Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

Transcriptie

1 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit Definitief rapport Opdrachtgever: Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) Rotterdam,

2

3 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit Definitief rapport Opdrachtgever: Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) Koen Vervoort Jorrit Harmsen Roelof-Jan Molemaker Wesley Willemse Rotterdam,

4 Over Ecorys Met ons werk willen we een zinvolle bijdrage leveren aan maatschappelijke thema s. Wij bieden wereldwijd onderzoek, advies en projectmanagement en zijn gespecialiseerd in economische, maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkeling. We richten ons met name op complexe markt-, beleids- en managementvraagstukken en bieden opdrachtgevers in de publieke, private en not-forprofit sectoren een uniek perspectief en hoogwaardige oplossingen. We zijn trots op onze 80-jarige bedrijfsgeschiedenis. Onze belangrijkste werkgebieden zijn: economie en concurrentiekracht; regio s, steden en vastgoed; energie en water; transport en mobiliteit; sociaal beleid, bestuur, onderwijs, en gezondheidszorg. Wij hechten grote waarde aan onze onafhankelijkheid, integriteit en samenwerkingspartners. Ecorys-medewerkers zijn betrokken experts met ruime ervaring in de academische wereld en adviespraktijk, die hun kennis en best practices binnen het bedrijf en met internationale samenwerkingspartners delen. Ecorys Nederland hecht aan een duurzame bedrijfsvoering. Daarom printen wij standaard op FSCgecertificeerd papier. ECORYS Nederland BV Watermanweg GG Rotterdam Postbus AD Rotterdam Nederland T F E netherlands@ecorys.com K.v.K. nr W Ecorys Transport & Mobiliteit T F Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

5 Inhoudsopgave Belangrijkste bevindingen 5 Gehanteerde afkortingen 9 1 Inleiding Achtergrond en aanleiding Oog voor de auto van de zaak en oog voor de zakelijke mobilist Verantwoording onderzoeksmethodiek Leeswijzer 13 2 Deel 1: De auto van de zaak nader bekeken De auto van de zaak gedefinieerd Ontwikkeling omvang park en nieuwverkopen Omvang en ontwikkeling autokilometrage Ontwikkeling samenstelling park en nieuwverkopen Ontwikkeling vergroening park en nieuwverkopen Ontwikkelingen achter omvang en samenstelling nieuwverkopen verklaard Kenmerken verschillende typen auto s van de zaak Kenmerken verschillende typen privéauto s Conclusies 45 3 Deel 2: De zakelijke mobilist nader bekeken Het concept zakelijke mobilist Omvang van groepen van zakelijke mobilisten Profielschets: Sociaaleconomisch en kenmerken van het werk Profielschets: Kenmerken van meest gebruikte auto en mobiliteitspatronen De auto van de zaakgebruiker nader bekeken De privéautogebruiker nader bekeken De OV-gebruiker nader bekeken Attitudes Conclusies 74 Bijlage A Overzichtstabellen uitkomsten 77 Overzichtstabellen deel 1: De auto van de zaak nader bekeken 78 Overzichtstabellen deel 2: De zakelijke mobilist nader bekeken 89 Bijlage B: Toelichting methodologie 107 Toelichting methodologie deel Toelichting methodologie deel Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 3

