omgevingsanalyse WONEN Sint-Lievens-Houtem

Transcriptie

1 omgevingsanalyse WONEN

2 INTERNE ANALYSE... 7 Hoofdstuk 1. Overheden Vlaamse overheid Provinciale overheid Gemeentelijke overheid OCMW Hoofdstuk 2. Sociale Woonorganisaties De sociale huisvestingsmaatschappijen De erkende sociale verhuurkantoren De huurdersbonden Hoofdstuk 3. SOLVA EXTERNE ANALYSE INLEIDING Deel I. Situering gemeente Hoofdstuk 1. Algemeen Hoofdstuk 2. Gewestplan Overzicht Woonuitbreidingsgebieden Hoofdstuk 3. Structuurplannen Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Ruimtelijke structuur volgens Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan A. Deelruimten B. Structuur van de woongebieden Deel II. Statistische gegevens Steunpunt Sociale Planning Deel III. Kaart statistische sectoren Deel IV. Kaart gemeenten provincie VRAAG NAAR WOONGELEGENHEDEN Deel I. Bevolking Hoofdstuk 1. Bevolkingsaantal en evolutie - bevolkingsdichtheid Bevolkingsaantal en evolutie Bevolkingsdichtheid Hoofdstuk 2. Bevolkingsevolutie naar leeftijd Algemeen Leeftijdscategorie 0 19 jaar (groene druk) Leeftijdscategorie jaar Leeftijdscategorie jaar (en grijze druk) Leeftijdscategorie 80 plus (interne vergrijzing) Hoofdstuk 3. Natuurlijke loop van de bevolking Hoofdstuk 4. Bevolkingsprognose Open bevolkingsprognose A. Algemeen B. Leeftijdscategorie 0 19 jaar

3 C. Leeftijdscategorie jaar D. Leeftijdscategorie jaar E. Leeftijdscategorie 80-plus Gesloten bevolkingsprognose Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Gesloten bevolkingsprognose Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Deel II. Huishoudens Hoofdstuk 1. Aantal en evolutie Hoofdstuk 2. Alleenstaanden - gezinnen met kinderen - éénoudergezinnen Alleenstaanden Gezinnen met kinderen Eénoudergezinnen Hoofdstuk 3. Prognose huishoudens Open huishoudensprognose A. Algemeen B. Alleenstaanden C. Huishoudens met 2 personen D. Huishoudens met 3 personen E. Huishoudens met meer dan 3 personen Gesloten gezinsprognose volgens het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Gesloten huishoudensprognose Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Deel III. Woonbehoefte Deel IV. Woonstabiliteit en verhuisbewegingen Hoofdstuk 1. Woonstabiliteit Hoofdstuk 2. Verhuisbewegingen Deel V. Sociale huisvesting AANBOD VAN WOONGELEGENHEDEN Deel I. Woongelegenheden Hoofdstuk 1. Aantal en type Hoofdstuk 2. Woonkwaliteit Hoofdstuk 3. Ouderdom woningen Hoofdstuk 4. Eigendomsstatuut Deel II. Renovatie- en bouwintensiteit Deel III. Onbebouwde percelen Deel IV. Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Hoofdstuk 1. De gewenste ruimtelijke structuur van de woongebieden Hoofdstuk 2. De gewenste ruimtelijke structuur van de deelruimten Bavegem Letterhoutem Vlierzele-Zonnegem Strijmeers Hoofdstuk 3. De gewenste bestemming van de woonuitbreidingsgebieden Deel V. Sociale huisvesting Hoofdstuk 1. Zittende huurders Hoofdstuk 2. Bindend sociaal objectief Gemeentelijk objectief voor sociale huurwoningen A. Algemeen

4 B. Samengevat C. Specifiek voor Objectief voor sociale koopwoningen en kavels: A. Algemeen B. Specifiek voor Hoofdstuk 3. Gerealiseerde sociale projecten sinds de nulmeting Sociale huurwoningen Sociale koopwoningen Sociale kavels Totaal Hoofdstuk 4. Invulling nog te realiseren sociale projecten De aansnijding van woonuitbreidingsgebieden Actieprogramma gronden Vlaamse besturen Verhuur door het Sociaal Verhuurkantoor van huurwoningen voor een duur van meer dan 9 jaar Het voorkooprecht voorzien in de Vlaamse Wooncode en de lopende projecten van de sociale huisvestingsmaatschappij in woongebied Besluit BETAALBAARHEID WONEN Deel I. Socio-economische gegevens Deel II. Verkoopprijzen en transacties Hoofdstuk 1. Gewone woonhuizen Gemiddelde verkoopprijs Mediaanprijs Aantal transacties Hoofdstuk 2. Appartementen, flats en studio s Gemiddelde verkoopprijs Mediaanprijs Aantal transacties Hoofdstuk 3. Villa s, bungalows en landhuizen Gemiddelde verkoopprijs Mediaanprijs Aantal transacties Hoofdstuk 4. Bouwgrond Gemiddelde verkoopprijs Mediaanprijs Aantal transacties Hoofdstuk 5. Vergelijking gemiddelde verkoopprijzen WOONKWALITEIT Deel I. Leegstand Deel II. Verwaarlozing, ongeschiktheid en onbewoonbaarheid Deel III. Registeropmaak, inventarisbeheer en heffingen Deel IV. Analyse registers en aangevraagde onderzoeken

5 PREMIES Deel I. Overzicht Deel II. Premies Wonen-Vlaanderen Hoofdstuk 1. Toegekende premies Hoofdstuk 2. Aangevraagde premies Deel III. Gemeentelijke premies Hoofdstuk 1. bedragen Hoofdstuk 2. aantallen

6 6

7 INTERNE ANALYSE 7

8 Hoofdstuk 1. Overheden 1. Vlaamse overheid Het beleidsdomein Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed is één van de 13 beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid. Het bestaat uit: Ruimte-Vlaanderen (het vroegere departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed); drie agentschappen zonder rechtspersoonlijkheid: Wonen-Vlaanderen; Onroerend Erfgoed; Inspectie RWO; één agentschap met rechtspersoonlijkheid: de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen; twee strategische adviesraden: Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening Onroerend Erfgoed, doorgaans de SARO genoemd; de Vlaamse Woonraad. 2. Provinciale overheid De provincies hebben in principe geen bevoegdheden toebedeeld gekregen in de Vlaamse Wooncode. Desalniettemin voeren provincies een provinciaal woonbeleid. Meer specifiek verstrekken provincies 1 : subsidies aan gemeenten of OCMW ter uitvoering van het lokaal woonbeleid; De Intergemeentelijke Woonwijzer ontvangt vanwege de provincie subsidies voor noodwoningen, rookmelders en co-melders. cijfer- en statistisch kaartmateriaal; communicatiemateriaal voor de burger; procesbegeleiding bij de opstart van een lokale woonraad of bij de opmaak van een lokaal woonplan; vorming voor huisvestingsambtenaren. 1 Handboek Lokaal Woonbeleid, Politeia, Brussel,

