4 Ik tel mee. in het gezin

Transcriptie

1 4 Ik tel mee in het gezin

2 1. Bedoeling Wie met maatschappelijk kwetsbare volwassenen wil werken aan opvoeden tot burgerzin zal moeten werken aan een positief zelfbeeld, aan de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden en aan zelfredzaamheid. Die persoonskenmerken zijn cruciaal en ondersteunen de integratie in de samenleving. Het gezin is een belangrijke leefsfeer waarin weerbaarheid, communicatie, onderhandelen over rechten en plichten, verantwoordelijkheid opnemen en hulp vragen essentieel zijn. We focussen hierbij op de positie van de volwassene die kinderen opvoedt, met hen een ouderrelatie uitbouwt, onderhandelt over huishoudelijke taken, over rechten en plichten en die, als hij of zij botst op grenzen in zichzelf of binnen het gezin, hulp kan zoeken en vragen. In die zin hebben de materialen een emanciperende opzet. In deze leefsfeer bieden we drie verschillende lespakketten aan. Ten eerste bevat deze leefsfeer een zoektocht langs hulpverlenende instellingen. Bedoeling van deze werkvorm is dat cursisten de diverse hulpverlenende instanties in hun gemeente leren kennen en inzicht krijgen in de soort hulp die ze kunnen verwachten. We hopen dat een vrijblijvend bezoek en een eerste kennismaking drempelverlagend werken als zou blijken dat een gezin een beroep moet doen op hulpverlening. Een tweede lespakket wil ouders inzichten en vaardigheden aanreiken die hen kunnen helpen om goed te functioneren als ouder. In Kinderen opvoeden staan communicatieve en probleemoplossende vaardigheden centraal. In een derde lespakket zetten we cursisten aan het denken over gezamenlijk beslissingen nemen, afspraken maken over tijdsbesteding, geld, gezinstaken, enz. Het spel dat we introduceren, speelt in op de tendens in gezinnen dat partners en ouders en kinderen onderhandelen over rechten en plichten. In het spelmateriaal worden rollenpatronen in vraag gesteld en kinderen als volwaardige gesprekpartners geïntroduceerd. 2. Lespakketten [A] Fotozoektocht langs hulpverlenende instellingen. [B] Kinderen opvoeden: communicatieve vaardigheden en probleemoplossend gedrag. [C] Wie beslist wat? over huishouding, verdeling van gezinstaken en rollenpatronen. 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 91

3 [A] Fotozoektocht Waar kan ik hulp vinden bij problemen? Inhoudsopgave Handleiding voor de lesgever 1. Bedoeling... p Doelen... p Fotozoektocht... p Instellingen... p Cursistenmap... p Bedoeling Als problemen niet binnen het gezin kunnen worden opgelost, is het belangrijk te weten tot wie je je kunt wenden voor informatie en al dan niet gespecialiseerde hulp. Die kennis brengen we aan via een fotozoektocht. 2. Doelen Vaardigheden de cursisten kunnen 1. opkomen voor eigen rechten en die van anderen; 2. gedachten, gevoelens, meningen en keuzes verwoorden en hulp vragen; 3. hun standpunten verwoorden en onderbouwen met argumenten; 4. overleggen; 5. zich oriënteren op een waaier van mogelijkheden; 6. gericht informatie inwinnen over hun rechten en die van anderen; 7. gericht informatie opvragen bij overheden en instellingen. Attitudes de cursisten 1. zijn bereid zich in te zetten voor de eigen rechten en die van anderen; 2. zijn bereid gericht te luisteren naar anderen en gepast te reageren; 3. zijn bereid de inbreng van anderen ernstig te nemen; 4. zijn assertief, ze kunnen een gewenste positie verwerven, behouden en versterken; 5. tonen respect voor de standpunten en argumenten van anderen; 6. aanvaarden dat algemeen geldende regels en afspraken nodig zijn om het samenleven van mensen vlot te laten verlopen. 92 basiseducatie

