Beleid Midden- en Kleinbedrijf en Entrepreneurship

Transcriptie

1 Beleid Midden- en Kleinbedrijf en Entrepreneurship Ministerie voor Economische Ontwikkeling Willemstad, 29 juli CA36/beleid midden en kleinbedrijf en entrepreneurship - eindversie.doc

2 Inhoud Management Samenvatting 4 Executive Summary 7 1 Achtergrond: MKB & Entrepreneurship op Curaçao Het MKB op Curaçao Definitie Omvang Economische impact De verwachtingen en behoeftes van het MKB MKB en Entrepreneurship in Curaçaose maatschappij Entrepreneurship Bestaande regelgeving Bestaande stimuleringsregelingen 20 2 Visie en beleidsperspectief Visie op MKB en Entrepreneurship De overheid laat de markt haar werk doen Activeren van ondernemerschap Stimuleren van innovatie en export Actief ondersteunen van het MKB op Curaçao Visie moet blijvend worden ontwikkeld Beleidsperspectief MKB definitie Eilandeconomie Curaçao: beperking of kans? Ondernemers willen zo veel mogelijk ruimte en beleid waar hoognodig Samen, maar met heldere taken en verantwoordelijkheden 25 3 Het beleid 27 4 Uitvoering en organisatie Principes Small Business Administration (SBA) Uitvoeringsorganisaties Risico s bij uitvoering 36 5 Implementatieplan Fase 1: tijdelijke organisatie Fase 2: implementatie Implementatieplan in stappen: proces thema s Visie en beleidsontwikkeling Informatiecyclus Organisatie inrichting Small Business Administration Prestatiemeting en effectmetingen Implementatieplan in stappen: inhoudelijke thema s Samenvatting korte, middellange en lange termijn acties Financiën 46 6 Financiën Huidige ingezette middelen MKB (Beleid) Voorstel nieuwe financiële inzet Analyse wijzigingen 49 Bijlage: Literatuurlijst 50 Bijlage: Definitielijst 51 2

3 Lijst met illustraties Tabel 1 MKB definities Curaçao 10 Tabel 2 Nieuwe registraties en doorhalingen Tabel 3 Onderverdeling MKB sector anno Tabel 4 BTW MKB per bedrijfstak 2006 en Tabel 5 Aantal en aandeel van de werkgelegenheid naar klassengrootte Tabel 6 Formatie SBA 34 Tabel 7 Risicoanalyse 36 Tabel 8 Overgang huidige- naar nieuw beleid 38 Tabel 9 Stappen/acties beleid 40 Tabel 10 stappen/acties basisgegevens MKB 40 Tabel 11 Stappen/acties ICT 41 Tabel 12 Stappen/acties organisatie-inrichting Small Business Administration 42 Tabel 13 stappen/acties personeel 43 Tabel 14 stappen/acties prestatiemeting en effectmetingen 43 Tabel 15 Stappen / acties inhoudelijke thema's 43 Tabel 16 Begroting sector ondernemen 47 Tabel 17 Subsidiestroom 47 Tabel 18 Regelingen 47 Tabel 19 Regeling na 48 Tabel 20 Kostenoverzicht 48 Figuur 1MKB en Entrepreneurship beleidskwadrant 22 Figuur 2 Taken uitvoering MKB beleid 32 Grafiek 1 Aandeel MKB in het BBP 13 Grafiek 2 Verdeling Totale BTW (= BBP) 2006 & Grafiek 3 BTW MKB per bedrijfstak Grafiek 4 BTW MKB per bedrijfstak

4 Management Samenvatting Het Midden en Klein Bedrijf (MKB sector) op Curaçao produceert 30% van het Bruto Binnenlands Product, voorziet in meer dan 50% van de werkgelegenheid in het bedrijfsleven en vertegenwoordigt ruim 90% van alle bedrijven op het eiland. Het MKB is één van de belangrijkste pijlers van onze economie. Tot nu toe heeft de overheid van Curaçao deze belangrijke groep niet met op maat gesneden en gecoördineerd beleid weten te bereiken. Het nieuwe MKB en Entrepreneurship beleid gaat daar verandering in brengen. Er is aandacht voor de behoeften van startende ondernemers, maar ook van bestaande MKB-ers die willen doorgroeien. Er is specifieke aandacht voor het ontwikkelen van Entrepreneurship, om te zorgen dat er ook in de toekomst voldoende goede en kansrijke ondernemers en ondernemingen zijn. Dit beleid ondersteunt en versterkt reeds lopende initiatieven, zoals de Actualisatie Vestigingsbeleid en Centralisatie Economische Vergunningen. Initiatieven die gericht zijn op het verlagen van drempels