Arbeidsmarktmonitor Particuliere beveiliging. ECABO Arbeidsmarktonderzoek. April 2013

Transcriptie

1 Ecabo_Partners_2012 kopie_200x255cm :45 Pagina 1 Arbeidsmarktmonitor Particuliere beveiliging ECABO Arbeidsmarktonderzoek April 2013

2 Inleiding In dit document worden het onderzoek en de resultaten gepresenteerd van de Arbeidsmarktmonitor Particuliere beveiliging. Het onderzoek is in het najaar van 2012 in opdracht van ECABO uitgevoerd door Etil. De resultaten van de enquête onder leerbedrijven door ECABO zijn hierbij gecombineerd met gegevens uit externe bronnen. Bij de presentatie van de resultaten wordt ingezoomd op twee functies: Beveiliger (niveau 2) en Coördinator beveiliging (niveau 3). Qua structuur zal eerst de vraagzijde van de arbeidsmarkt voor Particuliere beveiliging worden behandeld. Vervolgens wordt ingegaan op het aanbod op de arbeidsmarkt. Tenslotte zullen vraag en aanbod met elkaar worden geconfronteerd, waardoor inzicht wordt verkregen in de discrepanties op de arbeidsmarkt voor de genoemde functies. Dit document sluit af met een methodiekbeschrijving van het onderzoek. Samenvatting en conclusie ECABO heeft onderzoek laten doen naar de baanopeningen in de beveiligingsbranche aan de ene kant en de instroom van gediplomeerden aan de andere kant. Hierbij zijn niet alleen leerbedrijven bevraagd naar de behoefte aan personeel, maar zijn ook algemene economische ontwikkelingen meegenomen. Wat betreft de aanbodzijde hadden we uniek cijfermateriaal, omdat ECABO beschikt over alle praktijkovereenkomsten van de opleiding Beveiliger en de SVPB over diplomacijfers. Gecombineerd leverden de cijfers een arbeidsmarktperspectief op voor leerlingen (kans op werk) en voor werkgevers (ruimte op de arbeidsmarkt). Over het algemeen is er evenwicht tussen vraag en aanbod, maar er zijn regionale verschillen: Voor werkgevers is de arbeidsmarkt voor gediplomeerd beveiligers eind 2013 ruim in het middenwesten en krap in het zuidoosten. In het noorden en oosten is het aanbod aan coördinatoren ruim, en in het noordwesten krap. Een krappe arbeidsmarkt betekent, dat werkgevers meer moeite zullen moeten doen om in hun personeelsbehoefte te kunnen voorzien. Voor leerlingen is het perspectief berekend over vijf jaar. In deze periode is de kans op werk voor gediplomeerden van de opleiding Beveiliger voldoende in alle zes districten. Voor gediplomeerden van de opleiding Coördinator beveiliging is die kans in het noorden en oosten matig. Dat betekent, dat het aanbod van werkzoekenden groter is dan de vraag vanuit werkgevers. In het noordwesten is het perspectief juist ruim voldoende. Hierbij moet worden aangetekend dat de respondenten hebben aangegeven op zoek te zijn naar coördinatoren met ruime ervaring in het beveiligingswerk. De arbeidsmarktperspectieven zijn ook nog berekend voor de 30 arbeidsmarktregio s. Daaruit blijkt dat de kans op een baan voor beide opleidingen varieert voor leerlingen van ruim voldoende (bv. Groot Amsterdam) tot matig (bv. Friesland). Voor werkgevers varieert de typering van de arbeidsmarkt van ruim (bv. Twente) tot krap (bv. Rivierenland). De arbeidsmarktperspectieven geven een beeld van de discrepanties op de arbeidsmarkt en zijn daarmee van belang voor werkgevers (personeelsvoorziening), leerlingen (kans op werk), en opleidingsinstellingen (regionale arbeidsmarktbehoefte). 2

3 1. Vraag naar arbeid In deze paragraaf komt de vraagzijde van de arbeidsmarkt voor de particuliere beveiligingsfuncties op mbo-niveau aan bod. Dit onderzoek geeft een prognose voor de vraag naar particulier beveiligers met het diploma Beveiliger (niveau 2) en het diploma Coördinator beveiliging (niveau 3). Daarbij golden de volgende uitgangspunten: 1. Met de Particuliere beveiligingsbranche wordt gedoeld op bedrijven met een ND-vergunning. Bedrijfsbeveiligingsdiensten, overheid, e.d. worden beschouwd als buiten de branche Particuliere beveiliging. 2. Er is alleen gekeken naar banen waar de diploma s Beveiliger en/of Coördinator beveiliging voor worden gevraagd. Andere banen zijn buiten beschouwing gelaten. In tegenstelling tot de andere richtingen van ECABO wordt voor Particuliere beveiliging de vraagzijde niet bepaald aan de hand van vacatures, maar aan de hand van het aantal baanopeningen. Dit is de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt, zoals deze is bepaald door de werkgelegenheidsgroei (positieve uitbreidingsvraag) en de vervangingsvraag. Om het aantal baanopeningen te kunnen bepalen, komen daarom achtereenvolgens eerst aan bod: - huidige werkgelegenheidsstructuur - uitbreidingsvraag - vervangingsvraag 1.1 Huidige werkgelegenheidsstructuur Figuur 1 Werkgelegenheidsverdeling Particuliere beveiligingsbranche, Nederland, ; 21% Beveiligingsfuncties ; 79% Overige functies Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. In 2012 werkten er in totaal bijna mensen in de Particuliere beveiligingsbranche. Ongeveer daarvan (79%) bekleden daadwerkelijk een beveiligingsfunctie. De overige 21% bekleedt overige functies. Ten opzichte van eerder onderzoek naar de branche Particuliere beveiliging ligt het aandeel directe functies lager. 3