6

7 Belangrijkste bevindingen De markt voor zakelijke (auto)mobiliteit is de laatste jaren sterk in beweging. Om zicht te houden op ontwikkelingen laat de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) om de drie à vier jaar een rapport opstellen over de zakelijke (auto)mobiliteit in Nederland, met feiten, cijfers en trends. In het rapport staan de personenauto van de zaak en zijn gebruiker centraal, maar is er ook veel aandacht voor andere groepen van zakelijke mobilisten. Hieronder de belangrijkste bevindingen op een rij. De periode was een turbulente periode voor de auto van de zaak De afgelopen jaren waren voor de auto van de zaak als turbulent te omschrijven. Als gevolg van de economische crisis, het fiscale vergroeningsbeleid en een toenemende aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen is de auto van de zaak de afgelopen jaren van karakter veranderd. Het is minder vaak een dieselauto en betreft in toenemende mate een kleine auto. De kleine groene auto is een geaccepteerde auto van de zaak geworden. Het aantal auto s van de zaak is de afgelopen jaren gedaald. Het park is gekrompen en de nieuwverkopen zijn gedaald. In 2008 stonden auto s van de zaak geregistreerd, in 2010 was dit gedaald naar , een afname van circa 8 procent. In 2007 en 2008 werden jaarlijks circa nieuwe auto s van de zaak geregistreerd. In 2009 nam dit aantal af tot ongeveer auto s. In 2010 herstelden de nieuwverkopen licht tot circa auto s. Bij krapte op de arbeidsmarkt is de auto van de zaak een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde De veranderingen in het aantal auto s van de zaak de afgelopen jaren kunnen niet los gezien worden van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. In tijden van krapte op de arbeidsmarkt ( weinig vacatures ), zoals in de jaren voorafgaand aan 2009, is de auto van de zaak een aantrekkelijker arbeidsvoorwaarde dan in tijden waarin de arbeidsmarkt ruimer is, zoals in 2009 en 2010 het geval was. Bij een krappe arbeidsmarkt kunnen werkgevers uit een kleiner aanbod van potentiële werknemers kiezen in vergelijking met tijden waarin de arbeidsmarkt ruimer is, en is de auto van de zaak een aantrekkelijk middel om werknemers over de streep te trekken. De auto van de zaak is goed voor éénvijfde van alle personenautokilometers De auto van de zaak is een factor van belang in de totale (personen)automobiliteit. Hoewel de auto van de zaak slechts een aandeel van 11 procent in het totale autopark heeft, bedraagt het aandeel in de totale autokilometrage bijna het dubbele; circa 21 procent van alle autokilometers wordt met de auto van de zaak gemaakt. Een auto van de zaak rijdt gemiddeld kilometer per jaar, tegenover kilometer voor een privéauto. 41 procent van de nieuwverkopen betreft een auto van de zaak. Het merendeel van de auto s van de zaak krijgt na beëindiging van de zakelijke carrière een tweede leven als privéauto. De meeste auto s van de zaak zijn leaseauto s De meest voorkomende auto van de zaak is de leaseauto: een auto in eigendom of beheer van een leasemaatschappij. Circa 61 procent ( auto s in 2010) van alle auto s van de zaak betreft Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 5

8 een leaseauto 1. In de nieuwverkopen ligt het leaseaandeel met 68 procent (afgerond auto s in 2010) zelfs nog wat hoger. De auto van de zaak maakt het Nederlandse autopark snel schoner en zuiniger Mede door de hoge vervangingssnelheid draagt de auto van de zaak sterk bij aan een snel groener wordend autopark. En daarmee draagt de auto van de zaak bij aan een belangrijke ambitie van de overheid. De gemiddelde auto van de zaak is 3 jaar oud, tegenover 8 jaar bij de gemiddelde privéauto. Dit resulteert erin dat in 2010 circa een kwart van alle auto s van de zaak een Emissieklasse 5 of hoger (de hoogste normen op het gebied van luchtkwaliteit) betrof tegenover circa 5 procent van alle privéauto s. En meer dan 60 procent van alle auto s van de zaak in 2010 had Emissieklasse 4 tegenover circa 30 procent van alle privéauto s. Zowel privéauto s als auto s van de zaak zijn de afgelopen snel zuiniger geworden. De auto van de zaak is zelfs nog wat sneller zuiniger geworden dan de gemiddelde privéauto. Per kilometer produceerde de gemiddelde auto van de zaak in procent minder CO 2 dan de gemiddelde privéauto; namelijk 160 tegenover 172 gram CO 2 per kilometer. De auto van de zaak is tussen 2007 en procent zuiniger geworden, tegenover 3 procent bij de privéauto s. Het relatief zuinige karakter van de auto van de zaak komt ook naar voren als we kijken naar de totale CO 2-uitstoot. De auto van de zaak heeft een aandeel van 21 procent in de totale autokilometrage maar in de totale CO 2-uitstoot van alle Nederlandse personenauto s is dit aandeel slechts 17 procent. Terwijl de gemiddelde auto van de zaak groter en zwaarder is dan de gemiddelde privéauto. De gebruiker van de auto van de zaak is vaak een man, jong van leeftijd en relatief hoog opgeleid Voor circa 11 procent van de werkzame Nederlanders (zakelijke mobilisten) is de auto van de zaak de vervoerwijze die zij voor het merendeel van hun werkgerelateerde kilometers (woon-werk- en zakelijke kilometers) gebruiken. De auto van de zaakgebruiker is in veel gevallen man, gemiddeld jong van leeftijd (ongeveer 40 procent is jonger dan 35 jaar) en relatief hoog opgeleid. Wel lijkt de trend waarneembaar dat de auto van de zaakgebruiker steeds vaker een vrouw betreft. Als de auto van de zaakgebruiker wordt vergeleken met andere groepen van zakelijke mobilisten valt op dat hij / zij minder in deeltijd werkt dan andere zakelijke mobilisten, meer dan gemiddeld in de IT en de zakelijke dienstverlening werkzaam is en meer dan gemiddeld een leidinggevende functie heeft. Daarbij betreft het relatief vaak een zelfstandige. Hij / zij woont gemiddeld verder van zijn werklocatie dan andere zakelijke mobilisten en is relatief sterk vertegenwoordigd in de spitsperiodes. 1 Het cijfer van auto s wijkt wat af van het aantal leaseauto s in de VNA Jaarcijfers In die publicatie wordt uitgegaan van leaseauto s. Het verschil wordt verklaard doordat in de VNA Jaarcijfers auto s met een wagenparkbeheercontract als leaseauto geteld worden, terwijl deze auto s in deze studie onder fleetowners of klein zakelijk vallen. 6 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