voor startende en bestaande ondernemers. Het beleid voorziet ook in een centrale coördinatie van aangeboden dienstverlening en stimuleringsmaatregelen. Het beleid is voor en door het MKB ontwikkeld. Dat betekent dat het MKB een rol speelt bij de beleidvorming, maar ook bij de uitvoering die zo veel mogelijk buiten de overheid wordt georganiseerd. Een visie voor het MKB en Entrepreneurship. De overheid: - laat de markt haar werk doen. Kiest niet voor marktbescherming of regulering, maar voor activering, facilitering en waar nodig stimulering; - ondersteunt het MKB in Curaçao in algemene zin, zowel nieuwe als bestaande ondernemingen; - activeert ondernemerschap in Curaçao in algemene zin; van jong tot oud; - stimuleert en ondersteunt ondernemers die willen groeien door innovatie op bijvoorbeeld productie en efficiency, op marktbenadering, door middel van technologie; - stimuleert en ondersteunt ondernemers die willen groeien door exportgericht te zijn en daarmee bijdragen aan het ideaal van Curaçao als logistieke hub in het Caribisch gebied. Het MKB en Entrepreneurship beleid bestaat uit 10 thema s: 1. Doorlopende visieontwikkeling Iedere zes maanden zal de Minister van Economische Ontwikkeling een bijeenkomst van het Kennisplatform MKB en Entrepreneurship leiden, waar ervaren ondernemers, economen met speciale kennis op het gebied van MKB, ondernemerschap en eilandeconomieën, en stakeholders deel zullen nemen. Visieontwikkeling die de input vormt voor de beleidscyclus. 2. Doorlopende beleidscyclus In een jaarlijkse beleidscyclus wordt het bestaande beleid gemonitord, geëvalueerd en nieuw beleid ontwikkeld. Daarbij worden vanuit het Kennisplatform MKB kleinere specifieke themagroepen gevormd rondom de inhoudelijke beleidsthema s. De in te richten Small Business Administration (SBA) coördineert die dialoog en de beleidscyclus in het algemeen. 4

5 3. Doorlopende informatiecyclus De informatiehuishouding rond het MKB wordt op orde gebracht. Een sluitende registratie van alle MKB bedrijven in een database, met gestandaardiseerde definities. De SBA coördineert en is de beheerder van de MKB-basisbestanden, de informatiehuishouding en de prestatiemeting. Zij organiseert de periodieke beleidsmonitoring, -evaluatie en -effectmeting. 4. Organisatie van de uitvoering De Small Business Administration Curaçao (SBA) gaat alle uitvoerende en coördinerende taken van de overheid voor MKB en Entrepreneurship op zich nemen. Beheer van stimulering- en subsidieregelingen, advisering voor MKB-ondernemers, organisatie van scouting en coaching netwerk en publieksinformatiefunctie voor het MKB. Via Service Level Agreements (SLA) coördineert zij uitvoering van werkzaamheden zo veel mogelijk door stichtingen, stakeholders en ondernemers op basis van competitieve inkoopprocessen en prijs / kwaliteitverhouding. 5. Invoering jaarlijkse Prestatiemeting en Effectmetingen Vanaf 2012 wordt een jaarlijkse MKB-Prestatiemeting gepubliceerd op basis waarvan beleidsmonitoring, evaluatie en -effectmeting wordt ingericht. De eerste nulmeting is in. In 2012 wordt het concept van maatschappelijke Return on Investment ontwikkeld om de financieeleconomische impact van geïmplementeerd en voorgenomen beleid te beoordelen. 6. Van Red Tape naar Red Carpet Het wordt voor ondernemers makkelijker gemaakt een onderneming te beginnen en te runnen door het reduceren van procedurele regeldruk en barrières. Het oprichtingsproces voor ondernemingen wordt vergemakkelijkt. Het vergunningenbeleid wordt herzien. Terugkerende hobbels zoals bij het OB-aangifte proces worden veranderd. Het SBA gaat casemanagement organiseren voor startende en bestaande ondernemers om hen te ondersteunen bij het navigeren door het woud van procedures, én om te leren waar de echte knelpunten zitten. 