9 3. Gemeentelijke overheid De gemeenten hebben in de Vlaamse Wooncode een dubbele rol toebedeeld gekregen. Enerzijds is de gemeente de coördinator van het lokaal woonbeleid. Anderzijds heeft de gemeente een aantal uitvoerende taken op het vlak van woonbeleid. De coördinerende rol bestaat onder meer uit: de organisatie van het lokaal woonoverleg: een overleg op regelmatige basis tussen de lokale woonactoren (gemeente, OCMW, sociale woonorganisaties) met het oog op de voorbereiding of uitvoering van het lokaal woonbeleid; het opstellen van een woonplan; het uitvoeren van het grond- en pandenbeleid. De uitvoerende rol van de gemeente bestaat uit: het leveren van een bijdrage tot betaalbaar bouwen en wonen door: advisering in sociale woningbouwprojecten; vertegenwoordiging van gemeente en/of OCMW in een sociale huisvestingsmaatschappij; het uitvoeren van het bindend sociaal objectief voor sociale woningen; de kwaliteitsbewaking van de woningvoorraad door het: ongeschikt of onbewoonbaar verklaren van woningen; bijhouden van een leegstandsregister; afleveren van conformiteitsattesten; de klantgerichte dienstverlening. De gemeente heeft voor de realisatie van haar verplichte en facultatieve bevoegdheden inzake woonbeleid een samenwerkingsverband afgesloten: de Intergemeentelijke Woonwijzer. Dit is een vereniging zonder rechtspersoonlijkheid tussen de gemeenten Erpe-Mere, Haaltert, Herzele en. Het project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse en provinciale overheid. De activiteiten van de Intergemeentelijke Woonwijzer bestaan uit: het ontwikkelen van een gemeentelijke en intergemeentelijke beleidsvisie waarin bijzondere aandacht is voor de verschillende acties op het lokale niveau; het organiseren van woonoverleg op verschillende niveaus en tussen verschillende actoren; het aanbieden van basisinformatie; 9

10 het verbeteren van de kwaliteit van het woonpatrimonium; het nemen van initiatieven inzake eocologisch-, energiebewust- en meegroeiwonen; het verbeteren van de positie van de zwakke huurder op de private huurmarkt. De Intergemeentelijke Woonwijzer heeft: een beheerscomité met vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten belast met het beheer van de interlokale vereniging; een stuurgroep, dit zijn de ambtenaren van de deelnemende gemeenten belast met de dagelijkse werking van de interlokale vereniging. Het personeelsbestand van de Intergemeentelijke Woonwijzer bestaat uit een wooncoördinator en vier huisvestingsambtenaren. 4. OCMW De dienstverlening rond wonen vanuit het OCMW kan ingedeeld worden in drie categorieën: financiële ondersteuning bij het vinden en betrekken van een woning; de uitbouw van een betaalbaar woningenaanbod; het leveren van bemiddelings- en begeleidingsinspanningen om inwoners te huisvesten. In beschikt het OCMW over een aantal noodwoningen. Hoofdstuk 2. Sociale Woonorganisaties 1. De sociale huisvestingsmaatschappijen De Vlaamse Wooncode beschouwt de sociale huisvestingsmaatschappijen als de bevoorrecht uitvoerders van het Vlaamse woonbeleid. Het Kaderbesluit Sociale Huur bepaalt het werkingskader van de sociale huisvestingsmaatschappijen: het omschrijft wie zich kan inschrijven, hoe de toewijzing moet gebeuren, hoe de huurprijs moet worden berekend, In is de Sociale Huisvestingsmaatschappij Denderstreek actief. 2. De erkende sociale verhuurkantoren Binnen de sociale woonorganisaties hebben de erkende sociale verhuurkantoren de specifieke opdracht woningen op de private huurmarkt in te huren en ze onder te verhuren aan sociaal zwakke huurders. Voor hun werkwijze (toelatingsvoorwaarden, toewijzingssysteem) vallen de erkende sociale verhuurkantoren onder het Kaderbesluit Sociale Huur van 12 oktober

11 Het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen is actief in. Er is een trefpunt voorzien in het gebouw van het OCMW. 3. De huurdersbonden De huurdersbonden geven juridisch advies op maat aan huurders van de private en sociale huurmarkt. De Intergemeentelijke Woonwijzer heeft een collectief abonnement met de huurdersbond. Dit betekent dat de organisatie en haar medewerkers één jaar lang onbeperkt telefonisch huuradvies kan krijgen. Verder ontvangt de Intergemeentelijke Woonwijzer doorverwijsbrieven waardoor ze huurders gratis kan doorverwijzen naar de spreekuren van de huurdersbonden. Hoofdstuk 3. SOLVA SOLVA is het intergemeentelijk samenwerkingsverband voor ruimtelijke ordening en socioeconomische expansie voor Aalst, Brakel, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lede, Lierde, Maarkedal, Ninove, Oosterzele, Oudenaarde, Ronse,, Wortegem-Petegem, Zingem, Zottegem en Zwalm. In faciliteert Solva de sociale woningbouw door de aankoop van gronden en advisering bij de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen. 11

12 12

13 EXTERNE ANALYSE 13

14 INLEIDING 14

15 Deel I. Situering gemeente Hoofdstuk 1. Algemeen ligt in het zuidelijk deel van de provincie Oost-Vlaanderen, net buiten de Vlaamse Ruit. De gemeente behoort administratief tot het arrondissement Aalst. De buurgemeenten zijn Wetteren, Lede (in het noorden), Erpe-Mere (in het oosten), Herzele, Zottegem (in het zuiden) en Oosterzele (in het westen). is gelegen langsheen de E40 en wordt doorkruist door de N462 (Wetteren-Zottegem-Brakel). De gemeente telt vijf deelgemeenten:, Bavegem, Letterhoutem, Vlierzele en Zonnegem. is hectare groot en telt inwoners. 2 3 De gemiddelde bevolkingsdichtheid bedraagt 375 inw./km². De bevolkingsdichtheid ligt lager dan deze van het arrondissement Aalst en de provincie Oost-Vlaanderen. Morfologisch kan gesitueerd worden in een overgangsgebied tussen enerzijds het verstedelijkt gebied van de vijfhoek Gent, Antwerpen, Leuven, Brussel, Aalst (Vlaamse Ruit) en anderzijds het landsgedeelte ten zuiden van Zottegem waar de open ruimte nog in grote mate domineert boven de bebouwde ruimte. valt onder de stedelijke invloedssfeer van Gent en Aalst. Sint-Lievens- Houtem is gesitueerd in een gebied dat wordt gekenmerkt door een sterke verlinting die zich grosso modo uitstrekt tussen de steden Gent, Oudenaarde en Aalst. Deze verlinting is vooral een gevolg van het suburbanisatieproces van wonen en economische activiteiten dat zich voltrok de laatste decennia. Deze nederzettingsvorm doet zich met name voor als een lintvormige uitgroei van de historische nederzettingsstructuren langs uitgeruste wegen en neemt soms de vorm aan van aaneengerijgde woonkernen (vb. en Letterhoutem). 2 Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan. 3 Lokale statistieken FOD Economie. 15