4 Figuur 2 Werkgelegenheidsverdeling beveiligingsfuncties, Nederland, ; 20% ; 80% Beveiligingsfunctie en in de branche particuliere beveiliging actief Beveiligingsfunctie maar buiten de branche particuliere beveiliging actief Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. Behalve bij particuliere beveiligingsbedrijven werken er ook mensen in beveiligingsfuncties bij overheid en bedrijfsbeveiligingsdiensten. In 2012 werkten er in totaal ruim personen in een beveiligingsfunctie. Figuur 2 toont dat ongeveer 80% van de werkenden in een beveiligingsfunctie in de Particuliere beveiligingsbranche zelf werkt. De overige 20% is actief in andere sectoren, zoals bijvoorbeeld overheid, zorg en welzijn of onderwijs. Figuur 3 Werkgelegenheidsverdeling beveiligingsfuncties naar mbo-niveau en naar leeftijdscategorie, Nederland, ; 6% Naar mbo-niveau Naar leeftijdscategorie ; 94% Niveau 2 Niveau ; 29% ; 33% jarigen jarigen jarigen ; 38% Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. Het merendeel van de werkenden in particuliere beveiligingsfuncties werkt op mbo-niveau 2 (figuur 3). Dit komt neer op bijna personen. Verdeeld naar leeftijd valt op dat een derde van de werkenden in beveiligingsfuncties tussen 15 en 29 jaar oud is (figuur 3). Bijna 40% van de werkenden is tussen 30 en 44 jaar oud. 4

5 1.2 Uitbreidingsvraag De verwachte werkgelegenheidsontwikkelingen in de beveiligingsfuncties komt tot uitdrukking in de uitbreidingsvraag. Bij een positieve uitbreidingsvraag is er sprake van een toename van de werkgelegenheid en bij een negatieve uitbreidingsvraag wordt juist verwacht dat de werkgelegenheid zal krimpen. In de Particuliere beveiligingsbranche spelen een aantal factoren een rol, die invloed hebben op de werkgelegenheidsontwikkeling, namelijk 1 : 1. Structurele bezuinigingen op arbeid: bij opdrachtgevers staan de marges onder druk en zij letten dus meer op de prijs van beveiligingsdiensten. Dit levert in de Particuliere beveiliging een grote prijsconcurrentie op waardoor er wordt bezuinigt op arbeid en een deel van het werk wordt overgenomen door techniek, bijvoorbeeld via camerasystemen bij mobiele surveillance. 2. De economische crisis: door de economische crisis is zowel de vraag naar arbeid als de uitstroom van medewerkers uit de branche gedaald. 3. Verschuiving van activiteiten van publiek naar privaat: een verschuiving van werkzaamheden van het publieke naar het private domein was al gaande en wordt groter door overheidsbezuinigingen. Figuur 4 Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen in beveiligingsfuncties, Nederland, ,5% -0,75% 0,5% -0,25% 0,25% 0% Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. Op korte termijn heeft de branche last van de economische crisis. Hierdoor zal het aantal arbeidsplaatsen tot en met 2014 licht afnemen. Na 2014 zal de werkgelegenheid weer licht herstellen door de verschuiving van publiek naar privaat. In 2017 zijn er naar verwachting arbeidsplaatsen binnen beveiligingsfuncties. 1.3 Vervangingsvraag De vervangingsvraag bepaalt naast de uitbreidingsvraag in belangrijke mate de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt. De vervangingsvraag is de vraag naar nieuwe arbeidskrachten die ontstaat doordat werkenden met pensioen gaan, arbeidsongeschikt raken of zich (tijdelijk) terugtrekken van de arbeidsmarkt. Om de vervangingsvraag te kunnen bepalen is de leeftijdssamenstelling van een branche belangrijk. Binnen beveiligingsfuncties is sprake van een relatief jonge leeftijdsopbouw. In figuur 5 wordt getoond welk percentage per leeftijdsgroep elk jaar uitstroomt uit de functie. 1 Bron: Rijnland Advies (2009) 5

6 Figuur 5 Jaarlijkse uitstroom uit beveiligingsfuncties naar leeftijdscategorie, Nederland 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 12,0% 8,8% 9,3% 7,1% jarigen jarigen jarigen Totaal Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. In de leeftijdscategorie jarigen is de uitstroom het grootst. Normaliter is het uitstroompercentage het grootst in de leeftijdscategorie 45 tot 64 jaar. Bij de beveiliging ligt dit dus duidelijk anders. De totale uitstroom uit de functie is 9,3% per jaar. De belangrijke oorzaken van uitstroom uit de Particuliere beveiliging zijn: de voorkeur voor ander werk, de ongunstige werktijden, en ontslag of het niet verlengen van het contract door het bedrijf Baanopeningen De uitbreidingsvraag en vervangingsvraag samen vormen de verwachte baanopeningen in de Particuliere beveiliging ( tabel 1). Tabel 1 Toekomstige baanopeningen in beveiligingsfuncties, Nederland, Particuliere beveiliging Werkgelegenheid 2012 Baanopeningen (totaal) Baanopeningen uitgedrukt als % werkgelegenheid 2012 Niveau ,6% Niveau ,3% Totaal ,7% Bron: ECABO-enquête, Rijnland Advies, Heliview, Lisa, SBB, bewerking Etil. In totaal ontstaan er in de beveiliging ruim baanopeningen in de komende vijf jaar ( ). Uitgesplitst naar mbo-niveau ontstaan ruim baanopeningen op niveau 2 en ruim op mboniveau 3. Dat betekent elk jaar in totaal ongeveer baanopeningen. 2 Bron: Rijnland Advies (2009) 6