7. Ontwikkeling Entrepreneurship Scouting, coaching en mentoring Er wordt een georganiseerd proces voor scouting, mentoring, opleiding, advies en coaching ontwikkeld. Een netwerk van bestaande en oud-ondernemers wordt ingezet om ondernemerstalent te identificeren, ondersteund door publieksactiviteiten awards, prijzen, ondernemingswedstrijden. Een cyclus van mentoring door ervaren ondernemers, gecoördineerd specifiek opleidingsaanbod, coördinatie van advisering en coaching volgen in één systematiek. 8 Ontwikkeling Entrepreneurship PR en maatschappelijke lobby, onderwijs Het imago van ondernemershap kan verbeterd worden. Daartoe wordt in 2012 een publiekscampagne ontwikkeld waarin het ondernemerschap als volwaardige carrièrekeus wordt gepromoot. Er komen programma s waarmee ondernemen een plek krijgt in het onderwijs. 9. Stimulering Versterking financieringsmogelijkheden Er komt een nieuwe versimpelde incentiveregeling voor zowel startende als bestaande ondernemers. Een kredietgarantiefaciliteit, gericht op innovatie en exportgerichtheid, zal ondernemers in staat stellen financiering aan te trekken waar dat eerder niet mogelijk was. Zo wordt vanuit de schaarse beschikbare middelen het maximale maatschappelijke Return On Investment (ROI) gegenereerd. 10 Stimulering Versterking coördinatie advies en training entrepreneurs Centrale coördinatie om het bestaande training- en adviesaanbod voor beginnende ondernemers te versterken. Daarmee wordt een beter uitgelijnd aanbod gefaciliteerd en bekendheid en toegang versterkt. 5

6 Financiële effecten - In 2012 is een incidentele additionele investering van Nafl ,- nodig voor het MKB en Entrepreneurship beleid. - Vanaf 2013 en verder wordt jaarlijks Nafl ,- aan inhoudelijke thema s voor het MKB en Entrepreneurship beleid geïnvesteerd. - Vrijvallende gelden uit op te heffen incentives zullen de kredietgarantie faciliteit ondersteunen. Vanaf 2012 zal dit in eerste instantie een bedrag zijn van Nafl ,- - De huidige subsidies naar de instellingen worden herzien vanaf Een duidelijk onderscheid in de subsidie wordt aangebracht in termen van bestaansrecht subsidie en projectsubsidie, en welk deel relevant is voor het MKB is een overgangsjaar, waarbij deze scheiding wordt aangebracht. - In is er Nafl ,- aan subsidies voor uitvoeringsorganisaties gereserveerd. Dit is een combinatie van project en bestaansrecht subsidies. De subsidies voor de uitvoeringsorganisaties zijn vanuit het Ministerie Economische Ontwikkeling. - Er wordt een aanbestedingsproces geïntroduceerd waarop bestaande instellingen en overige partijen kunnen inschrijven om een optimale prijs kwaliteit verhouding na te streven Samenvatting van de tastbare nieuwe ontwikkelingen - Een centraal coördinatie loket voor MKB ondernemers voor hun behoeften: Small Business Administration (SBA) - Vermindering van regeldruk en barrières voor MKB ondernemers - 1-op-1 ondersteuning voor de MKB ondernemer: case management en formulierenbrigade - Vereenvoudigde toegankelijke krediet garantie faciliteit voor het MKB - Stimulering en begeleiding van ondernemerschap in een Scouting, Coaching en Mentoring netwerk - Introduceren van een Business Incubator Programma Bewustwording: Ondernemerschap als carrière keus - Periodieke beleidscyclus ondersteund met prestatiemetingen en effectmetingen - Afsluiten van Dienst Verlenende Overeenkomsten met uitvoerende organisaties - Een MKB informatiedatabase van MKB ondernemingen monitoringsdoeleinden 6