16 Hoofdstuk 2. Gewestplan 1. Overzicht woongebied woongebied met landelijk karakter woonuitbreidingsgebied agrarisch gebied landschappelijk waardevol agrarisch gebied industriegebied gebieden voor ambachtelijke bedrijven en kmo s parkgebied bufferzone natuurgebied recreatiegebied gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut ontginningsgebied met nabestemming landbouw 16

17 2. Woonuitbreidingsgebieden 1. WUG Polbroek 2. WUG Kloosterstraat 3. WUG s Hondshuffel 4. WUG Krabbenijk 5. WUG Lege Hellesemweg 6. WUG Vlierstraat 7. WUG Binnenstraat-Oordegemstraat 17

18 1. Woonuitbreidingsgebied Polbroek 2. Woonuitbreidingsgebied Kloosterstraat 18

19 3. Woonuitbreidingsgebied s Hondshuffel 4. Woonuitbreidingsgebied Krabbenijk 19

20 5. Woonuitbreidingsgebied Lege Hellesemweg 6. Woonuitbreidingsgebied Vlierstraat 20

21 7. Woonuitbreidingsgebied Binnenstraat-Oordegemstraat LEGENDE 21

22 Hoofdstuk 3. Structuurplannen 1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen duidt aan als gemeente van het buitengebied. Vlaanderen De kwalificering als buitengebied houdt in dat: - het wonen geconcentreerd moet worden in de woonkernen en hoofddorpen; - de verdere groei van de linten en verspreide bebouwing wordt tegengegaan; - voor de gehele provincie Oost-Vlaanderen slechts 39 van de nieuw te bouwen woningen in de kernen van het buitengebied mogen worden opgericht; 22

23 - in de kernen van het buitengebied een woningdichtheid van 15 woningen per hectare wordt nagestreefd; - multifunctionaliteit en verweven van functies voorop staan in de woonkernen en hoofddorpen. 2. Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS) situeert de gemeente op de grens tussen het Zuidelijk open ruimtegebied en het Oostelijk Rastergebied. Verder duidt het PRS aan als: - hoofddorp: ; - woonkern: Bavegem, Letterhoutem en Vlierzele. Het PRS maakt geen melding van Zonnegem. Wat het wonen betreft, maakt het PRS geen onderscheid tussen de hoofddorpen en woonkernen. Voor beide categorieën geldt dat: - maximum 39 van de bijkomende woningen in het buitengebied gerealiseerd kan worden; - bijkomende woningen, lokale diensten en kleinhandel in de woonkernen en hoofddorpen worden opgevangen. Inbreiding staat hierbij voorop; - de aard en de omvang van de ontwikkelingen moeten afgestemd zijn op het niveau van de kern; - gestreefd wordt naar een multifunctionele ontwikkeling, verweving van functies, een gedifferentieerde woningvoorraad en een woningdichtheid van 15 woningen per hectare; - in buitengebiedkernen werken aan kwaliteit belangrijker is dan kwaliteit. 23

24 3. Ruimtelijke structuur volgens Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan A. Deelruimten Het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) deelt de gemeente op in 5 deelruimten. 1. Deelruimte 2. Deelruimte Bavegem 3. Deelruimte Letterhoutem 4. Deelruimte Vlierzele - Zonnegem 5. Deelruimte Strijmeers 24

25 Bavegem Letterhoutem 25

26 Vlierzele-Zonnegem Strijmeers 26

27 B. Structuur van de woongebieden In kunnen een zestal nederzettingsstucturen onderscheiden worden: de kerngebieden en Bavegem, de kleinere kernen Vlierzele-Zonnegem en Letterhoutem, de gehuchten, de lintbebouwing en de kleine woongroeperingen. De kerngebieden - Het historisch kerngebied van met vier woonlobben De kern van is duidelijk georiënteerd rond een centraal gelegen marktplein. De omgeving van dit plein fungeert als centrum van de gemeente omwille van de aanwezige winkels en dienstverleningsinstellingen. Rond dit plein en in de aangrenzende straten primeert gesloten bebouwing. Dit centrumgebied wordt op twee plaatsen onderbroken door een waterloop, met name de Kousmakersbeek ten westen van het marktplein en de Cotthembeek ten oosten van het marktplein. Vooral de Cotthembeek met het bijhorende groengebied achter de kerk zorgt voor een ruimtelijke kwaliteit binnen het bestaand woonweefsel die in de toekomst nog beter benut kan worden. Vanaf de jaren 1960 kwamen, aansluitend op dit historisch kerngebied, een viertal woonlobben tot ontwikkeling. Zo werd de oorspronkelijke hofkouter ten noorden van het marktplein praktisch volledig verkaveld (Schoolstraat, Senator Verbrugghenlaan). Ook de Molenkouter ten oosten van de Cotthembeek raakte grotendeels bebouwd door de realisatie van een aantal grootschalige verkavelingen tussen Molenkouter en de Krabbenijkstraat. Een derde woonlob bevindt zich ten zuidwesten van het marktplein en omvat het vroegere rijgehucht Hoeksken. De laatste woonlob omvat het gebied tussen Polbroek en de Cotthembeek en is nog volop in realisatie. - Kerngebied Bavegem met geïndustrialiseerde flank Het historisch kerngebied van Bavegem situeert zich op de kruising van de Kerkkouterstraat met de Sint Antoniusstraat. Door de aanleg van de Wettersesteenweg werd een nieuwe schil toegevoegd aan het historisch kerngebied. De verkaveling van de oorspronkelijke dorpskouter ten noorden van de Kerkkouterstraat vanaf de jaren 1960 zorgde voor een nieuwe toevoeging aan het woonweefsel van de kern. Door de vestiging van een aantal grootschalige bedrijven verkreeg de rand van het kerngebied een geïndustrialiseerd uitzicht. Bavegem telt een beperkt aantal kerngebonden handelszaken en voorzieningen. De kleinere kernen Letterhoutem, Vlierzele en Zonnegem vormen de knopen binnen een breed uitgesponnen web van woonlinten die de nederzettingsstructuur van het noordoostelijk deel van de gemeente typeren. Het zijn kleine entiteiten met een klein aantal kerngebonden handelszaken gericht op primaire goederen en een beperkt voorzieningenpakket. De kern van Letterhoutem sluit aan bij de bebouwing langsheen de Molenkouter, die op zijn beurt de verbinding vormt met het centrumgebied van. De kerngebonden bebouwing strekt zich uit langsheen de assen Klein-Zottegem en Kerkstraat- 27