7 2. Aanbod van arbeid In deze paragraaf wordt de arbeidsmarktinstroom voor de kwalificaties Beveiliger (2) en Coördinator beveiliging (3) in beeld gebracht. Om deze arbeidsmarktinstroom te kunnen bepalen, komen eerst achtereenvolgens aan bod: - leerlingen - gediplomeerden - doorstroom binnen het mbo - bestemmingen schoolverlaters Voor het in beeld brengen van deze ontwikkelingen aan de aanbodzijde van de arbeidsmarkt voor Particuliere beveiliging wordt naast de arbeidsmarktinstroom ook de aanbodcategorie niet-werkende werkzoekenden voor de Particuliere beveiliging belicht. 2.1 Leerlingen Binnen de richting Particuliere beveiliging hebben leerlingen de mogelijkheid om een opleiding te volgen binnen zowel het reguliere (bekostigd) onderwijs, als het particuliere onderwijs. Voor het bepalen van het aantal leerlingen binnen het reguliere onderwijs wordt gebruik gemaakt van de gegevens van DUO. Voor het bepalen van het aantal leerlingen binnen het particuliere onderwijs wordt gebruik gemaakt van gegevens van SVPB 3. Figuur 6 laat voor de kwalificatie Beveiliger (2) de ontwikkeling van het aantal leerlingen zien, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen regulier en particulier onderwijs. Figuur 6 Ontwikkeling leerlingaantallen voor Beveiliger, particulier en regulier onderwijs en totaal, Particulier onderwijs Regulier onderwijs Totaal Bron: DUO, SVPB, bewerking Etil. Te zien is dat het totaal aantal leerlingen voor Beveiliger (2) daalt sinds Met name in 2011 daalde het totaal aantal leerlingen relatief sterk, met 13,6% tot In 2012 nam het aantal leerlingen af met bijna 2% tot De afname in 2012 wordt veroorzaakt door een daling van het aantal leerlingen in het particulier onderwijs. In 2012 nam dit aantal af met ruim 26% tot leerlingen. Het aantal leerlingen in het regulier onderwijs steeg daarentegen in 2012 tot In de 3 De Stichting Vakexamens voor de Particuliere Beveiligingsorganisaties (SVPB) organiseert examens en neemt examens af voor opleidingen in de beveiligingssector. 7

8 periode was er in het regulier onderwijs echter sprake van een voortdurende daling van het aantal leerlingen. Het leerlingenaantal in het particulier onderwijs groeide in 2008 en 2009, maar sinds 2010 neemt het aantal leerlingen af. Figuur 7 Ontwikkeling leerlingaantallen voor Coördinator beveiliging, particulier en regulier onderwijs en totaal, Particulier onderwijs Regulier onderwijs Totaal Bron: DUO, SVPB, bewerking Etil. Voor de kwalificatie Coördinator beveiliging (3) neemt het totaal aantal leerlingen af sinds In 2012 volgden 440 leerlingen een opleiding tot Coördinator beveiliging (3). Deze afname wordt met name veroorzaakt door een daling van het aantal leerlingen in het regulier onderwijs. In 2009 volgden nog 610 leerlingen een opleiding op niveau 3 in het regulier onderwijs. In 2012 is dit afgenomen tot 410 leerlingen. Het leerlingenaantal in het particulier onderwijs is al sinds 2007 redelijk stabiel, behoudens enkele schommelingen. Figuur 8 laat de verwachte ontwikkeling zien in het aantal leerlingen voor Beveiliger (2). Figuur 8 Prognose leerlingaantallen voor Beveiliger, totaal onderwijs, Bron: DUO, SVPB, CBS, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. Naar verwachting zet de dalende trend van het aantal leerlingen zich voort na Deze afname heeft verschillende oorzaken. Ten eerste neemt de belangstellingscoëfficiënt (c.q. interesse in deze kwalificatie) naar verwachting af. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de ontwikkelingen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Als de werkgelegenheid in een branche krimpt dan heeft dit ook gevolgen voor het aantal BBL-plekken dat werkgevers beschikbaar stellen. Als het aanbod van 8