9 Een kwart van de personen die recht hebben op een auto van de zaak, ziet hier vanaf Ongeveer 1,1 miljoen personen in Nederland hebben volgens hun arbeidscontract recht op een auto van de zaak. Een kwart ziet daar echter vanaf. Zo n mensen blijven in de privéauto rijden en mensen reizen met het openbaar vervoer. Vaak betreft het personen die qua sociaaleconomische kenmerken en qua kenmerken van het werk grote gelijkenissen vertonen met auto van de zaakgebruikers, maar waarvoor een auto van de zaak financieel of praktisch onaantrekkelijk is. Denk aan de (hoogte van de) eigen bijdrage voor de auto van de zaak of aan een aantrekkelijke kilometervergoeding bij privéautogebruik. Een deel van die groep heeft simpelweg geen rijbewijs. De keuze voor de auto van de zaak is in toenemende mate ook een afweging van de werknemer De keuze voor wel of niet een auto van de zaak is meer dan in het verleden een afweging van zowel de werkgever als de werknemer. Veel werknemers hebben in toenemende mate eigen ideeën over hoe hun werkgerelateerde mobiliteit optimaal kan worden vormgegeven. Deze ideeën worden vervolgens afgewogen tegen de mogelijkheid om een auto van de zaak te gebruiken. Daarbij nemen ze steeds vaker ook andere vervoerwijzen of een mobiliteitsbudget mee in hun afweging. Ook de file- en parkeerproblematiek speelt bij de keuze een belangrijke rol. De auto van de zaak is minder en minder een statussymbool Voor een aantal groepen van werknemers wordt de auto van de zaak als statussymbool minder belangrijk. De auto van de zaak is nog steeds een belangrijke arbeidsvoorwaarde, maar minder belangrijk dan 10 jaar geleden. Dit geldt vooral voor de zogeheten generatie Y. Dit zijn de huidige starters op de arbeidsmarkt, een generatie die graag zelf bepaalt hoe haar mobiliteit wordt vormgegeven. Een auto vindt deze generatie minder belangrijk, onder meer omdat deze generatie gewend is om de hele dag online te zijn. Voor deze generatie is bovendien meer dan voor andere generaties groen een belangrijke voorwaarde. Daardoor is de (grootte van de) auto voor velen van hen niet meer automatisch het zichtbare en gewenste bewijs van maatschappelijk succes. Ruim 20 procent van de auto van de zaakgebruikers telt niet bij Ruim 20 procent van de auto van de zaakgebruikers beschikt over een verklaring van geen privégebruik en telt dus niet bij. Dit heeft betrekking op circa personenauto s van de zaak. Deze automobilisten beschikken in veel gevallen over een tweede auto, waarmee een groot deel van de privékilometers wordt gemaakt. Deze tweede auto is in het algemeen beduidend ouder dan de gemiddelde auto van de zaak en daarmee ook minder groen (minder zuinig en minder schoon) dan de auto van de zaak. De tweede auto heeft een gemiddelde leeftijd van 8 jaar tegenover 3 jaar van de auto van de zaak. Van de werknemers met bijtelling heeft een kwart wel eens overwogen om de auto van de zaak niet meer privé te gebruiken om daarmee de bijtelling te vermijden. Privéauto s worden veelvuldig zakelijk gebruikt Ongeveer 5 procent van alle privéauto s ( auto s in 2010) kan als een privézakenauto worden gecategoriseerd: meer dan de helft van de afgelegde kilometers is zakelijk. Daar bovenop komen nog de woon-werkkilometers. In de nieuwverkopen bedraagt het aandeel van deze Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 7