28 Letterhoutemdorp. Het beeld van deze vrij compacte kern wordt gedomineerd door de kerk en de historische hoeve Sint Pietershof. Via een woonlint met vooral open bebouwing is de kern van Letterhoutem verbonden met Vlierzele. Vlierzele omvat een iets ruimer gebied met kerngebonden bebouwing namelijk vanaf Vlierzeledorp tot aan de L.P. Boonstraat. De gesloten bebouwing situeert zich voornamelijk ter hoogte van Vlierzeledorp en aan de kruising van de L.P. Boonstraat met de Oordegemstraat. Door de bebouwing langsheen de Gentsestraat en Tomt is de historische kern van Zonnegem verbonden met Vlierzele. Het is een compacte kern die zich uitstrekt rondom de kerk (Zonnegemdorp) en het begin van de Gentsestraat en de Steenbergstraat. De gehuchten Binnen de gemeente kunnen acht kleinere woongroeperingen onderscheiden worden, met name: - Bussegem: een klein landbouwgehucht aan de rand van het uitgestrekt koutergebied tussen Bavegem en Oordegem, op het einde van de negentiende eeuw voorzien van een tramverbinding met beide dorpskernen. Het telt ongeveer 14 woningen; - Strijmeers: dit klein landbouwgehucht kent zijn oorsprong in de ontginning van het Strymeerschveld, een veldgebied tussen Papegem en Vlierzele. Vanuit een centrale as de huidige straat Strijmeers werden de achterliggende woeste gronden via opstrekkende percelen ontgonnen. De oorspronkelijke rijnederzetting groeide uit tot een klein gehucht. Door de aanleg van de spoorweg werd het gehucht in tweeën gedeeld; - Uilebroek: dit gehucht is ontstaan bij de ontginning van het Uylenbroekveld. Het oorspronkelijk vrij verspreid bebouwingspatroon werd tijdens de voorbije decennia aangevuld met een aantal verkavelingen. Op die manier ontstond een bijna aaneengesloten bebouwde cirkel rond een geïsoleerde landbouwruimte; - Morelgem: een klein landbouwgehucht ontstaan aan de rand van de uitgestrekte kruiskouter ten zuidwesten van Vlierzele; - Cotthem: landbouwgehucht ten zuiden van, langsheen de Cotthembeek. Het sterk golvend landschap, de omringende bospartijen en de talrijk aanwezige achttiende- en negentiende-eeuwse boerenhuisjes geven het gehucht een idyllisch karakter. Momenteel zijn er een drietal horecazaken gevestigd; - Bockstaele: landbouwgehucht ontstaan aan de rand van het uitgestrekt koutergebied tussen de Kousmakers- en Kouterkesbeek. Het gehucht bevat enkele semi gesloten en gesloten hoeven uit eind negentiende begin twintigste eeuw. Het telt ongeveer 23 woningen; - Yshoute: klein landbouwgehucht (ongeveer 13 woningen) ontstaan aan de rand van het koutergebied tussen Bijlokebeek en Kouterkesbeek; - Hoogkouter: dit klein gehucht (geen landbouwgehucht) is gesitueerd op de Hoogkouter. Het telt een veertiental woningen op een beperkte oppervlakte. 28

29 Lintbebouwing Verspreid over de gemeente komen tal van woonlinten voor met een overwegend open bebouwing. Het zijn voornamelijk uitlopers van de kernen of verbindingen tussen de historische kernen. Door deze aaneenschakeling van woonlinten en woonkernen is er een bijna ononderbroken woonband ontstaan die de gemeente van oost naar west doorkruist en enkel doorprikt wordt door de beekvalleien van de Bijlokebeek en de Cotthembeek en twee bovengemeentelijke verkeersstructuren, met name de E40 en de spoorlijn Oostende-Brussel. Lintbebouwing als uitloper van de kernen: - Gekoppeld aan : Hoeksken, Hauwerzele, Ijshouttestraat, Bruisbeke, Wettersesteenweg, Eiland, Molenkouter, Eiland, Broekveld, Balei, Wittinck, Sint Lievensstraat, Diepestraat, Polbroek; - Gekoppeld aan Letterhoutem: Klein Zottegem, Groenestraat, Hasselenbroek, Dries, Windgat, Keiberg, Nederweg/Hagelkouter; - Gekoppeld aan Bavegem: Wettersesteenweg, Hoog-Bavegem, Benedenstraat, Lindestraat; - Gekoppeld aan Vlierzele: Morelgem, Oordegemstraat, Gentse steenweg N9, Tomt; - Gekoppeld aan Zonnegem: Steenbergstraat, Heet. Kleine woongroeperingen Deze woongroeperingen bestaan uit 5 tot 10 woningen. Ze bevatten minder woningen dan de gehuchten. Sommige woongroeperingen hebben voornamelijk een residentiële functie terwijl in andere woongroeperingen ook landbouwbedrijven voorkomen waardoor ze een minder dense structuur hebben. De woongroeperingen van Nederweg, Hemelrijk, Hauwerzele en een deel van de woongroepering Letterbroek zijn op het gewestplan aangeduid als woongebied met landelijk karakter. Kleine woongroeperingen: Polbroek, Espenhoek, Engelse Veld, Hauwerzele, Weehage, Heibosstraat, Letterbroek, Nederweg en Hemelrijk. 29

30 Historische kernen Bavegem Letterhoutem Vlierzele Zonnegem Gehuchten Linten als uitlopers van de kern Woongroeperingen Verspreide woningen 30

31 Deel II. Statistische gegevens Steunpunt Sociale Planning De analyse vermeldt statistische gegevens van het Steunpunt Sociale Planning van de provincie Oost-Vlaanderen. Het Steunpunt Sociale Planning beschikt over geanonimiseerde gegevens van het Rijksregister op basis waarvan de bevolkings- en gezinskubus worden opgebouwd. Deze gegevens kunnen verschillen van de officiële bevolkingscijfers die opgemaakt worden door de FOD Economie ADSEI. De oorzaak van de afwijking is de datum van gegevensaftap van het Rijksregister en de keuze van registers. De informatie uit het Rijksregister onderscheidt de volgende registers: het vreemdelingregister, m.a.w. de buitenlanders die de toelating hebben (tijdelijk) te verblijven in België het bevolkingsregister, m.a.w. de Belgen en buitenlanders die de toelating hebben om zich in België te vestigen het register van de ambtenaren van de Europese Unie (Omzendbrief d.d ) het register van de bevoorrechte vreemdelingen (Koninklijk Besluit d.d betreffende de documenten voor het verblijf in België van bepaalde bevoorrechte vreemdelingen), m.a.w. werknemers van buitenlandse vertegenwoordigingen of van internationale instellingen in België het wachtregister m.a.w. de asielzoekers waarvan de asielaanvraag in onderzoek is het wachtregister voor burgers van de Europese Unie, die een aanvraag tot inschrijvingsattest heeft ingediend, m.a.w. de Europese burgers tussen de inschrijvingsverklaring en de controle van de verblijfplaats V.R. Familielid dat een aanvraag indiende voor een verblijfskaart van een familielid van een burger van de Unie, m.a.w. de familieleden van de Europese burgers die geen burger zijn van de Unie tussen de inschrijvingsverklaring en de controle van de verblijfplaats ADSEI X X X X Steunpunt Sociale Planning X / soms wel soms niet X X X / X / x 31