9 BBL-plekken afneemt dan kan dat aankomende leerlingen ontmoedigen om te kiezen voor deze studierichting. Ook de ontgroening van de bevolking speelt een rol. Met andere woorden, het aandeel jarigen in de bevolking neemt af. Hierdoor daalt ook het aantal leerlingen in het mbo. Als gevolg van deze ontwikkelingen daalt het leerlingenaantal vanaf 2013 tot in Figuur 9 Prognose leerlingaantallen voor Coördinator beveiliging, totaal onderwijs, Bron: DUO, SVPB, CBS, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. Voor Coördinator beveiliging (3) zal het leerlingenaantal naar verwachting redelijk stabiel blijven de komende jaren (figuur 9). Ook hier zal het belangstellingsaspect een rol gaan spelen, maar gezien het relatief kleine aantal leerlingen in deze kwalificatie zal dit effect minder groot zijn. In 2013 daalt het aantal leerlingen nog tot 430, maar vervolgens zal dit vanaf 2014 stabiel blijven. 2.2 Gediplomeerden SVPB dient als basis voor de gegevens over gediplomeerden binnen Particuliere beveiliging. Figuur 10 laat de ontwikkeling van het aantal gediplomeerden zien voor Beveiliger (2). Figuur 10 Ontwikkeling aantal gediplomeerden voor Beveiliger, totaal onderwijs, (donkerblauw = realisatie, lichtblauw = prognose) Bron: DUO, CBS, SVPB, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. Te zien is dat de trend van het dalende aantal leerlingen met vertraging doorwerkt in het aantal gediplomeerden. Zo was er in 2008 en 2009 nog sprake van een stijging van het aantal gediplomeerden. In de periode nam het aantal gediplomeerden af, tot in De komende jaren wordt een verdere daling verwacht, tot gediplomeerden in

10 Figuur 11 Ontwikkeling aantal gediplomeerden voor Coördinator beveiliging, totaal onderwijs, (donkerblauw = realisatie, lichtblauw = prognose) Bron: DUO, CBS, SVPB, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. Ook voor Coördinator beveiliging (3) werkt de ontwikkeling van het aantal leerlingen door bij de gediplomeerden. Zo was er in de periode sprake van een stijgende trend. In 2011 nam het aantal gediplomeerden echter met 60 af, en in 2012 nam dit aantal nog eens af met 30 gediplomeerden. Voor de periode wordt verwacht dat het aantal gediplomeerden stabiel blijft, in navolging van het aantal leerlingen. 2.3 Doorstroom binnen het mbo 4 Een leerling die zijn mbo-diploma binnen het ECABO-domein behaalt, kan besluiten om verder door te leren in het mbo-onderwijs. Deze gediplomeerden tellen vervolgens niet mee bij de arbeidsmarktinstroom. Een leerling die besluit binnen het mbo-onderwijs door te leren, heeft drie mogelijkheden, namelijk: hij/zij kan ervoor kiezen om door te leren in dezelfde richting binnen het ECABO-domein; hij/zij kan ervoor kiezen om door te leren in een andere richting binnen het ECABO-domein; hij/zij kan voor een andere mbo-opleiding kiezen. Op basis van de beschikbare gegevens is in figuur 12 met percentages aangegeven hoe groot bovenstaande groepen zijn voor de kwalificaties Beveiliger (2) en Coördinator beveiliging (3). Beide groepen worden eveneens afgezet tegen de groep die wel het mbo verlaat. 4 De gegevens over doorstroom zijn berekend op basis van DUO-gegevens over het regulier onderwijs. We zijn er in het onderzoek vanuit gegaan dat deze gegevens ook een representatief beeld geven van het particulier onderwijs. 10

11 Figuur 12 Percentage gediplomeerden dat doorstroomt in de richting Particuliere beveiliging, doorstroomt in een andere richting binnen het ECABO-domein, doorstroomt buiten het ECABO-domein en uitstroomt uit het mbo uitgesplitst naar richting en mbo-niveau, gemiddelde Coördinator beveiliging (3) 3% 8% 89% Beveiliger (2) 5% 1% 7% 86% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Doorstroom MBO - richting particuliere beveiliging Doorstroom MBO - andere richting ECABO Doorstroom MBO - niet ECABO Uitstroom MBO Bron: DUO, bewerking Etil. In beide kwalificaties stroomt het overgrote deel uit het mbo. Voor Coördinator beveiliging (3) is dit 89%, voor Beveiliger (2) 86%. De meeste gediplomeerden die doorstromen in het mbo, stromen door naar richtingen buiten het ECABO-domein. Wel stroomt nog 5% van de gediplomeerden Beveiliger (2) door binnen de richting Particuliere beveiliging. Niet iedereen behaalt uiteindelijk een diploma in de richting waarin hij of zij doorstroomt. De groep die uitvalt, valt terug in de kwalificatie waarin zij eerder het diploma behaald hebben. 2.4 Bestemmingen schoolverlaters 5 Naast doorleren binnen het mbo is er ook de mogelijkheid om het mbo-onderwijs te verlaten. Jaarlijks vindt door DUO Onderwijsonderzoek een onderzoek plaats onder mbo-verlaters. In dit onderzoek wordt aan mbo-gediplomeerden ongeveer een half jaar na het behalen van het diploma naar hun huidige arbeidsmarktsituatie gevraagd. De gegevens van DUO Onderwijsonderzoek hebben dus alleen betrekking op die gediplomeerden die het reguliere mbo-onderwijs verlaten. Figuur 13 laat de resultaten van dit onderzoek zien voor de kwalificaties binnen Particuliere beveiliging, het totale ECABO-domein en het totale mbo. 5 De gegevens over bestemmingen van schoolverlaters zijn berekend op basis van het DUO Onderwijsonderzoek voor het regulier onderwijs. We zijn er in het onderzoek vanuit gegaan dat deze gegevens ook een representatief beeld geven van het particulier onderwijs. 11