10 privézakenauto 11 procent, wat er voorzichtig op lijkt te wijzen dat de privéauto in toenemende mate zakelijk wordt gebruikt. De privézakenautogebruiker vertoont grote overeenkomsten met de auto van de zaakgebruiker. Ook hier is relatief vaak sprake van een relatief hoog opgeleide man, vaak werkzaam in de dienstverlening. Hetzelfde geldt voor de kenmerken van de privézakenautogebruiker. De auto is relatief jong en relatief vaker een dieselauto. Het is dan ook logisch om privézakenauto s met auto s van de zaak gezamenlijk als zakenauto te typeren. Slim reizen is nog niet ingeburgerd Voor circa 60 procent van de werkende Nederlanders is de auto de vervoerwijze die zij voor het merendeel van hun werkgerelateerde kilometers gebruiken; voor 11 procentpunt betreft dit de auto van de zaak en voor 49 procentpunt de privéauto. Circa 35 procent maakt voor het merendeel van zijn werkgerelateerde kilometers gebruik van andere vervoerwijzen. Dit betreft vooral het openbaar vervoer, de fiets of de benenwagen. 95 procent van de werkzame Nederlanders heeft dus één specifieke vervoerwijze waarvan ze voor werkgerelateerde kilometers overwegend (ruim 90 procent) gebruik maken. Slechts 5 procent van de werkzame Nederlanders is te beschouwen is als een zogeheten multimodale mobilist. Deze personen hebben geen dominante vervoerswijze. Afhankelijk van bijvoorbeeld de bestemming en het tijdstip op de dag kiezen zij de vervoerwijze die hen op dat moment het best uitkomt. Het beperkte aandeel maakt duidelijk dat deze manier van reizen nog niet ingeburgerd is. Er lijkt nog altijd in ruime mate sprake te zijn van gewoontegedrag in werkgerelateerde mobiliteit. 8 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

11 Gehanteerde afkortingen APK Algemene Periodieke Keuring BBP Bruto Binnenlands Product BPM Belasting van personenauto's en motorrijwielen CO 2 Koolstofdioxide HAVO Hoger algemeen voortgezet onderwijs HBO Hoger beroepsonderwijs IT Informatietechnologie LBO Lager Beroepsonderwijs MAVO Middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO Middelbaar beroepsonderwijs MON MobiliteitsOnderzoek Nederland MPV Multiple purpose vehicle MRB Motorrijtuigenbelasting MVO Maatschappelijk verantwoord ondernemen NO X Stikstofoxiden OV Openbaar vervoer PM 10 RTL SUV Fijn stof Registratie tenaamstelling leasemaatschappij Sports utility vehicle VMBO Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs VWO Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs VNA Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen WAM Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen ZZP Zelfstandige zonder personeel Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 9

12

13 1 Inleiding 1.1 Achtergrond en aanleiding De markt voor zakelijke mobiliteit is de laatste jaren sterk in beweging. De auto is en blijft het meest populaire vervoermiddel bij zakelijke mobiliteit en hierbinnen heeft de auto van de zaak een substantieel aandeel. Maar de auto van de zaak verandert van karakter. Onmiskenbaar is de trend richting kleinere, schonere en zuiniger auto s. Het economisch klimaat en de fiscale vergroeningsmaatregelen van de afgelopen jaren hebben hier in sterke mate aan bijgedragen maar duidelijk is ook dat het imago van de leaseauto aan verandering onderhevig is en dat huidige werknemers anders tegen het bezit van een leaseauto aan kijken dan 10 jaar geleden. Tegelijkertijd is de keuze voor de auto bij zakelijke mobiliteit niet altijd vanzelfsprekend. Voor veel werknemers is de auto (auto van de zaak dan wel privéauto) het aangewezen vervoermiddel voor verplaatsingen in het kader van het werk. Maar er zijn ook grote groepen die doelbewust kiezen voor het openbaar vervoer of voor andere vervoerwijzen. Daarnaast zijn er groepen van werknemers die afhankelijk van bijvoorbeeld de bestemming of het tijdstip van de dag doelbewust afwegingen maken. Soms wordt gekozen voor de auto, soms ook doelbewust voor het openbaar vervoer of de fiets. Voor deze groepen van werknemers is mobiliteit maatwerk waar in veel gevallen een (lease)auto past maar soms ook niet. Om meer inzicht in bovenstaande trends en ontwikkelingen te krijgen laat de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) om de drie à vier jaar een rapport opstellen waarin feiten en cijfers over de zakelijke (auto)mobiliteit in Nederland worden gepresenteerd. De voorliggende rapportage is de vijfde publicatie in deze reeks en is door Ecorys Nederland opgesteld. Eerdere rapporten verschenen in 1995, 1998, 2002 en Oog voor de auto van de zaak en oog voor de zakelijke mobilist Dit rapport is het vijfde deel in een reeks maar wijkt qua opbouw en structuur op een aantal punten duidelijk af van zijn voorganger: Zicht op de zakenautorijder (Goudappel Coffeng, 2007). Het rapport bestaat uit twee delen: In het rapport uit 2007 stond primair de (personen)auto van de zaak en zijn/haar bestuurder centraal. In het rapport werd onder meer ingegaan op de omvang van en ontwikkelingen op de zakenautomarkt, en op verschillende kenmerken van de zakenautogebruiker. Veel van deze aspecten komen ook in de voorliggende rapportage terug. In deel 1 van dit rapport De auto van de zaak nader bekeken zal de lezer vergelijkbare informatie terugvinden zoals deze ook in het rapport uit 2007 (en voorlopers daarvan) opgenomen waren. Wel staan in deel 1 van dit rapport, meer dan in het voorgaande rapport, de overeenkomsten en verschillen tussen de auto van de zaak en de privéauto centraal. Apart wordt ingegaan op de verschillende soorten auto s van de zaak, zoals de leaseauto en de auto van de zaak in eigen beheer. Grotendeels aanvullend ten opzichte van het rapport uit 2007 betreft deel 2 van dit rapport; De zakelijke mobilist nader bekeken. Dit deel speelt in op de wens om niet alleen inzicht te geven en te krijgen in het voertuig waarmee werkgerelateerde verplaatsingen worden gemaakt maar ook de Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 11

