma in 2013: Maand Onderwerp Locatie Verdiepingsonderwerp januari Zwart-wit Strijensas - februari Ochtendgloren Oeverlanden Hollandsch Diep Beoordelen van foto s, deel 1 Structuur in mappen en maart Lente Borrekeen trefwoorden april Krekennatuur Negentienmorgenvliet Beoordelen van foto s, deel 2 mei Vrije opdracht Groote Gat en Borrekeen Werken met filters juni Vlinders Vlindertuin Kwadendamme Gedragscode natuurfotografie juli Bloemen Heemtuin Rucphen Landschap fotograferen augustus Vrije opdracht Tiendgorzen Werken met reflectiescherm september Tegenlicht Kwade Hoek, Goedereede Witbalans oktober Herfst Laningpark, Oud-Beijerland Beoordelen van foto s, deel 3 november Mossen Blankertse griend Scherpte/diepte en bokeh december Molens Kinderdijk Strobist fotografie Foto s: Ger Kortenbach, Jan Plaisier, El van Rookhuizen Exposities De werkgroep heeft in 2013 drie exposities gehad: Wilde bloemen in de Hoeksche Waard (Gemeentehuis Strijen, maart-april) Wilde bloemen in de Hoeksche Waard (Zoomhoek Oud-Beijerland, juni-juli) Herfst in de Hoeksche Waard (Huys te Hoecke Puttershoek, oktober-december) 21

23 Foto s: Gebko Hahn, Ingeborg Holster, Kees van den Berg Opdrachten Naast onze maandelijkse activiteiten en exposities hebben de leden van de werkgroep foto s aangeleverd voor opdrachten vanuit de vereniging HWL of daarbuiten. Onderwerp Illustraties in de Waardzegger Jubileumkrant 40 jaar HWL Fotopresentatie 40 jaar HWL Opdrachtgever HWL HWL HWL Gift HWL Foto voorkant jaarverslag HWL 2012 HWL Foto voorkant afscheidsboek Joost Kievit HWL Kaft bijbel Hoeksche Waard Extern 40 HW Wonen over gesponsorde dijken Heinenoord HWL Verjaardagskaarten leden kerk Extern 35 Foto s: Marjon Kunst, Leen de Zeeuw, Wilma Kapoen Bijzondere projecten Door de coördinator en een lid van de werkgroep is een cursus Lightroom (een programma speciaal ontwikkeld voor fotografen) ontwikkeld en in vier avonden aan de leden van de werkgroep gegeven. De werkgroep heeft een Gedragscode Natuurfotografie opgesteld met een aantal regels voor fotografen, zodat de natuur niet of nauwelijks wordt verstoord. Begin 2014 zullen alle foto s van de werkgroep (ruim foto s) verhuizen van onze huidige website naar de nieuwe website van de vereniging HWL. Alle foto s zijn voorzien van trefwoorden, zodat het straks heel makkelijk zal worden om een foto over een bepaald onderwerp te vinden. 22

24 3.7 Buitenschoolse jeugdactiviteiten Joost Kievit heeft onze werkgroep verlaten, momenteel 6 leden. Het doel is kinderen vertrouwd te maken met de natuur en om ze tevens fysieke elementen te laten gebruiken in de activiteiten, zodat ze meer bewegen. Met de volgende activiteiten waren we actief: Open dag HW Wonen 19 april 2013, nestkasten timmeren door Walradien de Man. Slecht georganiseerd door HW Wonen en weinig respons. Plattelandsmarkt 14 juni 2013, schaapjes maken. Gezellig, 55 kinderen. Open dag Planzet, 7 september 2013, slakkenrace met prijsjes door Hilde Visscher. Geslaagd, 50 kinderen. Jeugdnatuurdag, 5 oktober 2013, rijgen van herfstmobiele met kastanjes e.d./maken van corsages met boombladeren. Veel aanloop van scoutingkinderen. 45 kinderen. Winterfair, 30 november Winterkijkdozen en pinda s rijgen voor vogels. Gezellig met 70 kinderen. 200 kinderen hebben vanuit Klein Profijt de daar aanwezige paden en activiteiten in het kader van de buitenschoolse activiteiten gedaan. De volgende ondersteunende acties zijn gedaan: Ganzenpad NLC vernieuwd. Tassen van kinderexcursies Klein Profijt gecontroleerd en aangevuld. Input gegeven aan natuurcursus voor scouting. Zes maal vergaderd. HWL Jeugd Het Wordt Leuk (er) Met ons er 23