12 Figuur 13 Bestemmingen ECABO mbo-schoolverlaters, gemiddelden % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Beveiliger (2) Coördinator beveiliging (3) ECABO totaal* MBO totaal Werk Werk en opleiding Werkloos Opleiding Iets anders * ECABO totaal exclusief de richtingen Orde en Veiligheid en Informatiedienstverlening. Bron: DUO Onderwijsonderzoek, bewerking Etil. Binnen de kwalificatie Coördinator beveiliging (3) is het aandeel schoolverlaters dat direct aan het werk gaat (90%), groter dan binnen Beveiliger (2) (76%). Voor beide kwalificaties geldt dat het aandeel schoolverlaters dat direct aan het werk gaat aanmerkelijk groter is dan binnen het totale ECABO domein en (in minder mate) het totale mbo. Het aandeel schoolverlaters dat de arbeidsmarkt op gaat en werkloos wordt, is voor de kwalificatie Beveiliger (2) groot vergeleken met Coördinator beveiliging (3) en het totale ECABO-domein. 2.5 Prognose arbeidsmarktinstroom De arbeidsmarktinstroom van gediplomeerden wordt bepaald door de ontwikkelingen van leerlingen, gediplomeerden en de bestemmingen van schoolverlaters. De verwachte arbeidsmarktinstroom voor Beveiliger (2) is te zien in figuur 14. Figuur 14 Prognose arbeidsmarktinstroom voor Beveiliger, Bron: DUO, CBS, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. 12

13 In 2012 stroomden gediplomeerden in op de arbeidsmarkt. Dit is ongeveer 91% van alle gediplomeerden in In navolging van het aantal gediplomeerden zal ook de arbeidsmarktinstroom de komende jaren dalen, tot in Figuur 15 Prognose arbeidsmarktinstroom voor Coördinator beveiliging, Bron: DUO, CBS, ROA, DUO Onderwijsonderzoek bewerking Etil. Binnen de kwalificatie Coördinator beveiliging (3) stroomden in % van de gediplomeerden de arbeidsmarkt op. In de periode zal de arbeidsmarktinstroom naar verwachting stabiel blijven en schommelen rond de Niet-werkende werkzoekenden De aanbodkant van de arbeidsmarkt is breder dan alleen de instroom vanuit onderwijs. Voor het in beeld brengen van het aanbod binnen de Particuliere beveiliging hoeft er echter slechts beperkt rekening te worden gehouden met overige aanbodcategorieën en substitutieprocessen. De reden hiervoor is dat iedere werknemer gecertificeerd moet zijn. Daarom zal hier alleen het aantal nietwerkende werkzoekenden voor Beveiliger (2) en Coördinator beveiliging (3) worden belicht. In november 2012 stonden niet-werkende werkzoekenden ingeschreven voor de functie Beveiliger (2). In november 2011 waren dit er nog Voor Coördinator beveiliging (3) stonden 40 nietwerkende werkzoekenden ingeschreven in november Vergeleken met november 2011 is daarmee het aantal werklozen voor Coördinator beveiliging (3) verdubbeld. Voor beide kwalificaties geldt dus dat de werkloosheid tussen 2011 en 2012 flink is toegenomen als gevolg van de economische crisis. 13

14 3. Discrepanties tussen vraag en aanbod In deze paragraaf worden de gegevens uit paragraaf 1 en 2 met elkaar gecombineerd om zo tot perspectieven op de arbeidsmarkt te komen voor recent gediplomeerden en werkgevers. Voor de indicator van de richting Particuliere beveiliging is aangesloten bij de indicator die het ROA 6 gebruikt voor het in beeld brengen van de aansluiting tussen de onderwijs en arbeidsmarkt. Dit houdt in dat het aantal baanopeningen wordt afgezet tegen de arbeidsmarktinstroom van recent gediplomeerden , plus het aantal kortdurig niet-werkende werkzoekenden op een specifiek peilmoment. Naarmate de indicator groter is dan 1 is er sprake van een relatief ruime arbeidsmarkt, terwijl een indicator kleiner dan 1 juist een relatief krappe arbeidsmarkt weergeeft. De arbeidsmarktperspectieven geven een beeld van de discrepanties op de arbeidsmarkt en zijn daarmee van belang voor werkgevers (personeelsvoorziening), leerlingen (kans op werk), en opleidingsinstellingen (regionale arbeidsmarktbehoefte). Arbeidsmarktperspectief recent gediplomeerden Bij het bepalen van de perspectieven van recent gediplomeerden wordt gekeken naar de verhouding tussen vraag en aanbod voor de situatie vijf jaar vooruit (t+5). De indicator voor recent gediplomeerden kan de volgende waarden aannemen: =/+ Ruim voldoende = Voldoende =/- Matig Tabel 2 Perspectief recent gediplomeerden Particuliere beveiliging, AMI 2012 NL Noord Oost Middenwest Noordwest Zuidwest Zuidoost Beveiliger (2) = = = = = = = Coördinator beveiliging (3) 130 = =/- =/- = =/+ = = Bron: Etil. Tabel 2 toont dat er landelijk gezien voldoende perspectieven zijn voor recent gediplomeerden zowel vanuit de opleiding Beveiliger (2) als Coördinator beveiliging (3). Cijfermatig blijkt echter dat er op langere termijn een tekort zal ontstaan aan mensen met het diploma Coördinator beveiliging en een overschot aan Beveiligers. Er is echter een klein overschot nodig op niveau 2 om de markt in evenwicht te houden. Een deel van de gediplomeerden zal uiteindelijk niet aan de gewenste baan kunnen komen, omdat ze niet aan de eisen van werkgevers voldoen. Voor Coördinator beveiliging in Noordwest zijn er ruim voldoende perspectieven op een baan. Uit de toelichtende opmerkingen van de respondenten blijkt echter dat bedrijven vooral behoefte hebben aan ervaren Beveiligers die doorgroeien naar de functie van Coördinator en dus niet zozeer aan onervaren schoolverlaters. De perspectieven in Noord en Oost zijn juist matig. In bijlage 1 zijn de arbeidsmarktperspectieven voor Beveiliger en Coördinator opgenomen voor de 30 arbeidsmarktregio s. Daaruit blijkt bij de kolommen leerling, dat de regionale perspectieven op een baan in het verlengde van de gevolgde opleiding variëren van ruim voldoende (bv. Groot Amsterdam) tot matig (bv. Friesland). Daar waar van matige perspectieven sprake is, is het aanbod van werkzoekenden groter dan de vraag vanuit werkgevers. 6 De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2016, ROA, december