14 gebruiker van het vervoermiddel. Hiertoe wordt het concept van de zakelijke mobilist geïntroduceerd. De zogeheten zakelijke mobilist is een werkzame Nederlander die werkgerelateerde kilometers maakt. Hij of zij kan ertoe kiezen dit met de auto te doen maar ook het openbaar vervoer, met andere vervoerwijzen of met combinaties hiervan. Vraag is welke groepen van zakelijke mobilisten bestaan en wat de kenmerken en overwegingen zijn om de zakelijke mobiliteit zo vorm te geven. In deel 2 van dit rapport komt dit uitgebreid aan bod. Vergelijkbaar met de eerdere rapporten staan de auto en zijn/haar gebruiker centraal. In dit rapport wordt consequent de term auto gehanteerd. Tenzij anders vermeld wordt hiermee een personenauto bedoeld. 1.3 Verantwoording onderzoeksmethodiek Dit rapport is de weerslag van een intensief onderzoekstraject in het najaar van 2010 en het voorjaar van Voor het opstellen van het rapport en de onderliggende analyses is gebruik gemaakt van een breed scala aan data en gegevens afkomstig van verschillende partijen. Kort samengevat is het voorliggende rapport gebaseerd op de volgende bronnen: 1. Data-analyses. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van drie typen gegevens. Het MobiliteitsOnderzoek Nederland (MON) is een continu onderzoek van het CBS in opdracht van Rijkswaterstaat waarin respondenten gevraagd worden om voor een specifieke dag in detail hun verplaatsingen te beschrijven. Het RDC Datacentrum (RDC) houdt onder meer gedetailleerde bestanden bij over het autopark en de nieuwverkopen (nieuwregistraties) in Nederland. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert daarnaast diverse gegevens over het autopark en de mobiliteit. Zo maakt het CBS onder meer analyses van de autokilometrage op basis van de Nationale Autopas. Ook van deze en andere onderzoeksresultaten is gebruik gemaakt. 2. Een internetenquête onder werkzame personen in Nederland specifiek met als doel inzicht te krijgen in de zakelijke mobilist. In het kader van dit onderzoek heeft PanelClix werkzame personen met een leeftijd tussen 18 en 65 jaar een enquête laten invullen over de invulling van hun werkgerelateerde kilometers en hun overwegingen hierbij. Daarnaast zijn persoonskenmerken gevraagd en is aan respondenten gevraagd meer inzicht te geven in hun autogebruik en hun attitudes ten aanzien van zakelijke mobiliteit. 3. Daarnaast is een analyse van relevante literatuur gemaakt. Hiertoe zijn diverse publicaties geanalyseerd zoals de Monitor Duurzame Mobiliteit van Trendbox, de Mobiliteitsbalans van het KiM en diverse publicaties van de VNA. In een expertsessie op 17 februari 2011 met diverse deskundigen uit de autobranche (o.a. VNA, BOVAG, RDC) zijn de uitkomsten van het onderzoek getoetst en verder aangescherpt. In de navolgende hoofdstukken staan primair de uitkomsten van het onderzoek centraal. Een uitgebreidere toelichting van de toegepaste methodiek wordt nader toegelicht in de bijlagen bij dit rapport. 12 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