25 3.8 Natuur en Milieu Educatie (NME) Hoekschewaards Landschap (HWL) omvat 3 rechtspersonen, te weten de Vereniging HWL, de Stichting Natuurbeheer HWL en de Stichting Natuurbehoud HWL. De taakverdeling is als volgt: Vereniging: Biologisch onderzoek Educatie en voorlichting Beïnvloeding van het beleid voor de streek Exploitatie natuurbezoekerscentrum Klein Profijt te Oud-Beijerland Communicatie & voorlichting Projecten. Natuurbeheer: Beheer natuurterreinen en landschapselementen Natuurbehoud: Exploitatie Nationaal Landschap Centrum te Numansdorp De taken worden uitgevoerd door circa 400 vrijwilligers verdeeld over ruim 45 werkgroepen. NME activiteiten worden door alle werkgroepen uitgevoerd, maar het zwaartepunt ligt bij de afdelingen Educatie, Communicatie & voorlichting en Bezoekerscentra. Activiteiten NME! Eenheid! Planning 2013! Realisatie 2013! Natuureducatie basisschool! Kinderen! ! 7557! Overige jeugdactiviteiten! Kinderen! 500! 960! Exposities vast en reizend! Locaties! 15! 11! Cursus volwassenen! Dagdelen! 25! 38! Excursies! Stuks! 50! 45! Lezingen! Stuks! 25! 24! Openstellen bezoekerscentrum! Dagdelen! 1000! 832! Activiteiten markten! Stuks! 4! 4! Naast de opsomming in bovenstaande tabel worden nog een aantal educatieve en voorlichtende activiteiten uitgevoerd. Het gaat hierbij o.a. om het onderhouden van de websites en begeleiding van stagiaires, werken met groepen in de natuur, onderhouden van een heemtuin, perspublicaties en artikelen in tijdschriften, een wekelijkse rubriek in een regionale krant en het aanbrengen en de zorg voor borden en informatiepanelen in het veld etc. Er staat geen vergoeding tegenover deze activiteiten. 24

26 4 Biologisch onderzoek Coördinatie Vogels Marianne van der Waal Peter de Barse Vlinders en Libellen Marion Zondervan Vogels noord Jaap Jan Leeuwenburg Vogels zuid Renee den Ouden Vogels oost Menno Korbijn Vogels west Ruud Polderman Weidevogels Dick van Houwelingen Roofvogels Martin Mollet Biologisch onderzoek Dick van Houwelingen Planten Paddenstoelen 1 Frank van Gessele Grieta Fransen Paddenstoelen 2 Ineke Koenis Zoogdieren Merijn van den Hoogenhoff 25 Werkgroep Aqua Theo Schuurmans

27 De werkgroepen die zich bezig houden met biologisch onderzoek monitoren de Hoeksche Waard op vogels, wilde planten, zoogdieren, vlinders, libellen, paddenstoelen, het onderwater leven en nog enkele diergroepen. Er wordt meegewerkt aan landelijk onderzoek en er zijn ook eigen onderzoeksprojecten. Meten is tenslotte weten. De afdeling Biologisch onderzoek is opgedeeld in een zestal werkgroepen die elk hun eigen specialisme hebben. Leden van de vogelwerkgroepen houden zich op een breed front bezig met vogeltellingen die voor uiteenlopende doeleinden kunnen worden gebruikt. Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en het Waterschap maken hier dankbaar gebruik van. Ook worden sommige soorten zoals uilen, roofvogels en weidevogels actief beschermd. Door de plantenwerkgroep wordt o.a. gekeken naar de effecten die het beheer van dijken heeft op de daar aanwezige flora. In nieuwe natuurontwikkelingsgebieden, zoals plan Argusvlinder, wordt de successie van de vegetatie in kaart gebracht. Voor natuurorganisaties Staatbosbeheer en Natuurmonumenten worden diverse gebieden geïnventariseerd. Zoogdieronderzoek