7 Executive Summary The Small and Medium Enterprises (SME) sector in Curaçao is vital. It represents more than 30% of the Gross National Product, provides more than 50% of employment in the private sector and represents over 90% of all businesses. It makes SME one of the crucial pillars in our economy. So far, the government of Curacao has not supported this crucial group with comprehensive tailored and coordinated policies. This is about to change with the introduction of this SME and Entrepreneurship policy. Balanced attention is given to the needs of both start-ups as well as existing SME. Specific support is available for the development of Entrepreneurship in Curacao, in order to provide a healthy continuously developing flow of entrepreneurs and enterprises. This policy is linked with, supports and amplifies, existing initiatives, like Updating the Business Establishment Policy and Centralizing Economic Permits, aimed at lowering barriers for new and existing entrepreneurs. Moreover, this policy foresees in a central coordination approach of offered services and stimulating facilities. The policy was developed for and by SME s. This means that SME s play a role in policy formation, but also in the implementation, which will be organized as much as possible outside the government. Vision SME and Entrepreneurship. The government: - Believes in market forces. It will not opt for market protection or regulation. Rather, it will activate, facilitate and stimulate in the commercial environment; - Will support SME across the board, both start-ups and existing businesses - Will activate entrepreneurship, starting as early as childhood - Will stimulate and support entrepreneurs and SMEs that want to grow through product innovation or process innovation, market innovation or through innovative technologies - Will stimulate and support entrepreneurs and SMEs that want to grow through export who contribute to the ideal of Curacao as an international logistical hub in the Caribbean. MKB and Entrepreneurship policy: 10 themes 1. Continuous vision development Every six months the Minister of Economic Development will lead a SME and Entrepreneurship Knowledge platform meeting. The platform consists of experienced entrepreneurs, economists specialised in the field of SME, Entrepreneurship and island economics and stakeholders. Based on their expertise, and external and internal factors, they will discuss current and future vision. This will support continuous vision development and is the foundation for the policy development. 2. Continuous policy development The existing policy is monitored, evaluated and a new policy is developed in a yearly policy cycle. From the Knowledge platform, smaller specific thematic groups will be derived to discuss indepth specific policy issues. The Small Business Administration (SBA) to be set up, coordinates the dialogue and the general policy cycle. 3. Continuous information cycle Information on SMEs will be put in place. There will be a comprehensive registration of all SME s in a database with standardized definitions. The SBA coordinates and is the manager of the SME 7

8 basic files, the information management and performance measurement. It organizes regular policy monitoring, evaluation and impact assessment. 4. Policy execution: Small Business Administration The Small Business Administration Curacao (SBA) will be developed. It will be the leading organisation which accounts for the coordination and execution of the policy. It will be responsible for coordinating the vision and policy cycles, and is the owner of the information of SME. The SBA organises the periodic policy monitoring, evaluation and effect measurements. The SBA manages the stimulation and supporting activities, which derives out of this policy. Through Service Level Agreements (SLA) the SBA coordinates and controls her activities with executing agencies which are selected on a competitive procurement process in which the balance in price and quality is key. 5. Introduction of policy effect measurements As of 2012, a periodic (yearly) policy effect measurement is introduced. This measurement forms the basis for policy monitoring, evaluation and effect measurements. The first zero baseline will take place in, on which the measurements of 2012 and onwards can be analysed. Furthermore, a concept of social Return on Investment is developed and introduced to determine the financial economic impact of the policy. 