32 Deel III. Kaart statistische sectoren De analyse maakt gebruik van kaartweergaven die de gemeente opdelen in statistische sectoren. Onderstaande kaartweergave geeft de verschillende statistische sectoren van de gemeente weer. 32

33 Deel IV. Kaart gemeenten provincie 33

34 VRAAG NAAR WOONGELEGENHEDEN 34

35 Deel I. Bevolking Hoofdstuk 1. Bevolkingsaantal en evolutie - bevolkingsdichtheid 1. Bevolkingsaantal en evolutie Een analyse van het bevolkingsaantal is een essentieel onderdeel om de woonbehoefte in te schatten. Het doorlichten van de evolutie van de bevolking laat in zekere mate toe een prognose te maken van de toekomstige bevolking. Oost-Vlaanderen bevolkingsevolutie bevolkingsevolutie Bron: lokale statistieken Bron: lokale statistieken In de periode tussen 1981 en 1991 kende de bevolking in een sterke achteruitgang (de daling was sterker dan in het arrondissement). Sinds 1991 stijgt het bevolkingsaantal en dit conform het groeipercentage van het arrondissement Aalst, Oost- Vlaanderen en het Vlaams Gewest. De bevolking stijgt vanaf 2006 in sterke mate, voornamelijk te wijten aan het positief migratiesaldo. Sinds 2008 speelt ook de natuurlijke aangroei een rol in de bevolkingstoename (zie hoofdstuk natuurlijke loop van de bevolking). Oost-Vlaanderen Bevolkingsaantal: evolutie tussen (2000 = index 100) De gemeente behoort tot de gemeenten waar de bevolking gemiddeld is gestegen, net zoals in Herzele en Lede. De bevolking is sinds 2000 meer gestegen dan in de gemeenten Erpe-Mere, Zottegem en Oosterzele. Bron data: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie via be.stat, 2012 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be 35

36 2. Bevolkingsdichtheid Bevolkingsdichtheid B01- B099 C09- D090 D020 B099 B02- B00- D21- D291 D282 In is de bevolkingsdichtheid hoog in de kern van en de verbinding naar Letterhoutem. C19- D01- A09- C01- C08- A081 C00- A02- A032 A052 A01- C08- A001 A043 D00- D08- E00- E099 E010 Wegen De bevolkingsdichtheid is verder hoger in de kernen van Bavegem en Letterhoutem. A282 Bron data: Kadaster via kadasterkubus, 2012 Verwerking Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, sociale A292 A081 Deelgemeentegrenzen Kerken Grijze Druk aantal personen per vierkante meter Bron data: Kadasterkubus, 2012 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen Bevolkingsdichtheid behoort tot de gemeenten met gemiddelde bevolkingsdichtheid. De bevolkingsdichtheid is hoger in de gemeenten Lede, Erpe-Mere en Wetteren. In Oosterzele is de bevolkingsdichtheid lager. Bron data: Rijksregister (exclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2011 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, 36

37 Hoofdstuk 2. Bevolkingsevolutie naar leeftijd 1. Algemeen De tabel van de bevolkingsevolutie naar leeftijd verschaft veel informatie over de samenstelling van de bevolking. Specifiek voor het woonbeleid is het van belang te weten hoe de gemeentelijke bevolking naar leeftijd is samengesteld. Naargelang de leeftijd van de bewoner verschilt immers ook de woningtypologie. Het onderzoek van de bevolkingsevolutie naar leeftijd vormt de basis voor de prognoses. De waarde van onderstaande tabel is dus niet te onderschatten. De omgevingsanalyse licht de onderscheiden leeftijdscategorieën nader toe (2. Leeftijdscategorie 0-19 jaar - 5. Leeftijdscategorie 80 plus). Bevolkingsevolutie naar leeftijd jaar jaar jaar plus Totaal Bron: lokale statistieken 37

38 2. Leeftijdscategorie 0 19 jaar (groene druk) De demografische analyse geeft de leeftijdscategorie 0 19 jaar weer in zowel absolute als relatieve cijfers. De groene druk is de verhouding tussen de jeugdige bevolking (0 19 jaar) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20 59 jaar of jaar). De groene druk heeft duidelijk gevolgen voor de woningbouw. Indien de groene druk daadwerkelijk hoog is, is er nood aan woonvormen waar kinderen in een aan hun noden aangepaste omgeving kunnen opgroeien. Vooral bij de ontwikkeling van sociale huisvestingsprojecten bestaat de mogelijkheid (en de noodzaak) hier voldoende aandacht aan te besteden. 4 De woonomgeving kan onder meer aan kinderen aangepast worden door 5 : - bij het opstellen van beleidsplannen of ruimtelijke plannen rekening te houden met het kindweefsel. Het kindweefsel omvat een netwerk van (1) formele speelruimtes zoals speelterreinen, speelbossen, jeugdlokalen, enz., (2) informele speelruimtes zoals parken, pleinen, sportcentra en (3) de verbindingen daartussen. Een kwaliteitsvol kindweefsel vertoont een sterke samenhang tussen alle voorzieningen die voor kinderen van belang zijn. Het vormt een coherent netwerk waarlangs kinderen zich vlot kunnen bewegen. Voorzieningen moeten dus op een doordachte manier worden gespreid, ingeplant en verbonden. Behalve het netwerk-idee omvat het kindweefsel ook het idee van gelaagdheid. Ruimtelijke planners en ontwerpers denken vaak vanuit planningslagen. Het kindweefsel vormt, net zoals de groenstructuur en de verkeersstructuur, een specifieke planningslaag. - het creëren van een voorerf. Uit onderzoek naar woonbehoeften en woonwensen blijkt dat opgroeiende kinderen voldoende private binnenruimte (vooral een eigen slaapkamer) en een tuin willen. Maar nog meer dan voor volwassenen zijn voor kinderen ook de collectieve ruimtes van belang: de woonstraat, het voetpad, een patio, een plein, de voortuin, enz. Daar ontmoeten ze andere kinderen en ontwikkelen ze activiteiten die in een tuin niet altijd mogelijk zijn. Een cruciaal aandachtspunt voor kindvriendelijke planning is net de relatie tussen private en publieke ruimte, in het bijzonder de overgangs- en raakzones van publiek naar privaat, van binnen naar buiten. - open voorgevels en achtergevels in het bouwontwerp op te nemen. Een gesloten voorgevel reduceert de kansen van kinderen om binnen roep- en zichtafstand van de ouders voor de woning te spelen of om spelende kinderen op straat op te merken. Dergelijke woning keert zich af van de publieke ruimte. 6 Open achtergevels, met veel beglazing en eventueel schuifdeur(en), maken het kinderen gemakkelijker om zich tussen binnen en buiten te bewegen. 4 Voor sociale huisvestingsprojecten zijn er ondersteuning en subsidies mogelijk bij de afdeling gesubsidieerde infrastructuur binnen de VMSW. 5 W. Vanderstede, Tussen privaat en publiek: Kindvriendelijke planning en inrichting van de woonomgeving, Brugge, Uitgeverij Vanden Broele, In de zoektocht naar hogere dichtheden, nieuwe woontypologieën en energetische optimalisatie komt men helaas dikwijls uit hij gesloten voorkanten. Het lokaliseren van private ruimtes en tuinen aan de voorkant wordt dan gecompenseerd door blinde muren of hoog opgetrokken schermen. Dergelijke ontwerpoplossingen leggen een hypotheek op het goede sociale functioneren van de publieke ruimte in de straat, in het bijzonder voor kinderen. 38