15 Werkgeversperspectief Voor werkgevers geldt ongeveer het omgekeerde perspectief. Het verschil met recent gediplomeerden is dat hier over een periode van een jaar wordt gekeken, terwijl voor recent gediplomeerden vijf jaar vooruit wordt gekeken. De indicator van het werkgeversperspectief kan de volgende waarden hebben: =/+ Ruim = Gemiddeld =/- Krap Tabel 3 Werkgeversperspectief Particuliere beveiliging, eind 2013 WP 2012 NL Noord Oost Middenwest Noordwest Zuidwest Zuidoost Beveiliger (2) = = = =/+ = = =/- Coördinator beveiliging (3) = =/+ =/+ = =/- = = Bron: Etil. In tabel 3 wordt het resultaat getoond voor Nederland en de onderliggende zes districten. Op basis van het algemene beeld kan geconcludeerd worden dat het landelijke perspectief voor zowel Beveiliger als Coördinator beveiliging gemiddeld is. Echter, naar district is het perspectief voor werkgevers in de Particuliere beveiliging wisselend. Zo hebben werkgevers in Middenwest bijvoorbeeld te maken met een ruime arbeidsmarkt voor Beveiliger, terwijl die arbeidsmarkt in Zuidoost krap is. Werkgevers in Noord en Oost hebben te maken met een ruime arbeidsmarkt voor Coördinator beveiliging, terwijl deze in Noordwest krap is. In bijlage 1 is ook het werkgeversperspectief op het niveau van de 30 arbeidsmarktregio s weergegeven in de kolommen werkgever. De typering van de arbeidsmarkt varieert van ruim (bv. Twente) tot krap (bv. Rivierenland). 15

16 Bijlage 1 - Arbeidsmarktperspectieven naar district en regio Arbeidsmarktperspectief Beveiliger (2) Coördinator (3) District WP 2012 leerling werkgever WP 2012 leerling werkgever 1. Noord = = 180 =/- =/+ 2. Oost = = 290 =/- =/+ 3. Middenwest = =/+ 460 = = 4. Noordwest = = 510 =/+ =/- 5. Zuidwest = = 400 = = 6. Zuidoost = =/- 310 = = Totaal = = = = Regio Groningen = = 80 =/- = Friesland 910 =/- =/+ 50 =/- =/+ Drenthe 860 = = 50 = = IJsselvechtstreek 700 = = 40 =/- =/+ Twente 690 =/- =/+ 40 =/- =/+ Stedendriehoek 740 =/- =/+ 40 =/- =/+ Midden-Gelderland = = 80 =/- =/+ Zuid-Gelderland 300 =/- =/+ 20 = = Achterhoek 410 = = 20 = = Rivierenland 690 =/+ =/- 40 =/+ =/- Flevoland 940 =/- =/+ 50 =/- =/+ Gooi- en Vechtstreek 380 = = 20 = =/+ Midden-Utrecht =/+ =/- 110 = = Oost-Utrecht 590 = =/+ 30 =/- =/+ Noord-Holland Noord 810 =/- =/+ 50 = =/- Zuid-Kennemerland 590 =/- =/+ 30 = =/+ Zaanstreek/Waterland 870 =/- =/+ 50 = = Groot Amsterdam =/+ =/- 370 =/+ =/- Holland Rijnland 750 =/- =/+ 40 =/- =/+ Midden-Holland 330 =/- =/+ 20 =/+ = Haaglanden =/- =/+ 170 = = Rijnmond = = 270 = =/- Drechtsteden 630 =/- =/+ 40 =/- =/+ Zeeland 630 = = 40 = = West-Brabant 950 = = 60 = = Midden-Brabant 540 =/- =/+ 30 = = Noordoost-Brabant = =/- 70 = = Zuidoost-Brabant =/+ =/- 110 = = Noord- en Midden-Limburg 580 = = 30 =/- =/+ Zuid-Limburg = = 70 =/+ = 16