6. From Red Tape to Red Carpet Entrepreneurs will face more effective and efficient sets of procedures to start and run their organisations. The policy is aimed at reducing bureaucratic procedures and lowering barriers. The establishment process of companies will be simplified. The licensing policy will be reviewed. Returning bureaucratic procedures, like the OB-aangifte process will be adjusted. Entrepreneurs will be supported through case management 1-on-1 support by the SBA, in order to support and navigate them through the woods of procedures, and to really find out where bottlenecks lie and what the needs of the entrepreneurs are. 7. Activation of entrepreneurship; Scouting, Coaching and Mentoring A process for Scouting, Coaching and Mentoring will be developed and incorporated into a Scouting, Coaching and Mentoring network. The network consists of old and existing entrepreneurs to recognise and identify talent, supported through public activities like awards and talent shows. A cycle of mentoring by experienced entrepreneurs, coordinated specific training offers, and coordination of advice and coaching are ingredients for a successful Scouting, Coaching and Mentoring network. 8. Activation of entrepreneurship; PR, Social Lobby, education Public awareness on entrepreneurship needs to be improved. A publicity campaign will be developed in 2012 in which entrepreneurship as a fully fledged career choice is promoted. Programs will be developed in order to give Entrepreneurship a place in education. 9. To strengthen financial facilities A new simplified incentive scheme will be introduced for both starting and existing entrepreneurs. This facility will have characteristics of a credit guarantee scheme, supported by the government. The facility is aimed at strengthening innovation and export. It will enable entrepreneurs to strengthen their financial position in obtaining a commercial loan. Thus the maximum social return on investment (ROI) is generated from the scarce resources available. 10. To strengthen coordination of advice and training entrepreneurs A central coordination to strengthen the current training and advise supply for starting entrepreneurs. This will result in better facilitation of the supply and increase in familiarity and strengthen the access for entrepreneurs. 8

9 Financial implications - In 2012 an initial additional investment of Nafl ,- is needed for the SME and Entrepreneurship policy. - From 2013 onwards, annually Nafl ,- will be invested in the SME and Entrepreneurship policy. - The free-fall of money from repelled incentives will support a new credit guarantee scheme. Initially, in 2012, this will be up to an amount of Nafl ,- - The current subsidies for the execution agencies will be revised. A clear distinction will be made in the subsidy terms of right of existence subsidy and project subsidy, and what part is relevant to SME s will be the transition year, for the introduction of this distinction. - In a total of Nafl ,- for subsidy to executing agencies is reserved. This subsidy is a combination of project and right of existence subsidy for the economy of Curacao. Thus, the subsidy is not only applicable to SME s. - A procurement process will be introduced on which existing organizations and other organizations can register in order to reach maximum value for money. Summary of tangible new developments - A central coordination office for SME entrepreneurs for