39 Een terras biedt een overgang tussen stenige en groene ruimte. Achteraan dient er vanuit de leefruimtes een goed overzicht te zijn op de tuin. Dit geeft kinderen de kans om onder toezicht buiten te spelen in de tuin, terwijl ouders in de woning bezig zijn; - in het geval van appartementsbouw, voorzien in: gemeenschappelijke tuinen, gemeenschappelijk dakterras, gemeenschappelijke binnenruimtes, enz. Belangrijk is ook dat deze ruimtes (spel)functioneel worden ingericht, zodat het duidelijk is dat er kan en mag verbleven en gespeeld worden door (jonge) bewoners; voldoende private terras- of balkonruimte, met bijzondere aandacht voor valveiligheid; het voorzichtig vormgeven van de relatie tussen de individuele woning en de overgangsruimte. De publieke zijnde van de wooneenheid (ontvangsthal, salon) kan voorzichtig opengewerkt worden (bijvoorbeeld een venster naar de collectieve ruimtes). Toegangsruimtes mogen geen donkere, vieze gangen worden; een beperking van het aantal woonentiteiten per ingangspartij. Hoe groter het aantal appartementen dat de ingang moet bedienen, hoe anoniemer die wordt en hoe minder bewoners er zich verantwoordelijk voor voelen. In tegenstelling tot wat soms wordt vermoed, heeft wonen in appartementsgebouwen niet noodzakelijk een louter negatieve betekenis bij kinderen: het mooie uitzicht en kunnen spelen met buurtkinderen worden er als een meerwaarde ingeschat. 7 7 W. Vanderstede, Tussen privaat en publiek: Kindvriendelijke planning en inrichting van de woonomgeving, Brugge, Uitgeverij Vanden Broele, 2012,

40 Absoluut 8 bevolkingsevolutie 0 19 jaar bevolkingsevolutie 0-19 jaar Bron: lokale statistieken Bron: lokale statistieken Relatief groene druk groene druk (0 19 jaar t.o.v jaar) ,24 35,53 34,53 35,47 36,32 36,35 Oost-Vlaanderen groene druk (0 19 jaar t.o.v jaar) 36, ,7 36,81 36,19 36,38 36,51 36,51 36,57 Het aantal jongeren is in vanaf 2003 weer gestegen (1.944 jongeren in 2001, jongeren in 2009 en jongeren in 2012). De groene druk is eveneens gestegen en is momenteel ongeveer gelijk aan deze van de provincie. De gemeente staat dus voor de uitdaging om het woonbeleid aan de jeugdige bevolking aan te passen. 8 Vergelijking groene druk van gemeenten uit het werkingsgebied van de Intergemeentelijke Woonwijzer: Groene druk Erpe-Mere 36,72 35,41 34,39 32,83 32,84 32,87 33,20 Haaltert 35,76 34,27 32,78 33,09 32,87 32,87 32,79 Herzele 37,46 36,77 35,14 35,31 35,42 35,20 34,90 39,24 35,53 34,53 35,47 36,32 36,35 36,68 40

41 Groene druk B099 B01- D282 De groene druk voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 0-19 jarigen t.o.v. de jarigen. A282 E00- A02- A292 A052 A001 A081 A081 A043 ata: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus: 2012 artmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, d (OC GIS-Vlaanderen) king Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, planning@oost-vlaanderen.be A032 B099 D090 D020 A09- C09- C08- C19- D01- C08- D00- B00- D08- A01- C00- C01- B02- D21- E099 E010 D291 Wegen Deelgemeentegrenzen Kerken Groene Druk 13,33-20,73 20,74-35,90 35,91-42,98 42,99-47,06 47,07-57,89 De groene druk is in de centrale kernen niet veel lager dan in de rest van de gemeente. De hoogste groene druk bevindt zich in: - Hoog Bavegem; - Kattenbos; - Zonnegem kern. Bron data: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2012 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Oost-Vlaanderen Groene druk In vergelijking met de buurgemeenten heeft een groene druk die gelijkaardig is aan deze van Herzele en Lede. De groene druk is hoger dan in Erpe-Mere, Zottegem en Haaltert. Bron data: Rijksregister (exclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2011 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be 41

42 3. Leeftijdscategorie jaar Absoluut 9 bevolkingsevolutie jaar bevolkingsevolutie jaar Bron: lokale statistieken Bron: lokale statistieken Relatief bevolkingsevolutie jaar bevolkingsevolutie jaar t.o.v. de totale bevolking 60,00 58,00 56,00 54,00 52, ,05 54,52 55,30 Bron: lokale statistieken 54,18 53,87 53,81 53,95 50,00 Bron: lokale statistieken Het aantal personen in de leeftijdscategorie jaar is toegenomen (4.983 personen in 2001, personen in 2009 en personen in 2012). Het aandeel van personen in de leeftijdscategorie in de totale bevolking is echter gedaald (54,52 in 2001, 54,18 in 2009 en 53,95 in 2012). 9 Vergelijking evolutie bevolking jaar van gemeenten uit werkingsgebied Intergemeentelijke Woonwijzer: Evolutie jaar Erpe-Mere Haaltert 55,95 56,22 56,83 55,79 55,50 55,50 55,37 Herzele 55,43 55,57 56,09 55,35 55,13 55,14 55,23 54,05 54,52 55,30 54,18 53,87 53,81 53,95 42