15 1.4 Leeswijzer Zoals hiervoor aangegeven bestaat dit rapport uit twee delen: In deel 1 Zakelijke (auto)mobiliteit De auto van de zaak nader bekeken staat de auto van de zaak centraal. In dit deel wordt ingegaan op de omvang en de samenstelling van de nieuwverkopen en van het autopark ten opzichte van de privéauto. Daarnaast komen verschillende typen auto s van de zaak en verschillende typen privéauto s aan bod. In deel 2 Zakelijke (auto)mobiliteit De zakelijke mobilist nader bekeken staat de zakelijke mobilist centraal. In dit deel worden verschillende groepen van zakelijke mobilisten onderscheiden die ieder voor zich op eigen wijze invulling geven aan hun zakelijke mobiliteit. Beide delen worden afgesloten met een synthese waarin de belangrijkste uitkomsten van ieder deel worden samengevat. De belangrijkste bevindingen uit beide delen zijn aan het begin van dit rapport opgenomen. In de bijlagen wordt de gehanteerde onderzoeksmethodiek nader toegelicht. Daarnaast zijn overzichtstabellen met uitkomsten opgenomen. Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 13

16

17 2 Deel 1: De auto van de zaak nader bekeken In dit deel van het rapport wordt de auto van de zaak nader bekeken en vergeleken met de privéauto. Centraal staan ontwikkelingen in de nieuwverkopen en in het totale autopark van auto s van de zaak en van privéauto s in de afgelopen jaren. Het hoofdstuk start in paragraaf 2.1 met een definitie van de auto van de zaak. Vervolgens komen in de paragrafen 2.2 tot en met 2.5 ontwikkelingen in de afgelopen jaren aan bod. Achtereenvolgens wordt ingegaan op ontwikkelingen in de omvang, de samenstelling en de vergroening van de auto van de zaak. De ontwikkelingen en de drijvende krachten hierbinnen worden vervolgens nader verklaard in paragraaf 2.6. In respectievelijk paragraaf 2.7 en 2.8 wordt ingegaan op kenmerken van verschillende typen auto s van de zaak en van verschillende typen privéauto s. Paragraaf 2.9 omvat ten slotte de belangrijkste conclusies. Zo ook in vorig hoofdstuk aangeven, wordt consequent in dit hoofdstuk, tenzij anders vermeld, met de term auto een personenauto bedoeld. Daarnaast wordt naar het actieve park gekeken. Alle cijfers in dit deel zijn exclusief de auto s op naam van autobedrijven of van importeurs. Deze auto s maken geen actief deel uit van het autopark en behoren doorgaans tot de bedrijfsvoorraad. Eind 2010 waren dit circa auto s. Cijfers zijn waar van toepassing hiertoe gecorrigeerd. 2.1 De auto van de zaak gedefinieerd In dit onderzoek staat de auto van de zaak centraal. Dit betreft een auto op naam van een bedrijf of organisatie. In de volgende paragrafen wordt de auto van de zaak consequent vergeleken met een privéauto wat een auto op naam van een natuurlijk persoon betreft. Het verschil tussen beide typen auto s betreft derhalve een verschil in eigendomssituatie 2. De auto van de zaak versus de zakenauto In sommige publicaties wordt als over auto s van de zaak wordt gesproken ook vaak de term zakenauto gehanteerd. Het betreft echter twee verschillende begrippen. De zakenauto betreft naast alle auto s van de zaak ook die privéauto s die overwegend zakelijk worden gebruikt (de zogeheten privézakenauto s). Met de term zakenauto wordt feitelijk gedoeld op alle auto s die veelvuldig voor zakelijke ritten gebruikt worden 3. Logischerwijs zijn dit alle auto s van de zaak maar een deel van de privéauto s is hier ook onder te scharen. De term zakenauto betreft daarmee een ruimere definitie dan de term auto van de zaak. In dit rapport is, op grond van onderzoeksmatige argumenten, er doelbewust voor gekozen om de auto van de zaak en niet de zakenauto als uitgangspunt te hanteren. Beschikbare bronnen geven maar in zeer beperkte mate inzicht in het zakelijk gebruik van privéauto s. De privézakenauto kan op basis van de beschikbare bronnen uitsluitend globaal in kaart worden gebracht en cijfers zijn hierdoor met een grote mate van onzekerheid omgeven. In de komende paragrafen wordt de auto 2 3 Voor het onderscheid tussen beide typen auto s is gebruik gemaakt van RDC-gegevens (zie ook bijlage 1). Door de manier waarop RDC eigenaarscodes toewijst, worden auto s van de zaak op naam van eenmanszaken niet in alle gevallen als auto van de zaak meegeteld. Het aantal auto s van de zaak wordt hierdoor mogelijk licht onderschat. Let wel, zakenauto s worden in het algemeen vooral voor zakelijke kilometers / ritten gebruikt, maar er zijn ook (arbeidsvoorwaardelijke) auto s van de zaak waar vooral veel (woon-)werkgerelateerde kilometers mee worden gemaakt en slechts in beperkte mate zakelijke kilometers. Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 15