their needs: Small Business Administration Office; - Reduction of procedures and barriers for SME entrepreneurs; - 1-on-1 support for SME entrepreneurs: case management and forms brigade; - Easy and simple access credit guarantee scheme; - Simulation and support of entrepreneurship in a Scouting, Coaching and Mentoring network; - Introduction of a Business Incubation Programme; - Awareness: Entrepreneurship as a career choice; - Periodic policy cycle supported by policy effect measurements based on predefined indicators and impact assessments of executing agencies; - Closing Service Level Agreements with executing agencies; - Introduction of a SME database of SME enterprises. 9

10 1 Achtergrond: MKB & Entrepreneurship op Curaçao 1.1 Het MKB op Curaçao Definitie Eerste vereiste bij het definiëren van MKB-beleid is het kunnen aanwijzen van het MKB als duidelijk vastomlijnde doelgroep. Immers, het beleid wordt opgesteld voor deze doelgroep. Instanties wereldwijd houden verschillende definities aan om het MKB aan te duiden. De Wereldbank en Inter-American Development Bank (IDB) houden in verschillende onderzoeken een maximum van 250 werknemers aan als grens bij het afbakenen van het MKB sector, zonder een verdere onderverdeling daarbinnen aan te brengen (Ayyagari, Beck, & Demirgüç-Kunt, 2003). In de EU zijn eerste stappen gezet om de term MKB te standaardiseren naar <10 (micro), <50 (klein) en <250 werknemers (midden), waar in de VS deze grenzen op <100 (klein) en <500 (midden) werknemers liggen. (European Commission, 2003) In de Caribische regio worden uiteenlopende MKB definities gebruikt. Criteria betreffen vrijwel altijd een combinatie uit een selectie van vier hoofdzaken: aantallen werknemers, omvang van de omzet, toegevoegde waarde voor de economie en de waarde van de activa. (Hendrickson, 2009). Zelfs op Curaçao worden door betrokken organisaties verschillende definities gebruikt om het MKB of onderdelen daarvan aan te duiden. Dit is problematisch voor beleidsontwikkeling, omdat het moeilijk wordt om een eenduidige basis informatiebestand te vormen wat dient voor verdere beleidsontwikkeling, - monitoring, of evaluatie. De Kamer van Koophandel (KvK) duidt bedrijven die in het Handelsregister zijn ingeschreven aan als MKB bedrijf op basis van het activacriterium op het moment van eerste inschrijving. De Ontwikkelingsbank Nederlandse Antillen (OBNA) en Korpodeko maken binnen het MKB onderscheid tussen micro- en kleine- bedrijven en gebruiken daarbij medewerker aantallen en omzetcriteria. Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) heeft het MKB ingedeeld op basis van drie categorieën: micro-, klein- en middenbedrijf. Zij gebruikt daarbij een definitie die onveranderd is sinds de bedrijventelling van Ook zij baseert zich op werknemer en omzetcriteria, zij het dat die iets anders zijn ingedeeld. Op het moment dat een bedrijf op één van beide criteria te groot wordt, verschuift zij naar de volgende categorie. Tabel 1 MKB definities Curaçao Bedrijfsoort KvK OBNA/Korpodeko CBS Microbedrijf <5 werknemers <ANG ,- omzet <5 werknemers <ANG ,- omzet Kleinbedrijf <10 werknemers <ANG ,- omzet <10 werknemers <ANG ,- omzet Middenbedrijf <50 werknemers < ANG 5 miljoen omzet MKB-bedrijf Geïnvesteerd vermogen < ANG ,- Zie boven Zie boven Concluderend Internationaal worden er verschillende definities voor het MKB gehanteerd. Vaak zijn deze definities toegespitst op de specifieke lokale omstandigheden en randvoorwaarden. Op Curaçao hanteert de overheid sinds 2006 de definitie van het CBS. Dat ligt ook voor de hand, omdat die definitie het maken van onderscheid tussen micro- klein- en middenbedrijf mogelijk maakt en omdat het CBS beschikt over onderzoeksgegevens op basis van deze definitie. De definitie van 10