4 Ondersteunende kennis de cursisten 1. kennen informatiemogelijkheden en eerstelijnshulpverlening (rechtshulp, welzijn ). 3. Fotozoektocht Timing: halve dag Werkvormen: fotozoektocht (individueel, per twee of drie) Lesmateriaal: cursistenmap (p. 137) 3.1. Instellingen Je kunt de cursisten op pad sturen langs verschillende instellingen. Adressen vind je op de website van de organisaties of op van In Petto. Selecteer in overleg met de cursisten de meest relevante organisaties Meer dan zes organisaties moet je niet op het programma zetten. Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) problemen en oplossingen - adressen Centrum voor Geboorteregeling en Seksuele Opvoeding (CGSO) Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) Comité Bijzondere Jeugdzorg (CBJ) problemen en oplossingen adressen Crisishulp problemen en oplossingen - adressen Justitiehuis Openbaar Centrum Maatschappelijk Welzijn (OCMW) De Sleutel: drughulpverlening Huurdersbond: huuradvies Cursistenmap Deze werkvorm eist veel van de cursisten. Ze moeten een voldoende hoog niveau bereikt hebben op het vlak van communicatieve vaardigheden, van vaardigheden van informatieverwerving en oriëntatie. 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 93

5 Je werkt het best met een cursistenmap waarin zijn opgenomen: een gedetailleerde wegbeschrijving (in woorden en met een plannetje) van de ene instelling naar de andere. Voorbeeld: Je staat met je rug naar de hoofdingang van het Centraal Station. Voor je bevindt zich het Astridplein. Je steekt het plein over. Links neem je de Gemeentestraat. Je steekt het Rooseveldplein over, je steekt de leien over. Je komt nu aan een driesprong: links zie je de Jezusstraat, voor je zie je de Lange Nieuwstraat. Je neemt rechts de St-Jacobsmarkt. Wat verder verandert de naam van de straat: Kipdorp. Aan je linkerhand vind je op nummer het justitiehuis. het volledige adres en één of meer foto s van de verschillende instellingen. Voorbeeld: Justitiehuis Kipdorp, Antwerpen 03/ basiseducatie

6 een vragenlijst - Wat doet die organisatie? - Wat kan ik er vinden aan informatie? - Wat kan ik er vragen? Je steekt er het best een voorbeeld bij van een organisatie waarvoor de bovenstaande vragen zijn beantwoord. Wat doet die organisatie? Bij een Justitiehuis vind je een antwoord op je juridische vragen. Wat kan ik er vinden aan informatie? Je vindt er een aantal brochures over slachtofferhulp, seksueel misbruik, dagvaarding, de huurwet, justitie in België, alternatieve straffen Wat kan ik er vragen? Je kunt er informatie vragen over je rechten als huurder, over de procedures bij een faillissement, een echtscheiding Je kunt met de cursisten het best via een rollenspel een dergelijk informatief gesprek voorbereiden. - Welke vragen ga ik stellen? - Hoe ga ik die vragen formuleren? - Waarop let ik bij de antwoorden? - Hoe onthou ik de informatie die ik krijg? - Hoe stel ik bijkomende vragen? Misschien kunnen de cursisten een geschreven voorbereiding op het gesprek meenemen. Je kunt cursisten individueel de zoektocht laten doen of per twee of drie. Door cursisten samen op pad te sturen verlaag je de drempel. 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 95

7 [B] Kinderen opvoeden Bedoeling Een belangrijk doel van de leefsfeer Ik tel mee in het gezin is om ouders wat inzichten en vaardigheden aan te reiken die hen kunnen helpen bij hun opvoedkundige taken. Daartoe introduceren we de cursus Kinderen opvoeden (ontwikkeld door de gezinsbond), waarin communicatieve vaardigheden en probleemoplossend gedrag centraal staan. (Ook bij de leefsfeer Ik tel mee op het werk vind je een lespakket communicatieve vaardigheden: Wat zeg ik tegen wie? Communicatieve vaardigheden op de werkvloer ) Inhoudsopgave 1. Inhoud van de cursus... p Onderdelen van de cursus... p Vijf achtergrondartikelen... p Het draaiboek... p Thema 1: grenzen stellen... p Thema 2: aandacht geven, prijzen, belonen... p Thema 3: luisteren, praten met je kind... p Thema 4: iets verkrijgen... p Thema 5: oplossingen zoeken... p Thema 6: bemiddelen... p Hoe aanvragen?... p basiseducatie