18 van de zaak derhalve afgezet tegenover de privéauto. Paragraaf 2.8 beschrijft, voor zover de beschikbare informatie dit toelaat, een aantal kenmerken van de privézakenauto. Verschillende typen auto s van de zaak In het onderzoek staan de auto van de zaak en de privéauto centraal. Beide typen auto s kunnen weer verder onderverdeeld worden. Voor wat betreft de auto van de zaak is een verdere onderverdeling naar het type eigenaar mogelijk. Hierbij zijn twee hoofdtypen te onderscheiden: 1. De leaseauto is een (personen)auto in eigendom of beheer van een leasemaatschappij; 2. De auto van de zaak in eigen beheer is een (personen)auto in eigendom van de werkgever niet zijnde een leasemaatschappij. Hierbinnen is weer een onderverdeling mogelijk naar: a. Fleetowner: Auto op naam van een bedrijf welke 10 of meer auto s op naam heeft staan; b. Rental: Auto op naam van een verhuurmaatschappij (doorgaans korte termijnverhuur); c. Klein zakelijk: Auto op naam van een bedrijf anders dan bovenstaande. Het betreft bedrijven met minder dan 10 auto s of auto s op naam van een organisatie waarvan de kamer van koophandel gegevens niet bekend zijn zoals een overheidsinstantie. 4 Verschillende typen privéauto s Privéauto s zijn onder te verdelen aan de hand van het aantal werkgerelateerde kilometers (optelsom van woon-werk en zakelijke kilometers). Onderscheid kan worden gemaakt naar privéauto s die overwegend voor werkgerelateerde kilometers worden gebruikt en naar privéauto s die overwegend voor privékilometers worden gebruikt: 1. De privéauto waarvan minder dan 50 procent van de jaarkilometrage uit werkgerelateerde kilometers bestaat, hierna overige privéauto s. Dit betreft auto s waarvan het merendeel van de kilometrage sociaal-recreatief georiënteerd is. Sociaal-recreatief betreft onder meer bezoek aan familie en vrienden. 2. De privéauto waarvan meer dan 50 procent van de jaarkilometrage uit werkgerelateerde kilometers bestaat. Deze auto s worden overwegend voor werkgerelateerde kilometers gebruikt. Binnen deze categorie zijn twee subcategorieën te onderscheiden: a. De privézakenauto: zakelijke kilometers bedragen meer dan 50 procent van de jaarkilometrage; b. De privéwerkauto: zakelijke kilometers bedragen minder dan 50 procent van de jaarkilometrage. Het verschil tussen een privézakenauto en een privéwerkauto zit derhalve met name in het aantal zakelijke kilometers. Een privéwerkauto is een auto die veelal overwegend voor woonwerkkilometers wordt gebruikt en veelal niet of beperkt voor zakelijke kilometers. Bij een privézakenauto is veelal sprake van een auto die niet alleen voor woon-werkkilometers maar ook veelvuldig voor zakelijke kilometers wordt gebruikt. Het betreft veelal auto s met een hoge jaarkilometrage. Het is op grond hiervan dat deze auto s vaak onder dezelfde noemer als auto s van de zaak worden geschaard (zie ook aan het begin van deze paragraaf). 4 Bron: Telefonisch contact met het RDC 16 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit

