Kwantitatieve tekorten in het primair onderwijs: Hoe lossen we ze op?

Transcriptie

1 Kwantitatieve tekorten in het primair onderwijs: Hoe lossen we ze op? Frank Cörvers UvT/Reflect CAOP (Leerstoel Onderwijsarbeidsmarkt) UM/ROA NEIMED (Leerstoel Demografische transitie)

2 Aanleiding Verwachte tekorten op de arbeidsmarkt PO in 2020 door: Minder krimp en weer groei aantal leerlingen Uitstroom 55+ Minder afgestudeerden van de PABO

3 Onvervulde vraag in fte in procenten van de werkgelegenheid leraren plus directeuren primair onderwijs, 2020 Bron: Centerdata

4 HBO leraar basisonderwijs: verwachtingen tot 2020 Bron: ROA (AIS) Arbeidsmarktprognose variabele Indicator Aantal Totaal % 6 jr. Gem. jaarlijks % Typering verwachte uitbreidingsvraag tot ,1 erg laag verwachte vervangingsvraag tot ,1 hoog verwachte baanopeningen tot ,1 gemiddeld verwachte instroom van schoolverlaters tot laag ITKP toekomstige knelpunten personeelsvoorziening in ,97 groot ITA toekomstige arbeidsmarktsituatie in ,96 goed loopbaanperspectief 1,37 matig uitwijkmogelijkheden naar beroepsgroep 2,71 erg laag uitwijkmogelijkheden naar sector 1,86 erg laag conjunctuurgevoeligheid 0,74 erg laag

5 HBO leraar basisonderwijs: situatie afgestudeerden in 2015 Bron: ROA (AIS) Schoolverlaters variabele Aantal % Typering participatie in vervolgopleiding, studie 10 laag werkloosheid 4 laag intredewerkloosheid van 4 maanden of langer 12 gemiddeld vast dienstverband 20 erg laag flexibel werk 80 erg hoog deeltijd arbeid, minder dan 12 uur 4 gemiddeld deeltijd arbeid, 12 tot 20 uur 10 hoog deeltijd arbeid, 20 tot 35 uur 41 hoog voltijd arbeid, 35 uur en meer 45 gemiddeld gemiddelde leeftijd 24 laag buiten de vakrichting 10 laag onderbenutting 9 erg laag spijt van de gevolgde opleiding 13 laag gemiddeld bruto maandloon 2060 laag voor hbo gemiddeld aantal uren per week 31 gemiddeld midden- en klein bedrijf 64 hoog niet-westerse allochtonen 2 laag

6 Onderwijsarbeidsmarkt is gesloten Sterke 1-op-1 relatie tussen opleiding en beroep: hoger risico op varkenscyclus Beperkte mobiliteit met andere segmenten Risico op afwijkende beloningsverhoudingen Telkens weer tekorten bij aantrekkende economie en arbeidsmarkt Uitruil kwantiteit en kwaliteit als aanpassingsmechanisme, o.a. onbevoegde leraren 6

7 Andere kenmerken Weinig mannen en allochtonen Salariëring relatief laag Veel deeltijd Carrièreperspectief beperkt Imago gedaald Zelfbeeld leraren en lio s laag Hoge werkdruk Geringe regionale en baanmobiliteit. 7

8 Positieve ontwikkelingen Functiemix en carrièreperspectief Kwaliteit PABO verbetert Veel aandacht voor professionalisering en inductietrajecten Veel aandacht voor functioneren van schoolleider Lerarenregister (?). 8

9 Voorspellen is moeilijk 9

10 Geen tekorten, maar fricties die leiden tot aanpassingsprocessen: tekorten zullen zich niet manifesteren 10

11 Bedenk wat scholen gaan doen om vacatures op te vullen Probeer dit te faciliteren als het gewenst is. Hoe? Af te remmen als het echt ongewenst is. Hoe? Pas hierbij op om scholen niet in grote problemen te brengen.

12 Voorbeelden gewenst (hoe?) Marktconforme beloning (vooral voor mannen van belang) en arbeidsvoorwaarden/-omstandigheden (voorbereiding, scholing, etc.) Status- en imagoverbetering Alternatieve routes naar leraarschap en zij-instroom stimuleren Onbenut arbeidspotentieel, incl. uren opplussen, regionale mobiliteit, gepensioneerden (uitzend, payroll), buitenlandse (Vlaamse) leraren Meer mannen (plusuren extra belonen), meer allochtonen Minder uitstroom o.a. door verbetering personeelsbeleid, incl. sterke rol schoolleider Minder uitstroom door betere kwaliteit van instroom van jonge leraren (?), en (nog) langer in dienst houden oudere leraren Minder uitstroom door succesvolle inductietrajecten Groenpluk uit verschillende opleidingen (pedagogiek, psych., etc.) Grotere klassen (?) Andere, innovatieve lesvormen met besparing op fte (?)..

13 Voorbeelden ongewenst Concurrentie op arbeidsvoorwaarden tussen scholen en regio s Meer onbevoegden voor de klas door uitruil kwantiteit en kwaliteit Meer onbekwamen voor de klas door uitruil kwantiteit en kwaliteit Minder uren voor IB en RMT door krapte Inzet van schoolleiders door krapte Voorkomen van ontevredenheid onder huidige leraren door betere arbeidsvoorwaarden zij-instroom Grotere klassen met grotere werkdruk en meer uitval/uitstroom