17 Bijlage 2 - Methodiekbeschrijving Voor het in beeld brengen van de verwachte arbeidsmarktsituatie voor particuliere beveiligingsfuncties is op sommige punten afgeweken van de methodiek die binnen het reguliere arbeidsmarktmodel ECABO gehanteerd wordt. De reden voor het gebruik van alternatieve methodieken heeft voor een belangrijk deel te maken met het unieke karakter van de branche particuliere beveiliging. De werkgelegenheid in de branche particuliere beveiliging is sterk geconcentreerd bij enkele grote werkgevers. Naast het reguliere onderwijs, speelt het particuliere onderwijs ook een belangrijke rol binnen het aanbod voor particuliere beveiligingsfuncties. Binnen de beveiligingsfuncties hoeft er slechts beperkt rekening te worden gehouden met overige aanbodcategorieën en substitutieprocessen. De reden hiervoor is dat iedere werknemer gecertificeerd moet zijn. Het gebruik van een andere methodiek heeft uiteindelijk ook gevolgen voor de wijze waarop de indicatoren voor de arbeidsmarktperspectieven berekend worden. In het vervolg van deze beschrijving wordt nader ingegaan op de verschillende deelmodellen voor de particuliere beveiliging. Vraag Binnen het onderdeel vraag wordt de totale toekomstige vraag niet uitgedrukt in vacatures, maar in het aantal baanopeningen. Met behulp van het aantal baanopeningen wordt inzichtelijk gemaakt hoe groot de totale wervingsbehoefte voor particuliere beveiligingsfuncties is gedurende een bepaalde periode. De wervingsbehoefte bestaat uit: Uitbreidingsvraag: de uitbreidingsvraag geeft de toe- of afname weer in de werkgelegenheid van een branche. Neemt de totale werkgelegenheid toe, dan is er sprake van een positieve uitbreidingsvraag. Indien de totale werkgelegenheid afneemt, dan is er sprake van een negatieve uitbreidingsvraag. Vervangingsvraag: de vervangingsvraag geeft de vraag weer naar nieuwe arbeidskrachten, die ontstaat als gevolg van de vervanging van personeel dat uitstroomt, bijvoorbeeld vanwege pensionering of arbeidsongeschiktheid. Werkgelegenheid particuliere beveiligingsfuncties Het uitgangspunt voor het in beeld brengen van de baanopeningen is het huidige aantal werkzame personen binnen een particuliere beveiligingsfunctie. Om deze gegevens inzichtelijk te maken is gebruik gemaakt van verschillende bronnen: Heliview 7, Rijnland advies 8, LISA en het Sociaal Statistisch Bestand. Daarnaast is hierbij ook gebruik gemaakt van een enquête onder leerbedrijven door ECABO over particuliere beveiligingsfuncties. Voor het aantal werkzame personen binnen de particuliere beveiligingsfuncties binnen de particuliere beveiligingsbranche is uitgegaan van de onderzoeksresultaten van Heliview. Op basis van de enquête is het aandeel werkzame personen dat binnen de particuliere beveiligingsbranche daadwerkelijk actief is in een beveiligingsfunctie vastgesteld. Door dit aandeel te combineren met de gegevens van Heliview is het totaal aantal werkzame personen binnen de particuliere beveiligingsbranche bepaald. Op basis van de enquête is het aandeel particuliere beveiligingsfuncties dat actief is buiten de particuliere beveiligingsbranche vastgesteld 9. Door dit aandeel te leggen op de gegevens van Heliview Research (2012), Ontwikkelingen in de beveiligingsbranche - Kwantitatieve branchescan beveiligingssector Particuliere beveiliging 2011 Rijnland Advies (2009), Onderzoek arbeidsmarkt in de Particuliere beveiliging ECABO Hierbij is aangenomen dat de enquêterespons een representatief beeld geeft van de realiteit. 17