19 Methodiek RTL-auto s Een wat bijzondere categorie van auto s betreft auto s die geregistreerd zijn onder Registratie Tenaamstelling Leasemaatschappij (RTL). RTL stelt leasemaatschappijen in staat voertuigen in het kentekenregister van de Dienst voor Wegverkeer (RDW) op naam van de lessee of zijn of haar berijders te registreren, terwijl de leasemaatschappij een aantal kentekenhouderverplichtingen die normaal onderdeel van de leaseovereenkomst zijn op zich kan nemen. Deze verplichtingen betreffen de Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering (WA-verzekering), de Algemene Periodieke Keuring (APK), de Motorrijtuigenbelasting (MRB) en bekeuringen. De laatste jaren wordt het register echter ook gebruikt voor financiering aan particulieren. RTLregistraties kunnen daarmee niet meer zondermeer als leaseauto s (auto s van de zaak) worden beschouwd. Op basis van gegevens van VNA-leden is aangenomen dat van het totale leaseautopark 19 procent van de auto s staat geregistreerd als RTL-auto. Het resterende deel van de RTL-registraties is beschouwd als een privéauto. Er is aangenomen dat de samenstelling van het lease- en het privédeel van de RTL-registraties vergelijkbaar is. Circa 11 procent van de auto s in het totale autopark betreft een auto van de zaak Op 31 december 2010 waren er in Nederland 8,0 miljoen auto s. Afgerond 0,4 miljoen auto s maakten niet actief deel uit van het park (zie het begin van dit hoofdstuk). In totaal 7,6 miljoen auto s maken actief deel uit van het park in Nederland. In totaal waren er eind auto s van de zaak en privéauto s. Dit komt overeen met aandelen van respectievelijk 11 en 89 procent in het park. Figuur 2.1 laat dit schematisch zien. Circa 15 procent van de auto s in het park betreft een zakenauto. Figuur 2.1 Autopark 2010 verdeeld naar doelgroepen Bron: Ecorys op basis van RDC en MON 2.2 Ontwikkeling omvang park en nieuwverkopen In deze paragraaf wordt de omvang van het autopark en de nieuwverkopen op een rij gezet plus de ontwikkelingen hierin. De auto van de zaak wordt hierbij afgezet tegenover de privéauto. Aantal auto s van de zaak in park is tussen 2007 en 2010 met 8 procent afgenomen Het aantal auto s van de zaak in het park is tussen 2007 en 2010 afgenomen. Het aantal auto s van de zaak nam weliswaar van auto s in 2007 toe naar auto s in 2008 (+4,6%) maar Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit 17

20 kromp in 2009 naar auto s (-4,6%). De groei van het park in 2008 werd hiermee weer teniet gedaan. In 2010 kromp het park verder naar auto s (-3,2%). Tegelijkertijd nam in dezelfde periode het (actieve) autopark in Nederland tussen 2007 en 2010 licht in omvang toe. In 2007 waren er in Nederland afgerond 7,3 miljoen auto s. In 2008 was dit aantal toegenomen tot 7,4 miljoen (+2,1%) en in 2009 tot 7,5 miljoen (+1,0%). Deze stijgende trend heeft zich in 2010 doorgezet. Ten opzichte van 2009 groeide het park met auto s (+1,9%) naar in totaal 7,6 miljoen auto s. Figuur 2.2 laat zien dat de groei van het autopark volledig door de groei van het privéautopark is gerealiseerd. Figuur 2.2 Ontwikkeling omvang van het totale autopark tussen 2007 en 2010 Auto van de zaak Privéauto Aantal personenauto's Bron: Ecorys op basis van RDC Deze verschillende ontwikkeling voor beide typen auto s heeft er toe geresulteerd dat het aandeel van de auto van de zaak in het park is afgenomen tussen 2007 en 2010 van circa 12 naar 11 procent. Nieuwverkopen auto s van de zaak ingezakt in 2009 maar licht hersteld in 2010 De afname van het aantal auto s van de zaak in het park is een direct gevolg van de afgenomen nieuwverkopen van auto s van de zaak in de periode Figuur 2.3 illustreert dit. In 2007 en 2008 werden er in Nederland respectievelijk en auto s van de zaak verkocht. In 2009 namen de nieuwverkopen sterk af. De nieuwverkopen van het aantal auto s van de zaak lagen in procent lager in vergelijking met 2008 en namen af tot auto s. In 2010 herstelden de nieuwverkopen licht tot auto s (+8%). De afname in nieuwverkopen in 2009 geldt voor zowel auto s van de zaak als voor privéauto s. Zoals de figuur laat zien is de afname bij de auto van de zaak echter beduidend groter geweest dan de afname van de nieuwverkopen van privéauto s. Waar in 2009 circa minder auto s van de zaak (-31%) ten opzichte van 2008 werden verkocht betrof dit slechts minder privéauto s (- 15%). Ook het herstel van de nieuwverkopen in 2010 was groter bij de privéauto s dan bij de auto s van de zaak. Het aantal verkopen van privéauto s nam met bijna auto s (+36%) toe, onder 18 Zicht op zakelijke (auto)mobiliteit