43 4. Leeftijdscategorie jaar (en grijze druk) De omgevingsanalyse geeft de leeftijdscategorie jaar weer in absolute cijfers. Wat de relatieve cijfers betreft, wordt ook rekening gehouden met de bevolking die ouder is dan 80 jaar. De grijze druk is de verhouding tussen de leeftijdsgroep van ouderen (60-plus of 65-plus) en de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20-59 jaar of jaar). Indien de grijze druk hoog is, heeft dit een grote impact op de (toekomstige) woonwensen en woonbehoeften. Er is onder meer nood aan aangepaste woonvoorzieningen en zorgvoorzieningen. Het tijdig verhuizen van een verouderde, te grote en landelijk gelegen woning naar een meer bescheiden, aangepaste woning of appartement dichtbij voorzieningen biedt, objectief bekeken tal van voordelen. Voor de verhuizende senioren betekent het meer wooncomfort, een gegarandeerde toegang tot voorzieningen ook als fysieke beperkingen de mobiliteit remmen en lagere energielasten. 10 De verlaten woning biedt dan weer kansen voor jonge gezinnen om een volgende stap te zetten op de woonladder, aangepast aan hun behoeften. Helaas ligt het niet zo eenvoudig. 11 Ouderen wonen meestal al heel lang in hun woning en buurt. Er is dus sprake van een belevingsaanpassing. De verhuisbereidheid ligt voor ouderen lager dan gemiddeld. Hun woning is een echte thuis, waar ze een steeds groter deel van hun tijd doorbrengen. Anderzijds zijn ouderen ook meer eigenaar van hun woning. Over het algemeen zijn eigenaars meer tevreden over de woning dan huurders. Zelfs het doorvoeren van nodige woningaanpassingen stuit op psychologische en financiële bezwaren. Ouderen oordelen vaak dat het niet meer de moeite loont geld uit te geven aan woningaanpassingen, ook al leiden die tot een daling van de energiekost en een verhoging van het gebruikscomfort. Daarnaast is het vaak zo dat een verhoging van het besteedbaar budget voor senioren alleen mogelijk is door financiële reserves aan te spreken, door minder uit te geven aan bijvoorbeeld energie of ontspanning, en door maximaal gebruik te maken van beschikbare premies, kortingen en tegemoetkomingen. Het woonbeleid kan rekening houden met een vergrijzing door onder meer: - kansen te bieden voor de bouw van centraal gelegen, aangepaste en betaalbare kleinere woningen of appartementen, privaat en sociaal; - een wel doordachte en brede communicatiestrategie te voeren om de beoogde doelgroep tijdig te interesseren voor een mogelijke verhuisbeweging; - creativiteit aan de dag te leggen om zoveel mogelijk senioren te motiveren de nodige woningaanpassingen te doen; 10 AGENTSCHAP WONEN-VLAANDEREN, Wild van wonen: Lokaal woonbeleid in 40 pratkijkverhalen, Woonbeleidsplan Brugge. 43

44 - de sociale dienst en het OCMW te betrekken bij het lokaal woonoverleg, niet alleen wanneer het gaat over de planning van sociale woonprojecten, maar zeker ook wanneer stedenbouwkundige onderwerpen, woonloketwerking en woonkwaliteitsbewaking op de agenda staan. Absoluut bevolkingsevolutie jaar bevolkingsevolutie jaar Bron: lokale statistieken Bron: lokale statistieken Relatief 12 grijze druk grijze druk (65-plus t.o.v jaar) ,66 28,8 31,51 32,05 31,8 31,82 31, Oost-Vlaanderen grijze druk (65-plus t.o.v jaar) Bron: lokale statistieken 26,97 28,53 29,83 29,98 30,18 30,76 Bron: lokale statistieken Ook ontsnapt niet aan de stijgende grijze druk. In 1991 bedroeg de grijze druk 27,66. Nu bedraagt deze reeds 31,95. Dit is hoger dan de grijze druk van de provincie Oost-Vlaanderen. Zoals in de vorige paragrafen geschetst, stelt dit de gemeente voor een moeilijke uitdaging. 12 Vergelijking grijze druk van gemeenten uit het werkingsgebied van de Intergemeentelijke Woonwijzer: Grijze druk Erpe-Mere 26,81 29,27 31,24 31,03 31,35 31,6 31,94 Haaltert 25,64 28,36 29,73 29,36 30,02 30,05 30,44 Herzele 25,73 28,21 29,34 28,58 28,72 28,84 29,45 28,8 31,51 32,0 32,05 31,8 31,82 31,95 44

45 Grijze druk B099 B01- D282 De grijze druk voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 60- plussers t.o.v. de jarigen. C01- B02- D21- A282 E00- A02- A292 A052 A001 A081 A081 A043 ata: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus: 2012 aartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, nd (OC GIS-Vlaanderen) rking Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, e planning@oost-vlaanderen.be A032 B099 C00- D090 D020 A09- C09- C08- C19- D01- C08- D00- B00- D08- A01- E099 E010 D291 Wegen Deelgemeentegrenzen Kerken Grijze Druk 20,29-32,18 32,19-41,33 41,34-48,32 48,33-58,60 58,61-93,55 De kernen van de deelgemeenten hebben een gemiddelde grijze druk. In de kern van is de grijze druk echter wel hoog. De statistische sectoren Kattenbos en Hoog Bavegem hebben naast een hoge groene druk, eveneens een hoge grijze druk. Ook de Espenhoek kent een relatief hoge grijze druk. Bron data: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2012 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Oost-Vlaanderen Grijze druk De grijze druk voor de kaartweergave is de verhouding van 60-plussers t.o.v. de jarigen. behoort tot de gemeenten met een gemiddelde grijze druk. De grijze druk is gelijkaardig aan deze van Erpe-Mere en Lede. Herzele en Oosterzele hebben een lagere grijze druk. Zottegem heeft een hogere grijze druk. Bron data: Rijksregister (exclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2011 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be 45