11 de Kamer van Koophandel geeft geen direct inzicht in de activiteit of economische impact van een bedrijf. Voor het MKB-beleid is juist de economische impact van belang. De door het CBS gehanteerde definitie is tot op heden nog niet bij alle instanties op Curaçao gangbaar geworden. Het gelijktrekken van de definitie door alle stakeholders is belangrijk om de onderlinge samenwerking en uitwisseling van gegevens te vergemakkelijken Omvang Door de uiteenlopende definities lopen ook de analyses over de omvang en de ontwikkeling van die omvang van het MKB op Curaçao uiteen. Kamer van Koophandel (KvK) - Handelsregister Alle ondernemingen op Curaçao dienen ingeschreven te zijn in het Handelsregister. Ultimo 2010 waren in totaal ondernemingen geregistreerd. Dit betreft de ondernemingen 1 corrigeert met offshore inschrijvingen, dus de lokale ondernemingen. Op het gebied van de ontwikkeling van de omvang, kan uit het Handelsregister worden opgemaakt hoeveel nieuwe registraties en doorhalingen hebben plaatsgevonden. Zoals blijkt uit tabel 2 is sinds 2003 de instroom van nieuwe lokale registraties licht gestegen. Tegelijkertijd is het aantal doorhalingen de afgelopen jaren fors toegenomen, wat in 2008 leidt tot ongeveer het zelfde aantal nieuwe registraties als doorhalingen. Cijfers voor wat betreft 2009 en 2010 zijn nog niet beschikbaar. Tabel 2 Nieuwe registraties en doorhalingen Nieuwe registraties Doorhalingen Bron: Kamer van Koophandel Curaçao In 2008 deed de KvK aanvullend onderzoek naar bedrijfsstakingen in het MKB, waarbij een bedrijfsstaking werd gedefinieerd als inactiviteit en/of uitschrijving uit het Handelsregister. In totaal inactieve bedrijven werden onderzocht. Zij hadden een gemiddelde levensduur (gehad) van 3 jaar. 46% van de starters in 2003 was binnen 5 jaar gestopt met de onderneming, een percentage dat niet erg afwijkt van internationale normen (in Nederland in dezelfde periode was dat bijvoorbeeld 45%. De meest voorkomende oorzaken voor het stoppen met de onderneming waren ontoereikende omzet, locatieknelpunten en belastingaangelegenheden. (Melfor, 2008) Centraal Bureau voor Statistiek Het CBS baseerde zich in haar analyses in eerste instantie op bedrijventellingen (1986, 1993 en 1998). Daarna heeft geen bedrijventelling meer plaatsgevonden. Het CBS is desondanks doorgegaan met haar analyses en heeft bij gebrek aan een complete basisregistratie waarin ook omzet en werknemersgegevens waren vastgelegd het door haar gebruikte bedrijvenregister steeds geactualiseerd op basis van administratieve databestanden van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de KvK. ( Ministerie van Economische Ontwikkeling, 2010) Volgens het CBS zijn er ultimo 2010 op Curaçao ondernemingen die als MKB kunnen worden aangemerkt (zie onderstaande tabel), verdeeld over verschillende sectoren en in de categorieën micro-, klein- en middenbedrijf. Helder is dat micro-ondernemingen in termen van aantallen met 88% het overgrote deel van de MKB sector op Curaçao uitmaken en dat het MKB zich vooral toelegt op handel en dienstverlening. Uit de gegevens van het CBS kan geen analyse worden gemaakt voor wat betreft starters en stoppers en kunnen geen conclusies worden getrokken voor wat betreft duurzaamheid of groeiontwikkeling van ondernemingen. Op 1 Association with full jurisdiction, Cooperative society, Dutch Private Limited Liability Company, Foreign legal entity, Foreign legal entity with headoffice abroad, Limited Liability Company, Limited Partnership on Shares, Limited Partnership with one managing partner, Limited Partnership with several managing partners, Open partnership, Partnership, Private Limited Liability Company, Proprietorship, Shared Proprietorship, Shareholder Managed Private Limited Liabilty Company 11