8 1. Inhoud van de cursus 1.1. Vijf achtergrondartikelen samen 40 p Draaiboek Opvoedingsondersteunend groepswerk samen 72 p. 2. Onderdelen van de cursus 2.1. Vijf achtergrondartikelen - In Opvoedingsondersteunend groepswerk met kansarme gezinnen wordt de geschiedenis van het project geschetst. - In Sociaal-cultureel werk in de Bond worden de opdrachten en de werkterreinen van de Bond kort voorgesteld. Nadien wordt ingegaan op de kenmerken van een vormingsactiviteit. - In Leren loslaten van het traditionele hulpverleningsmodel schetst orthopedagoog Dirk Broos de kenmerken van een andere begeleidingshouding in de omgang met multi-probleemgezinnen. - In De gezinsdimensie in kansarmoede legt therapeute May Michielsen uit dat het terugkijken van een kansarme ouder naar de eigen relatie met zijn vader en/of moeder helend kan zijn voor de relatie met het eigen kind. - In Opvoedingsondersteuning somt kinderpsycholoog Dany Baert een aantal aandachtspunten op voor lesgevers van opvoedingsondersteunend groepswerk Het draaiboek Inleiding - Opvoeden in veranderende tijden - Opvoedingsondersteuning - Opvoedingsondersteuning via groepswerk - Opvoedingondersteuning in kansarme gezinnen - Voorstelling van het project Grondhouding en theoretisch kader - Erkenning als grondhouding - Het theoretische kader De cursus - Opvoedingondersteuning voor kansarme gezinnen dient geïntegreerd in een ruimere werking 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 97

9 - Doelen - Opbouw - Het aanleren van sociale vaardigheden - Opstarten van een cursus - Wenken voor gebruik van het draaiboek De 6 thema s - Grenzen stellen - Belonen - Praten en luisteren - Iets verkrijgen - Geven en nemen - Tussenbeide komen Inleiding Thema 1 : Grenzen stellen - Verbieden neen zeggen weigeren Timing: 100 minuten Werkvormen: individuele opdracht, groepsgesprek, huistaak, infomoment, rollenspel - Regels en grenzen Timing: 70 minuten Werkvormen: stellingenspel, groepsgesprek, individuele opdracht, infomoment - Kritiek, opmerkingen geven Timing: 50 minuten Werkvormen: groepsgesprek, infomoment, casestudy, huistaak - Straffen en de alternatieven Timing: 50 minuten Werkvormen: individuele opdracht, groepsgesprek, infomoment, casestudy 98 basiseducatie

10 Thema 2 : Aandacht geven, prijzen, belonen Timing: 70 minuten Werkvormen: individuele opdracht, groepsgesprek, infomoment, huistaak Thema 3 : Luisteren, praten met je kind Timing: 120 minuten Werkvormen: individuele opdracht, groepsgesprek, casestudy, oefenen per twee, werken per drie, infomoment, rollenspel, huistaak Thema 4 : Iets verkrijgen Timing: 60 minuten Werkvormen: individuele opdracht, groepsgesprek, infomoment, oefenen per twee, huistaak Thema 5 : Oplossingen zoeken zonder winnaars of verliezers, geven en nemen onderhandelen Timing: 90 minuten Werkvormen: casestudy, infomoment, groepsgesprek, individuele opdracht, rollenspel, huistaak Thema 6 : Bemiddelen bij ruzie tussen kinderen, tussenbeide komen Timing: 50 minuten Werkvormen: huistaak, infomoment, groepsgesprek, rollenspel Literatuurlijst 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 99

11 3. Hoe aanvragen? Cursus Kinderen opvoeden Opvoedingsondersteunend groepswerk voor kansarme gezinnen 25 oktober 1997 Gezinsbond Sociaal-cultureel Werk Je kunt de cursus Kinderen opvoeden aanvragen bij het Vlaams Parlement De Kracht van je Stem 1011 Brussel 02/ de 100 basiseducatie