in de Hoeksche Waard vindt plaats door het verzamelen van waarnemingen van interessante zoogdieren zoals vleermuizen of marterachtigen. Tevens worden met zogenaamde life traps natuurgebiedjes onderzocht op het voorkomen van kleine zoogdieren. Door braakballen van uilen te pluizen worden hierover aanvullende gegevens verzameld. Door de vlinderwerkgroep wordt een aantal monitoringroutes en interessante gebiedjes in de Hoeksche Waard jaarlijks onderzocht op het voorkomen van (dag)vlinders en libellen. Tevens zijn er jaarlijks een aantal nachtvangsten met een lamp en smeer om het voorkomen van nachtvlinders te onderzoeken. De paddenstoelenwerkgroep verricht baanbrekend werk in de Hoeksche Waard. Uit het verleden waren slechts weinig gegevens voorhanden. Nu is er reeds een goed beeld van de meest voorkomende soorten in ons gebied en ieder jaar worden nog vele nieuwe soorten ontdekt. Er is een 2e werkgroep voor beginners actief. In 2012 is de aquatische werkgroep opgericht. Deze gaat zich bezig houden met het onderzoeken van het onderwater leven. Daarnaast willen ze gaan onderzoeken wat de effecten zijn van het baggeren op het onderwaterleven en de waterkwaliteit. 4.1 Vogels 26 Inventarisatie werkzaamheden In september 2001 en oktober 2005 zijn alle activiteiten van de vogelwerkgroep geïnventariseerd. Het is indrukwekkend als je al die activiteiten bij elkaar ziet. Nu,november 2012, wederom een overzicht. Het is werk van en door vrijwilligers, naast de tegenwoordig drukke agenda s. Daar mogen we als vogelwerkgroep best trots op zijn! Het nieuwe overzicht is tot stand gekomen door het doornemen van de sinds oktober 1999 uitgebrachte In Vogelvluchten, wat telefoontjes en afstemming per . Tellingen In de winter de maandelijkse provincie tellingen (zes keer en sinds 2 jaar in aantal gebieden zelfs 8 keer): (per afdelingscoördinator geregeld A.C.)

28 -Noord: Gebieden langs de Oude Maas en Binnenmaas (A.C.) -Oost: Oudeland van Strijen, putten langs de Oude Maas, Nw Bonaventurapolder Noord/polder De Mijl/Nieuweland en de Ambachtsheerlijkheid Cromstrijen (A.C.) -Zuid: Hellegatsplaten (A.C.) -West: Tiengemeten, Korendijksche Slikken, Kleiput, Spui tussen Kleiput en Droge Staart en Oude Maas ter hoogte van Klein Profijt. (A.C.), 10 telgebieden binnendijks (Rob ter Horst en Lodewijk Ouwens) Roofvogeltelling Hoeksche Waard en Tiengemeten begin januari: alle afdelingen doen hieraan mee. (Janus Verkerk) Vanaf Inventarisatie van Steenuilen (afdeling West Martin Benard) om de 10 jaar integraal! (Janus Verkerk en Martin Benard) (laatst 2005) Huiszwaluwenproject: voor de 26stee keer! wordt de ontwikkeling van de Huiszwaluw gevolgd. Hiervan wordt jaarlijks een prachtig rapport opgesteld. (Jan Peter van Bennekom) Oeverzwaluwproject: tellen van de kolonies (velen) en rapportage. (JP van Bennekom) Broedvogelmonitoring (BMP) volgens richtlijnen SOVON: jaarlijkse telling van alle broedvogels in een vast gebied en rapportage aan SOVON 1)Korendijksche Slikken (A.C. west/gert Huijzers) (Natuurmonumenten) 2)Tunnelbos, Buitenzomerlanden Heinenoord (S. Reinstra) 3)Esscheplaat (Peter de Barse). (Staatsbosbeheer) 4)Groote Gat (Rob ter Horst) (Staatsbosbeheer) Hellegatsplaten worden maandelijks het hele jaar rond geteld. (R. den Ouden) Broedvogels in het Groot Koninkrijk, rietgors Groot Koninkrijk, Nieuwe poldertje en stukje van Mijlpolder (Arie van der Linden) Melden aan RIKZ van broedende kustvogels (Kleine