Twintiger in de knel door matige arbeidsmarktperspectieven?

Transcriptie

1 Twintiger in de knel door matige arbeidsmarktperspectieven? Didier Fouarge Twintigers in de knel, Studium Generale, Wageningen, 10 december 2013

2 ROA ( Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Gelieerd aan Maastricht University, SBE 3 afdelingen: Arbeidsmaktdynamiek Scholing en werk Onderwijs en beroepsloopbanen Onderzoek rond aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt: Contract onderzoek Wetenschappelijk onderzoek 2

3 Twintiger in de knel door matige arbeidsmarktperspectieven? 3

4 4

5 5

6 6

7 Aantal werkenden Jaar Feitelijk Prognose

8 Aantal werkenden Jaar Feitelijk Prognose

9 Inhoud Jongeren op de arbeidsmarkt anno nu Prognoses arbeidsmarktperspectieven tot 2018 Doel Methodiek Uitkomsten Verloren generatie door stijgende werkloosheid? 9

10 Jongeren op de arbeidsmarkt 10

11 11

12 Hoe doen de recent gediplomeerden het op de arbeidsmarkt? 2012 ten opzichte van 2008 In kwantitatieve zin: Meer werkloosheid Lager loon In kwalitatieve zin: Meer flexibiliteit Vaker werk onder eigen niveau Maar vaker werk binnen eigen richting 12

13 Werkloosheid t.o.v % % punt Totaal alle opleidingen 9,4 4,7 HBO onderwijs 8,1 5,0 HBO sociaal cultureel 10,8 5,7 HBO groen 12,5 6,5 HBO techniek 8,0 5,8 HBO paramedisch 4,3 1,8 HBO economie 9,9 5,0 WO letteren en sociaal cultureel 12,2 7,0 WO groen 12,9 9,1 WO techniek 5,1 2,7 WO medisch 1,5 0,1 WO economie en recht 7,3 4,1 13

14 Bruto maandloon t.o.v % Totaal alle opleidingen ,5 HBO onderwijs ,9 HBO sociaal cultureel ,2 HBO groen ,9 HBO techniek ,0 HBO paramedisch ,8 HBO economie ,1 WO letteren en sociaal cultureel ,8 WO groen ,5 WO techniek ,0 WO medisch ,5 WO economie en recht ,6 14

15 Flexibele baan t.o.v % % punt Totaal alle opleidingen 50,3 9,6 HBO onderwijs 64,4 17,3 HBO sociaal cultureel 63,6 16,8 HBO groen 62,4 24,7 HBO techniek 47,6 20,6 HBO paramedisch 51,3 17,0 HBO economie 56,7 21,0 WO letteren en sociaal cultureel 73,6 14,7 WO groen 67,2 7,9 WO techniek 58,1 14,2 WO medisch 72,5 11,7 WO economie en recht 54,9 17,2 15

16 Onderbenutting t.o.v % % punt Totaal alle opleidingen 28,4 5,7 HBO onderwijs 11,7 3,0 HBO sociaal cultureel 38,6 15,3 HBO groen 28,4 4,2 HBO techniek 13,4 4,1 HBO paramedisch 18,8 1,6 HBO economie 21,9 6,9 WO letteren en sociaal cultureel 42,8 4,2 WO groen 25,0 0,8 WO techniek 29,4 1,5 WO medisch 3,0 0,1 WO economie en recht 23,3 0,4 16

17 Werk buiten de richting t.o.v % % punt Totaal alle opleidingen 25,5 3,4 HBO onderwijs 9,4 0,8 HBO sociaal cultureel 29,6 8,1 HBO groen 27,5 4,0 HBO techniek 13,3 2,0 HBO paramedisch 7,6 0,1 HBO economie 33,0 3,0 WO letteren en sociaal cultureel 30,9 6,2 WO groen 15,8 3,3 WO techniek 16,8 1,8 WO medisch 8,5 4,5 WO economie en recht 30,4 3,2 17

18 Prognoses: arbeidsmarktperspectieven

19 ? 19

20 Doel van prognoses Genereren van arbeidsmarktinformatie over de toekomstige arbeidsmarkt Vergroot transparantie van de arbeidsmarkt Signaalwerking (=informatievoorziening): Prognoses van arbeidsmarktsituatie over 6 jaar Verwachte fricties tussen vraag naar en aanbod van arbeid 20

21 Doel van prognoses Voorbeeld 1: Opleiding kiezen Perspectieven naar opleiding 2018 HBO lerarenopleiding medisch er verzorging Zeer goed HBO communicatie en journalistiek Slecht Voorbeeld 2: Werving van personeel Knelpunten naar beroepen 2018 Onderwijskundigen en pedagogen Zeer groot Organisatiedeskundigen Geen 21

22 Relevantie Prognoses helpen bij optimale keuzes rond scholing, training en HR beleid Relevant voor: 22 Studenten (oorspronkelijke doelgroep): scholingskeuze, studie- en beroepsvoorlichting Werkgevers: HR, werving en selectie, knelpunten Baanzoekers: kans op werk Opleiders: om- en bijscholing Beleidsmakers: macrodoelmatigheid Gedetailleerd, elke twee jaar: 102 opleidingen, 127 beroepen, 21 bedrijfssectoren

23 Methodiek prognoses 6 jaar vooruit (2018), voor de hele arbeidsmarkt Confrontatie van verwachte vraag en aanbod naar opleiding en beroep: Aanbod: Instroom schoolverlaters Kortdurig werklozen Vraag: Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Substitutievraag Eigen (verklarende) econometrische modellen Met als input: Ramingen door CPB, CBS en OCW Tijdreeksen uit Enquête Beroepsbevolking (EBB) 23