12 [C] Wie beslist wat? Spelprogramma Open Kaart Thema: inspraak en democratie thuis Aantal spelers: minimum 12, maximum 30 Duur: 100 minuten Verkoopprijs: $18,60 Inhoudsopgave 1. Bedoeling... p Doelen... p Speluitleg... p Nabespreking... p Beoordeling... p Informatie en bestellen... p Bedoeling Op heel wat niveaus moeten beslissingen worden genomen en gelden regels en afspraken. Open Kaart wil de deelnemers een beter inzicht geven in hoe regels en afspraken op een democratische manier tot stand kunnen komen. Het spel behandelt dat thema op zes niveaus: thuis, in de vriendenkring, in de vereniging, op school, in de gemeente en in de provincie. Niet alle niveaus hoeven aan bod te komen. Voor dit lespakket is vooral het niveau thuis relevant. Maar ook andere niveaus kunnen behandeld worden, eventueel als aanvullende oefening bij andere lespakketten (bv. in de leefsfeer Ik tel mee in de politiek ). De lesgever kan een selectie maken die het meest aansluit bij de interesses van de cursisten en op basis van de reeds behandelde lespakketten. 2. Doelen 1. De cursisten krijgen inzicht in hoe beslissingen binnen het gezin (en bij uitbreiding ook op de andere niveaus) tot stand komen. 2. De cursisten kunnen het thema inspraak en democratie bespreekbaar maken in hun gezin. 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 101

13 3. Korte speluitleg - De deelnemers vormen groepen van vier of vijf spelers. - Elke speler heeft vijf speelkaarten. - Elke groep speelt met een verschillend niveau speelkaarten. Afhankelijk van het totale aantal deelnemers en van de interesse kunnen dat zijn: Thuis, Vrienden, Vereniging, School, Gemeente en Provincie. - Elk niveau wordt dan nog eens onderverdeeld in zes thema s: Tijd, Geld, Gewoontes, Taken, Gezondheid en Rechten en plichten. - Het spel verloopt in verschillende rondes. De speler die als eerste een kwartet kan afleggen, is de winnaar van die ronde. - De winnaar mag uit zijn winnend kwartet een themakaart kiezen en zijn mening daarover geven. De lesgever noteert die gegevens in een schema op het bord. - Dan schuift de winnaar door naar een andere speeltafel, samen met één speler van elke andere speeltafel die het verst is geraakt in het vervolledigen van zijn kwartet. - Daarna begint de volgende spelronde. - Het spel wordt afgesloten met een nabespreking op basis van de meningen die na elke spelronde op het bord werden geschreven. In de speldoos zit een handleiding met een uitvoerige speluitleg alsook een kaart Spelregels in 10 stappen, waarin de belangrijkste spelregels worden opgesomd. Kwartet voor het niveau Thuis en het thema Tijd Thuis Thuis Thuis Thuis TIJD wie beslist over TIJD wie beslist over TIJD wie beslist over TIJD wie beslist over 1. het tijdstip om te gaan slapen / om s avonds naar je kamer te gaan! 4. Nabespreking 2. Hoe lang je op de computer mag spelen 3. hoe laat je moet thuis komen na een activiteit! 4. hoe lang / hoe vaak je mag telefoneren! De nabespreking is een belangrijk onderdeel van het spel, omdat dan dieper ingegaan wordt op het thema inspraak en democratie thuis. Je vertrekt van het bordschema dat je tijdens het spel hebt ingevuld. De deelnemers discussiëren met elkaar over vragen als: vind je dat je inspraak geeft aan je kinderen? Hoe neem je thuis beslissingen over tijdsbesteding, geld, de verdeling van gezinstaken, rechten en plichten? Over welke thema s wil je gezamenlijk tot een beslissing komen? Waarom wil je over bepaalde thema s alleen beslissen? enzovoort. 102 basiseducatie

14 100 minuten Werkvorm: kwartetspel Lesmateriaal: een speldoos met een uitvoerige handleiding, themakaarten, verrassingskaarten en flitskaarten een bord met stiften, en een bel of wekker om het einde van een ronde aan te geven 5. Beoordeling Open Kaart is gebaseerd op een bekende speelvorm: kwartetten. Het spel geeft een creatieve aanzet om een groepsgesprek te houden over inspraak en democratie, en over hoe er thuis beslissingen worden genomen over tijdsbesteding, geld, gewoontes, taken, rechten en plichten. De deelnemers worden op die manier aangemoedigd om na te denken over hoe ze hun eigen huishouding organiseren, gezinstaken verdelen, afspraken maken over geld, tijdsbesteding enzovoort. 6. Informatie en bestellingen Voor meer informatie en bestellingen kun je terecht bij: - het Centrum Informatieve Spelen CIS Naamsesteenweg Leuven tel: 016/ fax: 016/ cis@spelinfo.be Je kunt ook online bestellen: - het Vlaams Parlement educatieve dienst 1011 Brussel dekrachtvanjestem@vlaamsparlement.be 4 Ik tel mee in het gezin leefsfeer 103