plevier, Kluut, meeuwen, sterns). (Allen) Gehele Hoeksche Waard. HWL-vogeldag: in sportief competitieverband wordt de HW uitgekamd op alles wat vliegt, piept, loopt of zingt. (Martin Benard) Trektelpost Zuidpunt Hoeksche Waard (Menno Korbijn) Uitgegroeid tot een project van formaat met enorm veel uren veldwerk en prachtige registratie van trekvogels in het najaar. Dagelijks te volgen op Soms tientallen waarnemers. PTT-routes SOVON Oude Maas (AC) West: 3 routes Korendijkse slikken, Oud-Beijerland en Hellegatspaten (Rob ter Horst/Lodewijk Ouwens) s-gravendeel. (Arie van der Linden) Deelname aan de Euro Birdwatch van Vogelbescherming Leveren gegevens kustbroedvogels voor Rijkswaterstaat Projecten Braakbalonderzoek: op 15 tot 30 locaties worden braakballen van Rans/ en Kerkuilen verzameld en vervolgens uitgeplozen) Jaarlijks worden tussen de 1000 en 2000 prooidieren vastgesteld. Hierbij wordt samengewerkt met de Zoogdierenwerkgroep HWL, de Vereniging van Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming (VZZ) en de Provincie (Bureau Natuur). (Merijn van den Hoogenhoff, Dick van Houwelingen, Janus Verkerk en vele pluizers) 27

29 Registratie Bijzondere Vogelsoorten Hoeksche Waard. Waarnemingen worden systematisch verzameld en verwerkt tot informatie voor SOVON. Inmiddels een indrukwekkende databank met > meldingen per jaar. (Menno Korbijn) Integrale inventarisatie van broedgevallen van de IJsvogel in de Hoeksche Waard en Tiengemeten en het afsteken van geschikte wanden. (Janus Verkerk) Redactie van ons informatiebulletin In vogelvlucht`,(1e nummer in oktober 1999, gegroeid van 8 naar ruim 30 pagina s!) Martin en Han Benard. Overige werkzaamheden (deels ook projectmatig) Nestkasten bouwen en plaatsen voor Kerkuil (Dick van Houwelingen, Janus Verkerk e.v.a.) Monitoring Kerkuilen oost van A 29 (Dick van Houwelingen,Michel Hitzerd,Janus Verkerk) Monitoring Kerkuilen west van A 29 (Ruud Polderman, Marco Lodder, Joop van den Berg e.v.a.) Overleg gemeente Strijen i.v.m. bescherming Gier- en Huiszwaluwen en andere beschermde soorten. Stimuleren van vogelvriendelijke huizen heeft al geleid tot een publicatie in het blad van Vereniging Eigen Huis! (Dick van Houwelingen) Deelname aan het project van Calamiteitenbeheer van Landschapsbeheer Zuid- Holland waarbij voor het maaien van sloot-of bermen een snelle inventarisatie wordt gedaan van de risico`s van het uitmaaien van vogels. In 2012 gestart. (Janus Verkerk). Aanleveren kopij voor In Vogelvlucht (velen) Kompas en HWL-nieuws. (schrijvers gezocht) Vergaderingen van de afdelingen (A.C.) De halfjaarlijkse VWG-vergaderingen (Janus Verkerk/Peter de Barse) Deelnemen aan overlegstructuren binnen en buiten HWL. (diverse personen) Overleg ganzenproblematiek gemeente Strijen (Gerard Ouweneel) Actief meedraaien in natuur- en vogelcursussen aangeboden door de Werkgroep Educatie. (Peter de Barse/Janus Verkerk, Marianne van der Waal) Het zelf opzetten en verzorgen van een vogelcursus voor beginners in Strijen op verzoek van Stichting Samenlevings Opbouw (SSO) Strijen (2012 Janus Verkerk, Marianne van der Waal, Peter de Barse) Verzorgen van excursies voor eigen afdelingen (v.n.l. noord A.C.) Excursies voor andere VWGroepen, bijv. voor de Haagse Vogelbescherming. (Peter de Barse/Janus Verkerk, Marianne van der Waal) Assistentie bij de vaarexcursies van Staatsbosbeheer. (velen) Wetlandwacht (Jan van Westen/Hans Westerlaken)??? Moderator namens de vogelwerkgroep van de rubriek