12 nationaal niveau zoals hierboven aangeven worden wel enkele gegevens vastgelegd door de KvK m.b.t. in- en uitschrijvingen. Tabel 3 Onderverdeling MKB sector anno 2010 Bedrijfstak Micro Klein Midden Totaal Relatief Landbouw en visserij % Mijnbouw 0 0% Industrie % Openbaar nut % Bouwnijverheid % Groot- en Kleinhandel % Horeca % Transport en communicatie % Financiële dienstverlening % Zakelijke dienstverlening % Particulier onderwijs % Medische en sociale dienstverlening % Overige dienstverlening % Totaal % Relatief 88% 8% 5% 100% Bron: Centraal Bureau voor Statistiek Concluderend Door de bovengenoemde definitieverschillen en ondanks pogingen daartoe de niet complete databestanden is het niet goed mogelijk een eenduidig beeld te creëren over de omvang van het MKB op Curaçao. Het aantal bedrijven varieert afhankelijk van de gebruikte definitie. Er is geen inzicht in het al dan niet gerealiseerde groeipotentieel van MKB-ondernemingen. Daardoor is het niet mogelijk analyses uit te voeren over de oorzaken van groei, duurzaamheid of mogelijke barrières daarbij Economische impact Uitgaande van de beschikbare CBS-gegevens, maakt het MKB ruim 97,4 % uit van het aantal bedrijven op Curaçao (Dienst Economische Zaken Curacao, 2009). Uit CBS bestanden zijn de volgende algemene observaties opgesteld: - Een gemiddeld microbedrijf heeft 1,5 werknemer, een kleinbedrijf 6,5 werknemers, middenbedrijf heeft 21,4 werknemers. - Bijna 55,7% van de werkgelegenheid wordt door het MKB verschaft. - Handel, horeca en zakelijke dienstverlening domineren het MKB - Een aanzienlijk aandeel van de werknemers in de horeca en handel is afkomstig uit het buitenland en levert daarmee een beperkte(re) bijdrage aan werkgelegenheid voor Curaçao - Loonkosten in de sectoren financiële als zakelijke dienstverlening liggen hoog, mede door het hoge aantal buitenlandse werknemers. - Loonkosten in de bedrijfstakken landbouw, visserij en horeca liggen laag. Bruto Toegevoegde Waarde Bovenstaande geeft nog geen inzicht in de vraag of het MKB daarmee ook de gewenste motor van de economie vormt. Dat hangt af van haar economische impact. Het CBS heeft zich in haar studies van het MKB mede toegelegd op de ontwikkeling van analyses over de Bruto Toegevoegde Waarde (BTW) van het MKB. Zij relateert dat aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) van Curaçao. De BTW wordt bepaald door de intermediaire kosten - kostprijs en overige operationele kosten - van de bruto productie af te trekken. Het CBS baseert zich daarbij voor haar basisgegevens op 12

13 haar jaarlijkse Nationale Rekeningen enquête. Onderstaande grafiek geeft inzicht in het aandeel van de BTW van het MKB in het totaal BTW (BBP) van Curaçao. (Informatie voor de periode na 2007 ontbreekt vooralsnog. Grafiek 1 Aandeel MKB in het BBP Aandeel MKB in het BBP 100% 90% 76,5% 70,7% 70,9% 66,3% 65,3% 72,3% 70,9% 80% 70% Percentage 60% 50% 40% 30% 20% 10% 23,5% 29,3% 29,1% 33,7% 34,7% 27,7% 29,1% Bruto Binnenlands Product Aandeel MKB 0% Jaar In de periode ligt gemiddeld het aandeel van het MKB in het BBP op 29,6% Voor de jaren 2006 en 2007 is er nadere informatie beschikbaar over de onderverdeling van de BTW t.o.v. de grootbedrijven en overige. De BTW wordt onderverdeeld naar het bedrijfsleven (MKB en grote bedrijven) en een categorie overige. De categorie overige vertegenwoordigt de overheid, stichtingen e.d. In 2006 maakte het MKB 28% van de totale BTW, dit bedrag gold ook voor het aandeel van de grotere bedrijven. In 2007 vertoonde het MKB-aandeel in de totale BTW een groei van 1% het aandeel van de grotere bedrijven groeide met 2 %. Grafiek 2 Verdeling Totale BTW (= BBP) 2006 & 2007 De bijdrage van het bedrijfsleven aan de BTW is grafisch weergeven in grafieken 3 en 4. In de landbouw, veeteelt en visserij maakt het MKB 100% uit van de bedrijfstak. In de groot- en 13