18 Heliview wordt een raming verkregen van het totaal aantal werkzame personen binnen particuliere beveiligingsfuncties. Voor de regionale verdeling van de werkgelegenheid binnen de branche particuliere beveiliging is gebruik gemaakt van de gegevens van LISA en SSB. Met behulp van de LISA gegevens is de regionale werkgelegenheid naar vestigingsplaats in beeld gebracht, terwijl op basis van het SSB de regionale werkgelegenheid naar woonplaats in beeld gebracht is. Beide bronnen zijn uiteindelijk met elkaar gecombineerd om de uiteindelijke regionale verdeling van de werkgelegenheid binnen de branche particuliere beveiliging te verkrijgen. Voor de regionale verdeling van de werkgelegenheid buiten de branche particuliere beveiliging is gebruik gemaakt van de gegevens van LISA. De regionale gegevens van de particuliere beveiligingsbranche en de overige sectoren zijn gecombineerd met de aandelen particuliere beveiligingsfuncties binnen en buiten de particuliere beveiligingsbranche, om een raming te verkrijgen van de regionale werkgelegenheid naar beveiligingsfuncties. Op basis van de enquêteresultaten is de werkgelegenheid binnen particuliere beveiligingsfuncties naar geslacht en leeftijd inzichtelijk gemaakt. Uitbreidingsvraag Voor de uitbreidingsvraag is op het niveau van Nederland gebruik gemaakt van een trendanalyse van de gerealiseerde werkgelegenheidsgegevens binnen de particuliere beveiligingsbranche. Daarnaast is op basis van deskresearch en informatie van branche-experts in beeld gebracht welke externe factoren gedurende de periode een rol spelen. Op basis van deze kwantitatieve en kwalitatieve inzichten zijn er vervolgens aannames gemaakt over de verwachte uitbreidingsvraag. Voor de regionale uitbreidingsvraag zijn naast de landelijke vooruitzichten ook regionale verschillen in de gerealiseerde werkgelegenheidsontwikkeling binnen de particuliere beveiligingsbranche meegenomen. Hierbij is gebruik gemaakt van de gegevens van LISA. Vervangingsvraag Voor het in beeld brengen van de vervangingsvraag is gebruik gemaakt van gegevens uit de enquête. Binnen de enquête is een vraag opgenomen over de jaarlijkse uitstroom van werkzame personen binnen beveiligingsfuncties. Hierbij is onderscheid gemaakt naar leeftijd. Deze gegevens over de jaarlijkse uitstroom naar leeftijd zijn gecombineerd met de werkgelegenheidsgegevens binnen particuliere beveiligingsfuncties naar leeftijd. Daarbij is aangenomen dat de jaarlijkse uitstroom uit de particuliere beveiligingsfuncties jaarlijks toeneemt, als gevolg van de vergrijzing. Het aandeel ouderen neemt relatief sterk toe, hetgeen een grotere vervangingsvraag tot gevolg heeft. Dit is echter een geleidelijk proces; het aandeel jongeren is binnen de particuliere beveiligingsfuncties ten opzichte van de totale economie namelijk relatief groot. Aanbod Voor het inzichtelijk maken van de ontwikkelingen aan de aanbodzijde voor particuliere beveiliging wordt gebruik gemaakt van een soortgelijke module als in het arbeidsmarktmodel ECABO. Op het gebied van onderwijs en niet-werkende werkzoekenden zijn voor de particuliere beveiligingsfuncties dezelfde gegevens voorhanden als voor de overige ECABO-richtingen. De onderwijsmodule voor de particuliere beveiligingsfuncties is wel uitgebreider, aangezien er ook rekening dient te worden gehouden met het aanbod uit het particuliere onderwijs. Voor leerlingen binnen het regulier onderwijs wordt gebruik gemaakt van de gegevens van DUO. Voor leerlingen binnen het particuliere onderwijs wordt gebruik gemaakt van gegevens van SVPB. Voor gediplomeerden, van zowel regulier als particulier onderwijs, wordt gebruik gemaakt van de gegevens van SVPB. 18

19 Gegevens over interne doorstroom en bestemmingen zijn beschikbaar voor het regulier onderwijs. Dergelijke gegevens zijn voor het particulier onderwijs niet voorhanden. Binnen de aanbodmodule is aangenomen dat deze van het regulier onderwijs een goede indicatie geven voor het particulier onderwijs. Confrontatie aanbod en vraag Als gevolg van de andere aanpak voor het in beeld brengen van de verwachte ontwikkelingen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt, wordt er binnen het model voor de particuliere beveiligingsfuncties ook gebruik gemaakt van een andere indicator voor de verwachte arbeidsmarktsituatie eind Voor de indicator van de richting particuliere beveiliging is aangesloten bij de indicator die het ROA 10 gebruikt voor het in beeld brengen van de aansluiting tussen de onderwijs en arbeidsmarkt. Arbeidsmarktperspectief recent gediplomeerden Op basis van de nieuwe indicator wordt gekeken naar de verhouding tussen het aantal baanopeningen als percentage van de totale werkgelegenheid in 2012 en de arbeidsmarktinstroom van recent gediplomeerden als percentage van de totale werkgelegenheid in 2012, plus het aantal kortdurig niet-werkende werkzoekenden op een specifiek peilmoment als percentage van de totale werkgelegenheid in Naarmate de indicator groter is dan 1 is er sprake van een relatief ruime arbeidsmarkt, terwijl een indicator kleiner dan 1 juist een relatief krappe arbeidsmarkt weergeeft. Bij het bepalen van de perspectieven van recent gediplomeerden wordt gekeken naar de verhouding tussen vraag en aanbod voor de situatie vijf jaar vooruit (t+5). De indicator voor recent gediplomeerden kan de volgende waarden aannemen: =/+ Ruim voldoende = Voldoende =/- Matig Een belangrijk aandachtspunt bij de interpretatie van de indicator is dat de insteek is, om het arbeidsmarktperspectief weer te geven voor mensen die nog met een opleiding binnen de particuliere beveiliging willen beginnen. Gezien het relatief hoge aantal BBL-leerlingen binnen de sector is dit een belangrijk aandachtspunt. Werkgevers starten normaal gesproken alleen een BBL-traject op als er daadwerkelijk ook behoefte aan is. De indicator kan daarmee gezien worden als een kans op een baan of BBL-traject binnen de particuliere beveiligingsfuncties. Werkgeversperspectief Voor werkgevers geldt ongeveer het omgekeerde perspectief van recent gediplomeerden. Het verschil met recent gediplomeerden is dat hier over een periode van 5 jaar wordt gekeken, terwijl voor werkgevers slechts 1 jaar vooruit (t+1) wordt gekeken. De indicator voor de arbeidsmarktruimte kan de volgende waarden aannemen: =/+ Ruim = Gemiddeld =/- Krap 10 De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2016, ROA, december