vogelwaarnemingen via waarneming.nl (Hans Westerlaken) Deelname aan de maandelijkse zomertelling van ganzen in de Hoeksche Waard met de WBE`s. (Gerard Ouweneel) Tellen van alle Blauwe reigerkolonies in de Hoeksche Waard voor SOVON. (allen, rapportage Janus Verkerk) Tellen van trek Purperreigers over Groot Koninkrijk i.s.m Ridderkerk en Dordrecht..A. en L. van der Linden) Deelname Project Meetnet Urbane Soorten (MUS) van SOVON) afdeling west. (Martin Benard) Bijdrage aan project akkervogels van LTO en projectgroep Joke de Geus. Deelname aan overlegstructuur (Jan Uljee) en inventariseren en veldwerk door professionele bioloog met link naar onze vogelwerkgroep (Sander Elzerman) Deelname aan overlegstructuur om te komen tot betere afspraken m.b.t. laagvliegen van militaire helicopters boven de Hoeksche Waard. (Gerard Ouweneel) 28

30 Publicaties in vele tijdschriften (Limosa, Het Vogeljaar, De Takkeling, Sterna e.v.a. van onderzoeksresultaten in de Hoeksche Waard.(Gerard Ouweneel) Aparte werkgroepen met link aan HWL en de vogelwerkgroep Roofvogelwerkgroep: AC Martin Mollet Inventarisatie van de broedende roofvogels en het ringen van hun jongen door onze roofvogelmensen in de HW. Ten oosten van de A29 (Martin Mollet) Plaatsen van nestkasten voor Torenvalken Ten westen van A29 Els Marijs e.v.a. Slechtvalken monitoring voor geheel Zuid Holland Martin Mollet Weidevogelbescherming: AC Dick van Houwelingen Het onderhouden van een groot netwerk van boeren en weidevogelbeschermers om te komen tot een betere bescherming van weidevogels bij maai- en andere activiteiten in het veld. Bezoek regiobijeenkomsten Zuid Holland Organiseren regiobijeenkomsten Zuid-Holland Organiseren van excursies met de weidevogelmensen Organiseren van cursussen voor weidevogelbeschermers. Plannen 2014 Het belangrijkste project voor 2014 is het nieuwe atlasproject van SOVON. Dit zal een flinke aanslag zijn op de vrije tijd van veel vogelaars. Vele atlasblokken werden reeds geclaimd. Tijdens de najaar bijeenkomst van de vogelwerkgroep is de regio coördinator van dit project op bezoek geweest voor een toelichting en wervende lezing. Verdere verdieping in het nieuwe auto clusteren voor het BMP project van SOVON Eerste zaterdag van 2013 excursie gehele vogelwerkgroep naar Goeree en Schouwen (al vanaf 1974 toenmalige KNNV en vanaf 1982 met de vogelwerkgroep) Deze keer werd de trip begeleid door Guido Lafeber. Roofvogeltelling Deze telling wordt georganiseerd vanaf Resultaten voor 2013: In totaal 447 exemplaren geteld verdeeld over Buizerd 345, Torenvalk 50, Sperwer 15, Havik 7, Slechtvalk 11, Bruine kiekendief 3, Blauwe kiekendief 9, Smelleken 5, Zeearend 2. Vooral het hoge aantal Smellekens en Slechtvalken valt op. Twee bijeenkomsten van de vogelwerkgroep n.l. voor en najaar met resp. 35 en 62 deelnemers. De tweede bijeenkomst had een bijzonder tintje. Niet alleen bestond de vogelwerkgroep 30 jaar. Tevens was het de laatste avond dat Janus Verkerk de vergadering voorzat. Hij draagt het stokje over aan Marianne van der Waal die zijn deel overneemt. Zij doet dat samen met Peter de Barse die al jaren samen met Janus aan het roer van de vogelwerkgroep staat. Tevens worden maarliefst 4 nieuwe werkgroepleden aan de groep voorgesteld. Voortgang Akkervogelproject. In het kader van het akkervogelproject werden in 2013 de aanwezige akkervogels geteld. Het aantal vogels op akkers met akkervogelranden wordt vergeleken met aantallen op akkers 29