24 Uitbreidingsvraag per bedrijfssector Research Centre for Education Uitbreidingsvraag per beroep Uitbreidingsvraag per opleiding Vervangingsvraag per beroep en opleiding Baanopeningen per opleiding Substitutievraag per opleiding Arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters naar opleiding Aanbod per opleiding Kortdurig werklozen per opleiding Instroom van schoolverlaters per opleiding 24

25 Methodiek prognoses Research Centre for Education Maatstaven voor frictie: Indicator Toekomstige Arbeidsmarktsituatie (ITA) Indicator Toekomstige Knelpunten Personeelsvoorziening (ITKP) Indicator Toekomstige Knelpunten naar Beroepsgroepen (ITKB) Kwalitatieve typering: Perspectieven: zeer goed tot slecht Knelpunten: zeer grote tot geen 25 25

26 Prognoses : kerngetallen Aantal Werkenden (2012) Aanbod (totaal ) Instroom Kortdurig werklozen Vraag (totaal ) Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Baanopeningen

27 Prognoses : kerngetallen Aantal Werkenden (2012) Aanbod (totaal ) Instroom Kortdurig werklozen Vraag (totaal ) Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Baanopeningen Minder dan in afgelopen 6 jaar! 27

28 Vervangingsvraag bepaalt perspectieven! Vervangingsvraag ontstaat door: Beroepsveranderingen Uitstroom naar inactiviteit (al dan niet tijdelijk) Pensionering Vervangingsvraag valt relatief laag uit doordat: Men tot hogere leeftijd blijf doorwerken (beleidsveranderingen: afschaffen prepensioen, verhoging AOW leeftijd) Beroepsmobiliteit is lager bij laagconjunctuur 28

29 Vervangingsvraag ontleed 29

30 Werkgelegenheidsgroei naar bedrijfssectoren 30

31 31

32 Arbeidsmarktperspectieven naar opleiding 32

33 Prognoses

34 Prognoses Percentage schoolverlaters met (zeer) goed perspectief 34

35 Prognoses HBO onderwijs WO medisch HBO groen HBO techniek WO techniek HBO paramedisch WO letteren en sociaal-cultureel WO groen HBO sociaal-cultureel HBO economie WO economie en recht Arbeidsmarktperspectief goed goed redelijk redelijk redelijk matig matig matig slecht slecht slecht 35

36 Wat wel, wat niet studeren? Top 10 Bottom 10 WO theologie HBO pedagogie MBO apothekersassistent HBO tolk en vertaler WO tandheelkunde MBO ICT WO elektrotechniek MBO vervoer WO werktuigbouwkunde HBO horeca HBO lerarenopleiding medisch en verzorging HBO communicatie en journalistiek WO civiele techniek WO bedrijfskunde HBO radiologie HBO bibliotheek en documentatie HBO chemische technologie HBO toerisme en recreatie HBO landbouw en veeteelt MBO toerisme en recreatie 36

37 Wat wel, wat niet studeren? Top 10 Bottom 10 WO theologie HBO pedagogie MBO apothekersassistent HBO tolk en vertaler WO tandheelkunde MBO ICT WO elektrotechniek MBO vervoer WO werktuigbouwkunde HBO horeca HBO lerarenopleiding medisch en verzorging HBO communicatie en journalistiek WO civiele techniek WO bedrijfskunde HBO radiologie HBO bibliotheek en documentatie HBO chemische technologie HBO toerisme en recreatie HBO landbouw en veeteelt MBO toerisme en recreatie 37

38 Hoe doen de groene opleidingen het? Arbeidsmarktperspectieven in groen en life science opleidingen MBO MBO voeding, natuur en milieu MBO groene ruimte HBO HBO landbouw en veeteelt HBO milieukunde en levensmiddelentechnologie WO WO landbouw en milieukunde WO wiskunde en natuurwetenschappen WO farmacie en medische biologie goed redelijk goed matig matig matig redelijk 38

39 Arbeidsmarktrelevantie van MBO 39

40 Hoge doelmatigheid van de arbeidsmarktrelevantie van het MBO in Food Valley 40

41 Verloren generatie? 41

42 42

43 Verloren generatie? Econoom Prof. David Blanchflower: Unemployment has a knock-on effect on a young person s self-esteem, their emotional stability and overall wellbeing. The longer the period a young person is unemployed for, the more likely they are to experience this psychological scarring. [...] This means an unhappy and debilitated generation of young people who - as a result - becomes decreasingly likely to find work in the future. 43

44 Verloren generatie Succes van school-werk transitie hangt af van: Stand van de conjunctuur Instituties Werkloosheid heeft: Positief effect op herhaalde werkloosheid Negatief effect op loon later Effecten kleiner voor jongeren 44

45 ? 45

46

47 47 Research Centre for Education Effect van instroom in periode van stijgende werkloosheid? Effect van instroom in op: Kans op werkloosheid Beroepsniveau Bruto Loon Effect 20 jaar later! (jaren ) Effect op loon is +/- 1%: Bij een bruto jaarloon van is het looneffect Dit kan dus behoorlijk oplopen in een 40-jarige carriere Wat kun je er aan doen? Geen effect Geen effect Negatief effect Scholing om verlies van ervaring te compenseren

48 Conclusie 48

49 Wij voorspellen sombere tijden op middellange termijn op de arbeidsmarkt Economische groei leidt nog niet tot werkgelegenheidsgroei Beleidsmaatregelen zorgen er voor dat vervangingsvraag laag is Arbeidsmarkt perspectieven verschillen sterk tussen opleidingen Jongeren moeten zich goed informeren over arbeidsmarktperspectieven van opleiding Korte termijn gevolgen van werkloosheid voor jongeren zijn groot Op de lange termijn kunnen de gevolgen meevallen 49