46 5. Leeftijdscategorie 80 plus (interne vergrijzing) De demografische analyse geeft de leeftijdscategorie 80-plus weer in absolute en relatieve cijfers. De interne vergrijzing of de verzilvering geeft de verhouding weer van het aantal 80-plussers t.o.v. het aantal 60-plussers of 65-plussers. Een hoge verzilvering van de bevolking, stelt het woonbeleid voor dezelfde uitdagingen als beschreven onder de vergrijzing. Aangezien de zelfredzaamheid van deze leeftijdscategorie nog lager is, is de nood aan aangepaste woonvormen en woonvoorzieningen nog groter (dan bij de leeftijdscategorie jaar). Absoluut 13 bevolkingsevolutie 80+ bevolkingsevolutie Bron: lokale statistieken Bron: lokale statistieken Relatief interne vergrijzing interne vergrijzing (80-plus t.o.v. 65-plus) ,39 26,21 22,62 24,58 27,27 28,01 29, interne vergrijzing (80-plus t.o.v. 65-plus) Bron: lokale statistieken 23,74 21,74 24,14 27,67 28,48 29,14 Bron: lokale statistieken Sinds 2002 is het aantal 80-plussers gestegen (390 personen in 2001, 488 personen in 2009 en 552 personen in 2012). De interne vergrijzing kende in sinds 2002 opnieuw een stijging. De stijging loopt gelijk met de stijging die de provincie Oost-Vlaanderen gekend heeft. In de jaren negentig lag de interne vergrijzing in beduidend hoger dan in de 13 Vergelijking interne vergrijzing van gemeenten uit het werkingsgebied van de Intergemeentelijke Woonwijzer: Interne vergrijzing Erpe-Mere 24,08 22,6 24,49 28,43 29,67 30,67 31,59 Haaltert 21,94 19,13 23,05 26,38 27,36 28,41 28,73 Herzele 23,74 19,63 22,92 25,24 27,18 28,05 28,12 26,10 22,62 24,58 26,99 27,27 28,01 29,18 46

47 provincie. Door de daling van de interne vergrijzing sinds 1996 is de interne vergrijzing van de gemeente sinds 2002 ongeveer gelijk aan deze van de provincie Oost-Vlaanderen. Interne vergrijzing B099 B01- D282 De interne vergrijzing voor de kaartweergave met statistische sectoren is de verhouding van 80-plussers t.o.v. de 60-plussers. B02- D21- A282 E00- A02- A292 A052 A001 A081 A081 A043 ata: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus: 2012 aartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, nd (OC GIS-Vlaanderen) king Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, A032 B099 C00- C01- D090 D020 A09- C09- C08- C19- D01- C08- D00- B00- D08- A01- E099 E010 D291 Wegen Deelgemeentegrenzen Kerken Interne vergrijzing 0,00 0,01-17,39 17,40-22,22 22,23-29,24 29,25-41,71 De meest opvallende vaststelling is dat de interne vergrijzing in de centrale kern van hoog is. Binnen het hoog aandeel van 60-plussers zijn er dus ook veel 80-plussers. Bron data: Rijksregister (inclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2012 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen Interne vergrijzing De interne vergrijzing voor de kaartweergave is de verhouding van 80-plussers t.o.v. de 60- plussers. De gemeente heeft een interne vergrijzing die behoort tot het gemiddelde van de provincie. Erpe-Mere en Zottegem hebben een hogere interne vergrijzing. Bron data: Rijksregister (exclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2011 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, 47

48 Hoofdstuk 3. Natuurlijke loop van de bevolking De natuurlijke loop van de bevolking betreft het aantal geboorten verminderd met het aantal overlijdens. Er wordt dus geen rekening gehouden met de migratie geboorten sterften saldo Bron: lokale statistieken tot en met 2007: cijfers relevant voor woonbehoeftestudie volgens richtlijnen provinciaal ruimtelijk structuurplan Opvallend is dat vanaf 2008 het natuurlijk saldo voor niet meer negatief, maar positief is. Oost-Vlaanderen Natuurlijk saldo per duizend inwoners Indien geen rekening gehouden wordt met het wachtregister, was het natuurlijk saldo voor, net zoals in Erpe- Mere en Herzele, in 2011 positief. In Oosterzele was het positief natuurlijk saldo per duizend inwoners (in 2011) groter dan in. Bron data: Rijksregister (exclusief wachtregister) via bevolkingskubus, 2011 Verwerking: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Het natuurlijk saldo was in Zottegem en Haaltert (in 2011) negatief. 48

49 Hoofdstuk 4. Bevolkingsprognose 1. Open bevolkingsprognose A. Algemeen De bevolkingsprognoses zijn, naast de huishoudensprognoses een belangrijk gegeven voor de ruimtelijke planning. Er bestaan verschillende bevolkingsprognoses: Bron Jaren Niveau publicatie Projecties bevolking Studiedienst Vlaamse Regering Gemeente 2011 Bevolkingsvooruitzichten Federaal Planbureau Arrondissement 2011 Bevolkingsvooruitzichten Federaal Planbureau Arrondissement 2008 Projecties bevolking Studiedienst Vlaamse Regering Gemeente 2005 Bevolkingsvooruitzichten Nationaal Instituut Statistiek Arrondissement 2001 De bevolkingsvooruitzichten van de Studiedienst Vlaamse Regering (SVR) verschillen van de federale vooruitzichten: - De horizon varieert van 20 jaar tot meer dan 50 jaar. De SVR-projecties hebben een kortere horizon; - de federale projecties zijn beperkt tot de 43 arrondissementen van België. De SVRprojecties worden gemaakt voor de 308 gemeenten van het Vlaams gewest; - de federale projecties zijn beperkt tot bevolkingsprojecties. De SVR-projecties bestaan uit 2 luiken, een bevolkingsprojectie en een huishoudensprojectie, waarin huishoudens worden onderscheiden naar huishoudensgrootte; - in de (oudere) federale bevolkingsprojecties werd gewerkt met meerdere hypothesen over vruchtbaarheid, migratie. Deze werden gecombineerd tot scenario s. Meestal werd slechts van 1 variant, de hoofdvariant, gedetailleerde resultaten gepubliceerd. De SVR-bevolkingsprojecties zijn beperkt tot slechts 1 set van hypothesen. Weliswaar zijn voor het luik huishoudens 2 scenario s uitgewerkt: een scenario met zwakke gezinsverdunning en een scenario met sterke gezinsverdunning. Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen hanteert voor de analyse van de woonbehoefte de SVR-projecties In 2011 is een nieuwe prognose 14 gepubliceerd door de Studiedienst van de Vlaamse regering. De meest opvallende vaststelling is dat er een onderschatting heeft plaatsgevonden van: - het aantal geboorten; 15 - de toegenomen inwijking (en de hogere geboortecijfers bij immigranten) Vergelijking SVR-projectie 2005 met SVR-projectie 2011 en met werkelijke bevolkingscijfers: Observaties SVR-projectie SVR-projectie P. WILLEMS en E. LODEWIJCKX, SVR-projecties van de bevolking en de huishoudens voor de Vlaamse steden en gemeenten, , Studiedienst van de Vlaamse Regering, 2011, 16-17: Er is een onderschatting geweest van: - de inhaalbeweging van eerder uitgestelde geboorten; - de verjonging van de vruchtbaarheid, d.w.z. het minder lang uitstellen van geboorten werd onderschat. 16 P.WILLEMS en E. LODEWIJCKX, o.c., 68: 49